Viêm phổi ở trẻ em có lây không? Lây qua đường nào? Ai dễ mắc bệnh?

Viêm phổi ở trẻ em là bệnh gì?

Trước khi tìm hiểu viêm phổi ở trẻ em có lây không thì hãy nắm rõ bệnh viêm phổi ở trẻ em là bệnh gì. Viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng phổi, xảy ra do sự xâm nhập của các tác nhân gây nhiễm trùng khiến nhu mô phổi bị tổn thương. Thay vì chứa đầy không khí trong phế nang phổi, khi bị viêm phổi, các phế nang này sẽ chứa đầy mủ và dịch.

Bệnh viêm phổi thường khởi phát với các triệu chứng nhẹ, khả giống với các bệnh lý hô hấp khác như đau họng, nghẹt mũi, ho, chảy nước mũi, sốt nhẹ,… Tuy nhiên, viêm phổi là một bệnh lý có diễn tiến rất nhanh, các triệu chứng nhanh chóng trở nên nặng hơn khiến trẻ ho có đờm (đờm đặc, màu xanh hoặc vàng), sốt cao, khó thở, co rút lõm ngực,… Triệu chứng điển hình nhất của bệnh viêm phổi, có thể giúp phụ huynh nhận biết sớm bệnh viêm phổi ở trẻ là nhịp thở.

• Trẻ dưới 2 tháng tuổi: Nhịp thở >= 60 lần/phút.
• Trẻ từ 2 – 12 tháng tuổi: Nhịp thở >= 50 lần/phút.
• Trẻ từ 1 – 5 tuổi: Nhịp thở >= 40 lần/phút

Trẻ mắc bệnh viêm phổi khi được khám chữa sớm và đúng cách, bác sĩ sẽ hướng dẫn chăm sóc và điều trị tại nhà và trẻ có thể khỏi bệnh sau 1 – 2 tuần. Nhưng nếu bệnh được phát hiện và điều trị muộn hơn, viêm phổi năng, trẻ cần nhập viện để điều trị tích cực. Quá trình này thường tốn kém, kéo dài, có thể mất khoảng 4 – 6 tuần. (1)

Viêm phổi ở trẻ em có lây không?

Viêm phổi ở trẻ em là bệnh lý có thể lây lan. Bệnh có khả năng lây lan nhanh chóng, đặc biệt viêm phổi do siêu vi có thể bùng phát thành dịch bệnh nếu không có biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn.

Thực tế, bệnh viêm phổi có thể được gây ra bởi nhiều nhiều tác nhân khác nhau như vi khuẩn (phế cầu khuẩn, tụ cầu, liên cầu khuẩn,…), virus (RSV, cúm, adeno,…), nấm,… Các tác nhân này đều có khả năng lây truyền trực tiếp từ người này qua người khác hoặc gián tiếp qua tiếp xúc với các bề mặt. Do đó, cần chủ động phòng ngừa bệnh viêm phổi và có biện pháp hạn chế lây nhiễm ngay khi phát hiện có trẻ mắc bệnh trong cộng đồng.

Bệnh viêm phổi ở trẻ em lây qua đường nào?

Sau khi biết bệnh viêm phổi ở trẻ em có lây không thì tiếp theo là bệnh sẽ lây qua đường nào. Dưới đây là hai con đường lây nhiễm viêm phổi phổ biến ở trẻ em, phụ huynh cần lưu ý nhằm giúp trẻ phòng ngừa bệnh hiệu quả hơn:

1. Lây trực tiếp qua đường hô hấp

Trẻ có thể bị lây nhiễm viêm phổi khi tiếp xúc với các giọt bắt có chứa tác nhân gây nhiễm trùng được phát tán ra bên ngoài khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Đây chính là con đường lây bệnh trực tiếp, chiếm phần lớn các ca mắc bệnh viêm phổi.

2. Lây truyền gián tiếp

Một số tác nhân gây bệnh viêm phổi ở trẻ có thể tồn tại khá lâu ở môi trường bên ngoài, chúng nằm trên các bề mặt như tay nắm cửa, bàn,… hay các vật dụng cá nhân như khăn mặt, ly, quần áo, bàn chải răng,… Khi trẻ khỏe mạnh vô tình chạm vào các vật dùng này rồi đưa tay lên vùng mặt (mắt, mũi, miệng,…) tác nhân gây bệnh sẽ nhanh chóng xâm nhập vào cơ thể và gây bệnh cho trẻ.

Quy trình lây nhiễm bệnh viêm phổi ở trẻ em

Khi tiếp xúc với giọt bắn hoặc bề mặt có chứa vi khuẩn, virus, các tác nhân này sẽ xâm nhập, trú ngụ trong các cơ quan thuộc hệ hô hấp, sinh sôi và xâm nhập vào sâu bên trong các cơ quan thuộc hệ hô hấp, gây bệnh cho trẻ. Sau đó một vài ngày, bệnh bắt đầu khởi phát với các triệu chứng ở mức độ nhẹ như đau họng, sốt nhẹ, hắt hơi nhiều, nghẹt mũi, ho, chảy nước mũi,…

Tiếp đó, bệnh bước qua giai đoạn toàn phát với các triệu chứng nặng và nguy hiểm như sốt cao, thở nhanh, rút lõm lồng ngực, nhợt nhạt, tím tái,…

Viêm phổi là một bệnh lý có diễn tiến rất nhanh, vậy nên khi trẻ có những dấu hiệu khởi phát đầu tiên, phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ tư vấn điều trị phù hợp. Việc chậm trễ trong thăm khám và điều trễ sẽ gây ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị viêm phổi ở trẻ em.

Viêm phổi trở nặng khiến trẻ có nguy cơ gặp biến chứng và tử vong cao hơn. Trường hợp trẻ viêm phổi nặng may mắn được cứu sống, trẻ có thể phải đối mặt với nhiều di chứng nặng nề do viêm phổi, ảnh hưởng đến khả năng phát triển trí tuệ, miễn dịch, sức khỏe và chất lượng sống sau này.

Các dấu hiệu nguy hiểm, trẻ cần được đưa đến bệnh viện cấp cứu ngay lập tức:

• Trẻ bú kém, bỏ ăn.
• Trẻ sốt cao kéo dài, xuất hiện cơn co giật.
• Trẻ mệt mỏi, có xu hướng ngủ nhiều hơn, li bì, khó đánh thức.
• Trẻ từ chối uống thuốc.
• Trẻ có các dấu hiệu mất nước.
• Trẻ khó thở, khò khè, thở rít.
• Da trẻ tím tái.

Trẻ nào dễ mắc bệnh viêm phổi?

Bệnh viêm phổi có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, tuy nhiên, nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn nếu trẻ gặp phải các vấn đề dưới đây:

• Trẻ sinh non.
• Trẻ có hệ miễn dịch kém, suy giảm miễn dịch.
• Sống ở khu vực có mức độ ô nhiễm cao, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, khói bụi, khói thuốc lá.
• Trẻ có bệnh mãn tính: hen suyễn, xơ nang, tim bẩm sinh,…
• Trẻ có tiền sử mắc bệnh đường hô hấp hoặc có các vấn đề về hô hấp.
• Trẻ chưa được tiêm phòng đầy đủ.
• Trẻ sống trong khu vực có dịch bệnh, tiếp xúc với người bệnh viêm phổi.

Cách phòng tránh lây nhiễm bệnh viêm phổi ở trẻ em

Bệnh viêm phổi hiện vẫn chưa có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối. Tuy nhiên, việc chủ động phòng tránh viêm phổi và các bệnh đường hô hấp là điều vô cùng cần thiết trong chăm sóc trẻ. Điều này sẽ giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh hô hấp hoặc giúp bệnh dễ điều trị và ít gây biến chứng nguy hiểm hơn nếu không may mắc phải.

Một số biện pháp phòng tránh viêm phổi ở trẻ:

• Tiêm phòng đầy đủ và đúng lịch: Vacxin là một loại “vũ khí sinh học” giúp trẻ tăng đề kháng, chống lại các tác nhân gây bệnh. Do đó, phụ huynh nên chú ý cho trẻ tiêm vacxin đầy đủ, đúng lịch, đặc biệt là hoàn thành tiêm chủng trong năm đầu đời.
• Tránh tiếp xúc với nguồn bệnh/yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh: Đeo khẩu trang chống khuẩn cho trẻ khi đến các khu vực công cộng, đông người, nhất là khi có dịch bệnh bùng phát; tránh để trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh hoặc có các dấu hiệu mắc bệnh hô hấp; tránh tiếp xúc với ô nhiễm, khói bụi, khói thuốc lá; tránh dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác.
• Tạo không gian sống sạch: Thường xuyên dọn dẹp, khử trùng phòng ốc, khu vực sống của trẻ, đảm bảo sự thông thoáng, sạch sẽ.
• Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Tắm rửa, vệ sinh cá nhân cho trẻ đúng cách mỗi ngày; hướng dẫn trẻ súc miệng với nước muối sinh lý hàng ngày; rửa tay với xà phòng khử khuẩn sau khi đi vệ sinh, ho, hắt hơi, chơi đùa và trước khi ăn; tránh để trẻ chạm tay lên vùng mặt thường xuyên.
• Giữ ấm phù hợp: Thời tiết lạnh, phụ huynh cho trẻ mặc ấm, chú ý phần cổ, ngực, bàn tay và bàn chân của trẻ; tránh để trẻ ra ngoài trời vào sáng sớm hoặc tối khuya. Tránh để nhiệt độ phòng quá lạnh hay quạt hướng thẳng vào người trẻ.
• Cho trẻ ăn uống đầy đủ, khoa học: Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ, tăng cường rau xanh và trái cây giàu vitamin để tăng đề kháng cho trẻ; uống nước theo nhu cầu, đảm bảo bổ sung đủ nước.
• Xây dựng thói quen lành mạnh: Ngủ sớm, ngủ đúng giờ; không thức khuya; tập thể dục thể thao mỗi ngày,…
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Điều này giúp bác sĩ theo dõi được sự phát triển của trẻ, có thể phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn, từ đó có can thiệp phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về bệnh viêm phổi ở trẻ em:

1. Viêm phổi ở trẻ em có di truyền không?

Bệnh viêm phổi là một bệnh nhiễm trùng hô hấp cấp tính, có thể do lây nhiễm trong cộng đồng hoặc trong bệnh viện. Một số nghiên cho thấy, viêm phổi còn liên quan đến yếu tố di truyền. Biến thể của gen CYP1A1 thuộc họ CYP ở phổi có thể làm thay đổi hoạt động của gen, ảnh hưởng đến các biểu mô thuộc đường dẫn khí ngoại biên, góp phần gây bệnh viêm phổi. (2)

>>>Có thể bạn chưa biết: Viêm phổi ở trẻ em có nguy hiểm không?

2. Nên làm gì khi đã tiếp xúc với trẻ bị viêm phổi?

Không phải tất cả các trường hợp trẻ sau khi tiếp xúc với người bị viêm phổi đều sẽ bị nhiễm bệnh này. Một số trẻ có sức khỏe tốt, đề kháng cao, hệ miễn dịch có thể tự tiêu diệt và loại bỏ các tác nhân này, trẻ sẽ không mắc bệnh. Trường hợp trẻ bị lây viêm phổi, bệnh có thể không gây triệu chứng ngay lập tức mà sẽ phát bệnh sau vài ngày ủ bệnh.

Do đó, nếu đã tiếp xúc với trẻ bị viêm phổi, phụ huynh nên theo dõi chặt sẽ các biểu hiện của trẻ nhằm có can thiệp sớm khi trẻ xuất hiện các dấu hiệu viêm phổi. Thông thường sau 3 – 7 ngày tiếp xúc với nguồn bệnh, viêm phổi khởi phát với các triệu chứng khá giống cảm cúm.

Bệnh sẽ nhanh chóng trở nặng với triệu chứng như sốt cao, sốt ớn lạnh, khó thở, khò khè, ho nhiều, ho đờm, có rút lõm ngực khi hít vào,… Phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, tư vấn điều trị sớm khi bệnh xuất hiện các triệu chứng đầu tiên.

3. Viêm phổi ở trẻ có lây qua đường máu không?

Có. Bệnh viêm phổi có thể lây lan nhanh chóng qua nhiều con đường khác nhau như: lây lan trực tiếp qua giọt bắn, lây lan qua tiếp xúc với bề mặt có chứa tác nhân gây bệnh hoặc lây lan qua đường máu. Viêm phổi lây qua đường máu thường gặp ở những em bé sơ sinh – lây từ mẹ qua con trong quá trình sinh nở hoặc ngay sau sinh. (3)

4. Tiêm vắc xin phòng viêm phổi cho trẻ rồi có bị lây nữa không?

Có. Bệnh viêm phổi do nhiều nguyên nhân gây ra và hiện vẫn chưa có đầy đủ vacxin phòng ngừa tất cả các tác nhân gây viêm phổi ở trẻ. Tuy nhiên, việc tiêm vacxin phòng viêm phổi đầy đủ sẽ kích thích cơ thể tạo kháng thể, bảo vệ trẻ trước các tác nhân gây bệnh. Hiệu quả bảo vệ này lên đến 95%. Trường hợp trẻ không may mắc bệnh, viêm phổi ít gây tổn thương nghiêm trọng, dễ điều trị hơn.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ chuyên khoa Nhi, PlinkCare theo địa chỉ:

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về bệnh viêm phổi cũng như giải đáp được thắc mắc “Viêm phổi ở trẻ em có lây không?”. Viêm phổi là một bệnh hô hấp nguy hiểm, dễ gây biến chứng và có thể để lại nhiều di chứng nặng nề; do đó, chủ động phòng ngừa viêm phổi là vô cùng quan trọng trong chăm sóc trẻ.