Trẻ sơ sinh chậm tăng cân: Nguyên nhân, dấu hiệu và phải làm sao?

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ tăng cân như thế nào là chuẩn?

Để xác định bé sơ sinh tăng cân chậm hay không, ba mẹ cần hiểu rõ vấn đề bé tăng cân như thế nào là đạt chuẩn. Sụt cân trong tuần tuổi đầu tiên, nếu có, cũng có thể là hiện tượng sinh lý bình thường ở trẻ sơ sinh. Sau đó, khi trẻ sơ sinh bước qua tuần tuổi thứ 2 và 3, cân nặng sẽ có xu hướng tăng dần so với lúc vừa chào đời.

Trong 3 tháng đầu sau khi sinh,  mỗi ngày cân nặng của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có thể tăng thêm khoảng 28 gram. Ở giai đoạn 4 tháng tuổi, mỗi ngày trẻ tăng thêm khoảng 20 gram cân nặng. Cho đến khi được 6 tháng tuổi, mỗi ngày cân nặng của trẻ có thể chỉ tăng thêm khoảng 10 gram hoặc ít hơn.

Lưu ý: Quá trình tăng cân ở mỗi trẻ sơ sinh có thể không giống nhau. Tùy thuộc vào nhịp độ phát triển mà tốc độ phát triển cân nặng của mỗi trẻ có thể khác nhau. Tốt hơn hết, ba mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhi khoa, chuyên gia dinh dưỡng để biết chính xác có phải bé sơ sinh chậm tăng cân hay không.

Trẻ sơ sinh tăng cân chậm có sao không?

Trẻ sơ sinh chậm tăng cân kéo dài có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình phát triển thể chất, trí não của bé. Tuy nhiên, một số trường hợp trẻ sơ sinh chậm tăng cân có thể chỉ là tình trạng tạm thời, không ảnh hưởng đến sức khỏe của em bé. Để đảm bảo cho sự phát triển toàn diện của trẻ, ngay khi nhận thấy dấu hiệu chậm tăng cân, ba mẹ cần sớm đưa trẻ đi gặp bác sĩ để tìm kiếm nguyên nhân trẻ sơ sinh chậm tăng cân, từ đó có biện pháp xử trí an toàn, kịp thời.

Dấu hiệu trẻ sơ sinh không tăng cân

1. Trẻ có cân nặng dưới mức tiêu chuẩn

Như đã đề cập, cân nặng của trẻ dưới 1 tuổi có sự phát triển rõ ràng qua từng tháng. Ba mẹ có thể tham khảo mức cân nặng tiêu chuẩn của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ theo tiêu chuẩn của WHO như sau:

Tháng tuổi	Cân nặng
	Bé trai	Bé gái
0 – 1	2,5 – 4,4	2,4 – 4,2
1	3,4 – 5,8	3,2 – 5,5
2	4,3 – 7,1	3,9 – 6,6
3	5 – 8	4,5 – 7,5
4	5,6 – 8,7	5 – 8,2
5	6 – 9,3	5,4 – 8,8
6	6,4 – 9,8	5,7 – 9,3
7	6,7 – 10,3	6 – 9,8
8	6,9 – 10,7	6,3 – 10,2
9	7,1 – 11	6,5 – 10,5
10	7,4 – 11,4	6,7 – 10,9
11	7,6 – 11,7	6,9 – 11,2
12	7,7 – 12	7 – 11,5

Lưu ý: Bảng thống kê cân nặng tiêu chuẩn cho trẻ trên đây chỉ mang tính chất tham khảo, áp dụng cho:

• Trẻ được sinh đủ tháng, đạt mức cân nặng, chiều dài tối thiểu lần lượt là 2,4 kg và 45,4 cm khi vừa chào đời.
• Trong 4 tháng đầu đời, trẻ bú mẹ hoàn toàn, sau đó từ 5 – 12 tháng tuổi trẻ được kết hợp bú mẹ và ăn dặm.

Mỗi trẻ sơ sinh sẽ có thể trạng khác nhau, ba mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ để biết chính xác mức cân nặng tiêu chuẩn phù hợp với con mình.

2. Trẻ sơ sinh biếng bú, chậm tăng cân

Theo các chuyên gia, trung bình trẻ sơ sinh sẽ bú sữa khoảng từ 8 – 12 lần trong ngày với khoảng cách giữa các lần bú từ 2 – 3 giờ. Mỗi cữ bú sữa thường kéo dài khoảng 20 phút với lượng sữa từ 45 ml – 88 ml. Trường hợp bé bú sữa với tần suất và thời gian bú mỗi cữ thấp hơn các chỉ số nêu trên, ba mẹ nên sớm liên lạc với bác sĩ để được tư vấn, tránh nguy cơ dẫn đến tình trạng chậm tăng cân ở trẻ sơ sinh.

3. Bé quấy khóc nhiều

Trẻ sơ sinh quấy khóc nhiều, dai dẳng dẫn đến bú kém, ngủ ít có thể là biểu hiện của các vấn đề sức khỏe khác nhau. Ba mẹ có thể điều chỉnh nhiệt độ phòng thích hợp, giảm tiếng ồn và ánh sáng để bé có thể ngủ ngon. Ngoài ra, cần ghi chú lại các triệu chứng và thời điểm bé quấy khóc để có thể cung cấp thông tin chi tiết cho bác sĩ. Nếu tình trạng trẻ quấy khóc không cải thiện, ba mẹ cần đưa bé đi khám bác sĩ để xác định nguyên nhân và có phương pháp điều trị kịp thời.

Nguyên nhân vì sao trẻ sơ sinh chậm tăng cân?

1. Bé không được cho bú đủ số lần cần thiết

Như đã để cập, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cần bú sữa từ 8 – 12 lần / ngày để đảm bảo cung cấp đủ năng lượng và chất dinh dưỡng cho sự phát triển thể chất lẫn tinh thần tối ưu. Nếu ba mẹ cho con bú sữa với tần suất quá ít có thể khiến trẻ nhỏ hay trẻ sơ sinh chậm tăng cân, ảnh hưởng xấu đến quá trình phát triển của em bé.

2. Trẻ ngậm ti mẹ không đúng cách

Bú mẹ không đúng cách bao gồm các vấn đề như sai tư thế bú, trẻ ngậm ti mẹ sai cách, phản xạ bú sữa kém… làm giảm lực hút sữa vào miệng. Khi đó, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ không nhận đủ lượng sữa mẹ cần thiết, dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng phục vụ cho quá trình phát triển cân nặng.

3. Thời gian bú của trẻ không hợp lý

Việc phân bổ tần suất và thời gian mỗi cữ bú sữa của trẻ không phù hợp có thể dẫn đến tình trạng trẻ sơ sinh chậm tăng cân. Nếu các cữ bú sữa quá gần hoặc quá xa nhau và thời gian mỗi lần bú quá ít đều có thể ảnh hưởng đến khả năng bú sữa bình thường của em bé, dẫn đến tình trạng bú kém.

4. Lượng sữa mẹ không cung cấp đủ cho nhu cầu của trẻ

Trong một số trường hợp, người mẹ tiết ít sữa không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của con có thể dẫn đến tình trạng trẻ sơ sinh chậm tăng cân. Tình trạng mẹ thiếu sữa có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân như trầm cảm sau sinh, rối loạn lo âu, áp lực về tâm lý, thể trạng kém, chế độ dinh dưỡng kém khoa học, mất ngủ…

5. Sữa mẹ không đủ dưỡng chất

Sữa mẹ là nguồn cung cấp dinh dưỡng chủ yếu giúp trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ phát triển toàn diện. Nếu chất lượng sữa mẹ suy giảm do nhiều nguyên nhân như chế độ dinh dưỡng thiếu chất, bệnh lý, tâm trạng căng thẳng… có thể khiến trẻ sơ sinh tăng cân chậm do thiếu hụt dinh dưỡng.

6. Tắm cho bé sau khi bú

Tắm ngay sau cữ bú sữa mẹ có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe hệ tiêu hóa của bé. Tắm gội khi đang no có thể khiến trẻ sơ sinh gặp phải các vấn đề như ọc sữa, nôn trớ, trào ngược thực quản…

7. Trẻ sinh non

So với trẻ sinh đủ tháng, nguy cơ gặp phải tình trạng chậm tăng cân ở trẻ sinh non có thể cao hơn. Ở trẻ sinh non, các cơ phục vụ cho quá trình bú sữa vẫn chưa được hoàn thiện, vòm miệng có thể nhỏ hơn đầu vú của người mẹ khiến cho việc ngậm và mút sữa mẹ gặp nhiều khó khăn. Hệ tiêu hóa của trẻ sinh non cũng thường yếu hơn trẻ sinh đủ tháng, làm suy giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng khiến trẻ chậm tăng cân. (1)

8. Trẻ có vấn đề về sức khỏe

Một số vấn đề về sức khỏe như bệnh lý tim mạch, nội tiết, phổi, hội chứng Down… có thể là nguyên nhân làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, dẫn đến tình trạng tăng cân chậm.  (2)

9. Trẻ có vấn đề liên quan đến hệ tiêu hóa

Sức khỏe hệ tiêu hóa ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hấp thu dinh dưỡng hỗ trợ quá trình phát triển cân nặng của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Vì vậy, các vấn đề về đường tiêu hóa như trào ngược dạ dày, không dung nạp lactose, bệnh celiac (bất dung nạp gluten)… đều có thể dẫn đến tình trạng trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh chậm tăng cân.

10. Trẻ gặp vấn đề về miệng, họng

Một số trường hợp trẻ sơ sinh gặp phải các vấn đề về miệng, họng như hở hàm ếch, nhiệt miệng, viêm họng, tưa lưỡi… có thể ảnh hưởng đến khả năng bú sữa của em bé, cũng là tác nhân tiềm ẩn nguy cơ chậm tăng cân.

Trẻ sơ sinh chậm tăng cân phải làm sao?

1. Nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách

Theo các chuyên gia, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Sữa mẹ cung cấp các dưỡng chất với hàm lượng cao gồm kháng thể miễn dịch, chất đạm, chất béo, năng lượng, vitamin, khoáng chất… giúp trẻ phát triển toàn diện. Để đảm bảo cân nặng của trẻ sơ sinh có thể phát triển đạt chuẩn, phụ huynh nên ưu tiên cho con bú sữa mẹ.

2. Chú ý chế độ dinh dưỡng cho mẹ để có nguồn sữa dồi dào, chất lượng

Chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa mẹ. Khi mẹ ăn uống mất cân bằng, không đảm bảo đủ chất dinh dưỡng thì hai loại hormone kích thích cơ thể người mẹ sản xuất sữa là Oxytocin và Prolactin sẽ hoạt động kém hiệu quả, làm suy giảm chất lượng sữa mẹ cung cấp cho trẻ sơ sinh. Để đảm bảo chất lượng sữa cung cấp cho con, người mẹ cần ăn uống đầy đủ và đa dạng các nhóm chất gồm chất đạm, chất béo, chất xơ, vitamin và khoáng chất.

3. Ngủ đủ giấc giúp trẻ sơ sinh tăng cân

Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng giúp trẻ sơ sinh phát triển toàn diện về mặt thể chất lẫn tinh thần, đặc biệt là quá trình phục hồi năng lượng và xây dựng chất dẫn truyền thần kinh. Ngủ đủ giấc sẽ cải thiện sức khỏe tổng thể, duy trì tinh thần thoải mái, giúp trẻ bú sữa hiệu quả hơn, góp phần giúp trẻ sơ sinh tăng cân. Vì vậy, để tránh tình trạng trẻ sơ sinh chậm tăng cân, ba mẹ cần đảm bảo chất lượng giấc ngủ của con.

4. Cho bé sơ sinh bú đúng cách

Bú sữa sai cách có thể gây khó chịu cho cả mẹ và bé, khiến cho bé không uống đủ lượng sữa mà cơ thể cần, đồng thời mẹ có thể bị đau rát vùng ngực, căng tức sữa dẫn đến ngưng tiết sữa. Do đó, mẹ cần cho con bú đúng cách để đảm bảo bé có thể uống đủ lượng sữa, từ đó giúp trẻ tăng cân hiệu quả.

5. Mẹ giữ tâm trạng thoải mái, giảm căng thẳng

Giữ tâm trạng thoải mái, tránh căng thẳng là cách giúp hormone kích thích tiết sữa của người mẹ hoạt động hiệu quả. Nhờ vậy, nguồn sữa mẹ sẽ được đảm bảo chất lượng tối ưu, giúp bé tăng cân đều đặn và hiệu quả.

6. Bổ sung thêm sữa công thức cho trẻ nếu cần

Trong trường hợp người mẹ bị mất sữa hoặc không đủ sữa để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của con, việc bổ sung sữa công thức là một giải pháp hợp lý và cần thiết. Ba mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng về loại sữa công thức phù hợp với trẻ và liều lượng, cách dùng sao cho phù hợp, góp phần giúp trẻ tăng cân đều đặn.

7. Tăng cường sức đề kháng cho trẻ

Tăng cường sức đề kháng là cách giúp trẻ nâng cao sức khỏe tổng thể, tránh nguy cơ khởi phát các bệnh lý, ngủ ngon và bú sữa tốt hơn. Ba mẹ cần tuân thủ đúng lịch tiêm phòng của trẻ, đồng thời xây dựng môi trường sống trong lành và khoa học không có khói thuốc lá, không ẩm mốc để tăng cường sức đề kháng cho trẻ.

8. Đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ

Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh vẫn chưa được hoàn thiện, do đó ba mẹ cần tuân thủ lịch thăm khám sức khỏe định kỳ của trẻ để theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe của con. Thông qua quá trình thăm khám sức khỏe định kỳ, bác sĩ sẽ đánh giá được mức độ phát triển, cân nặng của trẻ sơ sinh và đưa ra lời khuyên phù hợp.

Xem thêm: Cách giúp trẻ sơ sinh tăng cân

Mẹ nên ăn gì để trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bú tốt, nhanh tăng cân?

1. Thực phẩm giàu protein

Protein tham gia vào quá trình phát triển mô cơ, hỗ trợ mẹ sau sinh nhanh chóng phục hồi cơ thể, xây dựng hệ miễn dịch giúp nâng cao sức khỏe tổng thể cho người mẹ. Ngoài ra, protein rất cần thiết cho quá trình sản xuất sữa mẹ, vì vậy chế độ dinh dưỡng của người mẹ đang cho con bú cần bổ sung các loại thực phẩm giàu protein như trứng, sữa, thịt nạc, các loại cá, hải sản, đậu…

2. Thực phẩm nhiều canxi

Sau sinh, người mẹ cần được tăng cường bổ sung canxi để tránh nguy cơ loãng xương, đồng thời cung cấp đủ lượng canxi vào sữa mẹ. Đảm bảo nguồn sữa mẹ cung cấp đủ canxi mà cơ thể trẻ sơ sinh cần sẽ góp phần giúp em bé phát triển toàn diện. Vì vậy, chế độ dinh dưỡng của mẹ sau sinh cần tăng cường các loại thực phẩm giàu canxi như sữa, phô mai, sữa chua, các loại hạt, cá hồi…

3. Thực phẩm giàu chất sắt

Chất sắt đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của mẹ sau sinh. Việc không bổ sung đủ chất này có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu do thiếu sắt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và bé. Bên cạnh đó, chất sắt cũng giữ vai trò quan trọng giúp tạo nên nhân của tế bào trong cơ thể và hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch.

Vì vậy, mẹ sau sinh nên bổ sung thực phẩm giàu chất sắt như thịt đỏ, cải xanh, hải sản, các loại hạt, trứng… vào chế độ dinh dưỡng để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và đảm bảo chất lượng sữa cung cấp cho con.

4. Thực phẩm chứa nhiều DHA

DHA là dưỡng chất cần thiết cho hoạt động phát triển trí não, tham gia vào quá trình phát triển cân nặng và chiều cao của trẻ sơ sinh. Để nguồn sữa cung cấp cho con chứa đủ lượng DHA cần thiết, chế độ dinh dưỡng của mẹ cần tăng cường bổ sung các loại thực phẩm giàu dưỡng chất này như dầu cá, trứng, hải sản, hạt hướng dương, đậu phộng…

5. Các loại rau quả

Bổ sung các loại rau quả tươi như rau lá xanh, chuối, táo, đu đủ… vào chế độ dinh dưỡng của mẹ sau sinh sẽ làm tăng co bóp tử cung để đẩy sản dịch ra ngoài, giúp nhuận tràng, hỗ trợ kích thích cảm giác thèm ăn và tăng tiết sữa.

Khám và tư vấn trẻ sơ sinh chậm tăng cân tại PlinkCare

Khi trẻ có dấu hiệu chững cân, chậm tăng cân, ba mẹ nên sớm cho con đến thăm khám tại các bệnh viện uy tín có chuyên khoa dinh dưỡng và khoa nhi, đơn cử như Hệ thống PlinkCare, Tâm Anh quận 7. Thông qua quá trình thăm khám, bác sĩ có thể đánh giá được nhu cầu dinh dưỡng và tình trạng sức khỏe hiện tại của em bé, từ đó có biện pháp xử trí phù hợp, giúp cải thiện hiệu quả tình trạng trẻ sơ sinh chậm tăng cân.

Hệ thống PlinkCare, Tâm Anh quận 7 quy tụ đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, chuyên môn cao trong lĩnh vực thăm khám và tư vấn dinh dưỡng nhi khoa, đồng thời chú trọng đầu tư trang thiết bị y tế tiên tiến, tích hợp công nghệ hiện đại đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Để đặt lịch thăm khám sức khỏe và tư vấn dinh dưỡng chuyên sâu tại Hệ thống PlinkCare, Tâm Anh quận 7, ba mẹ có thể liên hệ đến số hotline 093 180 6858 – 0287 102 6789  để được tư vấn chi tiết.

Tóm lại, khi trẻ nhỏ hay trẻ sơ sinh tăng cân chậm, ba mẹ cần sớm đưa trẻ đến gặp bác sĩ kiểm tra, thăm khám để tìm ra nguyên nhân và có hướng điều trị thích hợp. Nếu như có thêm thắc mắc về nguyên nhân trẻ sơ sinh chậm tăng cân, ba mẹ nên sớm đến bệnh viện để được bác sĩ tư vấn trực tiếp.