Trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè: Nguyên nhân và cách xử lý

Trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè nguyên nhân do đâu?

Tình trạng trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè diễn ra khá phổ biến. Các nguyên nhân gây nên tình trạng này chủ yếu do các cơ quan thuộc hệ tiêu hóa, hô hấp chưa phát triển hoàn thiện và thói quen chăm sóc chưa đúng.

1. Chức năng nuốt và hít thở của bé chưa phát triển hoàn chỉnh

Ở trẻ sơ sinh, các nhóm cơ thực hiện chức năng nuốt và hít thở ở trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh, nắp thanh môn thường chưa thể đóng kín hoàn toàn. Do vậy, khi uống sữa công thức hay bú mẹ, sữa có thể tràn vào đường hô hấp, gây sặc sữa.

2. Lượng sữa quá nhiều

Trẻ bú bình có lỗ núm to hoặc mẹ nhiều sữa có thể làm trẻ dễ bị sặc sữa. Bởi tốc độ dòng sữa nhanh, lượng sữa nhiều kiến trẻ nuốt sữa không kịp, sữa có thể tràn vào đường mũi của trẻ, gây khò khè.

3. Tư thế bú sai

Cho trẻ bú sai tư thế có thể khiến sữa tràn vào đường mũi, gây sặc sữa. Cho trẻ bú khi nằm hay nghiêng bình sữa quá mức đều có thể khiến trẻ sơ sinh bị sặc sữa. (1)

4. Bị trào ngược dạ dày

Khác với người trưởng thành, dạ dày của trẻ nằm ngang, độ co giãn còn kém, cơ vòng tâm vị giữa thực quản và dạ dày của trẻ sơ sinh chưa hoạt động hiệu quả nên trẻ rất dễ bị trào ngược dạ dày. Sữa bị trào ngược có thể tràn vào đường mũi, khiến trẻ thở khò khè, viêm phổi, sặc sữa. Tình trạng này dễ xảy ra khi mẹ cho trẻ nằm ngay sau khi vừa bú xong hoặc bế sai tư thế.

5. Viêm đường hô hấp

Sức đề kháng và hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh còn non yếu nên trẻ rất dễ nhiễm bệnh, đặc biệt là khi thời tiết, môi trường thay đổi đột ngột. Nhiễm trùng, viêm đường hô hấp là các bệnh lý phổ biến nhất. Khi nhiễm bệnh, cơ thể tiết nhiều dịch nhầy ở họng và khoang mũi, gây cản trở việc hô hấp, trẻ sẽ có xu hướng thở bằng miệng nhiều hơn. Thở bằng miệng lâu sẽ khiến niêm mạc họng bị khô, dễ bị kích thích, nôn, dẫn đến sặc sữa.

Trẻ sơ sinh sặc sữa thở khò khè có nguy hiểm không?

Phần lớn các trường hợp trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè không quá nguy hiểm. Sữa chỉ làm chặn một phần của khí quản và có thể được tống ra ngoài đường thở nhanh chóng khi trẻ ho hoặc được bố mẹ sơ cứu. Mặc dù sặc sữa khiến trẻ khó chịu, thở khò khè sau đó nhưng tình trạng này sẽ nhanh chóng ổn định lại sau đó. (2)

Trường hợp trẻ bị sặc sữa nặng, bít tắc đường thở hoàn toàn được đánh giá là một tình trạng vô cùng nguy hiểm. Bởi lúc này không khí không thể ra vào phổi, dẫn đến tình trạng thiếu oxy đến các cơ quan, đặc biệt là não bộ đe dọa tính mạng trẻ.

Dấu hiệu trẻ bị ọc sữa cần được hỗ trợ khẩn cấp:

• Trẻ khó thở, thở hổn hển, khò khè.
• Trẻ khóc thét, hoảng loạn.
• Da xanh xao, tím tái.
• Ho sặc sụa, trớ sữa.
• Sữa chảy ra từ mũi, miệng.

Sơ cứu trẻ sơ sinh sặc sữa thở khò khè

Khi nhận thấy các dấu hiệu trẻ sơ sinh bị sặc sữa, mẹ cần nhanh chóng đỡ trẻ ngồi dậy, nghiêng đầu về một phía, lau sạch sữa chảy ra từ miệng, mũi và đánh giá nhanh tình trạng sặc sữa của trẻ. Tiếp đó, mẹ sơ cứu trẻ sơ sinh bị sặc sữa theo các bước sau:

• Bước 1: Dùng nước muối sinh lý, dụng cụ hút mũi để hút sạch sữa và vệ sinh mũi, miệng cho trẻ.
• Bước 2: Gọi cấp cứu và thực hiện động tác vỗ lưng cho trẻ. Đặt trẻ nằm úp trên cánh tay, mu bàn tay của mẹ áp vào ngực trẻ. Tay còn lại vỗ lên lưng trẻ liên tiếp 5 cái với một lực vừa đủ mạnh để hỗ trợ trẻ đẩy sữa ra khỏi đường thở. Nếu trẻ vẫn chưa thử được, mẹ nên thực hiện các động tác ấn ngực cho trẻ.
• Bước 3: Đặt trẻ nằm ngửa trên đùi mẹ, dùng 2 ngón tay (ngón trỏ và ngón giữa) ấn liên tục 5 cái với lực vừa đủ vào phần giữ 2 xương núm vú.
• Bước 4: Nếu trẻ vẫn không có dấu hiệu cải thiện, mẹ nên kết hợp vỗ lưng trẻ 5 lần liên tiếp rồi ấn ngực 5 lần liên tiếp, thực hiện đến khi trẻ thở được và da hồng hào lại.

Cách xử lý lâu dài trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè

Hiện tượng trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè xảy ra đột ngột, tuy nhiên việc chăm sóc đúng cách và thay đổi một số thói quen có thể giúp giảm nguy cơ sặc sữa cho trẻ.

1. Thay đổi tư thế bú

Cho trẻ bú đúng tư thế ngay cả khi trẻ bú mẹ hay bú bình sẽ giúp trẻ dễ bú, sữa đi xuống dạ dày dễ dàng, kiểm soát các cơ đảm nhiệm chức năng bú nuốt hiệu quả hơn, từ đó, giảm nguy cơ sặc sữa thở khò khè ở trẻ sơ sinh. Mẹ có thể lựa chọn nhiều tư thế khác nhau để cho trẻ bú nhưng lưu ý cần đảm bảo các yếu tố sau:

• Trẻ cảm thấy thoải mái, đầu và thân nằm trên cùng một đường thẳng.
• Thân trẻ bám sát vào người mẹ, bụng trẻ áp sát vào bụng mẹ.
• Mặt trẻ quay vào ngực mẹ, mũi hướng đối diện núm vú.
• Tay mẹ đỡ toàn bộ cơ thể trẻ.

Ngoài ra, mẹ nên chú ý cho trẻ bú đủ sữa mỗi ngày nhưng cần chia nhỏ cữ bú, không bắt ép trẻ bú quá no để tránh trình trạng ọc sữa.

2. Vệ sinh mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý

Dùng nước muối sinh lý để vệ sinh mũi, răng miệng cho trẻ sơ sinh theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp bảo vệ sức khỏe tốt hơn. Điều này có tác dụng làm sạch khoang mũi, giảm tình trạng sổ mũi, ngạt mũi và phòng tránh các bệnh về hô hấp như viêm mũi họng, kích ứng mũi,…

Cách thực hiện:

• Đặt trẻ nằm trên giường, nghiêng đầu sang 1 bên (kê đầu trẻ cao hơn thân một chú để dễ thực hiện).
• Nhỏ 1 – 2 giọt nước muối sinh lý vào mũi trẻ và chờ 1 – 2 phút để dịch nhầy, gỉ mũi loãng, mềm hơn.
• Dùng tăm bông thấm hút, loại bỏ các chất bên trong mũi cho trẻ (có thể thay thế tăm bông bằng bóng hút).
• Dùng khăn mềm, sạch lau bên ngoài mũi của trẻ.

3. Vỗ ợ cho trẻ sơ sinh sau khi bú

Vỗ ợ sau khi bú giúp trẻ loại bỏ không khí trong dạ dày, từ đó cảm thấy dễ chịu hơn, giảm tình trạng trẻ bị đầy bụng, ọc sữa.

Cách thực hiện: Bế trẻ nhẹ nhàng sao cho cằm bé tựa vào vai mẹ, một tay giữ bé, tay còn lại vỗ nhẹ nhàng vào lưng cho đến khi trẻ ợ.

Sau một vài lần thực hiện, nếu trẻ không ợ, mẹ có thể cho trẻ bú tiếp hoặc nghỉ ngơi vì có thể lượng khí trong dạ dày ít, trẻ không có nhu cầu ợ. Tuy nhiên, mẹ nêu duy trì bế trẻ thêm 10-15 phút để tránh ọc sữa sau bú.

4. Làm sạch mũi và miệng sau mỗi bữa ăn

Đặc biệt, dùng khăn ẩm lau sạch mũi và miệng trẻ sau khi cho bú, và lau lại với nước muối sinh lý sẽ giúp loại bỏ sữa dư thừa, ngăn ngừa tình trạng trẻ hít phải sữa.

5. Một số lưu ý khác

Đối với trẻ bú mẹ, mẹ nên chú ký kiểm soát dòng chảy của sữa, tránh tình trạng sữa chảy quá nhanh, quá nhiều khiến trẻ nuốt không kịp. Tương tự, lựa bình bú có lỗ núm vú phù hợp. Đồng thời, nếu trẻ bú quá nhanh, mẹ nên ngừng cho trẻ bú một tí, để trẻ bú lại từ từ và đều hơn.

Khi cho trẻ bú, mẹ nên tạo không gian yên tĩnh, thoải mái để trẻ tập trung bú. Lưu ý, không cho trẻ bú khi trẻ đang cười, sặc, khóc hay vừa ngủ vừa bú vì sữa chảy ra liên tục, trẻ có thể không nuốt kịp dẫn đến sặc sữa.

Trẻ sơ sinh bị ọc sữa thở khò khè khi nào đến cơ sở y tế?

Trẻ bị ọc sữa thở khò khè tuy đã được sơ cứu kịp thời nhưng bố mẹ vẫn cần theo dõi chặt chẽ các biểu hiện của trẻ sau sơ cứu và cần đưa trẻ đến bệnh viện để được hỗ trợ ngay khi có các dấu hiệu như:

• Tình trạng thở khò khè không có dấu hiệu thuyên giảm, thậm chí ngày càng nghiêm trọng hơn.
• Trẻ có dấu hiệu thở nhanh, tím tái, li bì, bú kém
• Tình trạng trẻ sơ sinh ọc sữa thở khò khè diễn ra thường xuyên.
• Chững cân, chậm tăng cân.
• Trẻ có dấu hiệu mắc bệnh, nhất là các bệnh lý hô hấp.

Lưu ý: Bố mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc hoặc áp dụng các bài thuốc dân gian để điều trị sặc sữa thở khò khè cho trẻ sơ sinh bởi điều này có thể khiến trẻ gặp phải nguy hiểm, đe dọa tính mạng.

Trẻ bị ọc sữa có nên cho bú lại không?

Không. Nhiều bố mẹ nghĩ rằng, sau khi bị ọc sữa, trẻ nôn hết sữa trong dạ dày nên sẽ cảm thấy đói và quấy khóc. Tuy nhiên, khi mới bị ọc sữa xong, mẹ nên giúp trẻ vệ sinh mũi họng, theo dõi và cho trẻ nghỉ ngơi khoảng 30 – 60 phút để tinh thần trẻ trở nên thoải mái hơn rồi mới cho trẻ bú lại.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Trẻ sơ sinh bị sặc sữa thở khò khè thường không gây nguy hiểm cho trẻ nhưng bố mẹ vẫn nên chú ý quan sát các triệu chứng và hỗ trợ sơ cứu kịp thời khi trẻ có dấu hiệu nặng. Nếu sặc sữa diễn ra thường xuyên, thở khò khè kéo dài, mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và hỗ trợ.