Ung thư da có di truyền không? Có bị ảnh hưởng bởi gen?

Ung thư da có di truyền không?

Đa số trường hợp được chẩn đoán ung thư da không liên quan đến các hội chứng di truyền hoặc tiền căn gia đình đã có người mắc bệnh. Nguyên nhân hàng đầu của ung thư da là do tia cực tím từ ánh nắng mặt trời. Tia cực tím có thể gây tổn thương phân tử DNA ở tế bào da. Đa số trường hợp, cơ thể chúng ta có thể tự sửa chữa những tổn thương này.

Tuy nhiên, nếu thời gian tiếp xúc kéo dài và thường xuyên, những tổn thương này có thể không được sửa chữa, tạo thành các thay đổi bất thường ở gen kiểm soát quá trình tăng sinh và phát triển tế bào (gen tăng sinh bướu và gen ức chế bướu), từ đó hình thành ung thư. Những bất thường này được gọi là thay đổi di truyền hay đột biến mắc phải.

Một số ít trường hợp ung thư da được ghi nhận có liên quan đến gia đình như:

• Hội chứng Gorlin (hội chứng nevus tế bào đáy): hội chứng hiếm gặp có liên quan đến sự thay đổi gen PTCH1, thường có nhiều tổn thương ung thư tế bào đáy và các bất thường về hệ thần kinh, mắt và xương. Khoảng 70% người bệnh có liên quan đến tiền căn gia đình, 30% còn lại do có đột biến gen mắc phải.
• Bệnh khô da sắc tố (xeroderma pigmentosum): là tình trạng hiếm gặp do đột biến di truyền ở gen XP (ERCC), dẫn đến bất thường trong quá trình sửa chữa DNA. Do đó, người có bệnh khô da sắc tố bị giảm khả năng sửa chữa DNA gây ra do tia cực tím, tăng nguy cơ ung thư da tế bào hắc tố, đặc biệt ở những vùng da tiếp xúc ánh nắng mặt trời.
• Một số ung thư da tế bào hắc tố có liên quan đến tiền căn gia đình như thay đổi bất thường ở gen ức chế bướu CDKN2A (p16), CDK4, BAP1. (1)

Bệnh ung thư da là gì?

Ung thư da là tình trạng tế bào biểu mô da phát triển bất thường. Bệnh thường xuất hiện ở những vùng da tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Tuy nhiên, một số dạng ung thư da cũng có thể xảy ra trên những vùng da thường không tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

Ung thư da là bệnh phổ biến và có xu hướng phát triển ở người da trắng nhiều hơn người da đen và da màu. Tỷ lệ mắc ung thư da liên quan đến tiền sử cháy nắng và tiếp xúc thường xuyên với ánh nắng mặt trời.

Các loại ung thư da thường gặp

Dưới đây là những loại ung thư da thường gặp nhất:

1. Ung thư da không tế bào hắc tố

Là loại ung thư da thường gặp nhất, thường xuất hiện ở những vị trí cơ thể tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời (cổ, đầu, tai, mặt…). Bệnh này thường không nguy hiểm đến tính mạng người bệnh, nhưng quá trình điều trị bằng phẫu thuật có thể gây biến dạng da.

Ung thư da không tế bào hắc tố bao gồm hai loại:

• Ung thư biểu mô tế bào đáy: chiếm khoảng 80% các ca ung thư da. Bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến tế bào đáy (tế bào dạng tròn ở biểu bì).
• Ung thư biểu mô tế bào vảy: xuất hiện tại tế bào vảy (tế bào dạng phẳng ngay trên các tế bào đáy, ở lớp biểu bì).

2. Ung thư tế bào hắc tố

Là loại ung thư ít phổ biến nhưng có mức độ nguy hiểm cao. Người bệnh ung thư tế bào hắc tố có thể tử vong nếu không được phát hiện và điều trị sớm, do bệnh di căn sang những bộ phận khác của cơ thể. Ung thư tế bào hắc tố phát triển từ tế bào hắc tố, là những tế bào có nhiệm vụ sản sinh sắc tố melanin tạo nên màu sắc của da.

3. Các loại ung thư da khác ít gặp hơn

Một số loại ung thư da khác hiếm gặp hơn, bao gồm:

• Ung thư da tế bào Merkel: còn gọi là u biểu mô tế bào, có nguyên nhân do sự phát triển vượt mức kiểm soát của tế bào Merkel. Đây là loại ung thư hiếm gặp và rất nguy hiểm do di căn nhanh. Các yếu tố nguy cơ của bệnh bao gồm: tiếp xúc với tia cực tím, nhiễm virus polyoma tế bào Merkel, suy giảm hệ miễn dịch…
• Lymphoma da: hình thành ở các tế bào bạch cầu lympho thuộc hệ miễn dịch.
• Kaposi sarcoma: ở giai đoạn sớm, người bệnh không có triệu chứng rõ ràng. Khi khối u di căn, người bệnh sẽ xuất hiện các khối u hoặc mảng da màu nâu, đỏ ở mặt, chân, tay, cơ quan sinh dục, hạch bạch huyết.

Đối tượng nào dễ mắc ung thư da?

Bên cạnh nỗi lo bệnh ung thư da có di truyền không thì thắc mắc ai có nguy cơ mắc ung thư da cũng là điều được nhiều người quan tâm.

Nguy cơ phát triển ung thư da phụ thuộc vào nhiều yếu tố, gồm:

• Người da trắng hoặc sáng màu. Người có các đặc điểm như: tóc đỏ hoặc vàng, dễ bị tàn nhang, mắt sáng màu.
• Người có nhiều nốt ruồi bất thường với các đặc điểm: không đối xứng, đường viền không đều, màu sắc khác biệt (nâu, đen, đỏ…), đường kính lớn hơn 0,6cm… (2)
• Người thường xuyên tiếp xúc với than và các hợp chất asen.
• Người làm việc ngoài trời, tiếp xúc với trực tiếp với ánh nắng hoặc từng bị cháy nắng.
• Người sống gần vùng xích đạo.
• Người bị suy yếu hệ miễn dịch, người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch (như sau cấy ghép nội tạng).
• Nam giới.
• Người có một số bệnh di truyền hiếm gặp, chẳng hạn như hội chứng nốt ruồi tế bào đáy (hội chứng Gorlin) hoặc khô da sắc tố (XP).
• Hút thuốc (làm tăng nguy cơ ung thư tế bào vảy, đặc biệt là ở da môi).

Cách phòng ngừa ung thư da

Bên cạnh ung thư da có di truyền không thì cách phòng ngừa ung thư da cũng là kién thức mà bạn nên nắm bắt. Cách phòng ngừa ung thư da hàng đầu là tránh tiếp xúc thường xuyên, trực tiếp với ánh nắng mặt trời và các nguồn bức xạ UV khác, đồng thời áp dụng các biện pháp che chắn, bảo vệ như:

• Hạn chế đi ra ngoài vào thời gian tia cực tím hoạt động cao, nhất là từ 10 – 14 giờ.
• Thoa kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên. Nên thoa toàn thân, trước khi ra ngoài ít nhất 10 phút và thoa nhắc lại mỗi 2 – 3 giờ.
• Che chắn cơ thể bằng áo chống nắng, mũ rộng vành, váy chống nắng, kính râm, khẩu trang…
• Người có nguy cơ cao bị ung thư da nên kiểm tra sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần.
• Nếu xuất hiện các tổn thương bất thường trên da, kéo dài hơn 2 tuần không thuyên giảm, nên đến chuyên khoa Da liễu hoặc khoa Ung bướu để khám và tầm soát.
• Tìm hiểu tiền sử gia đình. Người có người thân gần gũi (ông bà, ba mẹ, con cái…) bị ung thư có khả năng di truyền đột biến gen, làm tăng nguy cơ mắc ung thư.
• Xây dựng và duy trì lối sống lành mạnh: ăn uống cân bằng các nhóm chất, hạn chế chất béo, thường xuyên tập thể dục, tránh hút thuốc lá, uống rượu bia, không thức khuya, hạn chế căng thẳng… Chế độ ăn lành mạnh, bổ sung nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp tăng cường chất xơ và các chất chống oxy hóa, có thể làm chậm hoặc ngăn ngừa những tổn thương, sự phát triển bất thường của tế bào.
• Kiểm soát cân nặng bằng chế độ dinh dưỡng và hoạt động thể chất thường xuyên.
• Chủ động kiểm tra sức khỏe mỗi 6 tháng/lần, thực hiện các xét nghiệm lâm sàng để dự phòng các bệnh nguy hiểm, trong đó có ung thư.

Xét nghiệm di truyền ung thư da

Đối với ung thư da, đại đa số trường hợp được chẩn đoán không có liên quan hội chứng di truyền hoặc tiền căn gia đình. Một số ít trường hợp ung thư da được ghi nhận có liên quan đến gia đình.

Đối với những người có tiền căn gia đình nhiều người thân mắc bệnh ung thư da tế bào hắc tố, bản thân có nhiều sang thương ung thư da tế bào hắc tố hoặc phát hiện mắc ung thư da tế bào hắc tố ở độ tuổi trẻ, bác sĩ thường tư vấn thực hiện xét nghiệm di truyền để phát hiện bất thường trong những gen làm tăng nguy cơ mắc ung thư da tế bào hắc tố.

Khoa Ung bướu, PlinkCare TP.HCM quy tụ đội ngũ bác sĩ lâm sàng, nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị ung thư. Khoa được trang bị nhiều máy móc hiện đại, nhập khẩu từ các nước như Đức, Mỹ,… kết hợp các phác đồ điều trị mới, cá thể hóa cho từng trường hợp cụ thể, giúp tăng hiệu quả chẩn đoán và điều trị.

Để đăng ký khám, tầm soát và điều trị ung thư da tại khoa Ung bướu, PlinkCare TP.HCM, khách hàng có thể liên hệ theo thông tin sau:

Trên đây là các thông tin giúp bạn đọc giải đáp thắc mắc: ung thư da có di truyền không, các yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Những người thuộc nhóm có nguy cơ mắc bệnh cao nên tầm soát ung thư và khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện các bất thường về sức khỏe.