Trẻ bị nổi hạch sau gáy: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Trẻ bị nổi hạch sau gáy là bị gì?

Trẻ bị nổi hạch sau gáy là tình trạng một hoặc một nhóm hạch bạch huyết ở vùng gáy của trẻ phì đại bất thường, kích thước trên 1cm, có thể gây đau hoặc không đau và có thể đi kèm một số triệu chứng khác như sốt, đổ mồ hôi đêm, đau đầu, mệt mỏi, biếng ăn…

Hạch là một nhóm tế bào lympho thuộc hệ hạch bạch huyết, được coi như những “chốt” bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhiễm của các tác nhân gây bệnh. Trên cơ thể có hơn 600 hạch phân bố rộng khắp cơ thể, được liên kết với nhau tạo thành một mạng lưới hạch; kích thước nhỏ hơn 1cm có hình dáng như hạt đậu, có thể sờ thấy được tại một số vị trí.

Khi trẻ gặp phải một vấn đề sức khỏe nào đó hoặc bị chấn thương ở khu vực phía sau gáy, hạch bạch huyết ở khu vực này có thể sưng lên. Một số nhiễm trùng thông thường có thể gây sưng hạch sau gáy: viêm họng liên cầu khuẩn, mắc bệnh sởi, nhiễm trùng tai, áp xe/nhiễm trùng răng, bệnh bạch cầu đơn nhân, viêm da, nhiễm trùng vết thương, HIV/AIDS,… (1)

Ngoài ra, trẻ nổi hạch sau gáy có thể do bệnh lao, bệnh toxoplasma, mèo cào, lupus, viêm khớp dạng thấp,… hiếm gặp hơn có thể là ung thư hạch, bệnh bạch cầu hoặc di căn của khối u/ ung thư khu vực lân cận.

Triệu chứng nổi hạch sau gáy ở trẻ em

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây nổi hạch, trẻ nổi hạch sau gáy sẽ có các triệu chứng sau:

1. Trường hợp không có cảm giác đau

Ở những trường hợp này, kích thước hạch bị sưng thường dao động trong khoảng 2cm đổ lại. Ngoài ra, trẻ không có dấu hiệu bất thường nào khác, vẫn sinh hoạt bình thường; hệ miễn dịch vẫn đang hoạt động trơn tru.

2. Trường hợp gây ra tình trạng sưng, đỏ và nóng

Hạch sưng, đỏ và nóng có thể là dấu hiệu trẻ đang bị tấn công bởi vi khuẩn lao hoặc một siêu vi nào đó. Bố mẹ nên chú ý quan sát các triệu chứng kèm theo, kiểm tra xem trẻ có nổi hạch ở các vị trí khác không bởi ở những trường hợp này, trẻ cũng có thể nổi thêm hạch ở nhiều vị trí khác như tai, cằm, nách… Ngoài ra, hạch sưng đỏ và nóng có thể do viêm xoang, viêm đường hô hấp hoặc viêm tai giữa. Bình thường, vị trí hạch sưng không gây đau nhưng nếu chạm đến, trẻ có thể đau và khó chịu; hạch có thể di động.

3. Trường hợp cứng và không có sự di chuyển

Hạch sưng, cứng và không di chuyển thường là dấu hiệu cảnh bảo bệnh lý nguy hiểm, ung thư hạch hoặc liên quan đến sự di căn của khối u ở những khu vực lân cận.

Trẻ bị nổi hạch sau gáy có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp nổi hạch ở gáy là lành tính và có thể tự giới hạn, tuy nhiên trẻ cần được đưa đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám, xác định nguyên nhân gây sưng hạch; từ đó, có phương hướng chăm sóc, điều trị phù hợp. (2)

Cách điều trị trẻ bị nổi hạch sau gáy

Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ sẽ tư vấn điều trị tình trạng nổi hạch sau gáy ở trẻ phù hợp:

1. Trường hợp không có cảm giác đau

Đây là tình trạng bình thường và không cần điều trị. Hạch sau gáy sẽ tự xẹp xuống khi trẻ được chăm sóc đúng cách tại nhà.

2. Trường hợp gây ra tình trạng sưng, đỏ và nóng

Nhiều trường hợp trẻ nổi hạch sau gáy không được phát hiện và điều trị sớm, tình trạng sưng hạch trở nên nặng và nguy hiểm, sưng đỏ, có thể có mủ. Bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau, kháng viêm, kháng sinh (nếu có nhiễm trùng) tùy thuộc vào kết quả thăm khám bệnh. Nếu được điều trị và chăm sóc đúng cách, tình trạng này sẽ biến mất sau 7 – 10 ngày và không để lại di chứng.

Một số trường hợp hạch sưng to dọa vỡ, ảnh hưởng đến các cơ quan xung quanh, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số thủ thuật như rạch, dẫn lưu hạch.

3. Trường hợp cứng và không có sự di chuyển

Hạch cứng, không di chuyển là dấu hiệu của bệnh lý nguy hiểm. Việc điều trị tình trạng nổi hạch sau gáy ở trẻ trong trường hợp này sẽ dựa vào điều trị căn nguyên gây sưng hạch. Trẻ có thể cần hóa trị, xạ trị nếu hạch sưng do ung thư.

Cách chăm sóc trẻ bị nổi hạch sau gáy

Bên cạnh việc cho trẻ dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, chăm sóc trẻ một cách khoa học và hợp lý sẽ giúp tăng hiệu quả điều trị, giúp trẻ nhanh chóng hồi phục sức khỏe. Một số lưu ý khi chăm sóc trẻ bị nổi hạch sau gáy:

• Đảm bảo các yếu tố vệ sinh: Vệ sinh cá nhân và răng miệng hàng ngày cho trẻ. Dọn dẹp khu vực sống, tạo không gian sạch sẽ nhằm giảm nguy cơ nhiễm bệnh khuẩn cho trẻ.
• Dinh dưỡng đầy đủ, lành mạnh, an toàn: Cho trẻ ăn uống đủ chất, ưu tiên những thực phẩm cung cấp nhiều năng lượng và dinh dưỡng; tăng hàm lượng rau xanh và những thực phẩm bổ sung nhiều vitamin, khoáng chất trong các bữa ăn. Khuyến khích trẻ uống nhiều nước.
• Không sờ, nắn hoặc tác động lực lên hạch bị sưng: Trẻ em có tính tò mò nên khi hạch sau gáy sưng lên, trẻ sẽ có chú ý đến hạch nhiều hơn và có xu hướng sờ, nắn hạch. Tuy nhiên, điều này có thể khiến tình trạng hạch bị sưng trở nên tệ hơn, vậy nên bố mẹ nên nhắc nhở trẻ, tránh để trẻ quá chú ý đến hạch.
• Sinh hoạt khoa học: Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Trẻ nên ngủ đủ giấc và sâu giấc, cân bằng giữa thời gian giấc ngủ và học tập, vui chơi. Cho trẻ tham gia các hoạt động vận động vừa sức còn giúp tăng đề kháng, cơ thể khỏe mạnh.

Khi nào nên đưa trẻ đến cơ sở y tế?

Khi phát hiện trẻ bị nổi hạch sau gáy, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp, đặc biệt là khi hạch gây đau, khó chịu, tác động xấu đến sức khỏe và cuộc sống của trẻ. Khi chăm sóc trẻ nổi hạch sau gáy tại nhà, nếu trẻ có các dấu hiệu dưới đây, cần đưa trẻ trở lại bệnh viện để được bác sĩ hỗ trợ:

• Hạch sau gáy sưng to, kéo dài ảnh hưởng đến chức năng của các cơ quan xung quanh.
• Trẻ sốt cao và không thể kiểm soát bằng thuốc hạ sốt.
• Trẻ bị co giật.
• Hạch sưng căng, cảm giác như sắp vỡ.
• Trẻ không thể cử động cổ, cứng cổ.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:

Hy vọng với những thông tin trên, bố mẹ đã hiểu rõ hơn về tình trạng nổi hạch ở trẻ cũng như biết được cần làm gì khi trẻ bị nổi hạch sau gáy. Hầu hết hạch sẽ xẹp xuống, trở lại bình thường tuy nhiên bố mẹ không nên chủ quan trong chăm sóc và điều trị cho trẻ.