Viêm da tiếp xúc côn trùng: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Viêm da tiếp xúc do côn trùng là gì?

Viêm da tiếp xúc do côn trùng là một phản ứng cấp tính của da với các chất kích ứng từ côn trùng. Ở Việt Nam, viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang (Paederus) là loại thường gặp nhất. Bệnh thường xuất hiện vào mùa mưa bão hoặc có thể rải rác suốt cả năm. Tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng lại làm người bệnh khó chịu và ảnh hưởng đến các sinh hoạt thường nhật khác.

Nguyên nhân bị viêm da tiếp xúc do côn trùng

Có nhiều loại côn trùng khác nhau có thể gây ra phản ứng viêm da tiếp xúc do côn trùng: (1)

• Côn trùng đốt: Ong, ong bắp cày, kiến ​​vàng và kiến ​​lửa là những loài côn trùng đốt phổ biến nhất gây ra phản ứng dị ứng. Khi những con côn trùng này đốt, chúng sẽ tiêm nọc độc vào cơ thể. Hầu hết mọi người bị côn trùng đốt sẽ hồi phục trong vòng vài giờ hoặc vài ngày. Ở những người khác, nọc độc này có thể gây ra phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng.
• Côn trùng cắn: Muỗi, rệp, bọ chét và một số loại ruồi là những loài côn trùng cắn phổ biến nhất được biết là gây ra phản ứng dị ứng. Hầu hết những người bị côn trùng cắn thường bị đau, tấy đỏ, ngứa, châm chích và sưng nhẹ ở vùng xung quanh vết cắn. Hiếm khi vết côn trùng cắn có thể gây ra phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng.
• Côn trùng không đốt và không cắn cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng, đặc biệt là gián và mạt bụi. Hai loài côn trùng này có thể là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh dị ứng và hen suyễn quanh năm. Không giống như gián, mạt bụi quá nhỏ để có thể nhìn thấy bằng mắt thường. Chất thải và cơ thể của gián, mạt bụi gây ra phản ứng dị ứng. Chúng cũng có thể gây ra các triệu chứng của bệnh hen suyễn.

Triệu chứng viêm da tiếp xúc do côn trùng

Hầu hết mọi người bị côn trùng đốt hoặc cắn thường bị đau, tấy đỏ, ngứa và sưng nề ở vùng xung quanh vết cắn hoặc vết đốt. Đây là phản ứng bình thường. Hầu hết mọi người sẽ dần hồi phục trong vòng vài giờ hoặc vài ngày.

Phản ứng dị ứng với côn trùng không đốt hoặc cắn như gián hoặc mạt bụi lại khác. Người bệnh có thể hắt hơi, ho, sổ mũi hoặc nghẹt mũi, ngứa mắt, mũi, miệng hoặc cổ họng. Những triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường, nhưng mỗi lần lại kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng.

Mỗi người có thể có phản ứng dị ứng nghiêm trọng với côn trùng đốt hoặc cắn. Phản ứng dị ứng đe dọa tính mạng như sốc phản vệ cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Nếu không điều trị ngay, sốc phản vệ có thể gây tử vong. Các triệu chứng thường liên quan đến nhiều hệ thống cơ quan (bộ phận của cơ thể), chẳng hạn như da hoặc niêm mạc miệng, phổi, tim, ruột… Một số triệu chứng bao gồm:

• Phát ban da, ngứa.
• Sưng môi, lưỡi hoặc cổ họng.
• Khó thở hoặc thở khò khè.
• Đau dạ dày, nôn mửa, đầy hơi hoặc tiêu chảy.

Viêm da tiếp xúc do côn trùng có nguy hiểm không?

Không. Viêm da tiếp xúc do côn trùng thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể gây ra nhiều phiền toái ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các triệu chứng như ngứa, rát, đau, sưng tấy khiến người bệnh rất khó chịu vì ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc và các hoạt động hàng ngày.

Nếu người bệnh gãi nhiều, vùng da bị viêm có thể trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây nhiễm trùng thứ phát. Một số trường hợp viêm da tiếp xúc nặng để lại sẹo trên da, đặc biệt là nếu người bệnh gãi nhiều hoặc điều trị sai cách.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Mặc dù viêm da tiếp xúc do côn trùng thường không nguy hiểm, nhưng không nên chủ quan, đặc biệt nếu người bệnh gặp các triệu chứng nghiêm trọng như sốt, sưng hạch, mệt mỏi hoặc vùng da bị viêm lan rộng, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da để được thăm khám và điều trị kịp thời. Chẩn đoán và điều trị sớm giúp giảm nguy cơ bệnh nặng và giúp người bệnh mau chóng hồi phục sức khỏe.

Phương pháp chẩn đoán viêm da tiếp xúc do côn trùng

Nếu bạn lo ngại rằng mình có thể bị dị ứng với nọc độc của côn trùng, lựa chọn tốt nhất là đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da.

Bác sĩ chuyên khoa Da Liễu – Thẩm mỹ da sẽ hỏi bệnh sử chi tiết, bao gồm các câu hỏi về vết đốt trước đó, phản ứng với những vết đốt đó và các triệu chứng liên quan. Bác sĩ có thể thực hiện thêm một hoặc nhiều xét nghiệm để chẩn đoán tình trạng dị ứng ở da.

Cách điều trị viêm da tiếp xúc do côn trùng

Nếu bị chích vào ngón tay, người bệnh cần tháo nhẫn ra khỏi ngón tay ngay lập tức để tránh tình trạng mạch máu tắc nghẽn không thể lưu thông nếu ngón tay sưng phù.

Nếu bị ong đốt, ong thường để lại một túi nọc độc và vết đốt trên da. Loại bỏ ngòi đốt trong vòng 30 giây để tránh bị nhiễm thêm nọc độc. Đừng bóp túi để tránh nọc độc xâm nhập vào cơ thể. Rửa vùng bị đốt bằng xà phòng và nước, sau đó bôi thuốc sát trùng. Bôi thuốc mỡ làm dịu, chẳng hạn như kem hydrocortisone, rồi băng lại vùng da bằng băng khô, vô trùng. Nếu bị sưng tấy, có thể tiến hành chườm túi nước đá hoặc gạc lạnh.

Nếu người bệnh gặp phải tình trạng nổi mề đay do viêm da tiếp xúc do côn trùng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc histamine đường uống để kiểm soát tình trạng

Dùng thuốc kháng histamine đường uống để giảm ngứa, sưng và nổi mề đay. Người bệnh cũng có thể được bác sĩ kê đơn dùng thuốc giảm đau phù hợp.

Nếu người bệnh bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng thì có thể sẽ cần epinephrine, một loại thuốc thường được sử dụng cho các trường hợp sốc phản vệ. Thông thường, mũi tiêm này sẽ ngăn phản ứng dị ứng nghiêm trọng hơn xảy ra. Tuy nhiên, trong mọi trường hợp người nhà cần liên hệ bệnh viện ngay nếu thấy người bệnh có bất kì dấu hiệu nào liên quan đến sốc phản vệ.

Biện pháp phòng tránh mắc viêm da tiếp xúc do côn trùng

Dưới đây là một vài mẹo giúp bạn tránh bị viêm da tiếp xúc do côn trùng:

• Học cách nhận biết tổ côn trùng và tránh chúng. Ong bắp cày thường làm tổ trên mặt đất trong các ụ đất hoặc khúc gỗ và tường cũ. Ong mật thường chỉ ở trong tổ ong.
• Mang giày và tất khi ra ngoài.
• Mặc áo sơ mi dài tay, quần dài, đi tất và đi giày khi ở vùng rừng rậm hoặc có nhiều cây xanh.
• Sử dụng màn che cửa sổ và cửa ra vào ở nhà. Dùng thuốc xịt chống côn trùng khi ở bên ngoài.
• Thường xuyên phun thuốc diệt côn trùng vào thùng rác và đậy nắp thùng rác.
• Nếu trồng cây trong hoặc xung quanh nhà, thường xuyên cắt tỉa, tránh để rậm rạp vì đó sẽ là nơi trú ẩn của nhiều loài côn trùng khác nhau.

Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, PKĐK Tâm Anh Quận 7 và  PlinkCare TP.HCM là một trong những địa chỉ uy tín hàng đầu trong lĩnh vực thẩm mỹ da và điều trị các vấn đề về da tại khu vực miền Nam. Với đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm với khách hàng và được đào tạo chuyên môn sâu các kỹ thuật điều trị da tiên tiến, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da của bệnh viện đã giúp hàng ngàn bệnh nhân khắc phục các vấn đề về thẩm mỹ và sức khỏe da.

Mỗi người bệnh sẽ được điều trị cá thể hóa, ứng dụng biện pháp điều trị phù hợp nhất. Ngoài ra, bệnh viện còn sở hữu nhiều thiết bị, máy móc tiên tiến, cơ sở vật chất hiện đại cùng quy trình khám chữa bệnh tối ưu giúp mang lại trải nghiệm điều trị và kết quả tốt nhất cho khách hàng.

Viêm da tiếp xúc do côn trùng dù không phải là bệnh lý quá nguy hiểm, nhưng cũng không nên xem nhẹ. Việc nhận biết sớm các triệu chứng, tìm hiểu nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng ngừa, điều trị phù hợp sẽ giúp bảo vệ làn da, tránh những hệ lụy lâu dài về sau.