Bị xơ gan kiêng ăn gì, tránh gì để tránh bệnh tiến triển nhanh hơn?

Vì sao người bị xơ gan cần ăn kiêng phù hợp?

Xơ gan là hậu quả của các nguyên nhân khác nhau gây tổn thương gan, đặc trưng bởi tổn thương giải phẫu bệnh gồm viêm thoái hóa và hoại tử tế bào gan, tái tạo và tăng sinh tế bào gan dạng nốt, xơ hóa tổ chức liên kết.

Bệnh tiến triển qua 2 giai đoạn: giai đoạn còn bù và giai đoạn mất bù. Người bệnh xơ gan thường có triệu chứng mệt mỏi, chán ăn, gầy sút, rối loạn tiêu hóa, táo bón, đau bụng, cổ trướng,….Bệnh có nhiều biến chứng như xuất huyết tiêu hóa do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản, hội chứng não gan, hôn mê gan, và ung thư gan…

Một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh xơ gan phòng ngừa suy dinh dưỡng, cải thiện chức năng gan, phòng các biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Xơ gan kiêng ăn gì?

Nhằm mục đích nương nhẹ chức năng gan giúp gan nhanh phục hồi cũng như hạn chế tổn thương thêm cho gan. Chế độ dinh dưỡng cho người bệnh xơ gan cần được điều chỉnh cân đối phù hợp với từng tình trạng của người bệnh, từng giai đoạn cũng như mức độ bệnh để người bệnh đáp ứng một cách tốt nhất. Tuy nhiên, một số lưu ý về chế độ ăn dinh dưỡng mà người bệnh cần biết được để nên hạn chế một số thực phẩm sau:

1. Kiêng hoàn toàn rượu bia, đồ uống có cồn

Rượu bia là nguyên nhân phổ biến hàng đầu khiến gan bị tổn thương và dẫn đến xơ gan. Theo ước tính, có khoảng 48% người bệnh xơ gan là do lạm dụng rượu bia. So với người bình thường, nguy cơ mắc bệnh xơ gan đối với những người từng uống rượu có thể tăng cao gấp 3 lần.

Do đó, từ bỏ rượu bia là điều mà người bệnh xơ gan bắt buộc phải tuân thủ để ngăn ngừa suy gan và ung thư gan. Hơn nữa, uống rượu bia nhiều cũng có thể góp phần gây nên các vấn đề sức khỏe khác và làm suy giảm tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. (1)

2. Thực phẩm chứa nhiều muối

Gan đóng vai trò chính trong việc điều chỉnh sự cân bằng nước và natri (muối) trong cơ thể. Khi người bệnh bị xơ gan, gan có thể mất khả năng cân bằng này, dẫn đến tình trạng tích nước trong cơ thể. Những người xơ gan ở giai đoạn cuối, đặc biệt là những bệnh nhân bị xơ gan cổ chướng với các dấu hiệu phù nề, chướng bụng, cần hạn chế uống nước, ăn nhạt nhằm hạn chế lượng natri hấp thụ vào trong cơ thể. Lượng muối cung cấp không nên quá 5g/ngày với xơ gan giai đoạn đầu và không quá 3g/ngày với xơ gan cổ chướng. (2)

Để hạn chế lượng muối cung cấp vào, người bệnh cần chú ý:

• Hạn chế các món kho mặn, xào. Ưu tiên các món luộc hấp.
• Không nên cho thêm gia vị vào trong quá trình nấu nướng.
• Nên dùng nước mắm hoặc xì dầu thay thế cho muối. 1g muối tương đương với 5ml nước mắm hoặc 8ml xì dầu.
• Tránh các thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều muối: dưa cà muối, giò chả, pate, đồ hộp, giăm bông, thịt xông khói, xúc xích, khô cá,…

3. Hạn chế thực phẩm nhiều đường, chất tạo ngọt

Thực phẩm chứa nhiều đường và chất tạo ngọt không chỉ làm tăng nguy cơ thừa cân béo phì mà còn gây tổn thương cho gan từ đó dẫn tới tăng nguy cơ mắc bệnh lý đái tháo đường, gan nhiễm mỡ. Để giảm gánh nặng cho gan cần hạn chế các loại thực phẩm chứa nhiều đường tinh chế như: bánh kẹo ngọt, nước ngọt…

4. Kiêng ăn thịt, trứng, hải sản sống tái

Người bị xơ gan có chức năng gan suy giảm làm cho khả năng tiêu hóa thức ăn và tiêu diệt virus của gan bị giảm sút. Trong khi đó, thịt cá, trứng và hải sản tái sống tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm tăng ngộ độc thực phẩm do có thể chứa vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng như Salmonella, Listeria, Toxoplasma và E.Coli gây ngộ độc thực phẩm và làm tăng nguy cơ suy giảm chức năng gan.

Các loại thịt cá, hải sản tái sống còn chứa hàm lượng chất béo bão hòa và cholesterol cao, khiến gan phải làm việc nhiều để tiêu hóa, điều này làm tăng áp lực lên gan. Do vậy người bệnh xơ gan nên ăn các loại thịt cá, trứng, hải sản được nấu chín, không ăn đồ tái sống.

5. Thực phẩm chế biến sẵn không tốt cho người bị xơ gan

Người bị xơ gan cần hạn chế thức ăn chế biến sẵn vì những thức ăn này thường chứa nhiều chất béo không bão hòa, đường, muối và chất phụ gia khác có thể gây tổn thương thêm cho gan. Trong đó:

• Chất béo bão hòa và đường: Kích thích phản ứng viêm và lắng đọng chất béo tại gan, khiến gan xơ hóa nhanh hơn.
• Muối: Khiến cơ thể tăng cường tích nước, gây phù nề chân tay và cổ trướng (phình) bụng do sự tích tụ chất lỏng quá mức.
• Chất bảo quản: Làm tăng gánh nặng chuyển hóa và khiến gan xơ hóa nhanh hơn.

Do đó, người bệnh xơ gan cần hạn chế các thực phẩm được chế biến sẵn như: xúc xích, lạp xưởng, patê, thức ăn nhanh, giò chả,… sẽ giúp bảo vệ sức khỏe gan và hỗ trợ ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh xơ gan. (3)

6. Tránh thực phẩm chứa nhiều cholesterol xấu

Xơ gan làm suy giảm khả năng sản xuất mật – một chất cần thiết để hòa tan và hấp thụ chất béo, bao gồm cả cholesterol. Do đó, khi ăn thực phẩm giàu cholesterol, người bệnh xơ gan sẽ rất dễ bị khó tiêu, chướng bụng, đầy hơi, tiêu chảy, buồn nôn hoặc khởi phát nhiều triệu chứng rối loạn tiêu hóa khác. Những thực phẩm chứa nhiều cholesterol bao gồm: lòng đỏ trứng, mỡ động vật, da gà da vịt, phủ tạng động vật… (4)

7. Không uống nhiều nước nếu bị xơ gan cổ chướng

Bệnh nhân bị xơ gan cổ chướng có nguy cơ gặp các biến chứng như viêm phúc mạc do vi khuẩn tự phát, hạ natri máu và suy thận tiến triển cao hơn. Để không làm nặng thêm các triệu chứng của bệnh, người bệnh xơ gan cần kiểm soát lượng nước đưa vào với công thức:

Lượng nước trong ngày = lượng nước tiểu 24h ngày hôm trước + dịch mất bất thường (sốt, nôn, ỉa chảy…) + 300 – 500ml nước (tùy theo mùa).

8. Người bị xơ gan không nên ăn những đồ ăn khó tiêu

Người bị xơ gan không nên ăn gì quá khó tiêu, bao gồm các loại thực phẩm có chứa hàm lượng dầu mỡ hay chất béo cao, thực phẩm quá nhiều chất xơ, thực phẩm chứa nhiều carbohydrate,…. Các món ăn gây khó tiêu có thể khiến gan hoạt động quá mức và làm tổn thương các tế bào gan.

Xơ gan nên kiêng gì để bệnh không nặng thêm?

1. Hạn chế hút thuốc

Trong khói thuốc lá chứa hàng trăm chất độc hại đặc biệt là nicotine và hơn 70 hợp chất gây ung thư khác, góp phần gây ngộ độc tế bào, đột biến gen và thúc đẩy tế bào ung thư tiến triển. Nicotine có thể làm tăng mức độ viêm và tình trạng xơ hóa của gan, còn các chất khác trong thuốc lá có thể ảnh hưởng đến khả năng tổng hợp enzyme và chuyển hóa dinh dưỡng của gan. Do vậy, người bệnh xơ gan không nên hút thuốc lá, thuốc lào, kể cả thuốc lá điện tử.

2. Tránh lạm dụng thuốc, thực phẩm chức năng

Một số loại thuốc và thực phẩm chức năng, khi dùng quá liều, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng xơ hóa gan như: thuốc giảm đau hạ sốt (panadol, paracetamol,…), thuốc tránh thai, thuốc chống đông máu, thuốc kháng viêm không chứa steroid, thuốc kháng sinh và đặc biệt là các loại thuốc nam, thuốc bắc, thảo dược Đông y khi dùng không đúng theo chỉ định của bác sĩ.

Vì vậy, người bị bệnh xơ gan nên thận trọng trong việc dùng thuốc và chỉ dùng khi cần thiết. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến của bác sĩ, kể cả với các loại thuốc không kê đơn.

Một số lưu ý về chế độ ăn uống và sinh hoạt cho bệnh nhân xơ gan

Bệnh xơ gan là một bệnh lý mạn tính. Việc áp dụng một chế độ dinh dưỡng sai cách, thiếu khoa học có thể làm mức độ xơ hóa tiến triển nặng và nhanh chóng khởi phát dấu hiệu ung thư gan. Do đó, trong việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng đúng cách, người bệnh xơ gan cần lưu ý các nguyên tắc sau:

• Cung cấp đủ năng lượng
• Xơ gan kiêng ăn gì để bảo vệ sức khỏe? Người bệnh cần hạn chế các loại thực phẩm giàu chất béo, đường, muối và đồ uống có cồn. Thay vào đó, nên nên ăn đa dạng thực phẩm, để cung cấp đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng :
  • Nhóm chất bột đường : Gạo, ngô, khoai củ, …
  • Nhóm chất đạm : Thịt bò, sữa, phomat, thịt lợn nạc, cá, sữa đậu nành…
  • Nhóm rau quả: lựa chọn các loại rau tươi, non ít xơ sợi, các loại quả chín mềm hạn chế quả chua , chát.
  • Nhóm chất béo : Dầu thực vật (dầu đậu nành, dầu vừng, dầu hướng dương).
• Dùng các thực phẩm giúp nhuận tràng: khoai lang, đu đủ…
• Đảm bảo đủ nước để phòng tránh táo bón.
• Chia nhỏ bữa trong ngày: ngoài 3 bữa chính nên thêm 2-3 bữa phụ trong ngày.
• Chế biến món ăn mềm, dễ tiêu, dễ hấp thu.
• Tránh các thực phẩm tái sống, thực phẩm lạ dễ gây dị ứng: thịt cá tái sống, cua, ốc, nhộng tằm
• Không dùng các chất kích thích: rượu, bia, chè, cà phê…
• Sử dụng thuốc điều trị theo đúng chỉ định của bác sĩ. Tránh việc ngưng dùng thuốc hoặc thay đổi liều lượng khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ điều trị.

Xem thêm:

• Chế độ ăn cho người xơ gan
• Xơ gan nên ăn gì?
• Thực đơn cho người xơ gan
• Bệnh xơ gan có ăn được thịt bò không?

Xơ gan kiêng ăn gì không chỉ đơn thuần là loại bỏ một số thực phẩm mà còn là việc xây dựng một chế độ ăn cân bằng, cung cấp đủ dinh dưỡng cho cơ thể. Nhìn chung, một chế độ dinh dưỡng cân đối phù hợp sẽ giúp bảo vệ sức khỏe gan tốt nhất và giúp người bệnh có thể kiểm soát tình trạng bệnh lý của mình. Bên cạnh đó, người bệnh nên tái khám định kỳ để đảm bảo tình trạng bệnh được kiểm soát tốt. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào bất thường, nên đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Hiểu rõ bệnh xơ gan kiêng ăn gì sẽ góp phần giúp người bệnh kiểm soát bệnh tốt hơn, tránh ăn các loại thực phẩm gây hại thêm cho gan. Tại Khoa Dinh dưỡng, Hệ thống PlinkCare. Các bác sĩ dinh dưỡng có nhiều kinh nghiệm, được đào tạo bài bản và chuyên sâu trong lĩnh vực dinh dưỡng bệnh lý sẽ dựa theo tình trạng bệnh, cá thể hóa của từng người bệnh để tư vấn xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp nhất. Từ đó giúp người bệnh cải thiện tình trạng dinh dưỡng cũng như lựa chọn thực phẩm an toàn phù hợp với bệnh lý của bản thân.