Viêm phổi thùy ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Viêm phổi thùy ở trẻ em là gì?

Viêm phổi thùy ở trẻ em là một dạng của viêm phổi, gây viêm và tắc nghẽn, ảnh hưởng đến một hoặc nhiều phần thùy của phổi. Ai cũng có thể mắc bệnh nhưng trẻ em là một trong những đối tượng có nguy cơ cao bởi sức đề kháng còn yếu.

Phổi được chia thành 5 thùy bao gồm thùy trên, thùy giữa, thùy dưới bên phải và thùy dưới bên trái. Viêm phổi thùy là một loại viêm phổi được đánh giá là nguy hiểm bởi bệnh có nguy cơ cao gây viêm nhiễm cấp tính toàn bộ phần thùy ở phổi. Trẻ dưới 5 tuổi là đối tượng dễ mắc bệnh hàng đầu. Bệnh có thể bùng phát thành dịch. (1)

Nguyên nhân viêm phổi thùy ở trẻ em

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng viêm phổi thùy ở trẻ em, trong đó phổ biến hàng đầu là nhiễm trùng phổi do vi khuẩn (phế cầu – chiếm đa số, liên cầu khuẩn nhóm B, tụ cầu vàng và liên cầu khuẩn nhóm A,…), vi rút (sởi, ho gà, đậu mùa, hợp bào hô hấp hoặc RSV,…) hoặc nấm gây ra. Một số trường hợp khác xảy ra do biến chứng của bệnh nhiễm trùng khác như cúm hoặc COVID-19.

Bên cạnh đó, yếu tố thời tiết, môi trường như thời điểm giao mùa, thời tiết lạnh cũng có ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ, làm tăng nguy cơ mắc viêm phổi thùy. Ngoài ra nếu trẻ đang mắc phải các bệnh lý như hen, viêm xoang, viêm mũi họng,… hoặc ở trong tình trạng suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch cũng sẽ khiến nguy cơ mắc bệnh tăng cao. (2)

Triệu chứng viêm phổi thùy trẻ em

Có các triệu chứng khác nhau của viêm phổi thùy ở trẻ em theo từng giai đoạn bệnh. Nếu nắm bắt được dấu hiệu cảnh báo sớm cũng như đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng  của tình trạng nhiễm trùng sẽ hỗ trợ việc điều trị hiệu quả hơn. Các giai đoạn dưới đây có thể chuyển biến nhanh, bất thường và cũng có trường hợp cùng một lúc trẻ có thể có các triệu chứng của nhiều giai đoạn.

1. Giai đoạn khởi phát

Ở giai đoạn này các dấu hiệu bệnh thường gặp ở trẻ là sốt cao đột ngột, đau tức ngực, ho khan, rối loạn tiêu hóa,… Ở một số trẻ có thể xuất hiệu co giật. Trong vòng 24 giờ sau khi bị nhiễm trùng, vi khuẩn xuất hiện với số lượng lớn trong phổi, trong khi đó, lượng bạch cầu có sẵn để chống lại nhiễm trùng lại rất ít. Lúc này các mô phôi bị sưng và phổi chuyển dần sang màu đỏ do viêm và lưu lượng máu tăng lên.

2. Giai đoạn toàn phát

Khoảng 3 ngày sau giai đoạn khởi phát, thường kéo dài trong vài ngày. Trẻ dần gặp phải các vấn đề nghiêm trọng hơn như sốt cao không hạ, thường xuyên nôn ói, biếng ăn, ho có đờm đặc, tiểu ít,… Lý do là vào giai đoạn này, phổi trở nên khô hơn, không khí trong phổi bị “đặc” lại, bị tắc nghẽn đường thở do các tế bào hồng cầu, bạch cầu, vi khuẩn và mảnh vụn tế bào. Trong giai đoạn này, phế nang không để vận chuyển oxy và các dưỡng khí khác vào máu.

Trong giai đoạn này, nếu ở trẻ xuất hiện bất cứ triệu chứng khẩn cấp đe dọa tính mạng nào dưới đây thì cần hỗ trợ cấp cứu ngay lập tức, bổ sung oxy thậm chí là thở máy để tránh nguy cơ biến chứng do thiếu oxy:

• Móng tay và môi chuyển sang màu hơi xanh;
• Bị chóng mặt, lú lẫn;
• Khó thở;
• Tim đập nhanh;
• Thở nông.

3. Giai đoạn lui bệnh

Ở giai đoạn lui bệnh của bệnh viêm phổi thùy ở trẻ em – xảy ra trong các ngày từ 8 đến 10, các enzyme và tế bào miễn dịch khác đã đủ sức tạo ra lớp kháng thể chống lại nhiễm trùng và làm thông thoáng đường thở. Chức năng phế nang cũng dần bắt đầu hồi phục. Trẻ dần hạ sốt, ăn uống ngon miệng hơn, đi tiểu cũng nhiều hơn và giảm bớt các cơn đau tức ngực.

Chẩn đoán bệnh viêm phổi thùy ở trẻ em

Đầu tiên bác sĩ cần dựa vào kết quả khám lâm sàng để có những suy đoán nguy cơ bệnh. Để có kết quả chính xác, trẻ cần thực hiện một số xét nghiệm như sau:

1. Xét nghiệm máu

Thông qua xét nghiệm máu để tìm kiếm dấu hiệu nhiễm trùng với chỉ số viêm CRP, Procalcitonin… và kiểm tra khí máu động mạch thông qua lượng carbon dioxide và oxy trong máu.

2. Xét nghiệm đờm

Xét nghiệm này dựa trên đờm ho ra từ phổi và vào miệng nhằm kiểm tra liệu có dấu hiệu nhiễm trùng hay không. Thường việc này khó thực hiện thường xuyên ở trẻ em vì việc lấy mẫu đờm ở trẻ không thật sự dễ dàng.

3. Chụp X-quang phổi

Thông qua hình ảnh chụp X-quang để nhận biết tình trạng các mô, xương và các cơ quan bên trong để xác định vấn đề hô hấp trẻ gặp phải cũng như là mức độ tổn thương ở phổi.

4. Chụp CT phổi

Phương pháp chẩn đoán này thường ít được sử dụng. Chụp CT ngực giúp bác sĩ nhìn thấy hình ảnh cấu trúc bên trong cơ thể bé để đưa ra chẩn đoán bệnh nếu vùng thùy phổi xuất hiện đám mờ hoặc có tình trạng xẹp phổi.

Biến chứng của bệnh viêm phổi thùy trẻ nhỏ

Viêm phổi thùy ở trẻ nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, đúng cách, nguy cơ cao dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như xẹp thùy phổi, tràn dịch màng phổi, áp xe phổi, viêm mủ màng phổi; nặng hơn là viêm màng não, viêm màng trong tim, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết,…

Cách điều trị viêm phổi thùy ở trẻ em

Điều trị viêm phổi thùy ở trẻ em cần dựa theo nguyên nhân gây nhiễm trùng và mức độ tình trạng bệnh. Thuốc kháng sinh được sử dụng trong điều trị viêm phổi thùy do vi khuẩn. Tuy nhiên nếu trẻ bị viêm phổi do virus và nấm thì cần đến các phương pháp điều trị thay thế.

Ở thời điểm mới chớm bệnh, nếu trẻ không có các vấn đề sức khỏe khác thì bác sĩ thường kê đơn thuốc khánh sinh phổ rộng để điều trị nhiễm trùng, bao gồm các thuốc như azithromycin, clarithromycin, levofloxacin, moxifloxacin, Gemifloxacin…

Đối với tình trạng viêm phổi thùy nặng và phức tạp hơn, trẻ có thể cần điều trị kết hợp nhiều loại kháng sinh, chẳng hạn như fluoroquinolone, beta-lactam, cephalosporin, macrolide,… hoặc truyền dịch qua tĩnh mạch. Có trường hợp trẻ cần bổ sung oxy; trong những trường hợp nghiêm trọng như tràn dịch màng phổi, trẻ cần dẫn lưu chất lỏng trực tiếp từ phổi bằng ống lồng ngực.

Trẻ mắc viêm phổi thùy nói chung còn cần uống nhiều nước giúp loãng đờm, bù điện giải, ăn thức ăn loãng/mềm, nghỉ ngơi nhiều, dùng thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của bác sĩ và có thể sử dụng thêm máy tạo độ ẩm để tăng độ ẩm không khí. Đặc biệt ba mẹ cần chú ý giữ vệ sinh môi trường xung quanh, giữ ấm cho trẻ vào mùa lạnh và cho trẻ mặc quần áo thông thoáng trong thời tiết nóng bức.

Đối với những trẻ mắc các bệnh mãn tính hoặc suy giảm miễn dịch mà bị viêm phổi thùy, người nhà cần đặc biệt theo dõi sát sao bởi trẻ có nguy cơ cao hơn bình thường gặp phải các biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng huyết, suy đa cơ quan, thậm chí là tử vong.

Phòng tránh viêm phổi thùy ở trẻ em

Để phòng bệnh viêm phổi thùy ở trẻ em hiệu quả, có một số việc ba mẹ nên lưu ý trong sinh hoạt cho trẻ như:

• Tập cho trẻ thói quen giữ vệ sinh, đặc biệt là vệ sinh tay.
• Giữ ấm cho cơ thể trẻ khi vào mùa lạnh.
• Nêu điều trị dứt điểm các bệnh lý nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ như viêm họng, viêm tai giữa, viêm phế quản,…
• Hạn chế để trẻ tiếp xúc với môi trường ô nhiễm, có khói thuốc lá hay các chất độc hại.
• Xây dựng lịch sinh hoạt khoa học, ăn ngủ – nghỉ ngơi đều đặn và duy trì tập thể dục.
• Tránh để trẻ tiếp xúc gần với người có biểu hiện viêm phổi hoặc các vấn đề hô hấp khác.

Địa chỉ đáng tin cậy khám viêm phổi thùy ở trẻ em

Khi gặp phải các vấn đề sức khỏe, trẻ em cần được thăm khám và điều trị tại những cơ sở y tế uy tín, đặc biệt là đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao, kinh nghiệm lâu năm cùng trang thiết bị máy móc hiện đại để có kết quả chẩn đoán chính xác, nhanh chóng cùng phác đồ điều trị phù hợp, hiệu quả cho trẻ. Trong đó hạn chế việc sử dụng kháng sinh không đúng chỉ định dẫn tới tình trạng kháng kháng sinh.

Hiện nay có rất nhiều bệnh viện, phòng khám Nhi với nhiều quy mô khác nhau. Tuy nhiên ba mẹ vẫn nên đặt ưu tiên đến các Bệnh viện/ Phòng khám có khoa Nhi có lịch sử hình thành lâu đời, quy mô cấp thành phố/ cả nước hoặc nhận được đánh giá cao từ nhiều người nếu không may gặp phải viêm thùy phổi ở trẻ em.

Hiện tại, hệ thống PlinkCare với tất cả cơ sở ở Hà Nội và TP.HCM đều có khả năng khám và điều trị Nhi khoa. Trong năm vừa qua, PlinkCare TP.HCM là bệnh viện tư nhân đứng đầu trong xếp hạng những bệnh viện tốt nhất tại TP.HCM theo đánh giá từ Sở Y tế thành phố. Do đó khi đưa trẻ đến thăm khám ở đây, ba mẹ hoàn toàn có thể yên tâm về kết quả điều trị cũng như trải nghiệm dịch vụ y tế chất lượng cao.

Viêm phổi là bệnh khá phổ biến, trong đó viêm phổi thùy ở trẻ em là bệnh lý không nên xem nhẹ. Bệnh thật sự có nguy cơ gây ra các biến chứng nặng nề khi ở mức độ nặng – khi mô phổi không thể vận chuyển oxy và các loại khí khác vào và ra khỏi máu. Bệnh có nhiều giai đoạn từ nhẹ tới nặng nhưng tất cả giai đoạn đều cần có sự chăm sóc, điều trị đúng cách để rút ngắn thời gian mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe cho trẻ tốt hơn.