Viêm phổi ở người già có lây không? Lây qua đường nào?

Tổng quan viêm phổi ở người già

Để biết được bệnh viêm phổi ở người già có lây không, trước hết cần tìm hiểu một số thông tin về bệnh lý này. Viêm phổi ở người già là tình trạng nhiễm trùng nhu mô phổi xảy ra ở người cao tuổi do sự tấn công của các loại vi sinh vật (vi khuẩn, virus, nấm…), khí độc hoặc vật thể lạ. Tình trạng nhiễm trùng có thể xảy ra ở một hoặc nhiều vùng (viêm phổi thùy hoặc đa thùy), thậm chí toàn bộ nhu mô phổi. Bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm, tỉ lệ mắc bệnh thường tăng cao vào thời điểm giao mùa. (1)

Chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời là điều kiện tiên quyết để tối ưu hiệu quả chữa trị bệnh viêm phổi ở người cao tuổi. Điều này cũng góp phần ngăn chặn khởi phát biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng máu, suy hô hấp, suy đa tạng….

Viêm phổi ở người già có lây không?

Viêm phổi ở người già có thể lây truyền từ người này sang người khác nếu nguyên nhân gây bệnh bắt nguồn từ sự tấn công của virus hoặc vi khuẩn. Vì vậy, người cao tuổi cần có biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả, để có thể bảo sức khỏe và dự phòng được các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. (2)

Bệnh viêm phổi ở người cao tuổi lây qua đường nào?

Viêm phổi ở người già có thể lây lan bằng hai cách là trực tiếp qua hô hấp và lây truyền gián tiếp, cụ thể:

1. Lây trực tiếp qua đường hô hấp

Bệnh viêm phổi do vi khuẩn hoặc virus gây nên có khả năng lây lan trực tiếp thông qua đường hô hấp. Vi khuẩn và virus luôn tồn tại ở trong mũi và khoang miệng, họng của người bệnh. Vì vậy, chúng dễ dàng tấn công vào cơ thể của người khỏe mạnh khi người này:

• Nói chuyện, giao tiếp gần với người bệnh.
• Tiếp xúc với giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc hôn.

Trên thực tế, vi khuẩn và virus gây viêm phổi chỉ có thể tấn công mạnh mẽ và phát triển nhanh chóng ở đối tượng có hệ miễn dịch kém. Đó là lý do vì sao người cao tuổi dễ bị lây bệnh viêm phổi do virus hoặc vi khuẩn hơn các đối tượng khác.

2. Lây truyền gián tiếp

Viêm phổi có thể lây truyền một cách gián tiếp thông qua việc tiếp xúc các đồ dùng, vật dụng có dính giọt bắn chứa vi khuẩn hoặc virus gây bệnh như đồ dùng cá nhân (khăn, ly uống nước, quần áo, bàn chải đánh răng…), nắm cửa, bàn ghế…. Cụ thể, một người dùng tay chạm vào các đồ dùng này, sau đó sờ lên vùng mắt, mũi, miệng khi chưa sát khuẩn có thể đã gián tiếp “giúp” vi khuẩn hoặc virus gây viêm phổi xâm nhập vào cơ thể. (3)

Trên thực tế, sau khi “rời khỏi” cơ thể người bệnh, vi khuẩn và virus gây viêm phổi có thể tiếp tục tồn tại ở môi trường bên ngoài trong một khoảng thời gian nhất định. Vì vậy, các đồ vật chứa giọt bắn mang vi khuẩn và virus chính là tác nhân gây lân truyền bệnh viêm phổi từ người này sang người khác.

Yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm viêm phổi ở người cao tuổi

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ lây nhiễm viêm phổi ở người cao tuổi bao gồm:

• Hệ miễn dịch suy yếu do tuổi cao, không đủ khả năng bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các nhân gây bệnh viêm phổi. Khi sức đề kháng suy yếu, các loại vi khuẩn hoặc virus gây viêm phổi sẽ phát triển nhanh chóng, từ đó làm tăng nguy cơ lây bệnh ra ngoài cộng đồng.
• Người cao tuổi là đối tượng dễ mắc phải các bệnh mạn tính gây suy giảm hệ miễn dịch như bệnh tim mạch, đái tháo đường, các bệnh lý tự miễn, Parkinson…. Điều này đã tạo điều kiện thuận lợi cho các tác nhân gây viêm phổi từ người bệnh tấn công và phát triển mạnh mẽ, khiến người cao tuổi trở thành nguồn lây nhiễm bệnh.
• Người cao tuổi thường xuyên đến thăm khám, thậm chí lưu trú tại bệnh viện để kiểm tra sức khỏe hoặc điều trị các bệnh lý mạn tính. Trong khi đó, bệnh viện là nơi đông người, tập trung nhiều người mắc bệnh về hô hấp. Điều này đã gián tiếp tạo điều kiện lây nhiễm bệnh viêm phổi ở người già.
• Quá trình lão hóa có thể khiến cho hoạt động của tuyến nước bọt ở người cao tuổi suy giảm. Khi đó, khoang miệng có thể trở thành môi trường lý tưởng cho các loại vi sinh vật gây bệnh viêm phổi trú ngụ và phát triển.
• Sự suy giảm vận động, hút thuốc lá và việc sử dụng thuốc kéo dài do các bệnh nền mạn tính cũng góp phần làm tăng nguy cơ viêm phổi ở người cao tuổi.

Các loại viêm phổi ở người già có thể bị lây nhiễm

1. Viêm phổi do vi khuẩn

Bệnh viêm phổi ở người cao tuổi có thể bắt nguồn từ nhiều loại vi khuẩn, trong đó phổ biến nhất là phế cầu khuẩn hay vi khuẩn Streptococcus Pneumoniae. Các loại vi khuẩn gây viêm phổi có thể lây truyền từ người này sang người khác thông qua giọt bắn hoặc tiếp xúc với đồ dùng mang nguồn vi khuẩn, tuy nhiên tốc độ lây bệnh chậm hơn virus. (4)

Tùy vào từng loại vi khuẩn, người cao tuổi bị viêm phổi có thể lây bệnh cho người khác chỉ sau vài ngày nhiễm bệnh. Thậm chí, ngay cả khi người bệnh viêm phổi đã bắt đầu sử dụng phác đồ điều trị bằng thuốc thì vi khuẩn gây bệnh vẫn có nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

2. Viêm phổi do virus

Các loại virus gây viêm phổi có tính lây truyền cao và tốc độ lây lan rất nhanh, điển hình như virus cúm A, cúm B, SARS-CoV-2, Hantavirus,…

Tương tự như vi khuẩn, virus gây bệnh viêm phổi có thể dễ dàng lây lan từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc trực tiếp giọt bắn từ người bệnh hoặc gián tiếp từ đồ vật chứa virus.

Đây là bệnh lý phổ biến, chiếm khoảng ⅓ tổng số trường trường mắc bệnh viêm phổi hàng năm. Trong hầu hết các trường hợp, bệnh phải được chữa khỏi hoàn toàn mới có thể đảm bảo không còn nguy cơ lây nhiễm cho cộng đồng.

Các loại viêm phổi ở người có tuổi không thể bị lây nhiễm

1. Viêm phổi do nấm

Viêm phổi do nấm không lây từ người này sang người khác mà chỉ khởi phát khi một người hít phải bào tử của nấm.

Các bào tử nấm này sẽ tấn công vào phổi khi hệ thống miễn dịch của cơ thể bị suy giảm do nhiều nguyên nhân, đó có thể là hệ quả của quá trình sử dụng thuốc ức chế miễn dịch, ghép tạng, hóa/xạ trị ung thư, bệnh HIV, bệnh tự miễn…. Vì vậy, nâng cao sức khỏe hệ miễn dịch cho người cao tuổi là cách giúp làm giảm nguy cơ bị viêm phổi do nấm hiệu quả.

2. Viêm phổi do hóa chất

Một số loại hoá chất (dạng lỏng, rắn hoặc hơi) có thể gây bệnh viêm phổi nếu tiếp xúc. Bệnh có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng ở phổi và các cơ quan khác. Tùy thuộc vào từng loại hóa chất mà triệu chứng của bệnh có thể khác nhau. Tránh tiếp xúc với hóa chất và nâng cao sức khỏe tổng thể là yếu tố quan trọng để ngăn chặn hiệu quả nguy cơ mắc bệnh.

>>>Có thể bạn chưa biết: Người già bị viêm phổi có nguy hiểm không? 

Phòng ngừa lây nhiễm bệnh viêm phổi ở người già

Sau khi hiểu rõ viêm phổi ở người già có lây không, mỗi người cần học cách phòng ngừa lây nhiễm bệnh lý này để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, bao gồm:

• Luôn giữ vệ sinh cá nhân, đặc biệt là răng miệng để góp phần “triệt tiêu” môi trường sống của vi sinh vật gây bệnh viêm phổi.
• Luôn rửa tay bằng xà phòng hoặc nước sát khuẩn hàng ngày, đặc biệt là các thời điểm như sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc sau khi từ nơi công cộng về nhà, trước khi ăn uống, sau khi đi vệ sinh….
• Tránh tiếp xúc với nguồn bệnh, nếu bắt buộc phải tiếp xúc cần có biện pháp phòng tránh lây nhiễm như giữ khoảng cách, đeo khẩu trang, bao tay.
• Tránh sử dụng chung đồ dùng cá nhân với người khác, đặc biệt là người bệnh viêm phổi hoặc nghi ngờ đang mắc bệnh.
• Thường xuyên vệ sinh môi trường sống bằng sản phẩm có tính sát khuẩn để loại bỏ vi sinh vật gây viêm phổi.
• Củng cố hàng rào bảo vệ cơ thể bằng cách:
  • Duy trì lối sống khoa học: Mỗi người cần thiết lập cho mình lối sống khoa học để nâng cao sức khỏe tổng thể, nhờ vậy đẩy lùi nguy cơ lây nhiễm bệnh viêm phổi. Lối sống khoa học bao gồm các vấn đề như chế độ dinh dưỡng lành mạnh (ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, các loại hạt, cá béo…; uống đủ nước; hạn chế tiêu thụ thức ăn nhanh, món ăn nhiều dầu mỡ, thịt hộp, bia, rượu…), thường xuyên rèn luyện thể chất (ít nhất 3 lần / tuần, mỗi lần từ 30 phút), ngủ đủ giấc, luôn duy trì tinh thần lạc quan….
  • Luôn giữ ấm cơ thể khi thời tiết trở lạnh bằng các biện pháp như mặc nhiều quần áo, găng tay, mũ, tắm bằng nước ấm, tránh các hoạt động ngoài trời….
  • Thăm khám sức khỏe định kỳ ít nhất 6 tháng một lần. Điều này sẽ giúp bác sĩ sớm phát hiện các yếu tố nguy cơ gây bệnh tiềm ẩn, từ đó đưa ra biện pháp điều trị và phòng tránh phù hợp. Nhờ vậy, sức khỏe tổng thể của người cao tuổi sẽ được đảm bảo tối ưu, ngăn chặn nguy cơ lây nhiễm bệnh viêm phổi.
  • Tiêm vaccine phòng bệnh viêm phổi tại các cơ sở uy tín. Bộ Y tế khuyến cáo mọi đối tượng, đặc biệt là người cao tuổi nên tiêm vaccine phòng cúm và vaccine phế cầu khuẩn. Bởi vì, người cao tuổi có nguy cơ bị viêm phổi do phế cầu khuẩn và suy giảm hệ miễn dịch do cúm (dễ bị viêm phổi) cao hơn các đối tượng khác. Tiêm phòng hai loại vaccine này sẽ góp phần củng cố hệ miễn dịch, giúp cơ thể đủ khả năng chống lại tác nhân lây nhiễm bệnh viêm phổi.

Để đảm bảo việc tiêm phòng vaccine bệnh cúm và vaccine phế cầu khuẩn đạt hiệu quả tối ưu, mỗi người nên chọn tiêm tại các cơ sở y tế uy tín. Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC là cơ sở lớn tại Việt Nam, cung cấp các loại vaccine đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế từ các quốc gia đi đầu trong lĩnh vực này như Pháp, Mỹ, Bỉ, Hà Lan…. với chi phí hợp lý.

Bài viết trên đây đã phần nào làm rõ “viêm phổi ở người già có lây không”, đồng thời bổ sung một số kiến thức liên quan đến cách phòng tránh bệnh lý này. Viêm phổi có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của người cao tuổi nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Người cao tuổi nên thường xuyên thăm khám sức khỏe định kỳ, tiêm phòng vaccine và duy trì lối sống khoa học để nâng cao hệ miễn dịch giúp phòng tránh bệnh viêm phổi tối ưu.