Số người tử vong vì bệnh tim mạch gấp đôi ung thư

Nhằm giúp độc giả hiểu hơn về nguyên nhân, dấu hiệu và những tiến bộ trong chẩn đoán, điều trị bệnh mạch vành cùng các bệnh tim mạch khác, Hệ thống PlinkCare phối hợp cùng Báo điện tử VnExpress tổ chức “Tuần tư vấn bệnh tim mạch”, từ ngày 1/4 đến 7/4/2021.

Chương trình có sự tham gia của Phó giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Nguyễn Vinh;  Phó giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Bạch Yến và các chuyên gia giàu kinh nghiệm đến từ Trung tâm tim mạch, hệ thống PlinkCare: Bác sĩ Nguyễn Minh Trí Viên (Cố vấn chuyên môn); Tiến sĩ, bác sĩ Trần Văn Hùng; Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Anh Dũng; BS.CKII Huỳnh Ngọc Long; BS.CKI Vũ Năng Phúc; Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Duyên; bác sĩ Nguyễn Đức Hưng; bác sĩ Nguyễn Phạm Thùy Linh; BS.CKI Phạm Thục Minh Thủy; Thạc sĩ, bác sĩ Huỳnh Khiêm Huy; BS.CKII Võ Ngọc Cẩm; Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Khiêm Thao; BS.CKI Hoàng Thị Bình; Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Quốc Khánh…

Độc giả gửi câu hỏi để được tư vấn tại đây.

Bệnh lý tim mạch ngày càng trẻ hóa

Tháng 12/2020 vừa qua, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã công bố 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu thế giới. Theo đó, bệnh tim mạch vẫn là nguyên nhân gây tử vong cao nhất với bệnh tim thiếu máu cục bộ chiếm khoảng 16%, bệnh đột quỵ chiếm khoảng 11% các ca tử vong trên toàn cầu… Điều đáng lo ngại nhất là bệnh tim mạch đang có dấu hiệu trẻ hóa. Nếu như trước đây, các bệnh tim mạch như bệnh mạch vành, bệnh động mạch ngoại biên, bệnh động mạch não… thường xuất hiện ở người cao tuổi thì hiện nay, ngày càng có nhiều người trẻ mắc bệnh.

Viện Tim mạch Việt Nam cũng từng tiếp nhận những bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim ở lứa tuổi 30, trong đó có trường hợp mới 28 tuổi. Một điều tra cũng cho thấy, số người bị tăng huyết áp ở tuổi dưới 40 chiếm tới 16,5%. Rất nhiều bệnh nhân trẻ ở độ tuổi 30-35 cũng mắc các bệnh tim mạch và không ít người đã tử vong do nhồi máu cơ tim. 

Phó giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Phạm Nguyễn Vinh cho biết, bệnh có xu hướng trẻ hóa, xuất hiện ngày nhiều ở lứa tuổi 25-40. Những lý do phổ biến khiến bệnh lý tim mạch gia tăng ở người trẻ là lạm dụng rượu bia; hút thuốc (cả chủ động lẫn thụ động); ít vận động; thừa cân, có tiền sử đái tháo đường, tăng huyết áp; thức khuya, căng thẳng, áp lực tâm lý.

“Có những bệnh nhân chỉ mới ngoài 20 tuổi đã bị nhồi máu cơ tim cấp do thói quen chủ quan, xem thường sức khỏe, thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia, có chế độ ăn uống không khoa học dẫn đến béo phì… Những bệnh nhân này cần được cấp cứu kịp thời, được nong và đặt stent mạch vành mới có thể thoát khỏi các biến chứng nguy hiểm”, Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh nói.

Bệnh tim mạch bao gồm: bệnh mạch vành, các bệnh van tim, các bệnh tim bẩm sinh, bệnh động mạch chủ, các bệnh động mạch ngoại biên, suy tim, bệnh thấp tim, bệnh cơ tim, loạn nhịp tim… Trong đó, bệnh động mạch vành và đột quỵ não là nguyên nhân gây tử vong hoặc tàn phế nhiều nhất. Riêng bệnh động mạch vành do nhồi máu cơ tim cấp, hội chứng vành cấp có thể gây tử vong nhanh, hoặc dẫn đến suy tim và tử vong sau đó. Bên cạnh đó, tai biến mạch não cũng rất nguy hiểm và để lại nhiều di chứng.

Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh chia sẻ, bệnh mạch vành là bệnh phổ biến hiện nay và hết sức nguy hiểm, là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam và thế giới. Cách đây khoảng 20 năm, phần lớn bệnh nhân bị thấp tim, bệnh van tim; nhưng hiện tại, trên 50% bệnh nhân tim mạch do bệnh mạch vành. 90% bệnh nhân mạch vành do xơ vữa động mạch gây hẹp lòng mạch máu. Có 4 yếu tố chính gây xơ vữa động mạch mà người bệnh hay mắc phải. Đó là hút thuốc lá, thừa cân béo phì kèm rối loạn lipid máu cholesterol tăng cao, tiểu đường và tăng huyết áp không được kiểm soát. Stress cũng là một yếu tố nguy cơ bệnh mạch vành. Đặc biệt, người bố có bệnh này và tử vong khi dưới 65 tuổi và người mẹ dưới 60 tuổi thì con có nguy cơ mắc bệnh cao.

Tăng huyết áp được biết đến là yếu tố nguy cơ chính gây bệnh động mạch vành và đột quỵ. Tỷ lệ nhồi máu cơ tim và đột quỵ ở người bệnh có tăng huyết áp gấp 3 lần và 4 lần so với người khỏe mạnh. Đây là con số đáng báo động. 

Những năm 1980, chỉ có khoảng 10% người dân mắc bệnh huyết áp, nay cứ 4 người trưởng thành có một người tăng huyết áp. Trước đây, bệnh nhân tăng huyết áp chủ yếu đã 60-70 tuổi. Hiện nay, người dưới 40 tuổi chiếm đến 20% trong tổng số trường hợp bị tăng huyết áp. Điều tra của Viện Tim mạch Việt Nam cho thấy khoảng 12 triệu người bị tăng huyết áp, trong đó đến 9,7 triệu người không biết mình bệnh hoặc điều trị không hiệu quả. Những bệnh nhân tăng huyết áp hay có những triệu chứng nhức đầu, nặng đầu, mỏi gáy, chóng mặt, buồn nôn… Tuy nhiên, nhiều bệnh nhân khác lại không có triệu chứng.

Bệnh tăng huyết áp có thể gây ra 4 biến chứng chín. Đó là tim dày lên gây suy tim, biến chứng ở mắt khiến người bệnh bị mù, biến chứng ở thận và biến chứng ở não. Theo Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh, bệnh nhân bị tăng huyết áp, thì biến chứng cơ tim cấp có thể xảy ra sau 5-10 hay 20 năm, nếu không được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Ngoài ra, cứ 1.000 trẻ sinh ra sẽ có 8 em mắc bệnh tim bẩm sinh. Mỗi năm nước ta có khoảng 10.000-12.000 trẻ mắc các bệnh tim bẩm sinh. Tuy nhiên, chỉ 6.000 trẻ được điều trị phẫu thuật, số còn lại đang trong giai đoạn chờ hoặc đã tử vong trước khi phát hiện bệnh. Bệnh tim bẩm sinh có thể đe dọa tính mạng trẻ nếu không được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.

Bệnh tim mạch có thể phòng ngừa

Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh cho biết, người mắc bệnh tim mạch sẽ có các dấu hiệu như khó thở, đau ngực, thường xuyên mệt mỏi, ho dai dẳng, buồn nôn, chán ăn, hồi hộp, tim đập không đều, hay lo lắng, ngất xỉu, phù… 

“Những dấu hiệu này thường bị bệnh nhân bỏ qua vì chủ quan, đến khi trở nặng mới thăm khám khiến quá trình điều trị trở nên khó khăn, không đạt hiệu quả cao, tốn kém nhiều chi phí. Do đó, khuyến cáo người bệnh có những triệu chứng trên cần đến ngay các cơ sở y tế có chuyên khoa tim mạch để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả nhất”, Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh nói.

Thầy thuốc nhân dân, Phó giáo sư, Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Thị Bạch Yến – Trưởng khoa Tim mạch PlinkCare Hà Nội cũng chia sẻ, nhiều bệnh nhân đến bệnh viện trong tình trạng suy tim nặng, bụng chướng to, chân phù nề,… Một số bệnh nhân tự uống thuốc đông y, gây chậm trễ thời gian điều trị. Bác sĩ Bạch Yến khuyến cáo: “Không nên tự ý sử dụng bất kỳ thuốc Đông – Tây y nào mà không được sự đồng ý của bác sĩ. Trong trường hợp hở van tim nặng, chỉ có phẫu thuật sửa chữa van mới điều trị được bệnh, thuốc chỉ có vai trò hỗ trợ. Do đó, người bệnh cần thăm khám kịp thời để điều trị sớm. Bệnh viện chúng tôi có nhiều phương pháp để chẩn đoán bệnh, như siêu âm tim kiểm tra mức độ hở van tim, chức năng tim, kiểm tra tổn thương cơ tim và suy tim…; hoặc các trắc nghiệm gắng sức; chụp CT tim; máy chụp cộng hưởng từ tim giúp đánh giá chức năng tim chính xác…”

Phó giáo sư Phạm Nguyễn Vinh phân tích, việc thăm khám kịp thời ngay khi có triệu chứng bất thường giúp rút ngắn thời gian, tăng hiệu quả điều trị. Hiện nay, để tăng tính chính xác trong chẩn đoán, Bệnh viện Tâm Anh sử dụng hệ thống máy chụp CT ứng dụng trí tuệ nhân tạo được nhập khẩu từ Đức có khả năng chụp 768 lát cắt trong một vòng quay, quét cắt lớp vi tính toàn thân chỉ từ 3 đến 4 giây; máy chụp cộng hưởng từ công nghệ tiên tiến chụp tim không cần nín thở; máy siêu âm tim, siêu âm mạch máu (động mạch cảnh, mạch máu ngoại biên…) thế hệ mới dựng hình ảnh 4D giúp hỗ trợ phẫu thuật tim/thông tim trong bệnh van tim, khảo sát thể tích và chức năng tích tim 4D; máy điện tâm đồ và máy ghi điện tim liên tục 24 giờ đến 14 ngày để phát hiện các rối loạn nhịp bất thường; máy theo dõi huyết áp trong 24h giúp phát hiện sớm bệnh tăng huyết áp… hỗ trợ tầm soát, phát hiện sớm các bệnh tim mạch cho mọi đối tượng, kể cả trẻ em.