Trẻ chậm phát triển vận động: Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Trẻ chậm phát triển vận động là gì?

Trẻ chậm phát triển vận động là những trẻ gặp khó khăn hoặc bị chậm trễ trong việc đạt được các mốc phát triển liên quan đến khả năng vận động so với các bạn cùng lứa tuổi. Kỹ năng vận động ở trẻ được chia làm vận động thô – liên quan đến các nhóm cơ lớn (cơ cảnh tay, cơ chân,…) và vận động tinh – liên quan đến các nhóm cơ nhỏ hơn (cơ bàn tay, cơ ngón tay…).

Chậm phát triển vận động ở trẻ em có thể là chậm phát triển vận động thô hoặc chậm phát triển vận động tinh hoặc cả hai. Điều này có nghĩa, chậm phát triển vận động ở trẻ gây ảnh hưởng đến khả năng phối hợp, điều khiển các nhóm cơ lớn hoặc/và các nhóm cơ nhỏ hơn. (1)

Nguyên nhân trẻ chậm phát triển vận động

Tốc độ phát triển vận động của mỗi trẻ là khác nhau, bị tác động bởi nhiều yếu tố. Các yếu tố có thể gây tác động xấu đến sự phát triển vận động của trẻ như:

• Yếu tố trước sinh: Người mẹ chăm sóc thai kỳ không tốt dẫn đến suy dinh dưỡng thai kỳ, thường xuyên mắc bệnh vặt trong thai kỳ (cảm cúm, cảm lạnh, nhiễm trùng, sởi, quai bị, rubella,…), tiếp xúc với hóa chất độc hại.
• Biến chứng sản khoa: Trẻ sinh non, cân nặng khi sinh thấp, thiếu oxy não trong quá trình sinh nở,… hoặc một số trường hợp sinh khó có sử dụng dụng cụ sinh giúp sẽ có nguy cơ cao gặp phải các biến chứng, chậm phát triển vận động.
• Yếu tố sau sinh: Chăm sóc trẻ không đúng cách, thiếu dinh dưỡng khiến trẻ thường xuyên mắc bệnh có thể làm tăng nguy cơ chậm phát triển vận động ở trẻ. Ngoài ra, trẻ có thể chậm phát triển do các vấn đề sức khỏe như vàng da, viêm não, viêm màng não, chấn thương sọ não, viêm phổi,…

Một số trường hợp trẻ chậm phát triển vận động do bất thường di truyền như chứng loạn sản sụn khiến chân, tay của trẻ ngắn lại hoặc do các vấn đề sức khỏe khác ảnh hưởng đến sự phát triển của mô cơ như bại não, loạn dưỡng cơ. Một số khác, chậm phát triển vận động ở trẻ xảy ra do các vấn đề về cấu trúc như bất thường về chiều dài chân, tay.

Dấu hiệu trẻ chậm phát triển thể chất

Bình thường, trẻ 3 tháng tuổi đã biết lẫy; trẻ 7 tháng tuổi đã biết bò; trẻ 9 tháng tuổi đã bắt đầu tập đi; trẻ 12 tháng tuổi đã có thể bước chập chững những bước đi đầu tiên.

Chậm phát triển vận động ở trẻ có thể được nhận biết sớm ở giai đoạn nhũ nhi thông qua các dấu hiệu như:

• Trẻ 3 tháng tuổi: Chưa biết cầm nắm đồ vật, không thể tự đưa đồ vật lên miệng; khó kiểm soát đầu, cổ; chưa biết lẫy.
• Trẻ 7 tháng tuổi: Chưa biết lẫy, lật; không thể tự ngồi dậy.
• Trẻ 9 tháng tuổi: Chưa biết bò, chưa thể tự xoay/trở người hoặc có thể bò nhưng phối hợp tay chân không đồng đều, còn nhiều khó khăn.
• Trẻ 12 – 18 tháng tuổi: Chưa thể tự đứng vững, chưa biết đi.

Một số vấn đề thường gặp ở trẻ chậm phát triển:

• Trẻ chậm hoặc không đạt được các mốc phát triển trong độ tuổi dự kiến.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc phối hợp giữa các cơ, giữ thăng bằng khiến trẻ dễ bị té ngã, gặp khó khăn trong chạy nhảy.
• Trẻ gặp khó khăn trong việc thực hiện các vận động đòi hỏi độ chính xác cao như cầm bút, tô màu, cài nút áo, buộc dây…
• Trẻ bị yếu cơ khiến các hoạt động thể chất bị hạn chế, dễ bị mệt mỏi.

Chẩn đoán trẻ bị chậm phát triển vận động

Khi nghi ngờ trẻ bị chậm phát triển vận động, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị, hỗ trợ càng sớm càng tốt. Nhằm hỗ trợ quá trình chẩn đoán được chính xác và nhanh chóng, bác sĩ có thể cần bố mẹ cung cấp thêm một số thông tin của trẻ như sự phát triển, tiền sử bệnh. Bên cạnh đó, trẻ sẽ được yêu cầu thực hiện một số bài kiểm tra để bác sĩ đánh giá mức độ phát triển của trẻ.

Cách điều trị trẻ bị chậm phát triển vận động

Tùy vào từng trường hợp cụ thể, độ tuổi và mức độ chậm phát triển vận động, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Việc điều trị có thể cần sự phối hợp chặt chẽ từ bác sĩ, gia đình và giáo viên.

Trẻ được hỗ trợ tập vật lý trị liệu và liệu pháp ngôn ngữ, tâm lý, giáo dục đặc biệt nhằm rút ngắn khoảng cách phát triển so với trẻ cùng lứa tuổi; trẻ tự tin hòa nhập với xã hội. Ngoài ra, bác sĩ có thể kê một số thuốc hỗ trợ điều trị cho trẻ. Trẻ cần được thăm khám sức khỏe định kỳ để bác sĩ theo dõi và đánh giá sự phát triển của trẻ.

Các bài tập vật lý trị liệu cho trẻ chậm phát triển vận động

Vật lý trị liệu phù hợp đóng vai trò quan trọng trong điều trị chậm phát triển vận động ở trẻ. Bên cạnh việc tập luyện tại các trung tâm vật lý trị liệu, bệnh viện, bố mẹ có thể hỗ trợ trẻ tập luyện tại nhà thông qua một số bài tập như:

• Massage cơ tay, cơ chân và toàn thân cho trẻ.
• Tạo thuận nâng đầu cổ.
• Tạo thuận lẫy.
• Giữ thăng bằng ở tư thế ngồi.
• Tạo thuận bò trên đùi.
• Tạo thuận ngồi xổm và đứng dậy.
• Tạo thuận đứng bám.
• Dạy trẻ mặc áo.
• Tập cho trẻ cầm nắm đồ vật, ném và bắt bóng.
• Tập cho trẻ leo trèo, giữ thăng bằng.

Lưu ý, tập vật lý trị liệu cho trẻ chậm phát triển tại nhà cần có sự giám sát chặt chẽ và hỗ trợ của người thân; thực hiện trong khu vực an toàn nhằm hạn chế tối đa các yếu tố nguy cơ, gây chấn thương cho trẻ.

Địa chỉ khám trẻ chậm phát triển đáng tin cậy

Với trẻ chậm phát triển vận động, bố mẹ có thể đưa trẻ đến PlinkCare để bác sĩ thăm khám và hướng dẫn điều trị cụ thể. PlinkCare là bệnh viện đa khoa chuyên sâu, được đầu tư trang thiết bị hiện đại, quy tụ đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm.

Khi đưa trẻ đến kiểm tra chậm phát triển tại đây, trẻ sẽ thăm khám và điều trị theo phác đồ “cá thể hóa” có sự phối hợp với các bác sĩ từ những chuyên khoa liên quan như khoa Nhi, Cơ Xương Khớp, Phục hồi chức năng, Nội thần kinh, Tâm lý,… Từ đó, mang đến hiệu quả điều trị tối ưu nhất, giúp trẻ nhanh chóng bắt kịp với sự phát triển của lứa tuổi, hòa nhập với xã hội.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về trẻ chậm phát triển vận động cũng như hướng xử lý khi phát hiện bệnh. Chậm phát triển có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, điều quan trọng là trẻ cần được phát hiện và can thiệp sớm, đúng cách.