Tràn dịch khớp cổ chân: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán

Tràn dịch khớp cổ chân là gì?

Tràn dịch khớp cổ chân là tình trạng dịch khớp trong bao hoạt dịch tiết ra nhiều hơn bình thường, tràn vào những mô mềm quanh khớp cổ chân, gây sưng tấy và đau nhức. Tình trạng tràn dịch có thể xảy ra ở bất kỳ khớp động (khớp có bao hoạt dịch) nào trên cơ thể, trong đó có thể ở khớp cổ chân.

Nếu điều trị kịp thời và đúng cách, tràn dịch khớp cổ chân sẽ được kiểm soát, không ảnh hưởng tới các hoạt động hằng ngày của người bệnh. Việc trì hoãn điều trị, tình trạng viêm, tràn dịch kéo dài có thể dẫn tới những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hoạt động chức năng của người bệnh.

Dấu hiệu khớp chân bị tràn dịch

Người bị tràn dịch khớp cổ chân thường có các triệu chứng như: (1)

• Viêm sưng khớp cổ chân
• Đau khớp cổ chân tăng khi đi lại/vận động
• Cứng khớp cổ chân, giảm tầm vận động của khớp
• Vùng da quanh khớp cổ chân tấy đỏ và nóng hơn những vùng khác

Cùng với việc xem xét các dấu hiệu cơ bản của tình trạng tràn dịch khớp cổ chân, bác sĩ còn xem xét các biểu hiện khác ở từng người bệnh nhằm hướng đến tìm ra nguyên nhân. Nếu tràn dịch khớp do chấn thương, vùng khớp cổ chân thường bị bầm tím, chảy máu. Đối với các trường hợp do nhiễm khuẩn, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng toàn thân đi kèm như sốt, lạnh run…

Các tình trạng tràn dịch khớp phổ biến bao gồm:

• Tràn dịch khớp gối
• Tràn dịch khớp háng
• Tràn dịch khớp vai
• Tràn dịch khớp cổ tay

Nguyên nhân gây viêm khớp tràn dịch khớp cổ chân

1. Thoái hóa khớp cổ chân

Khi bị thoái hóa khớp cổ chân, lớp sụn sẽ không còn duy trì được độ dày cần thiết để đệm lót, làm tăng áp lực lên những đầu xương và các mô mềm xung quanh khớp. Lâu dần, những bộ phận cấu thành khớp cổ chân đều bị suy giảm chức năng.

Tràn dịch khớp cổ chân thường chỉ xảy ra ở những trường hợp thoái hoá khớp nặng hoặc khi người bệnh có đồng mắc các bệnh lý khác gây tràn dịch khớp.

2. Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn với đặc trưng là tình trạng viêm ở các khớp đối xứng trong cơ thể trong đó có thể ở khớp cổ chân. Bệnh tấn công từ màng hoạt dịch vào sụn khớp đến xương dưới sụn. Dưới tác động của những yếu tố gây viêm, khớp cổ chân sẽ sưng đau, tràn dịch và kém linh hoạt.

3. Gout

Gout là bệnh viêm khớp do rối loạn chuyển hóa, dẫn tới tình trạng tích tụ axit uric ở các khớp, gồm khớp cổ chân. Bệnh gây đau khớp dữ dội đi kèm triệu chứng sưng tấy, đỏ và ấm, có thể dẫn tới tình trạng tràn dịch khớp ở cổ chân.

4. Nhiễm trùng khớp

Nhiễm trùng khớp hay còn gọi là viêm khớp nhiễm trùng là tình trạng bệnh nghiêm trọng, có thể làm hỏng hoặc phá hủy cấu trúc khớp cổ chân (2). Tình trạng viêm nhiễm  còn ảnh hưởng đến mô mềm gây sưng và đau cổ chân.

5. Chấn thương

Những chấn thương thường gặp trong cuộc sống hàng ngày như bong gân, gãy xương cổ chân… có thể dẫn tới tổn thương cấp tính, làm khởi phát viêm tại bao hoạt dịch, gây tràn dịch khớp cổ chân.

6. Lực tác động lặp đi lặp lại

Khớp cổ chân khi phải chịu áp lực lớn từ những hoạt động lặp đi lặp lại, bao hoạt dịch sẽ phải làm việc nhiều hơn nên dễ bị tổn thương, dẫn đến sinh dịch viêm ở cổ chân.

7. Viêm bao hoạt dịch khớp cổ chân

Viêm bao hoạt dịch khớp cổ chân thường dẫn đến tình trạng tràn dịch khớp. Lúc này, bao hoạt dịch bị viêm có thể dẫn tới hai trường hợp:

• Tăng tiết dịch nhờn gây tràn dịch cổ chân
• Giảm tiết dịch nhờn gây khô khớp cổ chân

8. Những yếu tố làm tăng nguy cơ tràn dịch khớp cổ chân

Ngoài các nguyên nhân trên, nguy cơ tràn dịch khớp cổ chân sẽ tăng cao khi có sự tác động của các yếu tố như:

• Lão hóa: Sự lão hóa tự nhiên thường khiến hệ thống xương suy yếu về cấu trúc và chức năng. Khi lớn tuổi, cơ thể sẽ phát sinh nhiều vấn đề xương khớp, trong đó có các nguyên nhân gây tràn dịch cổ chân
• Béo phì: Thừa cân, béo phì có thể làm gia tăng áp lực cho các khớp, gây tổn thương sụn khớp nhiều hơn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Khi khớp cổ chân xuất hiện những triệu chứng sưng đau, người bệnh nên quan sát những dấu hiệu tiếp theo và tiến triển của chúng. Nếu cảm giác đau không thuyên giảm, các khớp bị cứng, sưng tấy; gây khó khăn di chuyển, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán, có biện pháp xử trí kịp thời, tránh để lại biến chứng lâu dài.

Tràn dịch khớp cổ chân có nguy hiểm không?

Khi mới bị tràn dịch khớp, người bệnh vẫn có thể di chuyển, vận động bình thường. Nếu trì hoãn điều trị, theo thời gian, dịch khớp sẽ tiết ra quá mức kết hợp quá trình viêm khu trú ở khớp, sẽ gây bào mòn sụn và xương dưới sụn, dẫn tới các biến chứng nghiêm trọng như:

• Teo cơ, yếu chi, mất ổn định khớp; làm giảm tầm vận động của khớp cổ chân
• Khớp cổ chân bị hư hỏng nặng, cần thực hiện phẫu thuật thay khớp

Tràn dịch khớp có thể gây nên nhiều tổn thương vĩnh viễn tại khớp cổ chân, khiến người bệnh gặp nhiều khó khăn trong sinh hoạt và lao động. Do đó, khi nhận thấy cổ chân có các triệu chứng tràn dịch, người bệnh nên nhanh chóng tới bệnh viêm để được thăm khám, quản lý tiến triển của bệnh và bảo tồn khớp tối đa.

Phương pháp chẩn đoán tràn dịch khớp cổ chân

1. Khám lâm sàng

Bác sĩ dùng các kĩ năng lâm sàng để kiểm tra những triệu chứng khớp cổ chân bị tràn dịch và mức độ đau của người bệnh. Sau đó, người bệnh có thể sẽ được yêu cầu cử động cổ chân (xoay tròn, nhón chân lên cao nếu được) để đánh giá phạm vi vận động khớp.

2. Chẩn đoán hình ảnh

Sau khi thăm khám lâm sàng ban đầu, bác sĩ sẽ tiếp tục chỉ định người bệnh thực hiện các kỹ thuật cận lâm sàng để xác định nguyên nhân gây tràn dịch khớp cổ chân. Những phương pháp chẩn đoán hình ảnh thường được chỉ định thực hiện ở người bệnh gồm:

• Siêu âm: giúp đánh giá mức độ tràn dịch, cũng như tình trạng tổn thương các cấu trúc mô mềm trong khớp cổ chân.
• Chụp X-quang: giúp bác sĩ thấy được những bất thường ở khớp cổ chân như gãy xương, mòn sụn hoặc gai xương do thoái hóa… (3)
• Chụp MRI: Hình ảnh MRI cung cấp chi tiết hơn về cấu trúc bên trong mắt cá chân, giúp bác sĩ quan sát được cả những tổn thương ở mô mềm quanh khớp như gân, dây chằng, bao hoạt dịch…

3. Kiểm tra dịch khớp

Trong những trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định chọc hút dịch khớp cổ chân của người bệnh để lấy mẫu xét nghiệm. Kết quả phân tích dịch khớp sẽ giúp bác sĩ hướng kết luận đến nguyên nhân tràn dịch khớp cổ chân.

Bệnh tràn dịch khớp cổ chân chữa như thế nào?

1. Biện pháp chăm sóc tại nhà

Với các trường hợp nhẹ hoặc trước khi có thể đi thăm khám, người bệnh có thể áp dụng những biện pháp chăm sóc tại nhà như:

• Chườm lạnh: Biện pháp này thích hợp với những vết thương cấp tính, giúp giảm sưng đau. Người bệnh nên chườm đá khoảng 20 phút/lần, mỗi lần cách nhau 2-3 giờ, giúp cải thiện tình trạng tràn dịch khớp cổ chân.
• Nghỉ ngơi: Người bệnh tránh vận động nhiều, hạn chế di chuyển để cổ chân được nghỉ ngơi trong khoảng 48 giờ sau chấn thương. Việc vận động nhiều có thể gây tác động xấu lên cổ chân, khiến tổn thương tiến triển nặng hơn
• Băng cổ chân: Biện pháp này giúp giảm sưng hiệu quả. Tuy nhiên, người bệnh nên dùng băng thun, lưu ý tránh băng quá chật vì có thể gây cản trở lưu thông máu
• Nâng chân lên cao: Động tác này sẽ giúp hạn chế lưu lượng máu chảy tới cổ chân, hỗ trợ giảm đau và sưng rất tốt.

2. Điều trị nội khoa

Để cải thiện triệu chứng của tràn dịch khớp cổ chân, bệnh nhân thường được chỉ định điều trị nội khoa với những nhóm thuốc cơ bản gồm thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAID); thuốc kháng sinh kiểm soát nhiễm trùng khớp hoặc các điều trị đặc hiệu khác nhắm vào nguyên nhân gây bệnh.

3. Điều trị ngoại khoa

Đối với các trường hợp tràn dịch khớp cổ chân lâu ngày, tái phát nhiều lần, gây hư hỏng sụn khớp, không đáp ứng với điều trị bảo tồn, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định phẫu thuật nhằm loại bỏ các thành phần hư tổn ở trong khớp.

Để giảm thiểu các biến chứng trong và sau phẫu thuật, người bệnh nên tới các cơ sở y tế uy tín với đội ngũ bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm để thực hiện các điều trị ngoại khoa (nếu có chỉ định) này.

Biện pháp phòng ngừa khớp chân bị tràn dịch

Để giảm thiểu nguy cơ bị tràn dịch khớp cổ chân, cần lưu ý:

• Kiểm soát tốt cân nặng: Luôn duy trì cân nặng lý tưởng bằng cách ăn uống lành mạnh và tập luyện với cường độ phù hợp. Thói quen tốt này sẽ giúp giảm căng thẳng cho các khớp, đặc biệt là khớp háng, khớp gối và khớp cổ chân
• Thường xuyên tập luyện thể chất: Duy trì thói quen tập thể dục thể thao đều đặn sẽ giúp tăng cường sức mạnh và độ dẻo dai cho cơ khớp. Tuy nhiên, người tập nên tập luyện đúng kỹ thuật và khởi động kỹ trước khi tập để tránh chấn thương
• Dùng dụng cụ hỗ trợ cổ chân: Mang đai hoặc băng cuốn cổ chân khi chơi thể thao, đi bộ đường dài hay khi tham gia những hoạt động thể chất mạnh sẽ giúp giảm tác động ngoại lực lên các khớp cổ chân.

Tràn dịch khớp cổ chân khi tiến triển nặng có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm, gây hư hỏng nặng ở khớp. Vì thế, khi xuất hiện các triệu chứng nghi ngờ mắc phải tình trạng này, người bệnh nên nhanh chóng đi tới các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán và có biện pháp xử trí sớm, ngăn ngừa tiến triển nặng, làm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.