Chụp X quang thoát vị đĩa đệm: Ưu nhược điểm, quy trình thực hiện

Chụp X quang thoát vị đĩa đệm là gì?

Chụp X quang thoát vị đĩa đệm là kỹ thuật dùng tia X chụp cột sống để đánh giá các vấn đề, bất thường xảy ra ở cột sống, trong đó có thoát vị đĩa đệm. Cột sống là cột trụ chịu trách nhiệm chính trong việc nâng đỡ, giữ thẳng cơ thể. Cấu trúc này bao gồm 33 đốt sống với các thành phần quan trọng như đĩa đệm, tủy sống và các rễ thần kinh.

Chụp X quang cột sống là một phương pháp phổ biến được sử dụng để đánh giá tình trạng của bất kỳ vùng nào trên cột sống bao gồm ngực, cổ, thắt lưng, xương cùng và xương cụt. Quá trình này sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh giải phẫu của các cấu trúc và xương ở vị trí chụp.

Trên hình ảnh X quang, các mô mềm như da, mỡ, máu và cơ cho phép tia X đi qua. Các bộ phận này cũng hấp thụ một lượng lớn tia X nên hiển thị là màu xám đen. Ngược lại, xương hấp thụ ít tia X hơn nên có màu trắng trên hình ảnh phim chụp X quang.

Chụp X quang có phát hiện thoát vị đĩa đệm không?

Chụp X quang là phương pháp phổ biến để quan sát, đánh giá các thay đổi bên trong cơ thể, đặc biệt là về xương khớp và các cơ quan khác. Thiết bị chụp X quang phát ra các chùm tia X có bức xạ cao, những tia này có khả năng xuyên qua các mô mềm và chất lỏng trong cơ thể, ghi lại hình ảnh trong cơ thể. Nhờ vào những hình ảnh này, bác sĩ có thể tìm thấy dấu hiệu bệnh lý, đưa ra chẩn đoán bệnh.

Vậy chụp X quang thoát vị đĩa đệm có hiệu quả không? Thoát vị đĩa đệm là tình trạng khi nhân nhầy bị thoát ra khỏi bao xơ đĩa đệm, sau đó chèn ép lên các cơ quan xung quanh và gây đau. Ở giai đoạn nhẹ, khi các cấu trúc xương sống chưa bị tác động nhiều, chụp X quang có thể không phát hiện ra bệnh, do các mô đặc như xương sẽ cản trở tia X xuyên qua. Ở trường hợp nặng, chụp X quang có thể giúp phát hiện thoát vị đĩa đệm ở cột sống hiệu quả hơn. (1)

Theo đó, phương pháp chụp X quang có thể:

• Chẩn đoán bệnh thoát vị đĩa đệm khi nhân nhầy đã tràn ra ngoài nhiều, chèn ép lên rễ thần kinh, có biến dạng đốt sống hoặc hẹp ống sống.
• Hỗ trợ bác sĩ đánh giá tư thế hiện tại của cột sống bệnh nhân, từ đó suy đoán về các dấu hiệu sớm liên quan đến thoái hóa đốt sống cổ và lưng.
• Khi tiêm chất cản quang và tiến hành chụp X quang thoát vị đĩa đệm, có thể nhìn thấy hình ảnh gián tiếp của nhân nhầy có hiện tượng tràn ra hay không, gây chèn ép dây thần kinh hay tủy sống không.
• Đây là lựa chọn tối ưu cho những bệnh nhân không đủ điều kiện kinh tế hoặc ở cách xa những bệnh viện lớn. Lúc này, hình ảnh X quang có thể dùng để chẩn đoán tạm thời và quyết định hướng điều trị tiếp theo cho bệnh nhân.

Khi nào thì chụp cần X quang thoát vị đĩa đệm?

Người bệnh có thể thực hiện chụp X quang theo chỉ định của bác sĩ khi có các triệu chứng điển hình thường gặp của bệnh thoát vị đĩa đệm dưới đây:

• Yếu cơ, bại liệt: Đây thường là những triệu chứng xuất hiện sau thời gian dài không được điều trị, khiến bệnh diễn tiến nặng, gây vận động đi lại khó khăn, lâu dần dẫn đến teo cơ, teo chân và liệt các chi.
• Đau nhức chân tay: Người bệnh xem xét việc chụp X quang khi có những cơn đau nhức đột ngột xuất hiện ở vùng cổ, thắt lưng, sau đó lan dần xuống vùng vai gáy và chân tay. Thông thường, các cơn đau có thể âm ỉ kéo dài hoặc đau dữ dội khi đi lại, vận động mạnh.
• Chân tay tê bì: Khi nhân nhầy đĩa đệm lệch khỏi vị trí ban đầu và thoát ra ngoài sẽ chèn ép đến các dây thần kinh khác gây tê bì, đau vùng cổ và thắt lưng rồi dần lan xuống khu vực mông, bẹn chân, đùi và gót chân. Khi đó, người bệnh sẽ bị rối loạn cảm giác, toàn thân như có kiến bò.

Nếu mức độ các cơn đau nhức, tê bì, yếu cơ ngày càng tăng, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, cùng với các tình trạng khác như rối loạn tiểu tiện, mất cảm giác ở vùng hậu môn thì nên đi khám và chụp X quang để kịp thời ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Ưu nhược điểm của chụp X quang thoát vị đĩa đệm

Chụp X quang là một trong những công cụ chẩn đoán hình ảnh phổ biến, hữu ích trong việc đánh giá thoát vị đĩa đệm và các vấn đề liên quan đến cột sống. Dưới đây là một số ưu điểm và nhược điểm khi chụp X quang thoát vị đĩa đệm: (2)

1. Ưu điểm

• Phát hiện các vấn đề cột sống: Chụp X quang cho phép nhận diện các vấn đề như thoát vị đĩa đệm, gãy xương, trượt hay xẹp đốt sống,… giúp bác sĩ xác định mức độ, vị trí của thoát vị đĩa đệm và đưa ra hướng điều trị phù hợp.
• Chi phí thấp: So với các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác, chụp X quang ít tốn kém hơn, trở thành lựa chọn phổ biến.
• Đơn giản và nhanh chóng: Bệnh nhân chỉ cần nằm yên trong quá trình chụp và nhận được kết quả trong thời gian ngắn nhất.
• Phổ biến và sẵn có: Tại các bệnh viện và phòng khám đều có các phòng chụp X quang, mang đến nhiều lựa chọn cho người bệnh.

2. Hạn chế

• Hạn chế trong việc hiển thị mô mềm: Kỹ thuật chụp X quang chủ yếu hiển thị cấu trúc xương; với các mô mềm hay các dây thần kinh thì kỹ thuật này không phản ánh rõ ràng và chi tiết.
• Khả năng chẩn đoán giới hạn: Chụp X quang chỉ có thể cho thấy những dấu hiệu gián tiếp của bệnh thoát vị đĩa đệm. Trường hợp bệnh ở mức độ nhẹ, hình ảnh X quang không thể hiện rõ ràng sẽ bỏ sót các dấu hiệu sớm của bệnh.
• Cần phương pháp chẩn đoán bổ sung: Để xác định chính xác bệnh thoát vị đĩa đệm và các biến chứng, đôi khi cần kết hợp X quang với các phương tiện chẩn đoán hình ảnh khác như chụp cắt lớp vi tính (CT) hay chụp cộng hưởng từ (MRI).

Quy trình chụp X quang thoát vị đĩa đệm

1. Chuẩn bị gì?

Người bệnh cần lưu ý những chi tiết sau để đảm bảo việc chụp X-quang diễn ra an toàn và chính xác:

• Phụ nữ đang mang thai hoặc nghi ngờ mang thai không được chụp X quang thoát vị đĩa đệm để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi.
• Trước khi chụp X quang, cần tháo bỏ các vật dụng bằng kim loại như kẹp tóc, đồ trang sức,… bởi chúng có thể ngăn cản tia X xuyên qua làm ảnh hưởng đến ảnh chụp.

2. Thực hiện

Để thuận tiện cho việc chụp X quang, bệnh nhân cần đứng thẳng hoặc nằm nghiêng theo hướng mà kỹ thuật viên yêu cầu nhằm thu được hình ảnh chính xác nhất. Quá trình chụp diễn ra nhanh chóng, thường chỉ mất khoảng 5 – 10 phút. Hình ảnh sẽ được lưu lại cho bác sĩ xem xét, ghi nhận các thông tin cần thiết để đưa ra đánh giá. (3)

3. Sau khi chụp X quang

Sau khi nhận kết quả chụp X quang, nếu phát hiện có bất thường về hình dạng cột sống, người bệnh sẽ được khuyến khích tiến hành thêm các phương pháp chẩn đoán bổ sung như chụp CT hay MRI để có được kết quả chính xác nhất, từ đó đưa ra phương án điều trị phù hợp.

Thắc mắc thường gặp

1. Chụp X quang thoát vị đĩa đệm cho kết quả có chính xác không?

Chụp X quang thoát vị đĩa đệm không đảm bảo kết quả chính xác 100% do hình ảnh thu được không phản ánh trực tiếp tình trạng bệnh trong mọi trường hợp. Khi đó, bác sĩ sẽ chỉ định thêm kỹ thuật chụp chiếu khác để bổ sung. Một số trường hợp đặc biệt như thể thoát vị vào trong thân đốt thì chụp X quang có thể cho kết quả chính xác cao.

Người có nguy cơ cao bị thoát vị đĩa đệm khi chụp X quang thường sẽ hiển thị hình ảnh đặc trưng như:

• Khoảng cách giữa các thân đốt sống bị hẹp lại.
• Cột sống mất đi đường cong tự nhiên hoặc biến dạng.
• Các đốt sống bị trượt ra khỏi vị trí bình thường.

Để đưa ra chẩn đoán chính xác về thoát vị đĩa đệm, bác sĩ cần xem xét hình ảnh X quang chụp bao rễ thần kinh. Lúc này cần kết hợp với việc đưa chất cản quang vào khoang dưới nhện tủy sống để thu được hình ảnh của rễ thần kinh. Từ kết quả thu được, bác sĩ có thể xác định vị trí thoát vị đĩa đệm và các tác động có thể xảy ra như chèn ép lên bao rễ thần kinh.

2. Chi phí X quang thoát vị đĩa đệm là bao nhiêu?

Mặc dù chụp X quang cột sống có thể giúp chẩn đoán nhiều bệnh lý và phát hiện chấn thương hiệu quả, nhưng chi phí cho dịch vụ này lại không cao và có sự chênh lệch tại mỗi cơ sở y tế. Sự chênh lệch giá phụ thuộc vào các yếu tố như cơ sở vật chất, chất lượng dịch vụ,… của từng cơ sở y tế. Tại những bệnh viện sở hữu trang thiết bị hiện đại và đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao, thì chi phí chụp X quang thường sẽ cao hơn. Điều này cũng đem lại cho người bệnh sự an tâm về chất lượng dịch vụ, quá trình thực hiện an toàn và kết quả chẩn đoán có độ chính xác cao.

Do đó, người bệnh nên tham khảo trực tiếp bác sĩ khám, điều trị hay qua các kênh tư vấn để có được thông tin cụ thể.

3. Nên chụp X quang thoát vị đĩa đệm ở đâu uy tín?

Việc lựa chọn bệnh viện uy tín rất quan trọng khi cần chụp X quang thoát vị đĩa đệm. Mục đích là nhằm giảm thiểu tối đa rủi ro, cung cấp thêm dữ liệu chính xác giúp bác sĩ chẩn đoán đúng bệnh, tăng cao hiệu quả điều trị.

Hiện nay, Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh và Điện quang Can thiệp tại Hệ thống PlinkCare là một trong số các cơ sở triển khai đa dạng các dịch vụ chụp X-quang kỹ thuật số công nghệ tiên tiến, phục vụ tốt việc phát hiện sớm các tổn thương giúp tầm soát hiệu quả nhiều bệnh lý. Hệ thống máy chụp X-quang hiện đại tại PlinkCare đều được nhập khẩu từ các quốc gia đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu và chế tạo thiết bị y tế nói chung và máy chụp X quang nói riêng.

Bài viết trên tổng hợp một số thông tin cần biết về phương pháp chụp X quang thoát vị đĩa đệm. Khi có bất kỳ triệu chứng đáng nghi ngờ nào, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên cơ xương khớp để thăm khám và nhận chỉ định chẩn đoán kịp thời. Việc phát hiện bệnh từ giai đoạn sớm không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn mang lại kết quả điều trị tốt hơn.