Trẻ em bị sởi có nguy hiểm không? Ảnh hưởng như thế nào?

Trẻ em bị sởi có nguy hiểm không?

Trẻ em bị sởi có nguy hiểm. Sởi có thể xảy ra ở cả trẻ em và người lớn; tuy nhiên có xu hướng nặng và nguy cơ gặp biến chứng cao hơn ở trẻ dưới 5 tuổi, chưa được tiêm ngừa bệnh sởi, có hệ miễn dịch suy giảm. Vì vậy, bệnh sởi ở trẻ em đặc biệt nguy hiểm, cần được điều trị và chăm sóc đúng cách, kịp thời.

Sởi gây ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng sống của trẻ, gây suy giảm hệ thống miễn dịch. Bệnh gây triệu chứng điển hình như mệt mỏi, ho, chảy nước mắt, đỏ mắt, sổ mũi, có hạt Koplik trong má, sốt, phát ban từ sau tai lan lên mặt, xuống ngực, bụng và toàn bộ cơ thể… Nhiều trường hợp dù đã được chữa khỏi vẫn có thể phải đối mặt với nhiều di chứng đi theo trẻ suốt đời.

Trẻ bị sởi nguy hiểm như thế nào?

Sau vấn đề “Trẻ em bị sởi có nguy hiểm không?” thì vấn đề tiếp theo là “Bệnh nguy hiểm như thế nào?“. Một số ảnh hưởng nguy hiểm của bệnh sởi mà bố mẹ nên biết:

1. Xóa trí nhớ miễn dịch của cơ thể

Virus sởi có khả năng “xóa trí nhớ miễn dịch của cơ thể” – một khả năng đặc biệt nguy hiểm. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, virus sởi gây suy giảm miễn dịch bằng cách cản trở các hoạt động, làm chậm phản ứng miễn dịch và ngăn cản quá trình sản xuất interleukin 12 (một nhóm lớn các phân tử được gọi là cytokine, có nhiều vai trò trong cơ thể và đặc biệt là hoạt động trong hệ thống miễn dịch để giúp định hướng phản ứng miễn dịch của cơ thể). Hậu quả, trẻ bị suy giảm kháng thể trong thời gian dài, có thể kéo dài trong vài tuần, vài năm, thậm chí lâu hơn.

Một nghiên cứu từ Đại học Harvard năm 2019 cho thấy, có khoảng 11 – 73% kháng thể của trẻ bị phá hủy khi mắc bệnh sởi. Hệ miễn dịch là tuyến phòng thủ đầu tiên giúp chống lại tác nhân gây bệnh, hỗ trợ thúc đẩy quá trình hoàn thành vết thương. Đây là một tài sản vô giá được cơ thể nuôi dưỡng và xây dựng trong thời gian dài.

Tuy nhiên, khi mắc bệnh sởi, virus đã xóa đi trí nhớ của hệ miễn dịch về những bệnh lý từng mắc, khiến khả năng miễn dịch trở về trạng thái ban đầu, như những em bé mới chào đời. Điều này khiến trẻ bị sởi hoặc vừa khỏi bệnh sởi tăng nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm, mặc dù những bệnh này trẻ đã từng mắc hoặc dự phòng bằng vacxin, nguy cơ đồng nhiễm và bội nhiễm cao.

2. Nguy cơ bùng phát thành dịch cao

Bệnh sởi ở trẻ em là bệnh truyền nhiễm cấp tính qua đường hô hấp do virus sởi gây ra. Virus gây bệnh có thể lây lan trước khi người bệnh xuất hiện triệu chứng khoảng 4 ngày và kéo dài cho đến ít nhất 4 ngày sau khi ban xuất hiện. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ, nguy cơ mắc bệnh sởi lên đến 90% khi người chưa có miễn dịch với virus sởi tiếp xúc gần với người đang mắc bệnh này. Virus sởi có thể lơ lửng trong không khí hoặc bám vào các bề mặt trong khoảng 2 giờ, xâm nhập và gây bệnh khi có cơ hội tiếp xúc với đường hô hấp. Vì vậy, nếu bệnh không được phòng ngừa và kiểm soát tốt, sởi có thể gây dịch bệnh. (1)

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), năm 2021 số ca tử vong do bệnh sởi lên đến khoảng 128.000 người, chủ yếu là trẻ dưới 5 tuổi. Một thống kê khác tại Việt Nam, năm 2014, dịch sởi bùng phát, gây tử vong cho khoảng 100 trẻ mắc bệnh và nhiều trẻ phải nhập viện điều trị tích cực trong thời gian dài. (2)

Biến chứng sởi ở trẻ em

Ngoài “Trẻ em bị sởi có nguy hiểm không?” thì phụ huynh cũng nên biết các biến chứng có thể gặp phải. Sởi là một bệnh lý có nguy cơ gây biến chứng cao, ước tính trung bình khoảng 3.000 ca mắc sẽ có 1 ca tử vong do biến chứng của sởi. Biến chứng bệnh sởi ở trẻ là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong ở trẻ mắc bệnh này.

1. Viêm tai giữa

Viêm tai giữa là một biến chứng phổ biến ở trẻ mắc bệnh sởi, với tỷ lệ xuất hiện là 1/10 ca mắc. Một số triệu chứng khi trẻ gặp phải biến chứng này như đau tai dữ dội, sốt cao, chảy dịch từ tai, giảm thính lực tạm thời, quấy khóc, khó chịu. Nếu không được điều trị kịp thời, biến chứng có thể gây thủng màng nhĩ, mất thính lực vĩnh viễn hoặc lây lan nhiễm trùng đến các cấu trúc lân cận.

2. Viêm phổi

Chăm sóc trẻ bị sởi không đúng cách, virus sởi có thể tấn công vào phổi hoặc trẻ bị nhiễm trùng thứ phát dẫn đến biến chứng viêm phổi. Ước tính có khoảng 10% trẻ bị sởi gặp biến chứng này. Viêm phổi khiến trẻ ho dữ dội, khó thở, đau ngực, sốt cao kéo dài, có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, nhiễm trùng huyết, tổn thương phổi lâu dài, thậm chí gây tử vong.

3. Tiêu chảy

Cứ 10 trường hợp trẻ bị sởi sẽ có khoảng 8 trẻ gặp phải tình trạng tiêu chảy. Rối loạn đường tiêu hóa, tiêu chảy, sốt,… khiến trẻ bị sởi mệt mỏi, biếng ăn và mất nước nhanh chóng. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ và trẻ suy dinh dưỡng, có thể dẫn đến biến chứng mất nước, rối loạn điện giải, suy kiệt hoặc tử vong nếu không được kiểm soát kịp thời.

4. Viêm não, viêm màng não

Tỷ lệ xảy ra biến chứng viêm não, viêm màng não ở trẻ bị sởi là 1/1.000. Đây là một biến chứng nguy hiểm, diễn tiến nhanh, nguy cơ tử vong cao; trẻ được cứu sống vẫn phải đối mặt với những di chứng nặng nề. Virus sởi xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương gây viêm não, viêm màng não có triệu chứng thường gặp như: sốt cao, đau đầu dữ dội, cứng cổ, co giật, lú lẫn…; trường hợp nặng có thể dẫn đến hôn mê hoặc các vấn đề về thị lực, thính giác và vận động.

5. Các biến chứng khác

Ngoài các biến chứng trên, bệnh sởi còn có thể gây biến chứng viêm dạ dày ruột, viêm thanh khí phế quản, viêm cơ tim, viêm phổi kẽ và nhiều vấn đề sức khỏe phức tạp khác. Một số trường hợp bị sởi nặng có thể dẫn đến tình trạng lao tiến triển.

Trẻ suy dinh dưỡng, có chế độ dinh dưỡng kém thì khi mắc bệnh sởi, tình trạng sức khỏe và suy dinh dưỡng sẽ trầm trọng hơn. Trẻ thiếu hụt vitamin A nghiêm trọng có nguy cơ cao viêm loét giác mạc, có thể dẫn đến mù lòa. Ngoài ra, một số trẻ có thể gặp biến chứng cam tẩu mã – một tình trạng viêm loét hoại tử nghiêm trọng ở vùng hàm mặt.

Các biện pháp phòng tránh sởi ở trẻ em

Các biện pháp phòng tránh bệnh sẽ giúp các bận phụ huynh tránh vấn đề “Trẻ em bị sởi có nguy hiểm không?“. Phòng ngừa bệnh sởi là điều không thể thiếu trong chăm sóc và bảo vệ sức khỏe của trẻ một cách toàn diện. Dưới đây là một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc bệnh sởi ở trẻ em mà bố mẹ nên biết:

• Tiêm vacxin ngừa sởi: Tiêm vacxin ngừa sởi là biện pháp phòng ngừa bệnh sởi hiệu quả nhất. Bố mẹ nên cho trẻ tiêm vacxin đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế, có thể lựa chọn tiêm vacxin sởi đơn hoặc kết hợp sởi – quai bị – rubella theo tư vấn của bác sĩ. Vacxin ngừa sởi nên được tiêm mũi đầu tiên khi trẻ được 9 tháng tuổi. Ngoài ra, trẻ cũng cần được tiêm đầy đủ các mũi vacxin ngừa bệnh khác nhằm tăng đề kháng, giảm nguy cơ xuất hiện biến chứng khi nhiễm bệnh.
• Đảm bảo vệ sinh cá nhân: Thường xuyên rửa tay đúng cách với xà phòng khử khuẩn, đặc biệt trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, hắt hơi hay xì mũi. Trẻ ho, hắt hơi, xì mũi nên dùng khăn giấy che mũi/miệng. Tắm rửa hàng ngày, đảm bảo vệ sinh răng miệng, súc miệng với nước muối sinh lý mỗi ngày.
• Tăng cường dinh dưỡng: Thực hiện chế độ dinh dưỡng lành mạnh và cân bằng, có đủ 4 nhóm dưỡng chất thiết yếu với hàm lượng phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ. Tăng cường rau xanh, vitamin A, C và các vi khoáng chất khác để tăng đề kháng cho trẻ. Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, đủ nước.
• Xây dựng lối sống lành mạnh: Cho trẻ ngủ sớm, ngủ đủ và sâu giấc. Tránh để trẻ bị áp lực, stress kéo dài. Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vận động, thể dục thể thao mỗi ngày.
• Hạn chế tiếp xúc: Tránh cho trẻ tiếp xúc với người bị sởi hoặc nghi ngờ mắc sởi. Khi có dịch sởi bùng phát, nên hạn chế đưa trẻ đến những nơi đông người, khu vực công cộng. Đeo khẩu trang y tế cho trẻ khi ra ngoài và rửa tay/chân với xà phòng khi trở về nhà.
• Vệ sinh môi trường: Giữ nhà cửa sạch sẽ, thông thoáng, thường xuyên lau chùi các bề mặt thường xuyên tiếp xúc, khử khuẩn đồ chơi của trẻ.
• Thăm khám sức khỏe: Cho trẻ thăm khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ theo dõi, đánh giá sự phát triển của trẻ.

Khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Trẻ có các dấu hiệu bất thường, nghi ngờ mắc bệnh sởi như sốt cao, phát ban, ho, chảy nước mũi, đỏ mắt… cần được đưa đến bệnh viện để bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời. Ngoài ra, nếu trẻ có các vấn đề dưới đây, cần đưa trẻ đến bệnh viện để được hỗ trợ ngay lập tức:

• Sốt cao kéo dài, không hạ sau khi dùng thuốc hạ sốt.
• Ban bay đi nhưng trẻ vẫn sốt.
• Trẻ khó thở, thở nhanh, thở gấp, thở rít.
• Có xu hướng muốn ngủ nhiều hơn, li bì, lờ đờ.
• Có dấu hiệu mất nước như môi khô, trùng mắt sâu, tiểu ít hoặc từ chối uống nước.
• Nôn ói, tiêu chảy.
• Có các dấu hiệu xuất hiện biến chứng: đau tai, cứng cổ, sốt, co giật, mắt tiết mủ…
• Trẻ suy dinh dưỡng, có bệnh nền khiến hệ miễn dịch suy giảm, trẻ dưới 6 tháng tuổi bị sởi.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Trẻ em bị sởi có nguy hiểm không? Hy vọng với những thông tin trên, bố mẹ đã hiểu rõ được mức độ nguy hiểm và ảnh hưởng của sởi đối với sức khỏe và phát triển của trẻ. Bệnh sởi rất dễ gây biến chứng, vậy nên tuyệt đối không được áp dụng các phương pháp điều trị dân gian để chữa bệnh cho trẻ.