Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì? Nên kiêng gì để cải thiện sức khỏe?

Tổng quan bệnh viêm phổi ở trẻ

Trước khi trả lời trẻ bị viêm phổi nên ăn gì thì hãy cùng tìm hiểu về bệnh viêm phổi trước. Viêm phổi ở trẻ là tình trạng viêm ở phổi do sự xâm nhập của các tác nhân gây nhiễm trùng khiến nhu mô phổi bị tổn thương, túi phế nang chứa đầy mủ và dịch gây khó khăn hô hấp và thiếu hụt oxy cung cấp đến các cơ quan. Tác nhân gây bệnh có thể là vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng; trong đó, virus là nguyên nhân gây viêm phổi thường gặp ở trẻ dưới 5 tuổi.

Bệnh có thể lây lan trực tiếp thông qua tiếp xúc với giọt bắn có chứa tác nhân gây bệnh do người bệnh phát tán ra môi trường khi ho, hắt hơi hay nói chuyện hoặc lây lan gián tiếp thông qua tiếp xúc với các bề mặt có chứa virus. Nguy cơ mắc bệnh cao hơn, diễn tiến nhanh và nặng hơn nếu là trẻ sinh non, có hệ miễn dịch kém, có tiền sử mắc bệnh về hô hấp hay thường xuyên tiếp xúc với ô nhiễm, khói bụi, khói thuốc lá.

Theo Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), ước tính trên thế giới, trung bình cứ trung bình 43 giây sẽ có ít nhất 1 bệnh nhi tử vong do viêm phổi. Tại Việt Nam – một trong những quốc gia có nhiều trẻ mắc viêm phổi nhất thế giới, ước tính mỗi năm có khoảng 4.000 trẻ tử vong do bệnh lý này. (1)

Bệnh viêm phổi ở trẻ khởi phát với các triệu chứng nhẹ, thường gặp như sốt nhẹ, ho, sổ mũi, đau đầu, mệt mỏi,… Do đó, bệnh rất dễ nhầm lẫn với cảm cúm dẫn đến việc điều trị viêm phổi ở trẻ sai cách, kéo dài thời gian bệnh và tăng nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, khi quan sát kỹ nhịp thở của trẻ khi nằm im, không sốt, phụ huynh có thể nhận biết bệnh viêm phổi ở trẻ sớm:

• Nhịp thở >= 60 lần/phút ở trẻ dưới 2 tháng tuổi.
• Nhịp thở >= 50 lần/phút ở trẻ từ 2 tháng tuổi đến dưới 12 tháng tuổi.
• Nhịp thở >= 40 lần/phút ở trẻ từ 12 tháng đến 5 tuổi.

Viêm phổi ở trẻ có diễn tiến rất nhanh do đó nếu nghi ngờ hoặc phát hiện trẻ bị viêm phổi, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám sớm. Trẻ cần được đưa đến bệnh viện cấp cứu ngay khi có các dấu hiệu nguy hiểm: sốt cao, khó thở, da nhợt nhạt, đau tức ngực, bú kém, nôn trớ, tiêu chảy liên tục, co rút lõm ngực (ở trẻ dưới 2 tuổi), mất nước,… Việc chậm trễ trong điều trị có thể khiến trẻ đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm như tím tái do thiếu oxy não, nhiễm trùng huyết, áp xe phổi, suy hô hấp,…

Tầm quan trọng của chế độ ăn trong điều trị viêm phổi cho trẻ

Khi mắc bệnh viêm phổi, các triệu chứng khó chịu của viêm phổi như sốt, ho, khó thở, mệt mỏi, biếng ăn,… khiến trẻ nhanh chóng bị sụt cân do không bổ sung đủ dinh dưỡng và năng lượng cho cơ thể. Việc duy trì chế độ ăn phù hợp, đảm bảo trẻ luôn được bổ sung đủ dinh dưỡng sẽ giúp cơ thể tăng đề kháng, từ đó nhanh chóng hồi phục sức khỏe, giảm nguy cơ xuất hiện biến chứng.

Nhóm dưỡng chất nên dùng cho trẻ bị viêm phổi

Ở trẻ đã bắt đầu ăn dặm trở lên, chế độ ăn hàng ngày của trẻ cần được bổ sung đủ bốn nhóm dưỡng chất quan trọng, gồm:

• Nhóm tinh bột: Tinh bột có vai trò cung cấp năng lượng chủ yếu cho các hoạt động của cơ thể. Một số thực phẩm chứa nhiều tinh bột như gạo, hạt sen, ý dĩ,…
• Nhóm đạm (Protein): Bổ sung đủ đạm giúp cơ thể và hệ miễn dịch phát triển khỏe mạnh hơn. Phụ huynh cho trẻ ăn cân bằng giữa đạm thực vật và đạm động vật qua các thực phẩm như thịt, cá, trứng, đậu, nấm,…
• Nhóm vitamin và khoáng chất: Rau củ (rau xanh, cà rốt, rau dền, rau ngót,…) là thực phẩm không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của trẻ giúp bổ sung vitamin và khoáng chất, hỗ trợ miễn dịch và tiêu hóa. Ngoài ra, phụ huynh nên khuyến khích trẻ ăn nhiều trái cây tươi, nhất là các loại trái cây tươi, giàu vitamin để tăng đề kháng.
• Nhóm béo: Omega 3, Omega 6, Omega 9, dầu mè, dầu đậu nành,… là những chất béo/thực phẩm chứa chất béo chưa bão hòa, giúp trẻ hấp thụ vitamin và các dưỡng chất hiệu quả hơn.

Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì?

Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì để tăng đề kháng, nhanh khỏi bệnh? Dưới đây là một số thực phẩm tốt cho trẻ đang mắc bệnh, phụ huynh có thể tham khảo, bổ sung vào thực đơn hằng ngày của trẻ:

1. Ngũ cốc

Ngũ cốc nguyên hạt là thực phẩm chứa nhiều carbohydrate phức hợp giúp bổ sung năng lượng hàng ngày cho trẻ. Ngoài ra, nó còn chứa nhiều chất xơ, giúp chống viêm, giảm nhẹ triệu chứng hô hấp, hỗ trợ hoạt động của phổi.

2. Thực phẩm giàu protein

Protein giúp sửa chữa, tái tạo các tế bào bị tổn thương, sản sinh các tế bào mới, đẩy nhanh quá trình hồi phục cơ thể. Thiếu protein rất dễ khiến trẻ rơi vào tình trạng suy dinh dưỡng và dễ mắc bệnh hơn. Do đó, phụ huynh cần chú ý bổ sung đủ protein cho trẻ, nên ưu tiên các thực phẩm giàu đạm ít béo như thịt cá, thịt trắng, các loại đậu.

Lưu ý, khi trẻ đang viêm phổi, phụ huynh nên hạn chế cho trẻ ăn thịt đỏ bởi nó có thể khiến tình trạng viêm trở nên nặng hơn.

3. Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì? Rau lá xanh là lựa chọn tốt

Rau lá xanh chứa nhiều chất xơ, vitamin và khoáng chất giúp tăng đề kháng, kháng viêm, hỗ trợ chống lại tác nhân gây nhiễm trùng. Một số loại rau xanh trẻ nên ăn nhất là khi bị viêm phổi: rau diếp, rau ngót, cải xoăn, cải bó xôi,…

4. Trái cây có múi

Bưởi, cam,… là nhóm trái cây có múi giàu vitamin (thường chứa nhiều vitamin B, C), chất xơ và khoáng chất. Các chất dinh dưỡng trong trái cây có múi không chỉ giúp trẻ tăng miễn dịch mà còn có thể giúp giảm tắc nghẽn trong phổi, giảm ho.

5. Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì? Sữa chua tốt cho sức khỏe

Sữa chua bổ sung lợi khuẩn, hỗ trợ tiêu hóa giúp trẻ hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, nó còn có công dụng ức chế phản ứng viêm, giúp tăng đề kháng cho trẻ.

6. Mật ong

Mật ong có đặc tính kháng viêm, kháng khuẩn, chống oxy hóa và chứa nhiều vitamin, khoáng chất. Do đó, phụ huynh có thể dùng mật ong pha nước ấm cho trẻ uống để giúp cải thiện các triệu chứng của viêm phổi.

Lưu ý mật ong chỉ dùng được cho trẻ từ 2 tuổi trở lên, để đảm bảo an toàn, trước khi cho trẻ dùng mật ong, phụ huynh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.

Trẻ bị viêm phổi nên uống gì?

Tiếp theo vấn đề trẻ bị viêm phổi nên ăn gì là vấn đề nên uống gì. Trẻ bị viêm phổi nên uống nhiều nước để bù lại lượng nước, điện giải mất đi do các triệu chứng viêm phổi gây ra.

1. Nước lọc

Các chuyên gia khuyến cáo, phụ huynh nên khuyến khích trẻ uống nhiều nước, đảm bảo cung cấp đủ cơ thể mỗi ngày bởi các lợi ích của nó như giúp thanh lọc cơ thể, đào thải độc tố, giúp trẻ nhanh khỏi bệnh,… Tuy nhiên, chỉ nên cho trẻ uống lượng nước vừa đủ, uống từng ngụm nhỏ và rải đều trong ngày, không bắt ép trẻ uống nước quá nhiều.

2. Nước ép cà rốt

Cà rốt chứa nhiều dưỡng chất, vitamin và chất chống oxy hóa, đặc biệt có chứa carotene giúp kháng viêm, cải thiện nhiễm trùng. Do đó, khi trẻ bị viêm phổi, phụ huynh có thể cho trẻ uống nước ép cà rốt để tăng đề kháng và dưỡng chất cho trẻ.

3. Nước ép nho

Trong thành phần nho đỏ, nho tím có chứa resveratrol – một hoạt chất có tính oxy hóa và một số dưỡng chất khác, có tính kháng viêm tốt. Uống nước ép nho với liều lượng phù hợp sẽ giúp bệnh được đẩy lùi nhanh chóng, tăng cường sức khỏe tim mạch.

4. Nước chanh dây

Chanh dây chứa nhiều axit amin, vitamin A, vitamin C và khoáng chất giúp tăng đề kháng và cải thiện các triệu chứng của viêm phổi hiệu quả. Uống nước ép chanh dây với liều lượng phù hợp còn giúp kích thích vị giác của trẻ, hỗ trợ hệ tiêu hóa và giúp trẻ ngủ ngon giấc hơn.

5. Nước ép bạc hà & dâu tây

Trẻ bị viêm phổi, mẹ có thể cho trẻ uống nước ép bạc hà và dâu tây để tăng đề kháng và miễn dịch. Bạc hà có đặc tính kháng viêm, kháng khuẩn, thường được sử dụng để điều trị ho, giúp cơ trơn đường hô hấp thư giãn, cải thiện tình trạng khó thở, tắc nghẽn đường hô hấp. Bên cạnh đó, dâu tây chứa nhiều axit phenolic, axit ascorbic, tanin, flavonoid,… có tác dụng hỗ trợ cơ thể loại bỏ các tác nhân gây bệnh.

Trẻ viêm phổi kiêng ăn gì?

Vấn đề trẻ viêm phổi kiêng ăn gì cũng quan trọng không kém vấn đề trẻ bị viêm phổi nên ăn gì. Trẻ em rất dễ bị cuốn hút bởi những món ăn có mùi thơm, màu sắc hấp dẫn, đa dạng. Tuy nhiên, phụ huynh nên chú ý chọn lọc thực đơn hàng ngày cho trẻ phù hợp, khoa học, nhất là khi trẻ đang bị viêm phổi. Một số thực phẩm trẻ nên kiêng ăn:

1. Thực phẩm để lạnh

Kem, nước lạnh, nước đá,… các thực phẩm để lạnh là một trong những nhóm thực phẩm trẻ cần kiêng khi bị viêm phổi bởi chúng khiến trẻ ho nhiều hơn, tăng tổn thương nhu mô phổi. Bên cạnh đó, không nên cho trẻ tắm nước lạnh, hạn chế tắm đêm cho trẻ bởi khi bị viêm phổi, đề kháng trẻ yếu hơn và vi khuẩn, virus gây bệnh có thể bùng phát khiến bệnh diễn tiến nặng hơn.

2. Thịt chế biến sẵn

Trong các loại thịt, thức ăn chế biến sẵn, đồ hộp thường có chứa chất bảo quản Nitrat, đồng thời, hàm lượng dinh dưỡng của chúng không cao. Việc ăn nhiều các sản phẩm thịt chế biến sẵn này có thể khiến các triệu chứng viêm phổi nặng hơn, kéo dài thời gian bệnh, tăng nguy cơ viêm phổi cấp tính, đe dọa sức khỏe, tính mạng của trẻ.

3. Thực phẩm nhiều muối

Thực phẩm nhiều muối, tức sẽ chứa nhiều natri. Việc ăn nhiều các thực phẩm này có thể kích thích các phản ứng ở đường hô hấp, gây ho đờm, ho nhiều, kéo dài.

4. Thực phẩm có vị ngọt đậm

Trẻ thường rất thích các món ăn có vị ngọt như bánh kẹo, nước ngọt,… Nhưng thực phẩm có vị ngọt đậm, hàm lượng đường cao là một trong những yếu tố khiến tình trạng viêm của cơ thể trở nên nghiêm trọng hơn. Chúng cản trở các hoạt động của hệ miễn dịch, từ đó trẻ lâu hồi phục sức khỏe. Do đó, khi bị viêm phổi, trẻ nên hạn chế ăn các món ăn có vị quá ngọt; phụ huynh có thể đổi cho trẻ dùng những món ăn, bánh kẹo ít ngọt, sử dụng đường cho người ăn kiêng.

5. Đồ ăn chiên, rán, có nhiều dầu mỡ

Thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ thường có màu sắc, hương vị kích thích trẻ nhưng nó không tốt cho sức khỏe, đặc biệt là khi trẻ đang mắc bệnh. Khả năng hấp thụ dinh dưỡng của trẻ đang bị viêm phổi thường sẽ kém hơn so với bình thường; vậy nên khi ăn các thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ trẻ rất dễ bị rối loạn tiêu hóa, khó tiêu, đầy bụng, chướng bụng.

6. Hải sản có vảy, mai cứng

Hải sản có tính hàn, có thể gây kích thích cơ thể tiết đờm nhiều hơn khiến trẻ hô hấp khó khăn, ảnh hưởng đến quá trình bài tiết, hoạt động của phổi; từ đó, tăng tổn thương phổi. Đặc biệt, các hải sản có vảy, mai cứng như tôm, cua, khi không xử lý cẩn thận, lớp vỏ của chúng có thể gây tổn thương niêm mạc họng.

7. Đậu phộng, hạt dưa, socola

Đậu phộng, hạt dưa, socola là những thực phẩm chứa nhiều dầu, có thể kích thích cơ thể sản sinh ra nhiều đờm, nhất là khi ăn. Điều này gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần của trẻ, khiến trẻ khó thở, mệt mỏi hơn.

8. Đồ uống có ga

Đồ uống có ga có chứa axit photphoric gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ canxi và magie – hai dưỡng chất quan trọng đối với hệ miễn dịch. Lượng đường, muối natri và cafein có trong đồ uống có ga có thể khiến trẻ mất nước. Ngoài ra, trẻ uống nước ngọt rất dễ no, ảnh hưởng đến bữa ăn hàng ngày. Nhiều trẻ có thể quên uống nước lọc do uống nước có ga quá nhiều trong ngày.

Những lưu ý về chế độ ăn cho trẻ bị viêm phổi

Bên cạnh việc đảm bảo bổ sung đủ chất, phù hợp nhu cầu, phụ huynh nên lưu ý các vấn đề về chế độ dinh dưỡng khi trẻ bị viêm phổi sau:

• Cho trẻ ăn thức ăn giàu dinh dưỡng, chế biến đa dạng để kích thích vị giác của trẻ, ưu tiên các món ăn mềm, dễ tiêu hóa.
• Không ép trẻ ăn quá nhiều, chỉ ăn vừa đủ, chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày để trẻ được bổ sung đủ chất và năng lượng. Đối với trẻ nhỏ dưới 6 tháng tuổi, mẹ duy trì cho bé bú đủ sữa, chia nhỏ cữ bú cho trẻ.
• Lựa chọn thực phẩm rõ nguồn gốc, xuất xứ, hạn sử dụng.
• Đảm bảo vệ sinh khi sơ chế, chế biến thực phẩm và cho trẻ ăn.
• Có thể thông mũi cho trẻ bằng nước muối sinh lý trước khi cho ăn để trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
• Khuyến khích trẻ uống nhiều nước, đảm bảo đủ nước cho cơ thể.

Trẻ bị viêm phổi có cần tham khảo bác sĩ về chế độ ăn uống không?

Bổ sung dinh dưỡng cho trẻ đầy đủ và khoa học là yếu tố quan trọng để trẻ phát triển khỏe mạnh và nhanh chóng hồi phục sức khỏe. Do đó, nếu gặp khó khăn trong việc lựa chọn thực đơn hàng ngày cho trẻ, phụ huynh có thể tham khảo ý kiến các chuyên gia, bác sĩ Dinh dưỡng Nhi để được tư vấn thêm.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Trẻ bị viêm phổi nên ăn gì? Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của chế độ ăn uống hàng ngày đối với trẻ bị viêm phổi.