Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh: Nguyên nhân và dấu hiệu

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh là gì?

Mũi, hầu, họng, xoang và thanh quản là các cơ quan thuộc đường hô hấp trên, tiếp xúc trực tiếp với không khí. Khi gặp điều kiện bất lợi của môi trường, các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào đường hô hấp trên, gây nên các bệnh viêm đường hô hấp cấp. Thông thường, trẻ sẽ bắt đầu với bệnh cảm lạnh, tiếp đến là viêm mũi họng, viêm họng, viêm thanh quản,…

Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp

Đa số trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp có thể sẽ có các biểu hiện sau:

• Sốt nhẹ
• Ho
• Chảy nước mũi
• Thở khò khè

Ban đầu, các triệu chứng ngày xảy ra ở mức độ nhẹ và sẽ dần trở nên nghiêm trọng hơn khi bệnh trở nặng.

Nguyên nhân viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh

Tác nhân gây bệnh viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh có thể là: virus (Virus Rhino, Corona, Adeno,  virus hợp bào hô hấp – RSV, virus cúm Parainfluenza), vi khuẩn (liên cầu khuẩn tan máu nhóm A, phế cầu khuẩn, Haemophilus influenzae) hay nấm (Rhizopus, Rhizomucor, Cunninghamella). Ngoài ra, một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh ở trẻ gồm: (1)

• Thời tiết lạnh, chuyển mùa (nhất là lúc giao mùa Đông – Xuân).
• Trẻ sinh non, thiếu tháng.
• Trẻ có hệ miễn dịch suy giảm (trẻ mắc bệnh HIV, có bệnh nền, vừa mới phẫu thuật,…).
• Trẻ suy dinh dưỡng, thiếu chất, thiếu vitamin A.
• Môi trường sống chật hẹp, ẩm thấp, vệ sinh kém, thường xuyên tiếp xúc với khói bụi (khói bếp, khói thuốc lá,…).

Điều trị trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh, tốt nhất, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và hướng dẫn điều trị càng sớm càng tốt. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ có chỉ định điều trị phù hợp.

Thuốc giảm ho dạng siro, thuốc giảm đau hạ sốt, điều trị triệu chứng,… có thể được bảo sĩ chỉ định với liều lượng phù hợp cho trẻ. Các loại thuốc này có tác dụng giúp giảm nhẹ các triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng, giúp trẻ cảm thấy thoải mái, dễ chịu hơn.

Khi đã xác định được nguyên nhân cụ thể, bác sĩ sẽ kê thuốc điều trị căn nguyên của bệnh. Thuốc kháng sinh, kháng viêm có thể được chỉ đối với các trường hợp nhiễm bệnh do vi khuẩn. Trẻ viêm đường hô hấp trên do virus, việc điều trị tập trung vào điều trị triệu chứng.

Lưu ý, tất cả các loại thuốc được sử dụng cho trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp cần tuân thủ theo đúng liều lượng và loại thuốc do bác sĩ chỉ định. Việc tự ý dùng thuốc có thể khiến bệnh trở nên nặng nề, gây biến chứng, đe dọa tính mạng của trẻ.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm hô hấp cấp

Chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp đúng cách sẽ giúp rút ngắn quá trình điều trị, giúp trẻ nhanh chóng bình phục.

1. Làm sạch mũi nếu trẻ bị chảy nhiều nước mũi, nước mũi đặc quánh, nghẹt mũi, tắc mũi

Dùng khăn giấy mềm lau mũi cho trẻ, làm loãng dịch mũi bằng cách nhỏ vào từng bên mũi một lượng nước muối sinh lý vừa đủ, sau đó hút dịch mũi một cách nhẹ nhàng ra ngoài bằng dụng cụ hút mũi hoặc lấy tăm bông vệ sinh lại mũi cho trẻ. Trẻ nên được thông mũi trước khi bú để tránh trường hợp dịch mũi quánh, dính, gây tắc mũi khiến trẻ khó bú.

Lưu ý: 

• Không lạm dụng phương pháp rửa mũi quá thường xuyên vì điều này có thể ảnh hưởng đến niêm mạc mũi của trẻ.
• Không nhỏ nước ép tỏi vào mũi của trẻ theo quan niệm dân gian vì điều này có thể gây mỏng niêm mạc mũi của trẻ.
• Trẻ bị nghẹt mũi, chảy nước mũi nhiều nên bế trong tư thế thẳng, đầu cao hơn thân khi nằm.

2. Duy trì thân nhiệt ổn định cho trẻ

Cơ thể của trẻ sơ sinh vẫn chưa thể điều hòa thân nhiệt phù hợp với nhiệt độ của môi trường. Vì vậy, khi chăm sóc trẻ, mẹ nên chú ý giữ ấm cho trẻ khi trời chuyển lạnh. Ngược lại, trẻ nên được mặc quần áo thoáng mát vào mùa hè. Mẹ cũng nên tránh để trẻ nằm ngay trước quạt, điều hòa hay để gió thổi thẳng vào người trẻ.

3. Hạ sốt đúng cách và kịp thời, theo dõi thân nhiệt

Nhiều trẻ bị viêm đường hô hấp cấp có biểu hiện sốt. Đối với các trường hợp trẻ sốt nhẹ, mẹ nên thực hiện các biện pháp hạ sốt không dùng thuốc cho trẻ như cho trẻ mặc quần áo mỏng, thấm hút tốt, phòng thoáng khí, bú tăng cường, lau người bằng nước ấm,… trước khi cho trẻ đi khám. Nhưng nếu trẻ sốt cao, mẹ nên đưa trẻ đến ngay bệnh viện để được cấp cứu và hỗ trợ tích cực.

Lưu ý:

• Không tự ý dùng thuốc hạ sốt cho trẻ sơ sinh khi không có chỉ định của bác sĩ.
• Mẹ nên theo dõi thân nhiệt của trẻ, đo lại sau mỗi 30 – 60 phút.

4. Giảm ho cho trẻ

Ho ở trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp có thể xảy ra do trẻ tiết dịch mũi họng quá nhiều hoặc do co thắt. Với mỗi cơ chế, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc với liều lượng khác nhau.

Lưu ý: 

• Tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc trị ho hay các loại siro trị ho khi không có sự đồng ý của bác sĩ.
• Không nên trị ho cho trẻ sơ sinh bằng mật ong hay các loại nước quất hấp đường kính vì điều này có thể khiến trẻ bị ngộ độc.

5. Giảm nôn cho trẻ sơ sinh

Khi chăm sóc trẻ sơ sinh bị viêm đường hô hấp cấp, nếu trẻ có biểu hiện nôn nhiều, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám ngay. Khi trẻ nôn, bố mẹ nên cho trẻ nằm nghiêng đầu sang một bên. Sau khi nôn, trẻ cần được làm sạch chất nôn ở miệng, họng, mũi và chất nôn dính trên người bằng khăn mềm với nước ấm. Tiếp đến, mẹ nên thay cho trẻ quần áo sạch, mềm và thoải mái. Bên cạnh đó, trẻ cần được cho bú nhiều hơn để bù nước và năng lượng.

Lưu ý:

• Không tự ý cho trẻ uống thuốc chống nôn khi không có biểu hiện của bác sĩ
• Trẻ cần được đưa đến bệnh viện khẩn cấp khi có các biểu hiện của mất nước nghiêm trọng: mắt trùng, li bì, bỏ bú, sốt cao, xuất hiện co giật, thở nhanh, khó thở, có hiện tượng rút lõm lồng ngực.

6. Bổ sung dưỡng chất và năng lượng cho trẻ

Trẻ sơ sinh bị ốm có thể có biểu hiện mệt mỏi, biếng ăn. Lúc này, thực hiện chế độ dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ là vô cũng cần thiết. Trẻ sơ sinh bú mẹ nên chia nhỏ cữ bú trong ngày, tăng số lần bú nhằm đảm bảo trẻ được bổ sung đủ nước và dưỡng chất. Ngoài là nguồn dưỡng chất lý tưởng, sữa mẹ còn bổ sung nhiều kháng thể cho trẻ, giúp trẻ chống chọi lại với các tác nhân gây bệnh.Vì thế, mẹ nên cho trẻ bú nhiều hơn khi trẻ bị bệnh. Đối với trẻ sơ sinh nuôi bằng sữa công thức, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ về cách bổ sung dưỡng chất, bổ sung nước phù hợp với trẻ.

Cách phòng tránh viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh có khả năng lây lan nhanh chóng và nguy cơ nhiễm cao hơn khi môi trường ô nhiễm, thời tiết chuyển mùa. Hơn nữa sức đề kháng và hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu nên việc chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh cho trẻ là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa bệnh được các chuyên gia khuyến cáo:

1. Sắp xếp phòng ở của trẻ sơ sinh

Môi trường sống ẩm thấp, không đảm bảo vệ sinh là điều kiện thuật lợi để vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng sinh sôi và phát triển. Bố mẹ cũng nên chú ý đến môi trường sống xung quanh, dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ, thường xuyên giặt giũ chăn, ga, gối, đệm, tạo không gian phòng gọn gàng, thoáng khí.

Nếu phòng bật điều hòa, bố mẹ nên tắt điều hòa khoảng 30 phút trước khi cho trẻ ra ngoài nhằm tránh tình trạng sốc nhiệt. Để kiểm tra nhiệt độ phòng đã phù hợp chưa, mẹ có thể kiểm tra lưng và sau gáy của trẻ. Nếu trẻ ngủ ngon và không đổ mồ hôi, nhiệt độ phòng đã phù hợp với thân nhiệt của trẻ.

2. Chế độ dinh dưỡng

Chất lượng của sữa mẹ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và chế độ dinh dưỡng của mẹ. Do đó, trong thời gian cho con bú, mẹ nên chú ý bảo vệ sức khỏe và thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, đủ chất, tăng cường bổ sung vitamin, DHA và các vi chất cần thiết khác. Trẻ nên được bú đủ cữ là đủ sữa mỗi ngày.

3. Vệ sinh mũi họng sạch sẽ

Vệ sinh mũi, họng sạch sẽ và đúng cách thường xuyên cũng góp phần giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm đường hô hấp cho trẻ sơ sinh. Hơn nữa, điều này còn giúp trẻ thông thoáng đường thở, dễ thở và dễ chịu hơn. Lưu ý, bố mẹ chỉ nên vệ sinh đường thở cho trẻ bằng nước muối sinh lý hoặc các dung dịch chuyên dụng theo hướng dẫn của bác sĩ.

Ngoài ra, để phòng ngừa viêm đường hô hấp ở trẻ sơ sinh, bố mẹ nên chú ý giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch trước khi ôm, bế, chăm sóc trẻ. Trong mùa dịch, bố mẹ nên hạn chế cho trẻ đến những nơi đông người, tiếp xúc với những người có dấu hiệu hay nghi ngờ đang mắc bệnh. Người thân, bạn bè đến thăm trẻ cần đảm bảo vệ sinh, khử trùng cẩn thận.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc và những vấn đề sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ Trung tâm Sơ sinh, PlinkCare theo địa chỉ:

Viêm đường hô hấp cấp ở trẻ sơ sinh khi không được chăm sóc đúng cách, bệnh kéo dài và gây biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng tai hay các bệnh viêm đường hô hấp dưới. Do đó, khi nghi ngờ trẻ nhiễm bệnh, bố mẹ nên thông báo cho bác sĩ để được thăm khám và hỗ trợ điều trị sớm, đúng cách.