Trẻ suy dinh dưỡng độ 3: Dấu hiệu, chẩn đoán và cách cải thiện

Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 là gì?

Suy dinh dưỡng độ 3 hay còn gọi là suy dinh dưỡng nặng là mức độ nghiêm trọng nhất của tình trạng thiếu dinh dưỡng ở trẻ em. Ở giai đoạn này, cơ thể trẻ không chỉ thiếu cân mà còn gặp nhiều biến chứng nguy hiểm khác như hệ miễn dịch suy yếu, phát triển chậm và dễ mắc các bệnh lý liên quan đến việc thiếu hụt dinh dưỡng. Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 có cân nặng thực tế đo được chỉ còn dưới 60% so với chuẩn cân nặng trung bình ở những đứa trẻ khỏe mạnh, cùng tuổi.

Một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng suy dinh dưỡng độ 3 ở trẻ, bao gồm:

• Chế độ dinh dưỡng kém: Trẻ không được cung cấp đủ lượng dinh dưỡng cần thiết trong các bữa ăn hàng ngày, đặc biệt là protein, vitamin và khoáng chất.
• Khả năng hấp thu dưỡng chất kém: Do các bệnh mạn tính như tiêu chảy kéo dài, nhiễm trùng đường ruột hoặc các bệnh lý nhiễm trùng khác có thể sản trợ sự hấp thụ dinh dưỡng của trẻ.
• Vấn đề về tâm lý: Nhiều trường hợp trẻ hình thành cảm giác sợ ăn vì bị ba mẹ ép ăn uống quá mức, dần dần dẫn đến tình trạng chán ăn và suy dinh dưỡng.
• Trẻ sơ sinh không được bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời: Việc thiếu hụt sữa mẹ và ăn dặm quá sớm tron 6 tháng đầu có thể dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ em.

Dấu hiệu trẻ suy dinh dưỡng cấp độ 3

Một trong những dấu hiệu rõ ràng nhất của suy dinh dưỡng độ 3 là tình trạng thiếu cân trầm trọng, cân nặng của trẻ đo được chỉ còn dưới 60% so với mức chuẩn của trẻ cùng tuổi. Cơ thể trẻ gầy gò, da bọc xương và có thể xuất hiện các dấu hiệu thiếu chất như da khô, tóc rụng và móng tay dễ gãy. Ngoài ra, trẻ còn gặp khó khăn trong việc phát triển chiều cao và các cơ quan nội tạng cũng có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Suy dinh dưỡng độ nặng khiến hệ miễn dịch của trẻ suy giảm nghiêm trọng, dẫn đến trẻ dễ mắc các bệnh nhiễm trùng hơn so với trẻ khác, trẻ thường xuyên ốm vặt, cảm lạnh, viêm phổi,… Bên cạnh đó, sự suy yếu cơ bắp khiến trẻ trở nên yếu ớt, hay mệt mỏi và không có năng lượng để tham gia các hoạt động vui chơi, học tập. (1)

Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 cũng có thể gặp các vấn đề về tâm lý và hành vi. Trẻ thường xuyên buồn bã, dễ cáu gắt và thiếu sự tập trung khi học tập. Tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ, khiến trẻ gặp khó khăn trong việc học tập và ghi nhớ. Trẻ có thể tỏ ra lo lắng, sợ hãi và khó hòa nhập cùng bạn bè.

Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 có nguy hiểm không?

Độ 3 là mức độ nghiêm trọng nhất trong các cấp độ suy dinh dưỡng ở trẻ em. Nhiều trường hợp có thể đối mặt với nguy cơ tử vong khi không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Mức độ này làm ảnh hưởng đến tất cả các bộ phận trên cơ thể trẻ. Khi trẻ rơi vào trường hợp này, ba mẹ không nên tự ý điều trị tại nhà mà tốt nhất hãy đưa trẻ đến các trung tâm y tế hoặc bệnh viện uy tín để được bác sĩ chuyên khoa thăm khám, kiểm tra, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, hiệu quả nhất.

Cách chẩn đoán đánh giá suy dinh dưỡng độ 3 ở trẻ em

Nhằm xác định chính xác tình trạng và mức độ suy dinh dưỡng ở trẻ, các chuyên gia sẽ dùng một số phương pháp chẩn đoán phổ biến sau:

1. Đánh giá lâm sàng

Đây là bước đầu tiên và cơ bản nhất trong việc chẩn đoán suy dinh dưỡng độ 3 ở trẻ. Bác sĩ sẽ tiến hành khám tổng quát để tìm kiếm các dấu hiệu lâm sàng của suy dinh dưỡng như da khô, tóc rụng, móng tay dễ gãy, bụng phình to, cơ bắp yếu và các vết loét trên da. Ngoài ra, bác sĩ sẽ kiểm tra các dấu hiệu thiếu vitamin và khoáng chất, chẳng hạn như thiếu máu, thiếu sắt và các vấn đề về thị giác do thiếu vitamin A.

2. Đo lường cân nặng và chiều cao

Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 thường có cân nặng dưới 60% so với chuẩn cân nặng trung bình của trẻ cùng tuổi và chiều cao. Bác sĩ sẽ sử dụng bảng chỉ số nhân trắc (Z-score) để xác định mức độ suy dinh dưỡng. Nếu chỉ số Z-score dưới -4SD, trẻ được xem là bị suy dinh dưỡng độ 3.

3. Đo kích thước vòng cánh tay trên

Vòng cánh tay trên là một chỉ số quan trọng khác để đánh giá mức độ suy dinh dưỡng ở trẻ. Nếu chu vi của phần giữa cánh tay dưới 110mm, đó là dấu hiệu rõ ràng của tình trạng suy dinh dưỡng mức độ nặng.

4. Xét nghiệm máu

Các xét nghiệm máu như công thức máu, đo đường huyết, kiểm tra nồng độ protein trong máu cùng các xét nghiệm máu thông thường khác có thể được bác sĩ chỉ định để chẩn đoán tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em.

Tìm hiểu thêm: 

• Trẻ suy dinh dưỡng độ 1: Dấu hiệu, chẩn đoán và cách cải thiện.
• Trẻ suy dinh dưỡng độ 2: Dấu hiệu, chẩn đoán và cách cải thiện.

Cách cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng độ 3 cho bé

Hầu hết các tình trạng suy dinh dưỡng đều để lại nhiều hệ lụy đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện của trẻ. Đặc biệt, trẻ suy dinh dưỡng độ 3 là mức độ nặng nhất, có thể dẫn đến nhiều biến chứng và thậm chí tử vong nếu không được kiểm soát các triệu chứng, cũng như có phác đồ điều trị phù hợp.

Với mức độ này ba mẹ cần đưa bé đến các cơ sở y tế hoặc bệnh viện để được thăm khám và thực hiện các kiểm tra chuyên sâu, từ đó xây dựng kế hoạch dinh dưỡng phù hợp cho trẻ. Dưới đây là một số phương pháp cải thiện dinh dưỡng cho bé được các chuyên gia khuyến cáo:

1. Cung cấp chế độ dinh dưỡng đặc biệt

Một trong những biện pháp quan trọng nhất để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng độ 3 ở trẻ là cung cấp một chế độ dinh dưỡng đặc biệt. Chế độ này cần chú trọng bổ sung protein, vitamin và khoáng chất để bù đắp sự thiếu hụt dinh dưỡng.

• Protein: Ba mẹ nên bổ sung các nguồn protein chất lượng cao từ thịt, cá, trứng, sữa và các sản phẩm từ sữa. Đối với trẻ nhỏ, sữa công thức chuyên biệt dành cho trẻ suy dinh dưỡng cũng là một lựa chọn tốt.
• Vitamin và Khoáng chất: Trẻ bị suy dinh dưỡng độ 3 thường thiếu hụt các vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin A, D, E, K, sắt, kẽm và canxi. Ba mẹ cần đảm bảo rằng chế độ ăn uống của trẻ bao gồm đủ các loại rau xanh, trái cây tươi, các loại hạt và thực phẩm giàu chất dinh dưỡng khác.
• Chất béo: Chất béo là nguồn năng lượng quan trọng cho trẻ em, đặc biệt là những trẻ bị suy dinh dưỡng. Các loại dầu thực vật, bơ, và các sản phẩm từ sữa giàu chất béo nên được thêm vào khẩu phần ăn của trẻ.

2. Chia nhỏ bữa ăn

Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 thường có hệ tiêu hóa yếu, khó có thể hấp thụ quá nhiều dưỡng chất từ bữa ăn lớn. Do đó, việc chia nhỏ bữa ăn trong ngày sẽ giúp trẻ dễ dàng tiêu hóa và hấp thụ dinh dưỡng hơn. Lưu ý mỗi bữa ăn nên chứa đủ các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết để đảm bảo trẻ được bổ sung nguồn năng lượng dồi dào cho các hoạt động trong ngày.

3. Sử dụng vi chất dinh dưỡng bổ sung

Trong một số trường hợp, việc bổ sung dinh dưỡng qua chế độ ăn uống hàng ngày có thể không đủ để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng độ 3. Khi đó, các loại thực phẩm chức năng, bổ sung vitamin và khoáng chất có thể được sử dụng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

4. Điều trị các bệnh lý kèm theo

Suy dinh dưỡng độ 3 thường đi kèm với nhiều bệnh lý nhiễm trùng như tiêu chảy và các vấn đề về hô hấp. Điều trị dứt điểm các bệnh lý này là một bước quan trọng trong quá trình cải thiện tình trạng dinh dưỡng của trẻ. Bác sĩ sẽ đưa ra các phác đồ điều trị thích hợp cho từng bệnh lý, đồng thời theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe của trẻ để đảm bảo rằng các bệnh lý kèm theo không làm trầm trọng thêm tình trạng suy dinh dưỡng.

5. Tạo môi trường sống lành mạnh

Ba mẹ cần đảm bảo rằng trẻ được sống trong môi trường sạch sẽ, thoáng mát và tránh các nguồn ô nhiễm. Việc giữ vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh sẽ giúp trẻ giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và các vấn đề về sức khỏe khác.

6. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể chất

Việc cho trẻ tham gia các hoạt động ngoài trời và học một vài môn thể thao phù hợp giúp tăng cường trao đổi chất, cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.

7. Khám sức khỏe định kỳ

Ba mẹ cần đưa trẻ đi khám định kỳ để bác sĩ kiểm tra và đánh giá tình trạng dinh dưỡng của trẻ. Dựa vào kết quả đánh giá, bác sĩ sẽ đưa ra lời khuyên cho ba mẹ điều chỉnh chế độ ăn uống và chỉ định thay đổi phương pháp điều trị khi cần thiết để đạt được kết quả tốt nhất.

Chế độ ăn cho trẻ suy dinh dưỡng độ 3

Theo các chuyên gia, điều quan trọng trong việc cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ là tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng, giúp trẻ tăng trưởng khỏe mạnh và phát triển toàn diện. Một số lưu ý về chế độ ăn của trẻ suy dinh dưỡng độ 3 mẹ có thể tham khảo.

• Tăng cường các chất béo tốt từ dầu cá hồi, dầu thực vật vào mỗi bữa ăn giúp trẻ tăng khả năng hấp thụ những vitamin tan trong dầu như vitamin A, K, E,…
• Để tránh tình trạng trẻ chán ăn, mẹ có thể cho trẻ ăn thêm các bữa phụ bằng trái cây, sữa chua, sữa,… Lưu ý đừng nên ép trẻ ăn quá nhiều quá thể gây ra tâm lý sợ thức ăn và tình trạng chán ăn có thể nghiêm trọng hơn.
• Đảm bảo cung cấp đủ 4 nhóm chất cần thiết vào khẩu phần ăn của trẻ, bao gồm chất đạm, bột đường, chất béo, vitamin và khoáng chất.
• Thay đổi cách chế biến món ăn hoặc trang trí bắt mắt hơn giúp kích thích cảm giác thèm ăn và trẻ có thể hào hứng hơn khi đến bữa ăn.
• Ba mẹ cũng nên đưa trẻ đi khám định kỳ để theo dõi tình trạng dinh dưỡng, từ đó phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường và kịp thời xây dựng phác đồ điều trị phù hợp.

Khoa Nhi – PlinkCare là địa chỉ thăm khám và điều trị bệnh lý trẻ em đáng tin cậy được nhiều phụ huynh lựa chọn hiện nay. Với đội ngũ chuyên gia, bác sĩ hàng đầu trong lĩnh vực Nội nhi và Ngoại nhi cùng hệ thống trang thiết bị, cơ sở vật chất hiện đại, chất lượng dịch vụ đạt chuẩn, ba mẹ có thể hoàn toàn yên tâm khi chăm sóc sức khỏe con yêu tại đây.

Để đặt lịch thăm khám và nhận tư vấn về các vấn đề dinh dưỡng cùng các chuyên gia – bác sĩ giỏi tại PlinkCare, ba mẹ có thể liên hệ đến thông tin sau:

Trẻ suy dinh dưỡng độ 3 là tình trạng sức khỏe nghiêm trọng kéo theo nhiều hệ lụy nguy hiểm, cũng như ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất, trí tuệ của trẻ, thậm chí có thể gây tử vong nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Ba mẹ cần chú ý trang bị các kiến thức dinh dưỡng cần thiết và tham khảo ý kiến bác sĩ trong việc xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp giúp trẻ cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng để con sớm trở lại trạng thái sức khỏe bình thường, phát triển cao lớn và khỏe mạnh như những bạn bè đồng trang lứa.