Xuất huyết não ở người già: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Xuất huyết não ở người già là gì?

Bệnh xuất huyết não ở người già là một dạng đột quỵ phổ biến, xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ hoặc rò rỉ đột ngột, làm chảy máu trong não, gây cản trở quá trình vận chuyển oxy và các chất dinh dưỡng thiết yếu đến tế bào não. Biến chứng đáng lo ngại là gây tổn thương não bộ nghiêm trọng, đi kèm với tỷ lệ tử vong cao.

Tuổi tác càng cao là yếu tố làm tăng nguy cơ xuất huyết não. Tỷ lệ xuất huyết não ở người cao tuổi cao gấp 5 lần so với người trẻ, đi kèm với nguy cơ mắc bệnh tăng huyết áp, rung nhĩ và tiểu đường tăng cao. Tuổi tác không chỉ làm tăng tỷ lệ mắc xuất huyết não mà còn làm tăng tỷ lệ tử vong trong 30 ngày. Thực tế cho thấy, tỷ lệ tử vong do xuất huyết não tăng từ 23% ở bệnh nhân nam dưới 75 tuổi lên 41% ở những người trên 75 tuổi. Tỷ lệ tử vong do xuất huyết não tăng từ 20% ở bệnh nhân nữ dưới 75 tuổi lên 26% ở những bệnh nhân trên 75 tuổi.

Nguyên nhân gây xuất huyết não ở người cao tuổi

Xuất huyết não ở người cao tuổi có thể xảy ra do các nguyên nhân sau đây:

1. Chấn thương đầu

Người cao tuổi dễ bị té ngã, là nguyên nhân có thể gây xuất huyết não. Khi xảy ra va đập, xương sọ bị vỡ có thể gây tổn thương động mạch và dẫn đến chảy máu.

2. Tăng huyết áp

Tăng huyết áp là nguyên nhân phổ biến gây đột quỵ xuất huyết não ở người già, làm tăng nguy cơ lên đến 50% và chiếm khoảng 83% tổng số các trường hợp xuất huyết não. Huyết áp cao kéo dài có thể thúc đẩy thoái hóa ở thành mạch máu nhỏ đến trung bình, gây vỡ mạch máu và dẫn đến xuất huyết não.

Tăng huyết áp cũng là một yếu tố chính gây vỡ phình động mạch dẫn đến xuất huyết não ở người già. Xuất huyết não do tăng huyết áp thường xảy ra ở các cấu trúc não sâu.

Tìm hiểu thêm: Vì sao ở người già khi huyết áp cao dễ bị xuất huyết não?

Tăng huyết áp ở tuổi già góp phần làm cứng và tái cấu trúc động mạch, làm tăng nguy cơ xuất huyết não. Ngoài ra, những thay đổi liên quan đến bệnh lý mạch máu não do amyloid, bao gồm mất tế bào cơ trơn, thành mạch dày lên, hẹp lòng mạch, thành mạch tách đồng tâm và hình thành vi phình động mạch… cũng có thể gây ra xuất huyết não. Ngoài ra, xuất huyết não thùy, xuất huyết não khu trú nhỏ cũng góp phần gây suy giảm nhận thức và chứng mất trí ở người lớn tuổi.

Tuy nhiên, cơ chế vỡ mạch máu trong bệnh lý mạch máu não do amyloid vẫn chưa được xác định chính xác. Nhiều nghiên cứu cho rằng, việc thay thế các tế bào cơ trơn của lớp trung gian bằng các chất lắng đọng amyloid đã làm cho thành mạch yếu đi, sau đó vỡ mạch và gây xuất huyết.

3. Rối loạn máu hoặc chảy máu

Bệnh máu khó đông và thiếu máu hồng cầu hình liềm đều có thể gây giảm tiểu cầu (tế bào máu có chức năng cầm máu). Tình trạng này có nguy cơ cao dẫn đến xuất huyết não.

4. Dị dạng động mạch, tĩnh mạch

Mạch máu trong và xung quanh não có cấu trúc bất thường, dị dạng, phình hay bị suy yếu cũng có thể là nguyên nhân gây xuất huyết não. Tình trạng này dễ xảy ra ở người cao tuổi do não bộ bị lão hóa.

5. Tác dụng phụ của thuốc

Các loại thuốc làm loãng máu dùng để ngăn ngừa cục máu đông trong các bệnh lý tim và đột quỵ có thể gây ra xuất huyết não. Trong trường hợp này, máu thường tụ dưới màng cứng, xảy ra khi các mạch máu giữa não và lớp ngoài cùng trong ba lớp bảo vệ bao phủ não (màng cứng) bị vỡ. Người bệnh cần tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Triệu chứng xuất huyết não ở người già

Các triệu chứng cảnh báo xuất huyết não ở người già thường bao gồm: (1)

• Liệt một bên tứ chi, chẳng hạn như mặt
• Co giật đột ngột nhưng không có tiền sử co giật trước đó
• Nói lắp bắp, khó đọc, viết hoặc hiểu ngôn ngữ
• Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn và nôn mửa
• Khó nuốt
• Giảm thị lực
• Mất khả năng phối hợp, cân bằng và ý thức
• Mất khả năng vận động
• Lú lẫn
• Cứng cổ
• Nhạy cảm với ánh sáng
• Thay đổi cảm giác vị giác bất thường
• Thiếu năng lượng, giảm tỉnh táo
• Khó thở
• Rối loạn nhịp tim

Xuất huyết não ở người lớn tuổi có nguy hiểm không?

Đột quỵ xuất huyết não ở người lớn tuổi rất nguy hiểm, có nguy cơ tử vong cao, đặc biệt là trong các trường hợp sau: tăng thể tích xuất huyết, xuất huyết não thất, điểm thang điểm hôn mê Glasgow (GCS) thấp và vị trí xuất huyết não sâu/dưới lều.

So với người trẻ tuổi, xuất huyết não ở người cao tuổi có tỷ lệ tử vong sau 1 tháng cao hơn. Ngoài ra, các nghiên cứu trên bệnh nhân cao tuổi ≥ 75 tuổi đã chứng minh rằng, người bệnh có thể tích khối máu tụ ≥ 30ml hoặc tiền sử xuất huyết có khả năng tử vong trong thời gian ngắn cao hơn. Đồng thời, các dấu hiệu viêm có nguồn gốc từ máu cũng đóng vai trò như một chỉ số tiên lượng. Cụ thể, nồng độ TNF-α trong huyết tương tăng có liên quan đến tỷ lệ tử vong ở bệnh nhân xuất huyết não. Trong khi đó, nồng độ IL-6 trong huyết tương tăng cao là yếu tố dự báo khối máu tụ phát triển sớm. (2)

Nếu không điều trị kịp thời, xuất huyết não có nguy cơ dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn hoặc thậm chí gây tử vong. Tình trạng thiếu oxy lên não có thể phá hủy các tế bào não, ức chế quá trình truyền, nhận tín hiệu đến các bộ phận khác, từ đó gây ra các biến chứng như:

• Yếu liệt một phần hay toàn bộ cơ thể
• Mất trí nhớ
• Khó khăn trong việc phối hợp và vận động
• Mất thị lực

Tìm hiểu thêm: Xuất huyết não ở người già có nguy hiểm không? Cần lưu ý biến chứng gì?

Các phương pháp chẩn đoán xuất huyết não ở người lớn tuổi

Để chẩn đoán xuất huyết não ở người già, trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe tổng quát, khám thần kinh, xem xét bệnh sử cũng như triệu chứng gặp phải. Tiếp đến, một số xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh có thể được chỉ định thực hiện để giúp xác định mức độ, vị trí, nguyên nhân xuất huyết, bao gồm: (3)

• Chụp cắt lớp vi tính (CT)
• Chụp cộng hưởng từ (MRI)
• Chụp cộng hưởng từ mạch máu (MRA)

Trong một số trường hợp khác, các xét nghiệm đi kèm có thể được chỉ định thêm như:

• Điện não đồ
• Chụp X-quang ngực
• Xét nghiệm nước tiểu
• Xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC)
• Chọc dò tủy sống
• Chụp mạch máu (để phát hiện phình động mạch/ dị dạng động mạch tĩnh mạch)

Cách điều trị xuất huyết não ở người già

Bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị xuất huyết não tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng và vị trí chảy máu. Tuy nhiên, mọi trường hợp đều tập trung vào việc cầm máu, kiểm soát nguyên nhân xuất huyết và loại bỏ khối máu tụ trong não. Các phương pháp điều trị phổ biến gồm:

1. Phẫu thuật

Để cầm máu, giải quyết nguyên nhân cơ bản gây xuất huyết não và loại bỏ máu tụ chảy ra trong não, bác sĩ có thể chỉ định can thiệp phẫu thuật.

Hiện nay, có nhiều kỹ thuật, máy móc hiện đại giúp phẫu thuật điều trị xuất huyết não ở người già hiệu quả cao. Tại PlinkCare, bác sĩ ứng dụng các máy móc hiện đại hàng đầu như robot mổ não tích hợp AI, định vị thần kinh thế hệ mới tích hợp AI, kính vi phẫu có chức năng chụp huỳnh quang 3D, dao cầm máu chuyên dụng… để mổ thức tỉnh đột quỵ xuất huyết não thành công vượt trội.

Một số trường hợp xuất huyết não không cần phẫu thuật. Bác sĩ sẽ quyết định phụ thuộc vào kích thước, nguyên nhân và vị trí chảy máu, cùng một số yếu tố khác như sức khỏe tổng quát của người bệnh.

2. Dùng thuốc

Dựa trên kết quả xét nghiệm chẩn đoán, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc sau đây để điều trị triệu chứng, nguyên nhân cơ bản hoặc ngăn ngừa biến chứng của xuất huyết não:

• Thuốc chống lo âu
• Thuốc chống co giật
• Thuốc kiểm soát huyết áp
• Thuốc giảm đau
• Thuốc steroid (corticosteroid)
• Thuốc làm mềm phân

Điều trị y tế kịp thời có thể giúp hạn chế tổn thương não do xuất huyết, từ đó cải thiện tỷ lệ phục hồi. Các phương pháp hỗ trợ đi kèm bao gồm:

• Sử dụng máy thở oxy
• Truyền dịch và chất dinh dưỡng qua đường tĩnh mạch hoặc ống thông dạ dày.
• Theo dõi tại phòng chăm sóc đặc biệt để đảm bảo các dấu hiệu sinh tồn được ổn định.

Cách phòng ngừa xuất huyết não cho người cao tuổi

Không có biện pháp nào có thể ngăn ngừa mọi nguyên nhân gây xuất huyết não ở người lớn tuổi, nhưng có thể giảm nguy cơ bằng cách:

• Kiểm soát huyết áp ở mức ổn định
• Giảm mức cholesterol trong máu
• Kiểm soát lượng đường trong máu nếu đang bị tiểu đường
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh
• Hạn chế uống rượu và cai thuốc lá
• Ăn thực phẩm lành mạnh
• Tập thể dục thường xuyên
• Đeo các thiết bị/ đồ bảo hộ để bảo vệ não bộ khỏi chấn thương như mũ bảo hiểm, dây đai an toàn.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị bệnh xuất huyết não ở người già, bạn có thể liên hệ Hệ thống PlinkCare, Tâm Anh Quận 7, Tâm Anh Quận 8 qua hotline hoặc đặt lịch trực tiếp tại website/fanpage của bệnh viện.

Trên đây là bài viết tổng hợp các thông tin liên quan đến tình trạng xuất huyết não ở người già, nguyên nhân, triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Hy vọng thông qua những cập nhật trên, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích để biết cách phát hiện, đi khám sớm và được điều trị kịp thời.