Ung thư tim: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách chẩn đoán bệnh

Ung thư tim là gì?

Ung thư tim là một tình trạng rất hiếm gặp, xảy ra khi tế bào bệnh lý hình thành và phát triển một cách mất kiểm soát tại tim hoặc kế cận tim. Khối u này có thể là nguyên phát (xuất phát từ mô tim) hoặc di căn (tế bào ung thư từ nơi khác trong cơ thể lan đến tim).

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới 2015, tỉ lệ khối u tim nguyên phát chiếm 1/5000 người, phần lớn là lành tính, chỉ khoảng 5-6% trong số đó là ung thư tim. Trong khi đó ung thư tim thứ phát có tỉ lệ cao gấp 30 đến 40 lần so với ung thư nguyên phát do di căn từ các cơ quan khác như: Vú, thực quản, da, phổi, thận, các khối u của tuyến ức hoặc từ hạch bạch huyết (u lympho) hoặc từ máu ( Ung thư máu).

Dạng thường gặp của ung thư tim nguyên phát là Sarcoma ( chiếm ⅔) bao gồm hai dạng chính là Angiosarcoma và Rhabdomyosarcoma. Angiosarcoma thường gặp ở người lớn tầm 40 tuổi, khối u hình thành và phát triển ở nhĩ phải hoặc màng ngoài tim trong khi Rhabdomyosarcoma thường gặp ở trẻ em hơn và có thể gặp ở bất kì buồng tim nào.

Ngoài hai dạng này ra, u mô bào sợi ác tính và u lympho là 2 dạng khác ít gặp hơn của ung thư tim tiên phát. (1)

Dấu hiệu ung thư tim

Tùy theo vị trí, kích thước và giai đoạn của khối u mà bệnh nhân có biểu hiện khác nhau. Nhưng cũng giống như những ung thư của cơ quan khác, bệnh nhân có thể có những biểu hiện không điển hình như cảm giác sốt, cảm cúm, đau nhức khớp, đau nhức mình mẩy, sụt cân không rõ nguyên nhân…

Người bệnh có thể hoàn bình thường cho tới khi phát hiện ra khối u một cách tình cờ hoặc khi có một số dấu hiệu ung thư tim lâm sàng như:

• Suy tim đột ngột không rõ nguyên nhân với các biểu hiện như khó thở nhiều, phù nề chân, mệt mỏi cực độ.
• Rối loạn nhịp tim hoặc nhịp tim nhanh ( khiến bệnh nhân thấy hồi hộp hoặc ngất xỉu).
• Đau ngực.
• Tràn dịch màng ngoài tim (chất lỏng dư thừa xung quanh tim).

Các triệu chứng này xảy ra do khối u phát triển gây chèn và gây tăng áp lực trong các buồng tim hoặc ảnh hưởng tới chức năng của các van tim, rối loạn dẫn truyền trong tim.

Một số người lại được phát hiện ung thư tim từ những dấu hiệu của cơ quan khác do khối u đã di căn đến hệ thần kinh, chẳng hạn như tủy sống, não, hoặc lan đến phổi… gây nên các triệu chứng như:

• Đau lưng mãn tính.
• Nhầm lẫn hoặc vấn đề về trí nhớ.
• Ho ra máu.

Nguyên nhân gây bệnh ung thư tim

Theo các chuyên gia y tế, nguyên nhân chính xác gây ung thư tim vẫn chưa được xác định rõ ràng. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ của ung thư nói chung cũng như ung thư tim nói riêng như tiếp xúc với hóa chất, tia xạ. Tuy nhiên có một vài yếu tố liên quan tới một số loại ung thư tim đã được biết đến như:

1. Yếu tố di truyền

Nếu gia đình có người từng mắc khối u tim, nguy cơ mắc bệnh của các thế hệ tiếp theo có thể cao hơn.

Hầu hết trẻ em mắc khối u cơ vân đều có hội chứng xơ cứng ống, một hội chứng do đột biến gen gây ra. Các hội chứng di truyền như bệnh xơ cứng củ, hội chứng Gorlin, và bệnh Carney complex có liên quan đến sự hình thành và phát triển các khối u trong cơ thể, bao gồm cả tim. (2)

2. Đột biến gen

Nhờ sự phát triển của sinh học phân tử, ngày càng phát hiện ra nhiều bệnh lí liên quan tới gen, trong đó ghi nhận đột biến các gen MDM2, PDGFRA, và CDKN2A làm tăng nguy cơ phát triển khối u tim.

Ngoài ra, ghi nhận những người có hệ miễn dịch yếu (nhiễm HIV-AIDS) có nguy cơ bị ung thư tim cao hơn đặc biệt u lympho.

Bên cạnh đó, những người có nhiều nguy cơ tim mạch (Tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, thuốc lá, dư cân, lười vận động, stress nhiều …), người có nguy cơ tim mạch 10 năm càng tăng thì nguy cơ ung thư trong tương lai càng cao. (3)

Các giai đoạn ung thư tim

Dựa vào mức độ phát triển của khối u và khả năng lây lan của các tế bào ung thư, ung thư tim được phân chia thành bốn giai đoạn chính bao gồm:

1. Giai đoạn I

Khối u còn nhỏ và chỉ phát triển tại chỗ, chưa lan rộng ra ngoài tim. Ở giai đoạn này, khối u có thể gây ra những triệu chứng như nhức đầu, ho, sốt, thở khò khè và viêm nhẹ. Do kích thước nhỏ và sự phát triển hạn chế, việc phát hiện ung thư ở giai đoạn này thường gặp khó khăn.

2. Giai đoạn II

Khối u bắt đầu xâm lấn các mô xung quanh, bao gồm các hạch bạch huyết, lớp trong của mạch máu, và trong tim. Kích thước khối u gia tăng, thường khoảng 2cm. Triệu chứng có thể trở nên rõ ràng hơn và ảnh hưởng đến các cấu trúc gần kề.

3. Giai đoạn III

Ở giai đoạn này, khối u đã gây ảnh hưởng rõ rệt đến hoạt động và chức năng của tim. Khối u tiếp tục xâm lấn các hạch bạch huyết và các cơ quan khác trong cơ thể, gây tổn thương nghiêm trọng và làm giảm khả năng hoạt động của tim.

4. Giai đoạn IV

Ung thư đã lan rộng ra nhiều bộ phận khác của cơ thể. Khối u làm suy yếu chức năng tim, dẫn đến tình trạng máu từ các buồng tim bị trộn lẫn, gây tình trạng thiếu máu nuôi dưỡng các cơ quan khác trong cơ thể. Cơ hội sống sót của bệnh nhân ở giai đoạn này rất thấp, do sự lan rộng nghiêm trọng của các tế bào ung thư.

Biến chứng của bệnh ung thư tim

Ung thư tim có thể ảnh hưởng đến chức năng tim và gây nên những biến chứng nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hoặc suy tim nặng. Những hậu quả có thể kể đến ở đây như :

1. Thuyên tắc mạch

Những mảnh nhỏ từ khối u tim có thể tách ra và di chuyển qua hệ tuần hoàn, nó có thể bị mắc kẹt trong mạch máu, gây ra cục máu đông. Nếu cục máu đông di chuyển đến não, có thể gây ra đột quỵ, khi cục máu đông di chuyển đến phổi, có thể dẫn đến các vấn đề hô hấp nghiêm trọng, chẳng hạn như thuyên tắc phổi.

2. Tổn thương van tim

Khối u gần các lá van tim có thể gây hẹp hoặc hở van, rối loạn chức năng van ảnh hưởng tới lưu lượng của dòng máu qua van hoặc ứ trệ tuần hoàn phổi hay tuần hòan hệ thống.

3. Rối loạn nhịp tim

Khi khối u nằm gần hệ thống dẫn truyền, có thể gây ra các bất thường về nhịp như block nhĩ thất, hoặc rối loạn nhịp nhanh trên thất, nhịp nhanh thất.

4. Tràn dịch màng ngoài tim

Ung thư tim có thể làm tổn thương màng ngoài tim, gây ra tràn dịch, tràn máu màng ngoài tim. Tình trạng này có thể dẫn đến khó thở, tụt huyết áp và chèn ép tim cấp nếu lượng dịch xuất hiện nhanh, nhiều. Bác sĩ sẽ dùng một dụng cụ như cây kim luồn vào khoang màng ngoài tim để rút dịch ra vừa để giải áp đồng thời lấy dịch hoặc máu xét nghiệm tìm các tế bào ung thư.

Cách chẩn đoán bệnh ung thư tim

Ung thư tim là một tình trạng hiếm gặp, do đó, việc chẩn đoán chính xác có thể gặp khó khăn và nhầm lẫn với các tổn thương khác. Để chẩn đoán ung thư tim, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và kết hợp với việc người bệnh thực hiện một, hoặc nhiều phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng khác.

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi về các triệu chứng như khó thở, đau ngực, nhịp tim không đều, và các yếu tố nguy cơ khác. Bác sĩ cũng sẽ nghe tim để phát hiện bất kỳ âm thổi hoặc rối loạn nhịp tim nào có thể liên quan đến khối u.

2. X-quang ngực

Đây là một kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cơ bản giúp bác sĩ quan sát cấu trúc tổng quát của tim và phổi, từ đó phát hiện những bất thường trong kích thước hoặc hình dạng của tim.

3. Siêu âm tim

Đây là phương pháp chẩn đoán không xâm lấn, sử dụng sóng âm để tạo ra hình ảnh động của tim. Siêu âm giúp phát hiện vị trí, kích thước, độ di động, tình trạng của khối u cũng như những ảnh hưởng của nó lên các buồng tim và van tim.

Đặc biệt siêu âm tim qua ngả thực quản kết hợp với hình ảnh 4D và thuốc cản âm cho phép đánh giá chính xác hơn tình trạng của khối u cũng như tương quan tưới máu của khối u có thể giúp phân biệt khối u ác (được tưới máu nhiều) hay u lành (tưới máu ít) hay cục máu đông (không được tưới máu).

4. Điện tâm đồ (ECG)

Điện tâm đồ ghi lại hoạt động điện của tim, giúp phát hiện các rối loạn nhịp tim có thể do khối u gây ra. ECG cũng có thể cho thấy dấu hiệu của tình trạng thiếu máu cơ tim hoặc các vấn đề khác liên quan.

5. Chụp cắt lớp vi tính tim

Giúp xác định vị trí, kích thước của khối u, ranh giới của khối u so với các tổ chức xung quanh, đặc biệt là các mạch máu quanh trái tim, đánh giá sự xâm lấn hoặc di căn sang các tổ chức lân cận hoặc tổ chức xa. Trên cơ sở đó lên kế hoạch chi tiết cho phẫu thuật. Chúng hứa hẹn là một phương pháp có thể thay thế cho cộng hưởng từ tim trong đánh giá một vài loại khối u tim.

Ngoài ra chụp cắt lớp vi tính động mạch vành có thuốc cản quang còn có thể khảo sát tình trạng tưới máu cơ tim, cũng như xác định mức độ xâm lấn của khối u vào mạch vành và các buồng tim.

Phương pháp này thực hiện nhanh chóng. Nhược điểm lớn nhất là người bệnh phải tiếp xúc với tia X và thuốc cản quang.

6. Chụp cộng hưởng từ tim

Phương pháp chụp cộng hưởng từ tim cung cấp hình ảnh chi tiết và chính xác về cấu trúc của cơ tim, chức năng tim cũng như các mô xung quanh, kích thước, vị trí và mức độ lan rộng của khối u.

Tuy nhiên có một nhược điểm là không đánh giá được chính xác van tim, thời gian thực hiện lâu và một số bệnh nhân không sử dụng được phương tiện này (bệnh nhân có mang thiết bị kim loại không tương thích cộng hưởng từ).

7. PET

Cho phép đánh giá chính xác hoạt động chuyển hóa của khối u, phân biệt khối u lành và ác tính, xác định giai đoạn của khối u ác tính, sự di căn của khối u, phương pháp này cũng hữu ích trong việc đánh giá đáp ứng với kế hoạch điều trị ung thư bằng xạ trị.

Cách điều trị ung thư tim

Việc điều trị ung thư tim vẫn còn là một thách thức. Phương pháp điều trị cụ thể phụ thuộc vào loại khối u, vị trí, kích thước, cũng như tình trạng sức khỏe , bệnh lý nội khoa khác đi kèm và độ tuổi của bệnh nhân. Các phương pháp điều trị có thể được thực hiện, bao gồm:

1. Hóa trị và xạ trị

Đây là những phương pháp điều trị có thể giúp làm giảm kích thước khối u, và cải thiện các triệu chứng, điều trị di căn ung thư. Hóa trị sử dụng thuốc để tiêu diệt các tế bào ung thư, trong khi xạ trị sử dụng tia X hoặc các tia bức xạ khác để tiêu diệt tế bào ung thư tại chỗ. Đôi khi, bác sĩ có thể kết hợp cả hai phương pháp này có thể mang lại hiệu quả tốt nhất cho bệnh nhân.

2. Phẫu thuật

Nếu khối u lành tính, có thể được loại bỏ hoàn toàn, phẫu thuật cắt bỏ khối u là một lựa chọn giúp kéo dài tuổi thọ của bệnh nhân. Tuy nhiên, các ca phẫu thuật loại bỏ khối ung thư tim rất phức tạp, và đòi hỏi trình độ chuyên môn cao và nguy cơ tái phát của khối ung thư tim sau phẫu thuật cũng cao.

3. Cấy ghép tim hoặc tim nhân tạo

Trong một số trường hợp, cấy ghép tim hoặc sử dụng tim nhân tạo có thể là giải pháp thay thế, khi các phương pháp điều trị khác không khả thi, hoặc không hiệu quả.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ và bệnh nhân. Cùng với đó, là sự cân nhắc kỹ lưỡng về các yếu tố ảnh hưởng, và tình trạng sức khỏe của người bệnh.

Cách phòng ngừa nguy cơ ung thư tim

Ung thư tim thứ phát có thể phòng ngừa dễ hơn, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng lối sống lành mạnh có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư tim hiệu quả, bao gồm:

• Ngừng hút thuốc lá: Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ chính cho nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư tim thứ phát. Tránh xa khói thuốc lá để bảo vệ sức khỏe tim mạch, và sức khỏe tổng thể.
• Duy trì cân nặng lý tưởng: Thừa cân và béo phì có liên quan đến nguy cơ mắc ung thư. Việc duy trì một cân nặng hợp lý thông qua chế độ ăn uống cân bằng, và hoạt động thể chất đều đặn, có thể giảm nguy cơ mắc ung thư.
• Tập thể dục thường xuyên: Hoạt động thể chất đều đặn không chỉ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp giảm nguy cơ mắc ung thư. Nên thực hiện các bài tập cường độ vừa phải mỗi ngày, để tăng cường đề kháng cho cơ thể.
• Hạn chế uống rượu, bia: Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn việc tiêu thụ rượu, bia có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh ung thư.
• Kiểm soát tốt những yếu tố nguy cơ khác liên quan bệnh tim mạch như đái tháo đường, rối loạn mỡ máu..

Đây là những biện pháp phòng ngừa, chứ không thể hoàn toàn loại bỏ nguy cơ mắc ung thư tim. Do đó, việc chăm sóc sức khỏe chủ động bằng cách tầm soát ung thư định kỳ và thăm khám sức khỏe thường xuyên là rất quan trọng. Việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời, sẽ giúp tăng cơ hội sống và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh cũng như ngăn chặn di căn ung thư.

Câu hỏi thường gặp

1. Vì sao bệnh ung thư tim hiếm gặp?

Ung thư tim hiếm gặp, vì ngoài tổ chức mô liên kết thì tim chủ yếu được cấu tạo từ các tế bào cơ chuyên biệt. Nhờ tính chất đặc biệt của các tế bào cơ tim, khiến cho sự xuất hiện của khối u ác tính trở nên khó khăn.

Các khối u thường phát triển trong những loại mô có khả năng phân chia nhanh chóng, như tế bào da hoặc tế bào trong các cơ quan nội tạng. Ngược lại, tế bào cơ tim, do chức năng và cấu trúc đặc thù ít có khả năng sinh sản và phân chia, dẫn đến nguy cơ phát triển ung thư cũng trở nên thấp.

2. Ung thư tim có chữa được không?

Hiện tại chưa có phương pháp chữa trị hoàn toàn cho ung thư tim. Dù có thể điều trị và quản lý bệnh ung thư tim bằng nhiều phương pháp như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, nhưng việc chữa khỏi hoàn toàn ung thư tim vẫn là một thách thức lớn.

Các phương pháp điều trị hiện có chủ yếu nhằm giảm kích thước khối u, cải thiện triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân. Tuy nhiên, các nghiên cứu vẫn đang tiếp tục thực hiện, để tìm kiếm các phương pháp điều trị hiệu quả hơn, và hy vọng trong tương lai sẽ có những bước tiến đáng kể trong việc chữa trị ung thư tim.

3. Ung thư tim sống được bao lâu?

Thời gian sống của bệnh nhân ung thư tim phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại ung thư, phương pháp điều trị, và khả năng đáp ứng điều trị của bệnh nhân. Trung bình, nếu không có can thiệp phẫu thuật, bệnh nhân thường sống khoảng 6 tháng sau khi được chẩn đoán ung thư tim.

Nếu thực hiện phẫu thuật và loại bỏ khối u, thời gian sống có thể kéo dài hơn một năm. Trong một số trường hợp, bệnh nhân có thể sống thêm vài năm, khi khối u được hoàn toàn loại bỏ, sau phẫu thuật. Đối với các khối u tim nguyên phát, tỷ lệ sống sót là 50% trong năm đầu tiên, giảm xuống còn 24% vào năm thứ ba và còn 19% vào năm thứ năm. Ung thư tim thứ phát thường có tiên lượng kém hơn và triển vọng điều trị không mấy khả quan.

Nếu bản thân hay người xung quanh, có những biểu hiện bất thường liên quan đến tim mạch, hãy chủ động liên hệ với bác sĩ hoặc trực tiếp đến các trung tâm Tim mạch, bệnh viện uy tín, để tìm kiếm sự tư vấn y tế kịp thời. Việc thăm khám và theo dõi sức khỏe thường xuyên, nhằm bảo vệ sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa nguy cơ xảy ra các biến chứng nguy hiểm.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị trực tiếp với các bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Ung thư tim là một tình trạng bệnh nghiêm trọng với nhiều thách thức, tuy nhiên nếu được phát hiện sớm và điều trị kịp thời, có thể mang lại hy vọng và cải thiện tiên lượng và chất lượng sống cho bệnh nhân. Điều quan trọng là bệnh nhân ung thư tim phải kết hợp tuân thủ điều trị, thay đổi lối sống lành mạnh và luôn giữ tinh thần thoải mái, tích cực.