Viêm phổi do virus: Triệu chứng, chẩn đoán và cách điều trị

Viêm phổi do virus là gì?

Viêm phổi do virus là tình trạng phổi bị nhiễm trùng do virus cúm A, virus cúm, virus hợp bào hô hấp, metapneumovirus ở người, rhinovirus, coronavirus, adenovirus, enterovirus, hantavirus, virus herpes, virus varicella-zoster và virus sởi (rubeola)… gây ra. Khi phổi bị viêm, quá trình trao đổi oxy và carbon dioxide trong phế nang sẽ bị rối loạn, thông thường chỉ xảy ra ở một loại tế bào cụ thể trong phế nang.

Nhiễm trùng có thể xảy ra do sự lây lan của nhiễm trùng virus từ đường hô hấp trên hoặc lây truyền từ vị trí nhiễm trùng xa đến phổi thông qua hệ tuần hoàn toàn thân. Ở lớp dưới niêm mạc của phế nang, nhiễm trùng do virus sẽ kích hoạt một loạt phản ứng miễn dịch tế bào, dẫn đến tăng tính thấm thành mạch và hình thành phù nề. (1)

Các loại virus gây viêm phổi thường gặp

Dưới đây là 3 loại virus gây viêm phổi thường gặp:

1. Virus cúm

Virus cúm là nguyên nhân phổ biến nhất gây viêm phổi virus. Viêm phổi do cúm nguyên phát biểu hiện bằng các triệu chứng dai dẳng như: ho, đau họng, đau đầu, đau cơ và khó chịu trong hơn 3 – 5 ngày. Các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn theo thời gian, thậm chí xuất hiện thêm các dấu hiệu mới như khó thở, tím tái… (2)

2. Virus hợp bào đường hô hấp (RSV)

Virus hợp bào hô hấp (RSV) là nguyên nhân phổ biến nhất gây nhiễm trùng đường hô hấp dưới ở trẻ sơ sinh và trẻ em, đồng thời là nguyên nhân phổ biến thứ hai gây viêm phổi ở người lớn. Triệu chứng điển hình là sốt, ho không có đờm, đau tai, chán ăn và khó thở, thở khò khè…

3. Virus Corona

Viêm phổi COVID-19 do virus Corona gây ra. SARS-CoV-2 là loại virus RNA sợi dương, tương tự như các loại virus Corona khác. Các đặc điểm lâm sàng của bệnh viêm phổi COVID-19 bao gồm: sốt, ho, đau họng, nghẹt mũi, viêm kết mạc và các triệu chứng đường tiêu hóa như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy…

Triệu chứng của viêm phổi do virus

Viêm phổi do virus thường diễn tiến đều đặn trong vài ngày. Triệu chứng thường gặp trong ngày đầu tiên tương tự như cúm, gồm:

• Sốt.
• Ho khan.
• Đau đầu.
• Đau họng.
• Mất cảm giác thèm ăn.
• Đau cơ.

Sau khoảng một ngày, cơn sốt có thể trở nên nghiêm trọng hơn, thậm chí cảm thấy khó thở. Triệu chứng bao gồm:

• Ho có đờm màu xanh lá cây, vàng hoặc có máu.
• Ớn lạnh, run rẩy.
• Mệt mỏi.
• Chán ăn.
• Đau ngực dữ dội, đau nhói, đặc biệt là khi ho hoặc hít thở sâu.
• Đổ nhiều mồ hôi.
• Thở nhanh và tăng nhịp tim.
• Môi và móng tay chuyển sang màu xanh.

Viêm phổi do virus kéo dài bao lâu?

Hầu hết các trường hợp viêm phổi do virus thường kéo dài từ 1 – 3 tuần, có thể nhẹ và tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị. Một số trường hợp nghiêm trọng hơn cần phải nằm viện để theo dõi. (3)

Viêm phổi virus có nguy hiểm không?

Ở phần lớn bệnh nhân bị viêm phổi do virus, tiên lượng đều tốt. Tuy nhiên, tình trạng nhiễm trùng có thể diễn tiến nặng ở những bệnh nhân lớn tuổi hoặc có hệ miễn dịch suy yếu.

Ngoài ra, viêm phổi virus có thể gây ra xơ kẽ với nhiều biến chứng nguy hiểm. Trẻ sơ sinh nhập viện do nhiễm trùng phổi dưới do virus hợp bào đường hô hấp cũng có nguy cơ cao mắc bệnh hen suyễn về sau.

Nguy cơ viêm phổi virus

Người bệnh cần tìm hiểu các nguy cơ viêm phổi do virus để biết cách phòng ngừa hiệu quả:

1. Đối tượng nguy cơ

Những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh viêm phổi virus bao gồm:

• Người trên 65 tuổi.
• Người đang mắc các bệnh mạn tính như hen suyễn, tiểu đường, bệnh tim mạch…
• Người bệnh đang hồi phục sau phẫu thuật.
• Người mắc bệnh bạch cầu, u lympho hoặc bệnh thận nặng.

2. Yếu tố tăng nguy cơ

Bệnh viêm phổi virus có thể liên quan đến các yếu tố nguy cơ như:

• Không ăn uống đúng cách hoặc không nạp đủ vitamin và khoáng chất.
• Hệ miễn dịch suy yếu.
• Sống trong môi trường khói bụi.
• Uống quá nhiều rượu.
• Dương tính với HIV.
• Có tiền sử phẫu thuật ghép tạng.

Chẩn đoán bệnh viêm phổi do virus

Để chẩn đoán bệnh viêm phổi virus, trước tiên, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tình trạng sức khỏe tổng quát của người bệnh, sử dụng ống nghe để kiểm tra các âm thanh bất thường trong phổi. Sau đó, bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang ngực và thực hiện các xét nghiệm cần thiết như:

• Sử dụng máy đo nồng độ oxy trong máu (một thiết bị nhỏ kẹp vào ngón tay để đo lượng oxy trong máu).
• Xét nghiệm máu.
• Xét nghiệm đờm.
• Chụp CT để quan sát các dấu hiệu bất thường trong phổi.
• Nuôi cấy dịch màng phổi (bác sĩ sẽ thu thập một ít dịch từ ngực của bệnh nhân để mang đi xét nghiệm).
• Nội soi phế quản.

Cách điều trị viêm phổi virus

Đối với tình trạng viêm phổi virus, bác sĩ sẽ không kê đơn thuốc kháng sinh vì loại thuốc này không có tác dụng tiêu diệt virus. Thông thường, để điều trị viêm phổi virus bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng virus, thuốc giảm đau và hạ sốt kết hợp với nghỉ ngơi, ăn uống khoa học. Dưới đây là một số biện pháp hữu ích giúp cải thiện triệu chứng viêm:

• Tập trung nghỉ ngơi, không ra khỏi nhà cho đến khi hết sốt và không còn ho ra đờm.
• Uống nhiều nước để làm loãng chất nhầy trong phổi và có thể ho, thải đờm ra ngoài.
• Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc tắm nước ấm.
• Bỏ hút thuốc lá.

Triệu chứng có thể cải thiện sau một vài ngày và khỏe hoàn toàn sau 1 – 3 tuần. Quá trình phục hồi có thể kéo dài hơn nếu bệnh nhân là người lớn tuổi hoặc mắc các bệnh nền đi kèm. Điều quan trọng là nên đi tái khám định kỳ theo chỉ định bác sĩ để theo dõi diễn tiến bệnh. (4)

Hiếm khi người bệnh phải nằm viện khi mắc viêm phổi virus, ngoại trừ trường hợp bệnh kéo dài dai dẳng hoặc nghiêm trọng theo thời gian. Các chỉ định điều trị bao gồm:

• Thở oxy.
• Truyền dịch qua đường tĩnh mạch.
• Các phương pháp điều trị giúp làm sạch đờm, cặn bẩn…
• Uống thuốc kê đơn để ngăn virus cúm lây lan trong cơ thể: oseltamivir, peramivir hoặc zanamivir.
• Uống thuốc kê đơn để hạn chế sự lây lan của virus hợp bào đường hô hấp, phổ biến là ribavirin.

Phòng tránh viêm phổi do virus

Để làm giảm nguy cơ mắc bệnh viêm phổi do virus, dưới đây là một số biện pháp phòng tránh quan trọng không thể bỏ qua:

• Tiêm phòng cúm hàng năm.
• Tiêm vắc-xin phòng ngừa COVID-19.
• Tiêm vắc-xin RSV (người lớn ≥ 60 tuổi), vắc-xin Palivizumab hoặc Nirsevimab (trẻ em < 2 tuổi).
• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn.
• Xây dựng chế độ ăn giàu dinh dưỡng, đặc biệt cần ăn nhiều trái cây và rau quả.
• Tập thể dục đều đặn.
• Ngủ đủ giấc.
• Bỏ thói quen hút thuốc lá.
• Cách ly với người đang mắc bệnh.

Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi do virus

Đối với người bệnh bị viêm phổi virus, chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng, cụ thể như sau:

1. Chế độ sinh hoạt

Khi đang mắc viêm phổi virus, người bệnh cần xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh, khoa học để thúc đẩy cơ thể phục hồi nhanh:

• Nghỉ ngơi nhiều.
• Ngủ sớm, ngủ đủ giấc.
• Kiểm soát căng thẳng.
• Tập thể dục nhẹ nhàng.

2. Chế độ dinh dưỡng

Người bệnh bị viêm phổi nên tích cực bổ sung các loại thực phẩm có lợi cho quá trình phục hồi của cơ thể, bao gồm:

• Mật ong: Mật ong có tác dụng làm giảm các triệu chứng khó chịu của bệnh viêm phổi, đặc biệt là tình trạng ho, đau họng… Công thức đơn giản là pha nước chanh ấm và mật ong để uống mỗi ngày.
• Nghệ: Nghệ có tác dụng kháng viêm, làm loãng, làm sạch đờm từ các ống phế quản, nên tích cực thêm vào chế độ ăn hàng ngày.
• Sữa chua: Sữa chua chứa nhiều lợi khuẩn. Đặc biệt, probiotics trong sữa chua có khả năng ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây viêm phổi, đồng thời giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
• Thực phẩm giàu protein: Chế độ ăn giàu protein được khuyến nghị đối với những bệnh nhân bị viêm phổi, bao gồm: các loại hạt, thịt, đậu phộng… Nhóm thực phẩm này có đặc tính chống viêm, giúp tăng cường khả năng phục hồi và tái tạo mô trong cơ thể.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Khi bị viêm phổi, người bệnh thường bị mất năng lượng, gây cảm lạnh, sốt, đau ngực và các vấn đề hô hấp khác. Do đó, cơ thể cần nạp đủ năng lượng để thay thế nguồn năng lượng đã mất. Trong trường hợp này, ngũ cốc nguyên hạt như hạt diêm mạch, yến mạch, gạo lứt… là lựa chọn tối ưu để bổ sung đầy đủ carbohydrate.
• Rau họ cải: Các loại rau họ cải (cải xoăn, rau diếp, rau bina…) chứa hàm lượng dinh dưỡng rất cao, có tác dụng hỗ trợ phục hồi bệnh viêm phổi virus, đồng thời cung cấp chất chống oxy hóa để bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây bệnh.
• Thực phẩm giàu vitamin C: Vitamin C có nhiều trong cam, quýt, quả mong, kiwi… giúp tăng cường khả năng chống oxy hóa, thúc đẩy hệ thống miễn dịch và hỗ trợ cải thiện viêm phổi.

Để đặt lịch thăm khám và điều trị bệnh viêm phổi do virus, bạn có thể liên hệ Hệ thống PlinkCare tại HN và TP.HCM, Tâm Anh Quận 7, Tâm Anh Quận 8 qua hotline hoặc đặt lịch trực tiếp tại website/fanpage của bệnh viện.

Trên đây là bài viết tổng hợp các thông tin cơ bản về bệnh viêm phổi do virus. Hy vọng thông qua những thông tin này, người bệnh có thêm nhiều cập nhật hữu ích để biết cách chăm sóc và bảo vệ sức khỏe, đồng thời chủ động đi thăm khám, điều trị sớm các bệnh về đường hô hấp, để tránh biến chứng nguy hiểm về sau.