Viêm da cơ là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Viêm da cơ là gì?

Viêm da cơ là thuật ngữ chỉ bệnh lý gây tổn thương cơ vân mạn tính. Bệnh có thể xảy với bất cứ ai, nhưng thường gặp ở người trên 50 tuổi hoặc trẻ em dưới 5 tuổi. Nữ giới có tỷ lệ mắc bệnh cao hơn nam giới.

Cơ vân là nhóm cơ lớn nhất trong hệ cơ, thực hiện chức năng chuyển động của cơ thể dưới sự kiểm soát của hệ thần kinh trung ương. Vì vậy, tổn thương cơ vân mạn tính sẽ khiến cho người bệnh gặp phải những vấn đề về xương khớp, bị yếu cơ hay thậm chí là mất khả năng vận động nếu bệnh tiến triển nặng hơn.

Cùng với tình trạng sưng tấy, nhạy cảm tại các khớp, bệnh viêm da cơ còn xuất hiệu các nốt ban tím quanh vùng hốc mắt và hồng ban tại mặt duỗi của các khớp. Triệu chứng thường bùng phát theo từng đợt. Nếu trì hoãn điều trị, bệnh sẽ ảnh hưởng đến những cơ quan khác như khớp, hệ tiêu hóa, hệ hô hấp, tim mạch…

Triệu chứng của bệnh viêm da cơ

1. Triệu chứng đối với da

Đặc hiệu của bệnh viêm da cơ là các dấu hiệu lâm sàng trên da. Cụ thể là những mảng tạo hình ban tím hoặc hoặc hồng ở quanh vùng mí mắt và cơ duỗi khớp. Tại các khớp bàn ngón như khớp khuỷu hoặc khớp gối thường có màu tím sẫm hoặc hồng tím và đóng vảy. (1)

Ngoài ra, người bệnh cũng có thể bị phát ban tại các vị trí mặt, cổ, vai, ngực trên, sau lưng hay các vị trí ngẫu nhiên trên cơ thể. Các nốt ban sẽ trở nên rõ ràng hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Một số nốt ban có thể bị sưng nhẹ, tạo thành vết chai và đau khi chạm vào.

2. Triệu chứng đối với cơ

Tổn thương cơ vân mạnh tính sẽ gây ra những vấn đề liên quan đến chức năng cơ bắp như:

• Yếu cơ, đối xứng 2 bên: Giảm khả năng chịu lực tại các khớp ở 2 bên, những khớp có phát ban thì triệu chứng càng rõ ràng hơn.
• Giảm tầm vận động khớp: Biểu hiện này dễ nhận thấy khi người bệnh gặp khó khăn cả trong những vận động đơn giản như đứng, ngồi…
• Những bệnh lý cấp như viêm khớp, đau khớp, sưng tại khớp.
• Xuất hiện nốt canxi: Nốt canxi có thể mọc ở dưới/ trong da hay trong cơ. Quan sát bên ngoài có thể thấy một nốt màu trắng nổi lên từ trong khớp.

3. Một số triệu chứng khác

Viêm da cơ cũng có thể gây ra một số triệu chứng kèm theo khác, là hậu quả của tổn thương cơ khiến các cơ quan không thể thực hiện trọn vẹn chức năng, bao gồm:

• Khó nuốt
• Khàn giọng
• Hụt hơi
• Sốt cao
• Sút cân
• Viêm phổi trong trường hợp viêm da cơ nặng

Nguyên nhân bị viêm da cơ

1. Yếu tố di truyền

Nếu ba mẹ hoặc người thân trong gia đình có mắc các bệnh lý tự miễn thì trẻ sẽ có nguy cơ bị viêm da cơ cao hơn. Nguyên nhân này thường ngẫu nhiên và khó phòng tránh. Phụ nữ mang thai nên thực hiện các xét nghiệm tiền sản để được đánh giá khả năng trẻ có thể mắc các bệnh lý di truyền như thế nào.

2. Nhiễm trùng

Nhiễm trùng từ vết thương ngoài da, từ nguồn nước và thực phẩm không đảm bảo vệ sinh có thể dẫn đến các bệnh tự miễn do sự bất thường của hệ miễn dịch. Những bệnh lý xương khớp tự miễn có thể mắc phải khi nhiễm trùng như viêm da cơ, viêm đa cơ, viêm cột sống, sốt thấp khớp…

3. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có tác dụng phụ liên quan đến bất thường trong hệ miễn dịch và là nguyên nhân gây viêm da cơ hoặc các bệnh tự miễn khác. Vì vậy, người bệnh cần uống thuốc theo đúng liều lượng. Trường hợp phải uống thuốc dài hạn, người bệnh có thể cần thực hiện các xét nghiệm kiểm tra sức khỏe định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để chắc chắn thuốc không gây tác dụng phụ.

4. Do bệnh lý

Những bệnh lý cơ xương khớp hoặc có liên quan đến nhiễm trùng gây viêm cơ vân lặp đi lặp lại có thể diễn tiến thành viêm da cơ. Tình trạng này thường xảy ra ở người hay bị viêm cơ, chấn thương dẫn đến viêm cơ… Khi các triệu chứng viêm cơ khớp thông thường đi kèm các vết ban bất thường, khả năng cao diễn tiến thành viêm da cơ thứ phát. Lúc này, mục tiêu là tập trung vào điều trị các bệnh lý nguyên phát, từ đó triệt để tận gốc căn bệnh này.

Giải pháp chẩn đoán bệnh viêm da cơ

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ tiến hành đánh giá các biểu hiện lâm sàng tại các vị trí cơ, trên da và toàn thân.

Triệu chứng cơ: Kiểm tra độ giảm cơ lực, xác định vị trí tổn thương cơ tại các gốc chi. Sờ nắn các khớp đánh giá độ đau căng cơ. Kiểm tra mức độ giảm tầm vận động hiện tại của người bệnh. Bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh thực hiện những hoạt động đơn giản như đứng lên ngồi xuống, đi lại…

Triệu chứng ngoài da: Kiểm tra tình trạng phát ban tại hốc mắt và bề mặt các khớp, xem xét có hay không triệu chứng nốt canxi dưới da.

Thu thập các thông tin bệnh sử khác: Bác sĩ hỏi thêm về các thông tin bệnh sử, triệu chứng khác như sốt cao, sụt cân…; các yếu tố bệnh cảnh nếu có. Điều này giúp bác sĩ chẩn đoán được nguyên nhân gây bệnh, từ đó chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

2. Chẩn đoán qua hình ảnh

Những phương tiện đánh giá hình ảnh phổ biến như chụp cắt lớp vi tính CT, chụp cộng hưởng từ MRI hay chụp X-quang sẽ cung cấp hình ảnh trực quan về hình dáng bên trong vùng cơ vân tổn thương. Dựa vào dữ liệu hình ảnh, bác sĩ chẩn đoán mức độ biến dạng xương, đánh giá tiên lượng bệnh.

3. Xét nghiệm máu

Kiểm tra chỉ số protein bất thường, kháng thể kháng nhân và creatine trong máu để phân biệt với các bệnh tự miễn có khả năng gây đau cơ khác như bệnh viêm khớp dạng thấp hoặc bệnh lupus ban đỏ, bệnh nhược cơ, viêm đa cơ…

4. Xét nghiệm cơ, sinh khiết

Những xét nghiệm cận lâm sàng cần thiết để chẩn đoán bệnh bao gồm:

• Xét nghiệm men cơ
• Sinh thiết cơ
• Sinh thiết da
• Xét nghiệm tự kháng thể

Bị viêm da cơ có chữa hết được không?

Viêm da cơ là một bệnh tự thân mạn tính nên khả năng điều trị triệt căn là rất thấp. Do đó, mục tiêu điều trị là làm chậm tiến trình bệnh, hạn chế tổn thương da và cơ tối đa. Đồng thời, ngăn ngừa các biến chứng do bệnh và thuốc điều trị gây ra. Tùy vào từng người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phục hồi chức năng phù hợp với mức độ tổn thương cơ và da, các bệnh lý mắc kèm hay các biến chứng đã xuất hiện. (2)

Phương pháp điều trị viêm da cơ

1. Điều trị viêm da cơ

Một phác đồ điều trị viêm da cơ thường kéo dài khoảng vài tháng, tùy vào mức độ đáp ứng của người bệnh. Về cơ bản, bệnh sẽ điều trị bằng các loại thuốc ức chế miễn dịch như corticoid (làm giảm tình trạng viêm trong cơ bắp), globulin (thuốc miễn dịch dạng tiêm tĩnh mạch)…

Phác đồ điều trị cũng cần kết hợp liệu trình phục hồi chức năng để cải thiện các tổn thương cơ, duy trì chức năng cơ bắp, hạn chế tình trạng yếu cơ. Mỗi trường hợp bệnh sẽ có giáo trình phục hồi chức năng khác nhau. Người bệnh cần thực hiện theo chỉ định của bác sĩ và chuyên viên trị liệu để đạt hiệu quả điều trị tối ưu. (3)

2. Kiểm soát triệu chứng viêm da cơ

Kiểm soát triệu chứng viêm da cơ là một quá trình kéo dài. Người bệnh cần lưu ý một số thói quen để kiểm soát triệu chứng bệnh, bao gồm:

• Thường xuyên luyện tập thể dục, cần tham vấn bác sĩ điều trị trước về chương trình tập luyện.
• Không tự ý dùng thuốc mà chưa qua chỉ định của bác sĩ.
• Tránh tiếp xúc quá nhiều với tia cực tím.
• Sử dụng kem chống nắng khi ra đường để hạn chế gây tổn thương thêm cho da.

Viêm da cơ phòng ngừa được không?

Đây là một bệnh lý tự miễn, nghĩa là cơ thể tự sản sinh ra kháng thể để chống lại các tế bào cơ hay gây tổn thương da. Những yếu tố bên ngoài như môi trường, thuốc lá… có thể làm tăng khả năng mắc bệnh. Vì vậy, để phòng ngừa viêm da cơ, người dân nên duy trì chế độ sinh hoạt khoa học, tránh hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia.

Khi có tình trạng yếu cơ hoặc tổn thương cơ bất thường, người bệnh cần đi khám và điều trị kịp thời, hạn chế các tổn thương tiến triển nặng, ảnh hưởng đến những cơ quan khác.

Viêm da cơ là một bệnh lý mạn tính, mục tiêu điều trị là kiểm soát triệu chứng và hạn chế tối đa các tổn thương đến da và cơ. Bệnh không chỉ gây những nốt phát ban ngoài da mà còn gây yếu cơ, dẫn đến nhiều hệ lụy cho sức khỏe xương khớp và thể trạng. Người bệnh cần nhanh chóng đi khám để được can thiệp y khoa, ngăn tổn thương cơ lan rộng. Tuân thủ theo đúng phác đồ điều trị, kết hợp với lối sống sinh hoạt tích cực để cải thiện và duy trì chức năng cơ bắp ổn định.