Ung thư vú đa ổ (MF) là gì? Triệu chứng, chẩn đoán và tiên lượng

Ung thư vú đa ổ là gì?

Ung thư vú đa ổ (multunifocal – MF) là tình trạng một loại ung thư vú có hơn một khối u và tất cả đều xuất phát từ một khối u ban đầu. Các khối u này thường nằm trong cùng một phần hoặc một góc của vú.

Phân biệt ung thư vú đa ổ, đơn ổ và đa tâm

Có nhiều loại ung thư vú khác nhau gồm: ung thư vú đa ổ (multunifocal), đơn ổ (ununifocal) và đa tâm (multicentric). Cụ thể:

• Ung thư vú đa tâm (multicentric): cũng có nhiều khối u nhưng không xuất phát từ khối u ban đầu mà thường xuất hiện ở khu vực khác nhau của vú.
• Ung thư vú đơn ổ (ununifocal): chỉ có một khối u duy nhất.
• Ung thư vú đa ổ: có 2 hoặc nhiều khối u trong cùng một bên vú. Các khối u này xuất phát từ khối u ban đầu và thường nằm ở cùng một khu vực trong cùng một bên vú.

Triệu chứng của ung thư vú đa ổ

Một số triệu chứng ung thư vú đa ổ có thể phát hiện sớm, bao gồm:

• Vú thay đổi kích thước, hình dạng và đường viền.
• Xuất hiện cục u ở vú.
• Xuất hiện vùng cứng dưới da vú.
• Bề mặt da vú có vết lõm, nhăn, vảy hoặc viêm.
• Núm vú tiết dịch trong suốt hoặc lẫn máu.

Nguyên nhân ung thư vú đa ổ và yếu tố nguy cơ

Nguyên nhân gây ung thư vú đa ổ hiện chưa được khẳng định do tác nhân nào. Tuy nhiên, vẫn có một số yếu tố rủi ro có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư vú, bao gồm:

• Phụ nữ từ 55 tuổi trở lên.
• Nữ giới có nguy cơ mắc bệnh cao hơn nam giới.
• Người mang gen di truyền đột biến như BRCA1 và BRCA2.
• Hút thuốc lá.
• Uống đồ chứa cồn.
• Béo phì.
• Phơi nhiễm bức xạ.
• Người sử dụng liệu pháp thay thế hormone (HRT).

Các loại ung thư vú

Các loại ung thư vú thường bắt đầu từ tiểu thùy (lobules – tuyến sản xuất sữa) hoặc ống dẫn sữa (ducts – kênh dẫn sữa từ tiểu thùy đến núm vú) trong vú. Một phần của quá trình chẩn đoán ung thư vú là xác định khả năng tế bào ung thư lan ra ngoài mô này không, gồm:

• Không xâm lấn (noninvasive): loại ung thư này nằm gọn trong tiểu thùy hoặc ống dẫn sữa và không lan ra các phần khác của vú.
• Xâm lấn (invasive): loại ung thư này phát triển vào mô lành mạnh xung quanh. Phần lớn trường hợp ung thư vú thuộc loại này.

Các loại ung thư vú, gồm:

• Đa ổ (multunifocal): 2 hoặc nhiều khối u xuất phát từ khối u ban đầu.
• Đơn ổ (ununifocal): 1 khối u duy nhất trong vú.
• Đa tâm (multicentric): 2 hoặc nhiều khối u phát triển riêng biệt, thường ở các khu vực khác nhau của vú.

Một số loại ung thư vú thường gặp, bao gồm:

• Ung thư biểu mô ống dẫn sữa tại chỗ (DCIS): ung thư này không xâm lấn, nằm trong ống dẫn sữa.
• Ung thư biểu mô ống xâm lấn (IDC): loại ung thư vú này phổ biến nhất, bắt đầu trong ống dẫn sữa trước khi lan vào mô xung quanh. IDC có nhiều phân nhóm, mỗi loại có tính chất khác nhau.
• Ung thư biểu mô tiểu thùy xâm lấn (ILC): đây là loại ung thư xâm lấn, bắt đầu từ tiểu thùy và phát triển vào mô xung quanh.

Ngoài ra còn có 1 loại tăng sinh tế bào nằm trong tiểu thùy nhưng không phải ung thư là ung thư biểu mô tiểu thùy tại chỗ (LCIS). Loại này được coi như dấu hiệu cảnh báo nguy cơ phát triển ung thư xâm lấn trong tương lai.

Ngoài ra còn có một số loại ung thư vú ít phổ biến hơn như:

• Ung thư vú dạng viêm: đây là dạng ung thư vú phát triển nhanh, gây đỏ và sưng ở vú. Loại ung thư vú này thường không có khối u rõ ràng.
• Bệnh Paget ở núm vú: đây là dạng ung thư hiếm gặp có sự hiện diện của tế bào ung thư ở núm vú.
• Các khối u phyllodes: đây là khối u hiếm gặp, xuất phát từ mô liên kết trong vú – mô đệm (stroma). Các u này có xu hướng phát triển nhanh theo kiểu dạng lá. Hơn nữa, u phyllodes thường không phải ung thư nhưng có thể chứa tế bào ung thư.
• Ung thư vú ở nam giới (male breast cancer): ung thư vú hiếm gặp ở nam giới. Khi xuất hiện thường bắt đầu dưới dạng ung thư biểu mô ống dẫn sữa.

Các giai đoạn phát triển của ung thư vú đa ổ

Để phân giai đoạn phát triển của ung thư vú đa ổ, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm để xác định mức độ tiến triển của bệnh. Các xét nghiệm gồm: chụp chiếu, xét nghiệm máu và sinh thiết. Với ung thư vú đa ổ, bác sĩ tập trung vào kích thước và sự phát triển của khối u nguyên phát.

Cách phổ biến để phân giai đoạn ung thư vú là sử dụng hệ thống TNM. Hệ thống này dựa trên 3 yếu tố quan trọng sau:

• “T” – khối u: khối u nguyên phát đã phát triển đến mức nào vào các mô gần đó?
• “N” – hạch: tế bào ung thư đã di căn đến các hạch bạch huyết gần vú chưa?
• “M” – di căn: Ung thư đã di căn đến vị trí xa trong cơ thể như phổi hoặc gan chưa?

Ngoài ra, bác sĩ cũng phân loại ung thư vú dựa trên kích thước, vị trí của khối u nguyên phát và hạch bạch huyết gần đó. Các giai đoạn ung thư vú đa ổ, bao gồm:

• Giai đoạn 0: ung thư vú lúc này không xâm lấn, không phát hiện thấy tế bào ung thư nào ngoài khối u nguyên phát – ung thư biểu mô ống dẫn tại chỗ (DCIS) hoặc bệnh Paget ở vú.
• Giai đoạn 1: ung thư vú lúc này đã xâm lấn, thường bắt đầu phát triển vào mô vú xung quanh.
  • Giai đoạn 1A: khối u ở giai đoạn này có kích thước lên đến 2cm và không liên quan đến hạch bạch huyết.
  • Giai đoạn 1B: giai đoạn này có tập hợp nhỏ các tế bào ung thư trong hạch bạch huyết gần đó.
• Giai đoạn 2: ung thư vú lúc này xâm lấn thường chỉ ra khối u nguyên phát lớn hơn hoặc đã di căn đến nhiều hạch bạch huyết hơn.
  • Giai đoạn 2A: ung thư được tìm thấy ở 1-3 hạch bạch huyết gần đó hoặc khối u nguyên phát có kích thước từ 2-5cm.
  • Giai đoạn 2B: khối u nguyên phát có kích thước 2-5cm và liên quan đến hạch bạch huyết hoặc khối u nguyên phát lớn hơn 5cm.
• Giai đoạn 3: giai đoạn này ung thư vú lan rộng hơn giai đoạn 2 nhưng chưa di căn ra ngoài mô và cơ quan tại chỗ gần vú.
  • Giai đoạn 3A: ung thư được tìm thấy ở 4-9 hạch bạch huyết hoặc khối u nguyên phát >5cm và đã di căn đến ít nhất một hạch bạch huyết.
  • Giai đoạn 3B: ung thư đã di căn đến thành ngực và hạch bạch huyết xung quanh.
  • Giai đoạn 3C: ung thư đã di căn đến ít nhất 10 hạch bạch huyết nách, bên dưới hoặc bên trên xương đòn cùng bên với khối u; ở hạch bạch huyết xương ức cùng bên với khối u; ở hơn 3 hạch bạch huyết nách và hạch bạch huyết xương ức.
• Giai đoạn 4: ung thư vú xâm lấn; ung thư đã di căn ra ngoài vú đến cơ quan khác như: phổi, xương, gan hoặc não.

Ung thư vú đa ổ có nguy hiểm không?

Có, ung thư vú đa ổ nguy hiểm. Nghiên cứu cho thấy, người mắc ung thư vú đa ổ hoặc đa tâm có nguy cơ di căn cao hơn so với người mắc ung thư vú đơn ổ. Bởi, tế bào ung thư có khả năng lan rộng ra ngoài mô vú vào hạch bạch huyết xung quanh và khu vực khác của cơ thể.

Một nghiên cứu năm 2015 cũng phát hiện, ung thư vú đa ổ và đa tâm có khả năng tái phát cao hơn so với ung thư vú đơn ổ. Mức độ nguy hiểm của các loại ung thư này còn liên quan đến nhiều yếu tố như: độ tuổi, kích thước khối u và tỷ lệ cao về sự tham gia của hạch bạch huyết. [1]

Biến chứng nguy cơ của bệnh

Biến chứng nguy cơ của bệnh này đáng lo ngại nhất là ung thư vú di căn đến vùng khác của cơ thể như: não, xương, gan và phổi. Khoảng 1 trong 3 phụ nữ mắc ung thư giai đoạn đầu sau đó phát triển thành ung thư vú di căn.

Phương pháp chẩn đoán ung thư vú đa ổ

Để chẩn đoán ung thư vú đa ổ, bác sĩ sẽ khám vú lâm sàng để phát hiện bất kỳ khối u nào trong vú. Nếu nghi ngờ người bệnh mắc ung thư vú, bác sĩ sẽ đề nghị người bệnh thực hiện thêm một số xét nghiệm để chẩn đoán và xác định giai đoạn của bệnh. Xét nghiệm chẩn đoán giúp xác định người bệnh có mắc ung thư vú không và xét nghiệm giai đoạn giúp xác định mức độ tiến triển của bệnh.

Một số phương pháp chẩn đoán ung thư vú đa ổ, bao gồm:

• Chụp nhũ ảnh: chụp X-quang tuyến vú để tầm soát hoặc chẩn đoán.
• Siêu âm vú: sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh của khu vực trong vú.
• Chụp MRI vú (chụp cộng hưởng từ): phương pháp này tạo ra hình ảnh chi tiết của các khu vực trong vú bằng cách sử dụng một nam châm liên kết với máy tính.
• Sinh thiết vú: bác sĩ sẽ lấy mẫu mô hoặc dịch từ vú để kiểm tra dưới kính hiển vi.

Giai đoạn của ung thư cũng là yếu tố quan trọng trong việc xác định kế hoạch điều trị phù hợp. Sau khi ung thư vú được chẩn đoán, bác sĩ sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số xét nghiệm bổ sung để xác định giai đoạn ung thư. Điều này giúp bác sĩ biết được mức độ tiến triển của ung thư và khả năng lan sang khu vực khác của cơ thể không.

Phương pháp điều trị ung thư vú đa ổ

Sau khi xác định được chẩn đoán và giai đoạn ung thư của người bệnh, bác sĩ sẽ lập kế hoạch điều trị toàn diện. Các lựa chọn điều trị ung thư vú đa ổ khác nhau tùy thuộc vào nhiều yếu tố như: tuổi, giai đoạn và mức độ lan rộng của ung thư. Các phương pháp điều trị ung thư vú đa ổ bao gồm:

• Xạ trị: sử dụng bức xạ cao để tiêu diệt tế bào ung thư. Xạ trị thường được khuyến nghị sau khi cắt bỏ khối u để tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại sau phẫu thuật. Tác dụng phụ khi sử dụng phương pháp này có thể xảy ra gồm: đau, sưng, đỏ, bong tróc da, mệt mỏi, đau họng và phù bạch huyết (sưng ở các mô mềm).
• Hóa trị: sử dụng thuốc để tiêu diệt tế bào phát triển nhanh trong cơ thể, bao gồm cả tế bào ung thư có xu hướng phát triển và phân chia nhanh chóng. Tác dụng phụ có thể xảy ra gồm: mệt mỏi, lở miệng, rụng tóc, chán ăn, buồn nôn và nôn, tiêu chảy, tăng nguy cơ nhiễm trùng và chảy máu.
• Phẫu thuật: thường là bước đầu tiên trong điều trị ung thư vú đa ổ. Một số tác dụng phụ có thể xảy ra như: thay đổi ngoại hình, đau, sẹo, nhiễm trùng và sưng tấy. Các loại phẫu thuật ung thư vú gồm:
• Cắt bỏ khối u: bác sĩ cắt bỏ khối u ung thư trong khi giữ lại càng nhiều mô vú càng tốt. Đây là lựa chọn khi khối u nằm ở cùng một góc phần tư của vú.
• Cắt bỏ vú: bác sĩ cắt bỏ toàn bộ vú và hạch bạch huyết xung quanh.

Tiên lượng điều trị ung thư vú đa ổ

Việc biết được giai đoạn ung thư giúp bác sĩ xây dựng kế hoạch điều trị hiệu quả nhất và xác định tiên lượng, tỷ lệ sống sau 5 năm của người bệnh. Tỷ lệ này được sử dụng để mô tả khả năng kế hoạch điều trị của bệnh có hiệu quả không. Tỷ lệ sống sau 5 năm với tất cả loại ung thư vú là:

• Giai đoạn 0: 99%.
• Giai đoạn 1-3: 86%.
• Giai đoạn 4: 28%.

Điều quan trọng cần lưu ý là tiên lượng ung thư vú đa ổ và đơn ổ khác nhau. Nghiên cứu năm 2017 cho thấy, ung thư vú đa ổ có xu hướng “hung hãn” hơn và tiên lượng kém hơn ung thư vú đơn ổ.

Ngoài giai đoạn còn có một số yếu tố khác ảnh hưởng đến tiên lượng điều trị ung thư vú gồm: loại ung thư, tốc độ phát triển của khối u, độ tuổi, sức khỏe tổng thể và tình trạng mãn kinh của người bệnh.

Cách chăm sóc phòng ngừa

Ung thư vú đa ổ là chẩn đoán nghiêm trọng khiến người bệnh cảm thấy lo lắng, tự ti nên cần bác sĩ, người thân, bạn bè trò chuyện, lắng nghe, hỗ trợ . Người bệnh hãy trao đổi với bác sĩ ung thư về lo lắng của bản thân và nhờ bạn bè, gia đình giúp đỡ.

Ngoài ra, người bệnh có thể tham gia nhóm hỗ trợ ung thư hoặc cộng đồng trực tuyến để được giải đáp vấn đề liên quan đến bệnh này và giải bày những lo sợ của bản thân. Đơn vị Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7, Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, PlinkCare có lập nhóm “CLB bệnh nhân ung thư vú bệnh viện Tâm Anh” giúp người bệnh có thể chia sẻ khó khăn, lo lắng với những người cùng hoàn cảnh.

Ung thư vú đa ổ là chẩn đoán nghiêm trọng khiến người bệnh cảm thấy lo lắng, tự ti nên cần bác sĩ, người thân, bạn bè xung quanh trò chuyện, lắng nghe và hỗ trợ.

Câu hỏi thường gặp

1. Ung thư vú đa ổ có hiếm gặp không?

Không, ung thư vú đa ổ cũng không quá hiếm gặp nhưng cũng không thuộc dạng ung thư vú phổ biến. Khi so sánh ung thư vú đa ổ và đa tâm nghiên cứu ước tính, ung thư vú đa ổ và đa tâm chiếm khoảng 10%-60% trong tổng số các trường hợp ung thư vú. Khoảng dao động rộng này do định nghĩa và các công cụ chẩn đoán bệnh khác nhau. [2]

2. Ung thư vú đa ổ có chữa được không?

Có, ung thư vú đa ổ chữa được. Một số phương pháp điều trị ung thư vú đa ổ gồm: phẫu thuật, xạ trị và hóa trị.

3. Ung thư vú đa ổ có tái phát không?

Có, tái phát là mối lo ngại với người mắc ung thư vú đa ổ. Đây là tình trạng ung thư quay trở lại sau khi được điều trị thành công. Nghiên cứu năm 2015 cho thấy, 8,3% người bệnh ung thư vú đa ổ sau khi cắt bỏ khối u đã tái phát bệnh và 7,7% người đã cắt bỏ vú đã bị tái phát. [3]

Đơn vị Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 và Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, PlinkCare TP.HCM quy tụ các chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm, liên tục cập nhật các phương pháp điều trị mới trên thế giới giúp chị em tầm soát ung thư vú, các bất thường bẩm sinh hay mắc phải để giúp người bệnh lập kế hoạch điều trị toàn diện, hiệu quả và rút ngắn thời gian đáng kể.

Ngoài ra, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7, PlinkCare TP.HCM cũng liên tục nhập các máy móc, trang thiết bị tân tiến nhằm hỗ trợ bác sĩ trong việc chẩn đoán và điều trị cho người bệnh.

Ung thư vú đa ổ xảy ra khi phát hiện 2 hoặc nhiều khối u có nguồn gốc từ một khối u nguyên phát trong vú. Những khối u này thường nằm ở cùng một vùng của vú. Thông qua bài này người bệnh nắm được thông tin tổng quan về ung thư vú đa ổ, phương pháp chẩn đoán bệnh như: khám vú lâm sàng, chụp nhũ ảnh, chụp MRI vú, siêu âm vú và sinh thiết. Nếu bạn cảm thấy vú xuất hiện dấu hiệu bất thường hãy đến gặp bác sĩ để được khám, chẩn đoán và lên liệu trình điều trị phù hợp.