Zona thần kinh có lây không? Lây qua đường nào phổ biến?

Zona thần kinh là bệnh gì?

Zona (hay còn gọi là bệnh giời leo) là bệnh nhiễm trùng do virus Varicella-zoster gây nên, sau khi lành bệnh có thể để lại di chứng về thần kinh kéo dài nhiều năm nên có người dân hay gọi là zona thần kinh.

VZV là loại virus gây ra bệnh thủy đậu khi bị nhiễm lần đầu, sau khi người bệnh khỏi hoàn toàn thủy đậu, virus Varicella vẫn tồn tại và sống ẩn (ngủ) trong hạch thần kinh trong nhiều tháng, nhiều năm, khi gặp điều kiện thuận lợi như: suy giảm miễn dịch, căng thẳng, suy nhược cơ thể… virus sẽ hoạt động trở lại (thức dậy), rời vị trí trú ngụ, di chuyển dọc dây thần kinh để ra ngoài da và gây ra những biểu hiện của bệnh Zona (gồm triệu chứng tổn thương ở da và dây thần kinh).(1)

1. Triệu chứng

Bệnh zona thường chỉ ảnh hưởng đến một vùng nhỏ trên cơ thể. Những triệu chứng của bệnh bao gồm:

• Đau, rát hoặc ngứa da
• Da nhạy cảm.
• Phát ban đỏ vài ngày sau cơn đau.
• Mụn nước vỡ ra và đóng vảy.
• Ngứa ngáy.

Người bệnh cũng có thể xuất hiện các triệu chứng khác như:

• Sốt.
• Đau đầu.
• Nhạy cảm với ánh sáng.
• Mệt mỏi.

Triệu chứng đầu tiên của bệnh zona thường gặp nhất chính là đau, một vài người thậm chí còn bị đau dữ dội. Tùy thuộc vào vị trí của cơn đau mà đôi khi zona có thể bị nhầm lẫn với các bệnh liên quan đến tim, phổi hoặc thận vì có vài trường hợp da bị đau do zona nhưng da không phát ban.

Bệnh zona có thể phát triển ở dạng một dải mụn nước đỏ trên da, thường xảy ra ở một bên cơ thể, vùng mặt một bên cổ, ngực hoặc mông đùi theo đường phân bố dây thần kinh.

2. Nguyên nhân

Bệnh zona do virus cùng loại với virus gây bệnh thủy đậu là Varicella zoster gây ra. Bất cứ ai từng bị thủy đậu đều có khả năng phát triển bệnh zona. Sau khi hết thủy đậu, virus di chuyển vào các hạch thần kinh và ngừng hoạt động (ngủ) trong nhiều năm. Gặp điều kiện thuận lợi, virus sẽ tái kích hoạt (thức dậy) và di chuyển dọc theo các dây thần kinh đến da, tạo ra bệnh zona. Tuy nhiên, tùy vào cơ địa mà người từng bị thủy đậu có thể bị bệnh zona hoặc không.

Hiện y học vẫn chưa tìm ra nguyên nhân cụ thể gây ra bệnh. Zona có thể do cơ thể suy giảm khả năng miễn dịch khi già đi, vì vậy bệnh phổ biến hơn ở người cao tuổi và người có hệ miễn dịch yếu.

Bệnh zona thần kinh có lây không?

Bệnh zona có thể truyền virus varicella-zoster cho bất kỳ ai không miễn dịch với bệnh thủy đậu khi tiếp xúc trực tiếp với vết thương hở từ người bệnh. Tuy nhiên, người nhiễm đó sẽ có biểu hiện của bệnh thủy đậu (nếu đây là lần đầu tiên tiếp xúc với VZV), không phải zona.

Vì vậy, nếu bạn đang bị zona thì bạn nên tránh tiếp xúc trực tiếp với những người chưa từng bị thủy đậu hoặc chưa tiêm vắc xin phòng ngừa thủy đậu, đặc biệt là người có hệ thống miễn dịch suy yếu, phụ nữ mang thai và trẻ sơ sinh. còn ở giai đoạn biến chứng thần kinh, zona thần kinh thì sang thương da đã lành, không có khả năng lây truyền khi tiếp xúc với người bệnh.

Zona thần kinh lây qua đường nào?

Zona thần kinh có thể lây nhiễm trực tiếp và cả gián tiếp: (2)

• Tiếp xúc trực tiếp: trước khi các vết phồng rộp của bệnh zona phát triển và sau khi chúng khô và đóng vảy sẽ không có nguy cơ lây truyền virus. Tuy nhiên virus có thể lây truyền bất cứ lúc nào từ khi mụn nước xuất hiện cho đến khi chúng khô lại.
• Tiếp xúc gián tiếp: bệnh zona còn có thể lây truyền qua ho và hắt hơi nếu mụn nước đã phát triển trong khoang miệng của người bệnh.

Zona thần kinh có nguy hiểm không?

Có. Khi không được chữa trị kịp thời, bệnh dễ hình thành các biến chứng nguy hiểm và để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng về sau như:

• Đau dây thần kinh sau zona: cơn đau do zona vẫn tiếp tục kéo dài sau khi bệnh đã khỏi được gọi là đau dây thần kinh postherpetic. Tình trạng này xảy ra khi các dây thần kinh bị tổn thương truyền nhầm thông điệp và phóng đại chúng từ da đến não.
• Suy giảm thị lực: giời leo trong hoặc xung quanh mắt (hay còn được gọi là giời leo nhãn khoa) có thể gây nhiễm trùng mắt dẫn đến suy giảm thị lực, thậm chí mù lòa.
• Vấn đề thần kinh: bệnh zona có thể gây viêm não, liệt mặt, vấn đề về thính giác hoặc thăng bằng.
• Nhiễm trùng: mụn nước zona nếu không được điều trị đúng cách có thể gây ra nhiễm trùng da do vi khuẩn xâm nhập.

Bài viết liên quan: 14 biến chứng zona thần kinh cực kỳ nguy hiểm bạn cần biết

Nên làm gì khi phát hiện bị zona thần kinh?

Ngay khi phát hiện ra các triệu chứng của zona, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da ngay để được thăm khám và tư vấn liệu trình điều trị, tránh để lại nhiều biến chứng nguy hại về sau. Thông tin người bệnh cung cấp sẽ giúp ích trong quá trình chẩn đoán của bác sĩ, bao gồm:

• Các triệu chứng xảy ra trên cơ thể.
• Tình trạng sức khỏe gần đây như căng thẳng, thay đổi trong cuộc sống và tiền sử bệnh tật.
• Liều lượng tất cả các loại thuốc, vitamin hoặc thực phẩm bổ sung mà người bệnh đang dùng.

Chẩn đoán tình trạng bệnh zona như thế nào?

Bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da thường có thể chẩn đoán bệnh zona bằng cách hỏi bệnh sử, thăm khám các sang thương da, trong một số trường hợp bác sĩ cũng có thể cho chỉ định như lấy máu hoặc lấy một ít dịch tiết từ mụn nước gửi đến phòng xét nghiệm để chẩn đoán xác định bệnh và tầm soát biến chứng. (3)

Tuy nhiên, chẩn đoán lâm sàng bệnh zona có thể không thực hiện được nếu không có phát ban (nghĩa là trước khi phát ban xuất hiện hoặc trong trường hợp bệnh zona không có phát ban). Zona đôi khi bị nhầm lẫn với các bệnh sau:

• Nhiễm virus Herpes simplex (bao gồm cả eczema herpeticum).
• Chốc lở.
• Viêm da tiếp xúc.
• Viêm nang lông.
• Ghẻ.
• Côn trùng cắn.
• Mề đay.
• Nhiễm nấm Candida.
• Viêm da dạng Herpes của Duhring-Brocq.
• Phản ứng ngoại ban hoặc phát ban do thuốc.

Bệnh zona khó chẩn đoán hơn ở trẻ em và người lớn tuổi khi biểu hiện lâm sàng ở người bệnh có thể nhẹ hơn. Ngoài ra, người có hệ thống miễn dịch yếu sẽ có các biểu hiện không điển hình, họ có thể phát ban nghiêm trọng hơn hoặc phát ban toàn thân.

Bệnh zona có thể phát triển ở dạng một dải mụn nước đỏ trên da, thường xảy ra ở một bên cơ thể, vùng mặt một bên cổ, ngực hoặc mông đùi theo đường phân bố dây thần kinh

Cách điều trị zona thần kinh

Bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da sử dụng một số loại thuốc kháng virus để điều trị zona:

• Acyclovir.
• Valacyclovir.
• Famciclovir.

Thuốc sẽ rút ngắn thời gian điều trị, đồng thời làm giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh. Tác dụng của thuốc đạt hiệu quả cao nhất khi người bệnh sử dụng ngay khi phát bệnh, nghĩa là bệnh càng lâu, hiệu quả của thuốc càng suy giảm. Vì vậy nếu nghi ngờ cơ thể mắc các triệu chứng của bệnh zona, người bệnh nên liên hệ với bác sĩ càng sớm càng tốt để được điều trị kịp thời.

Bệnh zona thần kinh gây viêm và đau, vì vậy bác sĩ sẽ kê thuốc giảm đau bao gồm Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen… giúp người bệnh ngăn ngừa chứng đau dây thần kinh postherpetic sau khi phát ban và mụn nước biến mất.

TENS (transcutaneous electrical nerve stimulation) là phương pháp sử dụng các xung điện cực nhỏ xuyên da kích thích dây thần kinh để giảm đau. Thiết bị TENS có kích thước bằng một chiếc điện thoại thông minh và đi kèm với các miếng điện cực. Bác sĩ sẽ đặt chúng lên vùng da bị đau điều chỉnh cường độ phù hợp cho đến khi cơn đau biến mất.

Phương pháp phòng ngừa bệnh zona thần kinh

Các mẹo để người bệnh ngăn chặn virus lây lan sang người khác gồm:

• Không chạm vào hoặc gãi vùng bị zona thần kinh, đặc biệt là trước khi vết thương khô và đóng vảy.
• Thường xuyên rửa tay để giữ vệ sinh.
• Cố gắng giữ cho vết thương khô ráo và sạch sẽ.
• Không bôi kem kháng sinh hoặc dán cao lên vùng da bệnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ vì chúng có thể làm chậm quá trình lành vết thương.
• Cố gắng không gãi vết phát ban vì gãi có thể gây nhiễm trùng và để lại sẹo.
• Sau khi tắm hoặc tắm vòi hoa sen, nhẹ nhàng lau khô người bằng khăn sạch. Không chà xát hoặc dùng khăn để gãi và không dùng chung khăn tắm.
• Mặc quần áo rộng rãi để tránh cọ xát vào vết phát ban.
• Chườm đá có thể giúp giảm bớt sự khó chịu trên da, nhưng lưu ý không nên đặt đá trực tiếp lên da. Bọc đá trong một chiếc khăn và nhẹ nhàng đặt lên trên băng gạc. Giặt khăn bằng nước nóng sau khi sử dụng.
• Không dùng chung khăn tắm, chơi các môn thể thao tiếp xúc hoặc đi bơi.

Người bệnh có thể tái nhiễm zona khi hệ thống miễn dịch suy yếu do vấn đề sức khỏe hoặc phương pháp điều trị ức chế miễn dịch, chẳng hạn như hóa trị hoặc xạ trị. Người nhiễm zona nên đặc biệt tránh tiếp xúc với:

• Người mang thai chưa từng mắc bệnh thủy đậu hoặc chưa tiêm phòng. Nếu bệnh thủy đậu phát triển trong thời kỳ mang thai, đặc biệt trong khoảng thời gian 5 ngày trước và 2 ngày sau sinh có thể gây nguy hiểm cho thai nhi.
• Trẻ chưa bị thủy đậu hoặc chưa tiêm phòng: nên cho trẻ tránh tiếp xúc với người bị thủy đậu hoặc nổi mụn nước do zona.
• Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như: trẻ sinh non hoặc nhẹ cân, người có các vấn đề sức khỏe ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch (nhiễm HIV, bệnh bạch cầu, ung thư hạch), người dùng thuốc ức chế miễn dịch (chẳng hạn như hóa trị) và người được cấy ghép nội tạng.

Người thuộc nhóm bên trên có nguy cơ phát triển bệnh thủy đậu, sau đó là bệnh zona và các biến chứng của bệnh cao hơn.

Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, PlinkCare TP.HCM quy tụ đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn và giàu kinh nghiệm trong việc điều trị các bệnh về da: zona thần kinh, chàm, mề đay, chốc lở, viêm da cơ địa, phát ban,… cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại được nhập khẩu chính hãng từ Âu – Mỹ sẽ rút ngắn thời gian trị liệu, tăng cường hiệu quả điều trị giúp người bệnh nhanh chóng phục hồi sức khỏe và cân bằng chất lượng cuộc sống.

Hy vọng thông qua bài viết trên độc giả biết được bệnh Zona thần kinh có lây không. Đối với những người có hệ miễn dịch suy yếu, bệnh rất dễ phát triển những biến chứng nguy hiểm, thậm chí gây tử vong, vì vậy ngay khi phát hiện bản thân hoặc người xung quanh xuất hiện triệu chứng của bệnh zona thần kinh thì nên liên hệ với bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da ngay để được điều trị kịp thời với hiệu quả tối ưu.