Viêm âm đạo khi mang thai: Nguyên nhân, dấu hiệu và phòng ngừa

Viêm âm đạo khi mang thai là gì?

Viêm âm đạo khi mang thai là tình trạng có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong thai kỳ. Khi mang thai, nồng độ hormone estrogen và progesterone trong cơ thể mẹ sẽ tăng lên, kèm theo đó là những thay đổi ở đường sinh dục dưới như sung huyết, phì đại niêm mạc âm đạo, tăng sinh tế bào tuyến cổ tử cung, thay đổi pH âm đạo, giảm số lượng tế bào lympho B khiến môi trường miễn dịch tại chỗ của âm đạo và cổ tử cung bị thay đổi.

Chính sự thay đổi này tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn kỵ khí và các vi sinh vật gây hại khác ở âm đạo có cơ hội phát triển và sinh sôi mạnh mẽ hơn.

Một nghiên cứu thực hiện trên 920 phụ nữ mang thai để đánh giá tình trạng viêm âm đạo khi mang thai và mức độ ảnh hưởng lên thai nhi cho kết quả như sau: Sau khi đánh giá hệ vi sinh ở môi trường âm đạo, có 840 (91,3%) phụ nữ có hệ khuẩn âm đạo bình thường, 38 (4,13%) được chẩn đoán nhiễm nấm Candida, 26 (2,83%) nhiễm vi khuẩn, 10 (1,09%) nhiễm Trichomonas và 6 (0,65%) nhiễm phối hợp. (1)

Trong số 80 trường hợp ghi nhận bị viêm âm đạo trong thai kỳ, có 35 trường hợp bị PROM (ối vỡ sớm hay ối vỡ non), 22 trường hợp sinh non, 11 trường hợp bị thiếu máu, 6 trường hợp bị thiểu ối và 10 trường hợp bị nhiễm trùng hậu sản.

Bên cạnh đó, ngày càng có nhiều bằng chứng khoa học cho thấy viêm âm đạo khi mang thai có liên quan với chuyển dạ sinh non, sinh non và những di chứng tiềm ẩn ở trẻ sơ sinh do sinh non, kết cục chu sinh kém. Bác sĩ Việt Bắc khuyến cáo mẹ cần sớm nhận biết các dấu hiệu viêm âm đạo khi mang thai để can thiệp xử trí kịp thời và hiệu quả, ngăn ngừa nguy cơ gặp phải các kết cục thai kỳ xấu.

Nguyên nhân và dấu hiệu viêm âm đạo khi mang thai

Có nhiều nguyên nhân khiến bà bầu bị viêm âm đạo, và mỗi tác nhân gây bệnh sẽ gây ra các triệu chứng khác nhau. Cụ thể như sau:

1. Viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn (Bacterial Vaginosis – viết tắt là BV) là căn bệnh nhiễm trùng âm đạo do vi khuẩn gây ra. Môi trường âm đạo tự nhiên gồm vi khuẩn có lợi gọi là lactobacilli và vi khuẩn có hại gọi là vi khuẩn kỵ khí. Bình thường có sự cân bằng giữa hai loại vi khuẩn này, lactobacilli chiếm phần lớn và kiểm soát sự phát triển của vi khuẩn kỵ khí. Tuy nhiên, khi gặp điều kiện thuận lợi, vi khuẩn kỵ khí phát triển mạnh mẽ, phá vỡ sự cân bằng tự nhiên và gây ra bệnh BV.

BV là căn bệnh phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi từ 15 đến 44, và cũng là căn bệnh nhiễm trùng phổ biến ở phụ nữ mang thai, ảnh hưởng đến khoảng 1 triệu phụ nữ mang thai mỗi năm. Thông thường, BV là bệnh nhiễm trùng nhẹ và có thể điều trị dễ dàng bằng thuốc.

Nhưng khi không được điều trị kịp thời và hiệu quả, bệnh có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục và các biến chứng khi mang thai. (2)

Hiện vẫn chưa biết nguyên nhân chính xác dẫn đến sự mất cân bằng hệ vi sinh ở âm đạo gây ra bệnh BV, nhưng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh, gồm:

• Vệ sinh vùng kín không đúng cách, thụt rửa sâu trong âm đạo.
• Quan hệ tình dục không được bảo vệ.
• Có nhiều bạn tình.
• Lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc thuốc đặt âm đạo.

Nghiên cứu cho thấy, khoảng 50-75% phụ nữ mang bầu bị viêm âm đạo không gặp bất kỳ triệu chứng nào. Khi xảy ra triệu chứng, mẹ sẽ thấy:

• Tiết dịch âm đạo bất thường, tính chất loãng, có màu xám hoặc trắng đục, một số trường hợp có bọt và có mùi hôi tanh khó chịu.
• Ngứa hoặc kích ứng xung quanh vùng âm hộ.
• Cảm giác nóng rát khi tiểu tiện hoặc khi quan hệ tình dục.
• Các triệu chứng có thể xuất hiện bất cứ thời điểm nào trong ngày, nhưng thường khó chịu hơn vào ban đêm và nặng nề hơn nếu quan hệ tình dục.

2. Nhiễm trùng nấm men

Nhiễm trùng nấm men hay bệnh monilosis là căn bệnh nhiễm trùng thường gặp ở phụ nữ. Thống kê cho thấy, cứ 4 người phụ nữ sẽ có 3 người bị nhiễm trùng nấm men ít nhất 1 lần trong đời, và có đến 45% trường hợp bị nhiễm trùng từ 2 lần trở lên. Loại nấm men thường gặp nhất là Candida albicans, ngoài ra còn có các loại nấm men khác là Candida glabrata và Candida tropicalis. (3)

Trong thai kỳ, sự xuất hiện của nấm Candida và các bệnh nhiễm trùng do nấm Candida gây ra sẽ phổ biến hơn. Theo một nghiên cứu, khoảng 20% phụ nữ có nấm Candida trong âm đạo một cách bình thường, con số này sẽ tăng lên 30% khi mang thai. Sự biến động hormone estrogen và progesterone trong thai kỳ sẽ khiến nấm men có nhiều khả năng gây nhiễm trùng hơn.

Viêm âm đạo do nhiễm trùng nấm men hầu như không gây hại gì cho mẹ, nhưng có thể truyền nấm men sang cho trẻ sơ sinh trong quá trình sinh ngả âm đạo, do đó cần sớm nhận biết căn bệnh này để can thiệp xử trí hiệu quả. Các triệu chứng của nhiễm trùng nấm men bao gồm:

• Ngứa ngáy, đau xung quanh âm đạo và âm hộ.
• Phát ban ở âm hộ và vùng da xung quanh, đôi khi có thể xuất hiện ở vùng háng và đùi
• Tiết dịch âm đạo màu trắng, lợn cợn và đục như phô mai, không mùi.
• Nóng rát khi tiểu tiện.
• Các triệu chứng này có thể kéo dài trong vài giờ, vài ngày hoặc vài tuần.

3. Liên cầu khuẩn nhóm B

Liên cầu khuẩn nhóm B (Group B streptococcus – GBS) là một loại vi khuẩn sống trong cơ thể, thường vô hại đối với người trưởng thành nhưng có thể gây ra biến chứng trong thai kỳ. Khoảng 1 trong 4 người phụ nữ mang thai bị nhiễm GBS.

Ở phụ nữ, GBS được tìm thấy nhiều nhất ở âm đạo và trực tràng, điều này đồng nghĩa GBS có thể truyền từ mẹ sang thai nhi trong quá trình chuyển dạ. Tuy nhiên, hiện tượng này khá hiếm, chỉ khoảng 1-2 trẻ trong số 100 trẻ khi người mẹ không được điều trị kháng sinh trong quá trình chuyển dạ. (4)

Trong quá trình chăm sóc và theo dõi thai kỳ, bác sĩ sẽ chỉ định mẹ thực hiện xét nghiệm liên cầu khuẩn nhóm B trong khoảng tuần thứ 35-37 của thai kỳ. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, mẹ sẽ được chỉ định dùng kháng sinh trong quá trình chuyển dạ để không truyền bệnh sang trẻ.

Thông thường không có bất kỳ dấu hiệu nào báo hiệu việc nhiễm liên cầu khuẩn nhóm B, tuy nhiên ở một số trường hợp viêm âm đạo khi mang thai là do liên cầu khuẩn nhóm B sẽ gặp triệu chứng đi tiểu đau và nước tiểu đục.

4. Nhiễm Trichomonas

Trichomonas là một bệnh lây truyền qua đường tình dục (STI) do ký sinh trùng có tên là Trichomonas vagis gây ra, ảnh hưởng đến khoảng 3,7 triệu người ở Hoa Kỳ nên trở thành căn bệnh STI phổ biến nhất. Trichomonas vagis truyền từ người này sang người khác qua hoạt động tình dục. Thời gian ủ bệnh từ khi tiếp xúc đến khi nhiễm bệnh là khoảng 5-28 ngày. (5)

Bệnh Trichomonas có thể được điều trị bằng kháng sinh, tình trạng nhiễm trùng sẽ khỏi sau 1 tuần. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, bệnh sẽ kéo dài vài tháng hoặc nhiều năm, khiến các triệu chứng nặng nề hơn cản trở hoạt động tình dục. Ở phụ nữ mang thai, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng khi sinh nở như nguy cơ vỡ ối sớm, sinh non trước tuần thứ 37, cân nặng khi sinh thấp…

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 70-85% người mắc bệnh Trichomonas không gặp bất cứ triệu chứng nào. Khi triệu chứng rõ ràng hơn sẽ thấy:

• Dịch tiết âm đạo màu trắng đục, xám hoặc xanh, có mùi hôi tanh.
• Ngứa ngáy ở cơ quan sinh dục.
• Đau khi tiểu tiện hoặc khi quan hệ tình dục.

Mang bầu bị viêm âm đạo có ảnh hưởng gì không?

Viêm âm đạo khi mang thai nếu không được phát hiện sớm và can thiệp xử trí kịp thời có thể đe dọa sức khỏe cả mẹ và thai nhi, cụ thể như sau:

1. Đối với mẹ

Nhiễm trùng âm đạo không chỉ gây khó chịu, phiền toái, ảnh hưởng đến chất lượng sống mà còn có thể lây lan sang các cơ quan sinh dục trên như tử cung, vùng tiểu khung gây biến chứng sản khoa nguy hiểm như sảy thai, vỡ ối non hoặc sinh non trước tuần thứ 37 của thai kỳ.

2. Đối với thai nhi

Mẹ bầu bị viêm âm đạo do vi khuẩn có nhiều khả năng chuyển dạ sớm và sinh non, trẻ sinh non có nguy cơ đối mặt với nhiều thách thức về sức khỏe bao gồm cân nặng trước sinh thấp, các vấn đề hô hấp… Trichomonas có thể gây chuyển dạ sớm và sinh non. Một số bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể truyền từ mẹ sang thai nhi trước, trong hoặc sau khi sinh. Liên cầu khuẩn nhóm B có thể gây biến chứng nặng ở trẻ sơ sinh, thậm chí trường hợp hiếm gặp có thể gây tử vong.

Tham khảo: Mẹ bị viêm phụ khoa có sinh thường được không?

Mẹ bầu nên làm gì khi thấy dấu hiệu viêm âm đạo?

Bác sĩ Việt Bắc khuyến cáo, ngay khi nhận thấy các dấu hiệu viêm âm đạo khi mang thai, mẹ nên đến ngay cơ sở y tế có chuyên khoa Sản Phụ uy tín để được bác sĩ thăm khám, chỉ định các xét nghiệm cần thiết tìm nguyên nhân gây bệnh. Từ kết quả đó bác sĩ sẽ hướng dẫn mẹ cách điều trị phù hợp và hiệu quả để không ảnh hưởng đến thai nhi trong bụng.

Tình trạng viêm phụ khoa trong thai kỳ:

• Bị viêm âm đạo khi mang thai 3 tháng cuối cần làm gì?
• Dấu hiệu bị viêm phụ khoa khi mang thai 3 tháng đầu

Chẩn đoán viêm âm đạo khi mang thai bằng cách nào?

Để tìm ra tác nhân gây viêm âm đạo ở mẹ bầu, bác sĩ sẽ dựa vào:

• Tiền sử sản phụ khoa, các bệnh viêm nhiễm phụ khoa hoặc bệnh lây truyền qua đường tình dục đã điều trị.
• Kết quả thăm khám và theo dõi thai kỳ.
• Thăm khám phụ khoa như đánh giá âm hộ, dùng mỏ vịt đánh giá âm đạo và cổ tử cung, phết dịch âm đạo để gửi phòng xét nghiệm tìm tác nhân gây viêm nhiễm.

Bị viêm âm đạo khi mang thai chữa được không?

Bị viêm âm đạo khi mang thai hoàn toàn có thể can thiệp điều trị bằng thuốc đặt âm đạo, kháng sinh hoặc kem bôi tại chỗ. Tuy nhiên, không phải tất cả các loại thuốc hoặc kem bôi đều có thể sử dụng cho phụ nữ mang thai.

Vì thế, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn điều trị phù hợp. Tuyệt đối không tự ý điều trị theo phương pháp dân gian truyền miệng hoặc từ người không có chuyên môn để tránh nguy cơ gặp biến chứng sản khoa gây nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.

“Mang thai là giai đoạn vô cùng nhạy cảm, việc sử dụng bất kỳ loại thuốc trị viêm âm đạo nào trong giai đoạn này đều cần có chỉ định và hướng dẫn cụ thể của bác sĩ Sản Phụ khoa để đảm bảo thai kỳ an toàn và khỏe mạnh”, bác sĩ Việt Bắc nhấn mạnh.

Biện pháp phòng ngừa tình trạng viêm âm đạo khi mang thai

Một số lời khuyên hữu ích giúp mẹ bầu phòng ngừa tình trạng viêm âm đạo khi mang thai gồm:

• Tránh mặc quần lót hoặc quần tất bó sát, ôm chặt cơ thể. Chọn quần có chất liệu thoáng mát để giữ vùng kín luôn khô ráo.
• Vệ sinh vùng kín sạch sẽ đúng cách, sử dụng dung dịch vệ sinh dịu nhẹ, tuyệt đối không thụt rửa sâu trong âm đạo làm phá vỡ sự cân bằng tự nhiên ở âm đạo gây kích ứng. Tránh sử dụng các loại thuốc xịt thơm âm đạo.
• Kiểm soát tốt lượng đường trong máu nếu mẹ được chẩn đoán mắc đái tháo đường thai kỳ.
• Thực hiện đời sống chung thủy một vợ một chồng, tốt hơn nên sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục giúp ngăn ngừa lây nhiễm từ bạn đời.
• Ăn uống khoa học, tập luyện thể dục nhẹ nhàng, nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể tăng sức đề kháng chống lại nhiễm trùng.
• Chăm sóc và theo dõi thai kỳ theo lịch hẹn của bác sĩ, thực hiện đầy đủ các xét nghiệm kiểm tra được bác sĩ chỉ định trong thai kỳ để phát hiện sớm các tình trạng viêm âm đạo khi mang thai nếu có, nhờ đó can thiệp xử trí kịp thời và hiệu quả.

Trên đây là những thông tin tổng quan nhất về căn bệnh viêm âm đạo khi mang thai. Ngay khi nhận thấy các triệu chứng của viêm âm đạo, mẹ bầu hãy thăm khám ngay để được bác sĩ hướng dẫn xử trí kịp thời và đúng đắn!