Viêm phế quản: Nguyên nhân, triệu chứng và cách chẩn đoán bệnh

Viêm phế quản là gì?

Viêm phế quản là tình trạng niêm mạc ống phế quản bị viêm và sưng lên, biểu hiện thường gặp là ho có đờm. Bệnh có thể biểu hiện dưới dạng cấp hoặc mạn tính. Nguyên nhân thường gặp là do tiếp xúc môi trường, nhiệt độ lạnh không phù hợp, hít phải khói hoặc các chất gây kích thích phế quản. Ngoài ra, ở bệnh cấp tính, viêm do virus cũng là nguyên nhân thường gặp.

Các loại viêm phế quản thường gặp

Bệnh được chia thành 2 dạng như sau: (1)

1. Viêm phế quản cấp tính

Viêm phế quản cấp tính thường do nhiễm virus, có thể tự khỏi sau vài tuần và không gây ra biến chứng đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu viêm tái phát, bệnh có thể diễn tiến thành bệnh mạn tính.

2. Viêm phế quản mạn tính

Viêm phế quản mạn tính có thể là một phần trong bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, nghiêm trọng hơn tình trạng cấp tính. Bệnh có xu hướng tái phát liên tục, làm kích ứng niêm mạc ống phế quản và gây ho kéo dài.

Nguyên nhân bệnh viêm phế quản

Bệnh có thể do hình thành do nhiều yếu tố nguyên nhân khác nhau:

1. Viêm phế quản cấp tính

Viêm phế quản cấp tính thường khởi phát sau đợt viêm đường hô hấp do nhiễm virus, chẳng hạn như cảm lạnh, cúm, virus hợp bào hô hấp RSV hoặc virus COVID-19. Trong một số ít trường hợp, nhiễm trùng do vi khuẩn cũng có thể gây ra tình trạng này.

2. Viêm phế quản mạn tính

Viêm phế quản mạn tính thường xảy ra đồng thời với khí phế thũng và hen suyễn ở những bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính. Một số tác nhân thường gặp gồm:

• Hút thuốc lá hoặc tiếp xúc với khói thuốc lá (khói thuốc lá từ người khác).
• Tuổi cao.
• Tiếp xúc với khói bụi.
• Tiền sử gia đình có người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.
• Tiền sử mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, xơ nang hoặc ứ trệ phế quản.
• Đang mắc bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản.

Bệnh mạn tính có thể không làm tăng nguy cơ mắc COVID-19 nhưng có khả năng làm tăng nguy cơ biến chứng sau khi mắc COVID-19.

Triệu chứng bệnh viêm phế quản

Triệu chứng của viêm phế quản là gì? Các biểu hiện của bệnh cấp tính và mạn tính thường gặp là: (2)

• Tắc nghẽn vùng ngực.
• Ho có thể khạc ra đờm trong suốt, đờm trắng, vàng hoặc xanh lá cây.
• Hụt hơi.
• Tiếng thở khò khè hoặc phát ra tiếng như huýt sáo khi thở.

Triệu chứng bệnh là gì khi ở giai đoạn cấp tính? Các triệu chứng đặc trưng của của bệnh cấp tính bao gồm:

• Đau nhức cơ thể và ớn lạnh.
• Mệt mỏi.
• Sốt nhẹ.
• Chảy nước mũi, nghẹt mũi.
• Đau họng.

Ngay cả sau khi các triệu chứng khác của bệnh cấp tính đã biến mất, ho có thể kéo dài thêm vài tuần. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, ống phế quản đã bắt đầu phục hồi và cải thiện rõ rệt triệu chứng sưng tấy.

Đối tượng nguy cơ bệnh viêm phế quản

Bệnh viêm phế quản có thể xảy ra với tất cả mọi người nhưng nhóm đối tượng có nguy cơ cao phải kể đến gồm:

• Người hút thuốc lá/ tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc lá có nguy cơ cao mắc cả viêm phế quản cấp và mạn tính.
• Người có sức đề kháng thấp do bị cảm lạnh hoặc mắc các bệnh lý mạn tính làm suy yếu hệ thống miễn dịch, người già, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ…
• Người thường xuyên tiếp xúc với các chất gây kích ứng phổi như bụi mịn, hàng dệt may, khói hóa chất.
• Người mắc bệnh trào ngược dạ dày, dẫn đến kích ứng cổ họng và dễ bị bệnh này.

Các biện pháp chẩn đoán bệnh viêm phế quản

Trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành khám sức khỏe, đánh giá triệu chứng, kiểm tra âm thanh tiếng thở. Sau đó, một số xét nghiệm có thể được chỉ định thực hiện để chẩn đoán chính xác bệnh viêm phế quản, bao gồm:

• Xét nghiệm máu để xác định các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc đo lượng carbon dioxide và oxy trong máu.
• Chụp X-quang ngực để phân biệt bệnh này với bệnh viêm phổi hoặc các bệnh lý gây ho khác.
• Nội soi phế quản.
• Kiểm tra nồng độ oxy trong máu bằng cảm biến gắn trên ngón chân hoặc ngón tay.
• Xét nghiệm chức năng phổi để kiểm tra bệnh khí phế thũng và bệnh hen suyễn.
• Kiểm tra dịch nhầy để loại trừ các bệnh do vi khuẩn gây ra như ho gà, cúm, COVID-19.

Cách điều trị bệnh viêm phế quản

Điều trị viêm phế quản tùy thuộc vào từng trường hợp, có thể bao gồm như sau:

1. Điều trị viêm phế quản cấp tính

Trong hầu hết các trường hợp, bệnh cấp tính có xu hướng tự khỏi sau vài tuần. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm triệu chứng, nếu cần. Đối với bệnh do vi khuẩn (ít gặp hơn), bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh. Nếu bệnh nhân bị hen suyễn, dị ứng, hoặc có dấu hiệu thở khò khè, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc xịt để mở đường thở, hỗ trợ hô hấp dễ dàng hơn.

Một số phương pháp khác có thể được sử dụng để hỗ trợ cải thiện triệu chứng bệnh cấp tính bao gồm:

• Uống nhiều nước (khoảng 8-12 cốc nước mỗi ngày) để làm loãng đờm.
• Nghỉ ngơi nhiều, tránh tiếp xúc khói bụi, nhiệt độ lạnh…
• Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc tắm nước ấm để hỗ trợ làm loãng đờm.
• Dùng các thuốc giảm đau, hạ sốt, giảm ho… không kê đơn theo tư vấn của bác sĩ.

2. Điều trị viêm phế quản mạn tính

Các phương pháp điều trị viêm phế quản mạn tính chủ yếu tập trung vào cải thiện triệu chứng người bệnh cần điều trị theo chỉ định của bác sĩ. Có thể bao gồm:

• Dùng thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm, thuốc giãn phế quản để mở đường thở, thuốc tiêu nhầy… theo chỉ định của bác sĩ.
• Sử dụng thiết bị làm sạch chất nhầy giúp dễ dàng tống khứ đờm ra ngoài khi ho.
• Liệu pháp oxy giúp cải thiện quá trình thở.
• Tập phục hồi chức năng phổi.

Thuốc điều trị viêm phế quản

Để cải thiện triệu chứng và điều trị nguyên nhân gây bệnh này, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng các loại thuốc trị viêm phế quản sau:

• Thuốc kháng virus (để điều trị bệnh do virus).
• Thuốc kháng sinh nếu nhiễm trùng do vi khuẩn.
• Thuốc chống viêm (như corticosteroid).
• Thuốc giãn phế quản.
• Thuốc ức chế ho không kê đơn hoặc kê đơn (như dextromethorphan, benzonatate…).
• Thuốc điều trị phổi tắc nghẽn mạn tính/hen suyễn.

Biến chứng của viêm phế quản

Trong một số trường hợp, bệnh có thể diễn tiến thành viêm phổi. Ngoài ra, các đợt tái phát bệnh liên tục còn có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính.

Phòng ngừa bệnh viêm phế quản

Để phòng ngừa bệnh viêm phế quản, mỗi người nên chủ động thực hiện các biện pháp sau đây:

• Tránh hút thuốc lá và tiếp xúc với khói thuốc lá.
• Tiêm vắc-xin phòng cúm hàng năm.
• Rửa tay thừa xuyên bằng cồn để để giảm nguy cơ mắc bệnh do nhiễm virus.
• Đeo khẩu trang khi làm việc trong môi trường khói bụi, khi tiếp xúc với đám đông, đi du lịch…

Khi nào nên đưa bệnh nhân đến gặp bác sĩ?

Người bệnh bị viêm phế quản nên đi khám sớm, đặc biệt là khi xảy ra các tình trạng sau:

• Triệu chứng bệnh kéo dài hơn 3 tuần.
• Triệu chứng bệnh ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Sốt cao hơn 38 độ C.
• Chất nhầy có lẫn máu.
• Thở khò khè hoặc khó thở.

Câu hỏi thường gặp

Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp liên quan đến bệnh: (3)

1. Viêm phế quản có thể tự khỏi không?

Bệnh viêm phế quản cấp tính thường tự khỏi. Hầu hết các trường hợp này đều do virus gây ra, không thể tiêu diệt hoàn toàn bằng thuốc. Người bệnh có thể tự kiểm soát triệu chứng tại nhà, nghỉ ngơi khoa học để cải thiện tình trạng viêm. Bệnh cấp tính do các nguyên nhân khác có thể cần can thiệp điều trị. Đối với bệnh mạn tính, bệnh không thể khỏi hoàn toàn nhưng cần khám, điều trị theo chỉ định của bác sĩ để kiểm soát bệnh tốt nhất.

2. Mất bao lâu để khỏi bệnh viêm phế quản?

Hầu hết các trường hợp mắc bệnh đều khỏi trong khoảng 2 tuần, đôi khi kéo dài từ 3 – 6 tuần. Người bệnh có thể kiểm soát các triệu chứng tại nhà bằng cách dùng thuốc không kê đơn. Nếu tình trạng không cải thiện sau 3 tuần, tốt hơn hết nên đi khám bác sĩ để có lựa chọn điều trị tối ưu hơn.

3. Bệnh viêm phế quản có lây không?

Viêm phế quản có thể lây nhưng còn tùy vào trường hợp. Các trường hợp bệnh do virus có thể lây nhiễm trong vòng vài ngày đến một tuần, còn do vi khuẩn có xu hướng ngừng lây nhiễm sau 24 giờ kể từ khi bắt đầu dùng kháng sinh. Các nguyên nhân gây bệnh khác đều không lây nhiễm.

4. Bệnh viêm phế quản có nguy hiểm không?

Bệnh cần cảnh giác ở những bệnh nhân mắc các bệnh lý nền như hen suyễn, tiểu đường, phổi tắc nghẽn mạn tính, suy tim vì có thể khiến tình trạng bệnh diễn tiến nặng hơn. Do đó, ngay khi xuất hiện triệu chứng bệnh, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.

Để đặt lịch thăm khám viêm phế quản TPHCM bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin chi tiết liên quan đến bệnh viêm phế quản, nguyên nhân, biểu hiện, phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả. Hy vọng người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến vấn đề chăm sóc sức khỏe hô hấp tốt hơn.