Viêm phổi có nguy hiểm không? Yếu tố nào tăng nguy cơ mắc bệnh?

Viêm phổi là bệnh gì?

Trước khi tìm hiểu viêm phổi có nguy hiểm không, mỗi người cần biết thông tin tổng quan về bệnh lý này. Viêm phổi là tình trạng nhiễm trùng xảy ra ở mô phổi, bao gồm tiểu phế quản tận cùng, tổ chức liên kế khe kẽ, phế nang, túi và ống phế nang.

Khi bị viêm phổi, người bệnh thường hô hấp khó khăn do lượng oxy cung cấp cho cơ thể bị suy giảm vì phế nang chứa đầy dịch mủ. Các tác nhân gây bệnh viêm phổi phổ biến là vi khuẩn, virus, bào tử nấm hoặc hóa chất. Trong đó, bệnh viêm phổi do vi khuẩn hoặc virus có thể lây truyền từ người sang người. (1)

Viêm phổi có thể chỉ xảy ra ở một thùy phổi hoặc lây lan sang nhiều thùy phổi, màng phổi, màng tim. Mức độ ảnh hưởng của viêm phổi đối với sức khỏe tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh và thể trạng của người bệnh. Tuy nhiên, nguy cơ khởi phát biến chứng viêm phổi có thể cao hơn ở một số đối tượng như trẻ em, người cao tuổi, người mắc nhiều bệnh mạn tính….

Viêm phổi có nguy hiểm không?

Viêm phổi là bệnh lý nguy hiểm có thể lây nhiễm từ người này sang người khác (tùy thuộc vào tác nhân gây bệnh). Cụ thể, bệnh viêm phổi do virus có thể lây truyền trong cộng đồng thông qua tiếp xúc giọt bắn chứa tác nhân gây bệnh một trực tiếp hoặc gián tiếp.

Chậm trễ trong điều trị bệnh viêm phổi có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm với nguy cơ tử vong cao như áp xe phổi, tràn dịch màng phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng máu, suy giảm miễn dịch…. Theo thống kê của Cục Quản lý Khám – Chữa bệnh thuộc Bộ Y tế vào năm 2014 tại Việt Nam:

• Tỷ lệ mắc bệnh viêm phổi đạt ngưỡng 561/100,000 người, xếp thứ hai chỉ sau bệnh tăng huyết áp.
• Tỷ lệ tử vong do bệnh viêm phổi đạt 1,32/100,000 người, đứng đầu trong bảng xếp hạng nguyên nhân gây tử vong.

Vậy, viêm phổi có nguy hiểm không? Câu trả lời là có vì bệnh viêm phổi là nguyên nhân gây tử vong phổ biến ở trẻ em và người cao tuổi. Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới WHO, năm 2019 có khoảng 740.180 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong do bệnh viêm phổi, tương đương với tỷ lệ 22% trên tổng số trường hợp tử vong ở trẻ em trong độ tuổi từ 1 – 5 tuổi. Cũng trong năm 2019, trường hợp người trên 70 tuổi tử vong do bệnh viêm phổi đạt con số 1,23 triệu người.

Yếu tố tăng nguy cơ mắc bệnh viêm phổi

Mặc dù bệnh viêm phổi có thể xảy ra ở mọi đối tượng, tuy nhiên nguy cơ mắc bệnh có thể gia tăng do một số yếu tố, bao gồm:

• Tuổi tác: Trẻ em dưới 5 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, người cao tuổi dễ bị suy yếu hệ miễn dịch.
• Bệnh mạn tính: Bệnh đường hô hấp, bệnh tim mạch, tiểu đường, bệnh lý về gan…
• Hệ quả của quá trình cấy ghép tạng.
• Bệnh ung thư, HIV/AIDS, bạch cầu…
• Thường xuyên lưu trú tại bệnh viện.
• Liệu pháp thở máy.
• Hút thuốc lá.

Biến chứng viêm phổi

Dưới đây là một số biến chứng viêm phổi thường gặp giúp làm rõ vấn đề viêm phổi nguy hiểm không:

1. Áp xe phổi

Áp xe phổi là biến chứng viêm phổi nguy hiểm. Đây là tình trạng mô phổi bị hoại tử và tạo thành các ổ áp xe chứa tổ chức hoại tử, lâu dần có thể chứa cả dịch mủ, vi sinh vật gây bệnh và xác bạch cầu. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, áp xe phổi có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng hô hấp, thậm chí tính mạng của người bệnh.

2. Tràn dịch màng phổi

Tràn dịch màng phổi là sự tích tụ chất lỏng bất thường ở khoang màng phổi. Tình trạng nhiễm trùng mô phổi do viêm phổi nếu không được điều trị có thể gây tích tụ dịch mủ trong khoang màng phổi. Tràn dịch màng phổi cần sớm được điều trị để hạn chế nguy cơ dẫn đến các vấn đề nguy hiểm như vôi hóa màng phổi, viêm dày màng phổi….

3. Suy hô hấp

Suy hô hấp là biến chứng viêm phổi thường gặp, đặc biệt là viêm phổi do vi khuẩn (phế cầu khuẩn, liên cầu khuẩn…) hoặc virus (cúm A H5N1, SARS…). Bệnh viêm phổi nếu không được điều trị kịp thời có thể làm suy giảm nguồn oxy cung cấp vào máu, khiến cho quá trình thải CO2 hoạt động kém dẫn đến suy hô hấp. Người bệnh viêm phổi bị suy hô hấp cần được điều trị càng sớm càng tốt để bảo toàn chức năng hô hấp tối ưu. (2)

4. Nhiễm trùng huyết

Nhiễm trùng huyết có thể khởi phát ở người bệnh viêm phổi do vi khuẩn. Vi khuẩn gây bệnh viêm phổi có thể xâm nhập vào máu gây ra tình trạng nhiễm trùng. Nhiễm trùng huyết do viêm phổi có thể gây tổn thương mô, sốc nhiễm trùng hoặc suy nội tạng với nguy cơ tử vong cao.

Vì vậy, người bệnh cần sớm đến bệnh viện ngay khi nhận thấy các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm trùng huyết như ớn lạnh, sốt cao, rối loạn nhịp tim, thở gấp….

5. Suy tim

Suy tim có thể là hệ quả của bệnh viêm phổi, bởi vì:

• Vi khuẩn gây viêm phổi xâm nhập vào cơ quan tim.
• Cơ thể không cung cấp đủ oxy cho tim do ảnh hưởng của bệnh viêm phổi.
• Sức khỏe tổng thể suy yếu do viêm phổi làm tăng nguy cơ khởi phát bệnh tim, trong đó có suy tim.

Suy tim là biến chứng viêm phổi xảy ra phổ biến ở người cao tuổi hoặc người có tiền sử mắc bệnh về tim mạch. Người bệnh viêm phổi cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, tái khám định kỳ để dự phòng nguy cơ gây ra biến chứng suy tim, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

6. Suy thận

Nếu người bệnh viêm phổi bị nhiễm trùng huyết hoặc sốc nhiễm trùng sẽ làm suy giảm hoạt động bơm máu “nuôi” thận của cơ quan tim, khi đó có thể dẫn đến biến chứng suy thận. Do đó, người bệnh viêm phổi cần thông báo ngay với bác sĩ nếu bản thân xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ suy thận như sưng phù bàn chân / mắt cá chân, tiểu tiện bất thường, lú lẫn, rối loạn nhịp tim….

7. Nhiễm trùng đường tiết niệu

Nhiễm trùng đường tiết niệu có thể là biến chứng của bệnh viêm phổi, đặc biệt là viêm phổi do vi khuẩn. Bởi vì, tác nhân gây bệnh viêm phổi có thể theo dòng chảy của máu xâm nhập vào đường tiết niệu (niệu đạo, niệu quản, bàng quan, thận) và gây ra tình trạng nhiễm trùng.

8. Suy giảm miễn dịch

Trên thực tế, người mắc bệnh viêm phổi vốn đã suy giảm hệ miễn dịch. Vì vậy, nếu không được điều trị kịp thời, hệ miễn dịch của người bệnh viêm phổi có xu hướng suy yếu dần, khiến cho cơ thể mất hoàn toàn khả năng chống lại tác nhân gây hại. Điều này sẽ thúc đẩy khởi phát nhiều bệnh lý nguy hiểm, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng.

9. Đau cơ

Trong cơ thể, quá trình chống lại các tác nhân gây bệnh viêm phổi có thể gây ra tình trạng đau hoặc yếu cơ. Bên cạnh đó, tình trạng tổn thương nhu mô phổi có thể gây ra cơn đau ngực. Người bệnh viêm phổi thường bị đau thắt ngực, cơn đau lan rộng xuống thắt lưng và gây khó thở.

10. Tiêu chảy

Bệnh viêm phổi có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây ra triệu chứng tiêu chảy thông qua cơ chế: (3)

• Làm tăng tính thấm của tế bào nội mô trong vi mạch ruột.
• Cô lập hồng cầu, thúc đẩy quá trình apoptosis (tế bào chết theo chương trình).
• Rối loạn tăng tiết cytokine.

Kéo dài tình trạng tiêu chảy có thể nguy hiểm đến tính mạng. Vì vậy, người bệnh viêm phổi bị tiêu chảy cần được điều trị kịp thời.

Cách phòng tránh bệnh viêm phổi

Phòng tránh bệnh viêm phổi là điều quan trọng để bảo vệ sức khỏe, đặc biệt là ở những người già, trẻ em và những người có hệ miễn dịch yếu. Dưới đây là một số biện pháp phòng tránh bệnh viêm phổi:

1. Tiêm ngừa vắc xin

Bộ Y tế khuyến cáo người dân, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi nên tiêm vaccine phế cầu khuẩn và vaccine phòng ngừa bệnh cúm. Tiêm vaccine là biện pháp củng cố hệ miễn dịch, góp phần giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh viêm phổi tối ưu.

Để việc tiêm phòng vaccine phế cầu khuẩn và vaccine bệnh cúm đảm bảo an toàn, hiệu quả, mỗi cá nhân nên chọn thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín. Mọi người có thể tham khảo Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC. VNVC là trung tâm tiêm chủng cung cấp đa dạng các loại vaccine đạt chuẩn chất lượng quốc tế có nguồn gốc từ các quốc gia đi đầu trong lĩnh vực nghiên cứu như Mỹ, Bỉ, Hà Lan, Pháp…. với quy trình khoa học, khép kín và chi phí hợp lý.

2. Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám sức khỏe định kỳ ít nhất 6 tháng một lần sẽ góp phần phòng tránh bệnh viêm phổi thông qua việc sớm phát hiện các yếu tố gây bệnh. Thông qua quá trình thăm khám sức khỏe, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên giúp người bệnh nâng cao hệ miễn dịch, từ đó củng cố hàng rào bảo vệ cơ thể hạn chế nguy cơ khởi phát bệnh viêm phổi.

3. Giữ vệ sinh sạch sẽ

Giữ vệ sinh cá nhân và không gian sống luôn sạch sẽ là biện pháp giúp hạn chế lây nhiễm bệnh viêm phổi. Vì vậy, mỗi người nên tạo thói quen thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch diệt khuẩn, khử khuẩn bề mặt tiếp xúc trong không gian sống ít nhất mỗi ngày một lần, giữ gìn vệ sinh cá nhân…

4. Xây dựng lối sống lành mạnh

Duy trì thói quen sống khoa học sẽ giúp nâng cao sức khỏe tổng thể, từ đó đẩy lùi nguy cơ gây bệnh viêm phổi. Lối sống cân bằng, khoa học bao gồm các vấn đề như:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng cân đối.
• Uống đủ nước.
• Rèn luyện thể chất (ít nhất 30 phút / lần, tần suất khoảng 3 lần / tuần).
• Giữ tinh thần lạc quan, tránh tác nhân gây căng thẳng.
• Luôn giữ ấm cơ thể khi nhiệt độ môi trường hạ thấp.
• Ngủ đủ giấc, tránh thức khuya.

5. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể, củng cố hệ miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh viêm phổi. Chế độ ăn uống hàng ngày cần:

• Đảm bảo cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết (chất đạm, chất xơ, chất béo tốt, vitamin, khoáng chất).
• Ưu tiên ăn nhiều thực phẩm có lợi (rau xanh, trái cây, cá béo, các loại đậu, hạt…).
• Hạn chế tiêu thụ thực phẩm có hại (đồ ăn đóng hộp, nước ngọt có ga, bánh kẹo, món ăn nhiều dầu mỡ…).
• Tránh tiêu thụ bia, rượu, đồ uống chứa cồn.
• Không bỏ bữa.

>>Tham khảo thêm: Bệnh viêm phổi có chữa được không?

Khi nào nên đi khám viêm phổi để tránh gặp nguy hiểm?

Trong hầu hết các trường hợp, chẩn đoán và điều trị kịp thời luôn là điều kiện tiên quyết giúp gia tăng hiệu quả chữa trị bệnh. Vì vậy, ngay khi nhận thấy các biểu hiện nghi ngờ viêm phổi như ho có đờm, tức ngực (nghiêm trọng khi ho), mệt mỏi, khó thở… người bệnh nên sớm đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám trực tiếp.

Đặc biệt, đối tượng có nguy cơ bị viêm phổi cao như trẻ em, người cao tuổi, người nghiện thuốc lá hoặc mắc các bệnh mạn tính cần thường xuyên thăm khám sức khỏe (ngay cả khi chưa có biểu hiện bất thường) để bảo vệ sức khỏe tối ưu.

Hy vọng, bài viết trên đây đã góp phần cung cấp những thông tin cần thiết giúp giải đáp thắc mắc viêm phổi có nguy hiểm không. Để tránh nguy cơ khởi phát các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe, người bệnh viêm phổi nên đến bệnh viện có chuyên khoa hô hấp thăm khám càng sớm càng tốt.