Ung thư phổi di căn não có chữa được không? Triệu chứng, điều trị

Ung thư phổi di căn não là gì?

Ung thư phổi di căn não là tình trạng tế bào ung thư từ khối u nguyên phát ở phổi đã đến não. Lúc này, não đã xuất hiện một hoặc nhiều khối u, có thể gây nhiều biến chứng khác nhau. Não là cơ quan di căn phổ biến ở bệnh ung thư phổi bên cạnh xương, gan và tuyến thượng thận.

Ung thư phổi di căn là giai đoạn các tế bào ung thư phổi lan rộng và xâm lấn đến các cơ quan khác hoặc hạch bạch huyết ở xa. Thuật ngữ “di căn” chỉ tình trạng tế bào ung thư tách ra khỏi khối u nguyên phát và đi đến đến các vị trí khác trong cơ thể, tạo ra khối u ung thư ở các vị trí bị di căn.

Tình trạng di căn não có thể xuất hiện ở cả hai dạng ung thư phổi. Ở dạng ung thư phổi không tế bào nhỏ, di căn thường tương ứng với ung thư giai đoạn IV(4); với ung thư phổi tế bào nhỏ tương đương với giai đoạn lan tràn. Quá trình di căn thường diễn ra chậm, không kèm theo dấu hiệu rõ ràng cho đến khi khối u đã phát triển lớn.

Quá trình ung thư phổi di căn lên não như thế nào?

Các tế bào ung thư từ phổi thông qua mạch máu hoặc mạch bạch huyết di chuyển đến não qua nhiều bước như:

• Tách ra khỏi khối u nguyên phát: Tế bào ung thư thoát khỏi khối u nguyên phát ở phổi và di chuyển ra hệ tuần hoàn.
• Xâm nhập vào hệ tuần hoàn: Sau khi tách khỏi khối u, tế bào ung thư xâm nhập vào hệ thống mạch máu hoặc mạch bạch huyết lân cận.
• Lưu thông trong máu: Khi đã xâm nhập hệ tuần hoàn, tế bào ung thư có thể lưu thông khắp cơ thể. Tuy nhiên, không phải tế bào nào cũng có thể tồn tại trong máu và mạch bạch huyết, do hệ miễn dịch của cơ thể có thể tìm và tiêu diệt tế bào ung thư.
• Thâm nhập não: Khi đến não, tế bào ung thư có thể vượt qua được hàng rào máu não (blood-brain barrier) để thâm nhập vào não. Hàng rào máu não là lớp tế bào bảo vệ não khỏi tác nhân gây hại như vi khuẩn từ mạch máu vào hệ thần kinh.
• Xâm nhập vào mô não: Sau khi vượt qua hàng rào máu não, các tế bào ung thư xâm nhập vào mô não và hình thành khối u thứ cấp (khối u di căn).
• Phát triển thành khối u: Các tế bào ung thư có thể sinh sôi, phát triển và hình thành khối u di căn trong não; gây các triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, rối loạn thần kinh, hay các vấn đề về trí nhớ và vận động.

Triệu chứng ung thư phổi di căn não

Ung thư phổi di căn não không phải lúc nào cũng gây triệu chứng, vì còn phụ thuộc vào các yếu tố như số lượng, vị trí, kích thước khối u trong não mà các triệu chứng có thể khác nhau. Ví dụ: khối u chèn ép dây thần kinh thị giác có thể gây mắt mờ, tầm nhìn suy giảm. Dưới đây là một số triệu chứng thường gặp ở người bệnh ung thư phổi di căn não:

• Đau đầu, mức độ đau có thể khác nhau từ âm ỉ đến dữ dội.
• Giảm trí nhớ, khó tập trung, suy nghĩ.
• Chóng mặt, mệt mỏi, buồn nôn.
• Thay đổi tâm trạng hoặc hành vi.
• Tê, yếu một bên cơ thể, có thể xuất hiện co giật.

Ung thư phổi di căn não có chữa được không?

Ung thư phổi di căn não rất nguy hiểm, tiên lượng sống thường không cao, đa số phương pháp điều trị đều nhằm mục đích kéo dài thời gian sống, giảm nhẹ triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Bệnh ung thư phổi di căn lên não sống được bao lâu?

Một thống kê trên 91 người bệnh ung thư phổi di căn não dạng không tế bào nhỏ từ năm 2005-2007 cho thấy, tỷ lệ sống trung bình của người bệnh khoảng 8 tháng. Trong đó, nhóm được chẩn đoán mắc di căn não cùng thời điểm chẩn đoán ung thư phổi sống được gần 5 tháng; nhóm chẩn đoán ung thư phổi trước sau đó mới phát triển thành di căn não sống được khoảng 10 tháng. (1)

Theo một thống kê khác từ dữ liệu SEER (dữ liệu theo dõi người bệnh ung thư của Viện Ung thư Hoa Kỳ) năm 2010-1015, thời gian sống trung bình của người bệnh mắc ung thư di căn não khoảng trên 12 tháng (số liệu được tổng hợp từ 3.806 người bệnh ung thư phổi di căn não). (2)

Cách chẩn đoán ung thư phổi di căn đến não

Ung thư phổi di căn não có thể đã tồn tại từ lần chẩn đoán đầu tiên hoặc xuất hiện sau khi bệnh tiến triển. Hai phương pháp dùng để xác nhận tổn thương ung thư não phổ biến hiện nay gồm CT (chụp cắt lớp vi tính) và MRI (chụp cộng hưởng từ).

Chụp CT não giúp xác định các đặc điểm như kích thước, hình dạng và ranh giới của khối u; sự hiện diện của vùng phù não xung quanh khối u; đặc điểm tăng bắt thuốc cản quang.

MRI giúp chẩn đoán ung thư di căn não bằng cách cung cấp hình ảnh chi tiết về các tổn thương mô mềm, cho phép phát hiện khối u có ranh giới không rõ và hình dạng không đều. Các khối u di căn thường kèm theo phù não và tăng bắt tín hiệu sau khi tiêm thuốc cản quang, giúp phân biệt với mô bình thường. MRI còn cho phép xác định số lượng và vị trí của nhiều khối u, nhờ đó đánh giá mức độ xâm lấn vào các cấu trúc não xung quanh.

Cách điều trị ung thư phổi di căn não

Điều trị ung thư là điều trị đa mô thức, bác sĩ có thể kết hợp nhiều phương pháp điều trị để đạt hiệu quả nhất dựa trên các yếu tố như:

• Loại, kích thước khối u.
• Vị trí khối u.
• Giai đoạn bệnh, cơ quan di căn.
• Sức khỏe tổng thể, khả năng đáp ứng điều trị của người bệnh.
• Mục tiêu điều trị.

Các phương pháp có thể dùng để điều trị ung thư phổi di căn não gồm:

• Xạ trị: Xạ trị sử dụng chùm tia xạ được hướng dẫn để tiêu diệt các tế bào ung thư trong não. Bác sĩ có thể xạ trị một vùng nhỏ hoặc toàn bộ não (whole brain radiation therapy) để ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư ở não.
• Liệu pháp miễn dịch: Phương pháp miễn dịch dùng các loại thuốc để tăng khả năng phát hiện và tiêu diệt tế bào ung thư của hệ miễn dịch. Thuốc miễn dịch có thể bổ sung kháng thể, vô hiệu hóa khả năng “lẩn trốn” của tế bào ung thư hoặc kích thích hệ miễn dịch tìm và diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn. Liệu pháp miễn dịch thường được dùng để giảm nhẹ triệu chứng và kéo dài sự sống người bệnh.
• Phẫu thuật: Phẫu thuật là một phương pháp quan trọng trong điều trị ung thư phổi di căn não, đặc biệt khi khối u có thể dễ dàng tiếp cận. Phẫu thuật nhằm loại bỏ hoàn toàn khối u, làm giảm áp lực lên não và cải thiện triệu chứng. Phẫu thuật có thể bao gồm cắt bỏ khối u hoặc điều chỉnh cấu trúc não. Quy trình thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân, người bệnh cần được theo dõi chặt chẽ sau phẫu thuật để phát hiện biến chứng như nhiễm trùng hoặc các di chứng thần kinh. Phẫu thuật có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người bệnh nếu được thực hiện tốt.
• Hóa trị: Hóa trị có thể được áp dụng, nhưng hiệu quả thường hạn chế hơn đối với ung thư di căn não. Một số loại thuốc hóa trị có thể đi qua hàng rào máu não, việc phối hợp với các thuốc có khả năng qua được hàng rào máu não tốt như các thuốc kháng sinh mạch giúp tăng hiệu quả điều trị.
• Điều trị nhắm trúng đích: Các loại thuốc điều trị nhắm trúng đích có thể được dùng nếu khối u có các đặc điểm đột biến gen phù hợp. Hiện nay, có nhiều loại thuốc nhắm trúng đích đi qua được hàng rào máu não để tiêu diệt các khối u trong não.

Chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh K phổi di căn não

Ung thư phổi di căn não thường có tiên lượng không tốt. Do đó, việc chăm sóc giảm nhẹ cho người bệnh rất quan trọng, giúp giảm nhẹ triệu chứng, tác dụng phụ của điều trị cũng như vực dậy tinh thần người bệnh trong quá trình điều trị. Chăm sóc giảm nhẹ bao gồm nhiều phương diện: (3)

• Chăm sóc thể chất: Người bệnh ung thư thường có nhiều triệu chứng gây khó khăn, đau đớn cho người bệnh. Ở giai đoạn ung thư di căn, các triệu chứng thường rất nghiêm trọng. Chăm sóc thể chất bao gồm đánh giá và đưa ra phương pháp cải thiện triệu chứng, giảm nhẹ nỗi đau, tăng chất lượng sống cho người bệnh.
• Hỗ trợ xã hội: Quá trình điều trị bệnh có thể ảnh hưởng đến công việc, kinh tế gia đình người bệnh. Vấn đề kinh tế có thể khiến người bệnh lo âu thậm chí mặc cảm tội lỗi và ảnh hưởng đến tâm lý điều trị. Vì thế, cần có sự hỗ trợ về mặt xã hội đối với người bệnh và gia đình.
• Hỗ trợ nâng đỡ cảm xúc: Tâm lý người bệnh ung thư thường không ổn định, lo lắng, buồn phiền, trầm cảm,… Người bệnh cần được chia sẻ, tâm sự, động viên để cải thiện cảm xúc và tâm lý.
• Chăm sóc cho thân nhân: Người thân, gia đình của người bệnh cũng có thể gặp những vấn đề về kinh tế, sức khỏe, tâm lý, sinh hoạt… Thế nên, chăm sóc giảm nhẹ cũng cần chú ý, hỗ trợ thân nhân người bệnh.

Ung thư phổi di căn não rất nguy hiểm, thường có tiên lượng không tốt. Ung thư di căn não thường được chẩn đoán bằng CT hoặc MRI. Tùy thuộc vào tình trạng di căn, bác sĩ có thể chọn những phương pháp điều trị phù hợp mục đích, nguyện vọng từng người bệnh.