Viêm họng do liên cầu khuẩn: Nguyên nhân, triệu chứng và phòng ngừa

Vậy nguyên nhân nào dẫn đến viêm họng do liên cầu khuẩn? Có cách nào phòng ngừa bệnh không? Bài viết sau được thạc sĩ bác sĩ CKI Trương Minh Thịnh, Trung tâm Tai mũi họng, PlinkCare TP.HCM chia sẻ rõ hơn.

Viêm họng do liên cầu là gì?

Viêm họng do liên cầu khuẩn là tình trạng nhiễm trùng ở vùng họng và amidan (các hạch bạch huyết ở phía sau miệng). Khi bị viêm họng liên cầu khuẩn, amidan sẽ bị viêm. Tình trạng viêm này cũng ảnh hưởng đến khu vực xung quanh vùng họng gây viêm họng.

Viêm họng liên cầu khuẩn được đặt tên theo loại vi khuẩn Streptococcus nhóm A. Có hơn 120 chủng vi khuẩn Streptococcus nhóm A. Viêm họng liên cầu khuẩn là một loại nhiễm trùng liên cầu khuẩn nhóm A (GAS).

Viêm họng do liên cầu khuẩn hiếm khi gây ra các biến chứng nghiêm trọng như thấp tim (sốt thấp khớp), loại biến chứng có thể gây tổn thương viêm vĩnh viễn cho tim, não, khớp và da. Vì vậy người bệnh nên đến bác sĩ để được khám và điều trị kịp thời. Nếu được điều trị thích hợp, viêm họng liên cầu khuẩn thường khỏi trong vòng 7 – 10 ngày. (1)

Ai dễ mắc bệnh viêm họng do liên cầu khuẩn

Viêm họng liên cầu khuẩn phổ biến ở trẻ em từ 5 – 15 tuổi. Bệnh cũng có thể lây lan sang những người thân trong gia đình và những người tiếp xúc trực tiếp với trẻ như giáo viên, bạn bè,…

Ngoài ra, có những nhóm nguy cơ mắc viêm họng liên cầu khuẩn cao như khu tập thể, nhà trẻ, trường học.

Nguyên nhân gây viêm họng do liên cầu khuẩn

Vi khuẩn Streptococcus nhóm A (strep nhóm A) là tác nhân gây bệnh viêm họng liên cầu khuẩn. Điều này làm cho viêm họng liên cầu khuẩn nghiêm trọng hơn, hầu hết các bệnh viêm họng khác, thường do virus gây ra.

Triệu chứng viêm họng liên cầu khuẩn

Bệnh viêm họng liên cầu khuẩn thường có các triệu chứng khởi phát như:

• Đau họng.
• Sốt cao
• Ớn lạnh.
• Đau đầu.
• Chán ăn.
• Đau bụng.
• Buồn nôn và nôn.

Tuy nhiên viêm họng liên cầu khuẩn thường không có biểu hiện ho. Trường hợp ho kèm các dấu hiệu cảm lạnh, thì đây có thể là viêm họng do virus. Một ít trường hợp viêm họng liên cầu khuẩn có thể không có bất kỳ triệu chứng nào.

Viêm họng liên cầu khuẩn làm họng và amidan đỏ, đau, phù nề. Người bệnh cũng có thể có những mảng trắng, điểm đỏ hoặc mủ ở họng và amidan. Ngoài ra còn có thể xuất hiện những điểm xuất huyết đỏ ở khẩu cái.

Tùy thuộc vào chủng vi khuẩn, người bệnh cũng có thể bị sốt ban đỏ. Ban thường xuất hiện ở cổ và ngực trước tiên, từ đó lan sang các bộ phận khác trên cơ thể. Vi khuẩn Streptococcus nhóm A cũng có thể gây loét da, còn được gọi là chốc lở. Viêm họng liên cầu khuẩn gây ra ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời.

Chẩn đoán viêm họng do liên cầu khuẩn

Bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng, kết hợp bệnh sử để chẩn bệnh. Người bệnh được kiểm tra tổng thể, có thể thực hiện một vài xét nghiệm khi cần thiết. Bệnh do virus có thể có các triệu chứng tương tự như viêm họng liên cầu khuẩn, vì vậy thực hiện xét nghiệm liên cầu khuẩn giúp xác nhận sự hiện diện của vi khuẩn Streptococcus nhóm A ở họng.

Xét nghiệm này không gây đau đớn và khá nhanh chóng. Đầu tiên bác sĩ sẽ sử dụng đầu tăm bông dài chuyên dụng để lấy mô phía sau họng, sau đó đưa mẫu đi xét nghiệm nhanh hoặc gửi đến phòng thí nghiệm để xét nghiệm chuyên sâu (cấy dịch họng). Xét nghiệm liên cầu khuẩn nhanh mất khoảng 20 phút. Kết quả xét nghiệm dương tính cho thấy người bệnh mắc viêm họng liên cầu khuẩn và ngược lại, nếu xét nghiệm âm tính, người bệnh có thể không bị viêm họng liên cầu khuẩn.

Với xét nghiệm cấy dịch họng, kỹ thuật viên sẽ tiến hành nuôi cấy vi khuẩn trong 3-5 ngày. Phương pháp cấy dịch họng đôi khi có thể tìm thấy vi khuẩn mà xét nghiệm nhanh liên cầu khuẩn bỏ sót. (2)

Viêm họng do liên cầu khuẩn có nguy hiểm không?

Viêm họng liên cầu khuẩn gây triệu chứng nặng và thời gian bệnh thường lâu hơn so với những bệnh viêm họng khác. Đa số người bệnh khi được chăm sóc y tế và nghỉ ngơi đúng cách sẽ cải thiện tình trạng bệnh nhanh chóng, không để lại hậu quả lâu dài.

Tuy nhiên nhiều trường hợp viêm họng liên cầu khuẩn không được chẩn đoán và điều trị kịp thời có thể tiến triển thành các biến chứng nặng:

• Sốt thấp khớp: bệnh chủ yếu ảnh hưởng tới van tim.
• Nhiễm trùng lan rộng: tiến triển thành nhiễm trùng tai, nhiễm trùng mũi xoang, áp xe quanh amidan, nhiễm trùng da, nhiễm trùng huyết,…
• Dẫn đến các bệnh viêm nhiễm khác: bệnh viêm cầu thận hậu nhiễm liên cầu, sốt ban đỏ, nhiễm trùng huyết,…

Biến chứng viêm họng liên cầu khuẩn khá phức tạp, thời gian điều trị dài ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Vì thế cần điều trị sớm ngay khi phát hiện các dấu hiệu của bệnh.

Điều trị viêm họng do liên cầu khuẩn

Viêm họng liên cầu khuẩn được điều trị bằng thuốc kháng sinh.

1. Điều trị thuốc

Thuốc kháng sinh có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng. Penicillin và amoxicillin là những loại thuốc kháng sinh phổ biến mà bác sĩ thường chỉ định để điều trị viêm họng liên cầu khuẩn. Nếu người bệnh bị dị ứng với penicillin, bác sĩ có thể kê toa một loại kháng sinh khác.

Bác sĩ có thể tiêm thuốc kháng sinh hoặc kê đơn thuốc kháng sinh ở dạng thuốc viên hoặc dạng lỏng trong 10 ngày. Tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ và dùng hết thuốc ngay cả khi cảm thấy khỏe hơn để hoàn toàn loại bỏ vi khuẩn, tránh tái phát.

2. Điều trị khác

Trong quá trình dùng thuốc, người bệnh có thể kết hợp uống nước ấm và dùng thuốc giảm đau sẽ giúp thuyên giảm các triệu chứng.

Cách phòng ngừa viêm họng do liên cầu khuẩn

Cách tốt nhất để ngăn ngừa viêm họng liên cầu khuẩn là giữ gìn vệ sinh kỹ lưỡng. Rửa tay thường xuyên với xà bông và nước sạch, rửa tay trước khi ăn, sau khi ho và hắt hơi. Dưới đây là một số biện pháp ngăn ngừa viêm họng do liên cầu khuẩn gây ra:

• Sử dụng dung dịch gel rửa tay khô khi không thể rửa tay với nước và xà bông.
• Ho hoặc hắt hơi vào khăn giấy. Bỏ khăn giấy đã sử dụng vào thùng rác.
• Trường hợp không có khăn giấy, hãy ho hoặc hắt hơi vào khuỷu tay thay vì bàn tay.
• Không dùng chung ly và đồ dùng khi bị bệnh hoặc với người bệnh.

Thắc mắc thường gặp về viêm họng liên cầu khuẩn

1. Biến chứng có thể gặp khi mắc viêm họng liên cầu khuẩn

Bệnh viêm họng liên cầu không có khả năng tự khỏi. Viêm họng liên cầu khuẩn có thể dẫn đến nhiều bệnh nghiêm trọng hơn nếu không được điều trị như:

• Nhiễm trùng tai hoặc xoang: khi vi khuẩn gây viêm tai hoặc xoang.
• Áp xe: hình thành áp xe quanh amidan.
• Bệnh vảy nến thể giọt: là tình trạng da xuất hiện các đốm hình giọt nước nhỏ, màu đỏ và có vảy phát triển trên cánh tay, chân, thân và các phần cơ thể khác.
• Bệnh sốt tinh hồng nhiệt (sốt ban đỏ): là bệnh nhiễm trùng gây phát ban đỏ khắp cơ thể.
• Sốt thấp khớp: hay thấp tim, ảnh hưởng nghiêm trọng đến van tim.
• Viêm cầu thận hậu nhiễm liên cầu khuẩn: có thể xảy ra sau khi nhiễm trùng liên cầu khuẩn.
• Nhiễm trùng liên cầu xâm lấn: có thể xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào mô, có khả năng gây ra các hội chứng sốc nhiễm trùng liên cầu, viêm cân hoại tử và các bệnh nhiễm trùng nặng khác, gây suy giảm sức khỏe tổng thể và thậm chí đe dọa tính mạng.

2. Viêm họng liên cầu khuẩn có lây không?

Có, viêm họng liên cầu khuẩn rất dễ lây lan. Một số người bệnh không có triệu chứng, tuy nhiên ngay cả khi không có triệu chứng, bạn vẫn có thể dễ dàng lây bệnh cho những người xung quanh.

Vi khuẩn ở mũi và họng, vì vậy lây lan từ người này sang người khác rất dễ dàng, đặc biệt giữa các thành viên trong cùng một cộng đồng thông qua đường nước bọt khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện hoặc khi tiếp xúc gián tiếp.

Thời gian ủ bệnh của bệnh viêm họng liên cầu khuẩn là từ 2-5 ngày. Bệnh có khả năng lây lan rất cao trong thời gian này. Nếu được điều trị kháng sinh sẽ không gây lây nhiễm sau 24 – 48 giờ điều trị.

3. Khi nào cần gặp bác sĩ?

Sau điều trị 1-2 ngày, nếu tình trạng vẫn không giảm thì bạn nên đến gặp bác sĩ. Bạn không nên ngừng dùng thuốc kháng sinh nếu chưa có chỉ định của bác sĩ. Đặc biệt, nếu xuất hiện các tình trạng sau bạn nên đến bệnh viện ngay:

• Sốt lại sau 1-2 ngày khi đã giảm bệnh.
• Buồn nôn hoặc nôn.
• Đau tai.
• Đau đầu.
• Phát ban da.
• Ho.
• Sưng tuyến mang tai.
• Đau khớp.
• Đau cơ.
• Khó thở.
• Nước tiểu sẫm màu, phát ban hoặc đau ngực (có thể xảy ra sau 3-4 tuần).

Trường hợp bạn đau họng lâu ngày không khỏi, hoặc kèm theo các triệu chứng như trên nên đến cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng khám, điều trị kịp thời.

Hy vọng thông qua bài viết trên độc giả đã thu thập thêm thông tin về bệnh viêm họng do liên cầu khuẩn. Khi viêm họng kéo dài, kèm theo những dấu hiệu lạ, người bệnh nên đến khám bác sĩ ngày để được tư vấn và điều trị kịp thời.