Tinh trùng di động kém: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Tinh trùng di động kém là gì?

Tinh trùng di động kém là tình trạng tinh trùng không thể di chuyển đúng hướng hoặc nhanh, làm chậm khả năng tiếp cận và thụ tinh với trứng. Khả năng di động của tinh trùng là một yếu tố quan trọng trong việc đánh giá khả năng sinh sản ở nam giới, ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội thụ tinh tự nhiên thành công.

Bác sĩ Tuấn Anh cho biết tinh trùng phải vượt qua cổ tử cung, đến tử cung, vào vòi tử cung, tiếp cận với trứng để bắt đầu quá trình thụ tinh, tạo thành phôi. Nếu tinh trùng kém di động hoặc không di động thì không thể tiếp cận với trứng. Lúc này, bác sĩ sẽ theo dõi và hướng dẫn một số phương pháp can thiệp, điều trị phù hợp.

Nguyên nhân tinh trùng kém di động

Nguyên nhân tinh trùng di động kém có thể liên quan đến tổn thương tinh hoàn do nhiễm trùng, chấn thương tinh hoàn, ung thư tinh hoàn, tiền sử phẫu thuật tinh hoàn… Thông thường, tinh hoàn chịu trách nhiệm sản xuất và lưu trữ tinh trùng cho đến khi tinh dịch được xuất ra ngoài. Nếu tinh hoàn bị chấn thương hoặc mắc các bệnh lý, khối u tác động đến hoạt động sản xuất tinh trùng, ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng.

Tinh trùng dị động kém còn có thể liên quan đến yếu tố di truyền trong gia đình. Để xác nhận nguyên nhân liên quan đến đột biến gen hay không, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm, chẩn đoán chuyên sâu.

Tinh trùng kém di động còn có thể do giãn tĩnh mạch thừng tinh. Đây là tình trạng điều chỉnh lưu lượng máu của đám rối tĩnh mạch tinh ở vùng bìu bị suy yếu, dẫn đến hiện tượng ứ, dồn máu. Hệ quả là làm tĩnh mạch tinh bị giãn quá mức, cản trở máu về tinh hoàn. Bệnh thường xuất hiện ở tinh hoàn bên trái, thậm chí ở cả hai tinh hoàn.

Bệnh thường gặp ở 15-20% nam giới trong độ tuổi sinh sản, nhưng có đến 40% nam giới vô sinh do liên quan đến giãn tĩnh mạch thừng tinh. Tĩnh mạch thừng tinh bị giãn nghiêm trọng sẽ ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất tinh trùng của tinh hoàn, tăng nguy cơ vô sinh ở nam giới.

Nhiều nghiên cứu chứng minh rằng nam giới thường xuyên mặc đồ lót, quần bó sát; hoặc thường xuyên làm việc trong môi trường nhiệt độ cao, tiếp xúc hóa chất độc hại, thói quen tắm nước nóng… đều liên quan đến khả năng tinh trùng di động kém. Giải thích cho hiện tượng này, bác sĩ Tuấn Anh cho biết nhiệt độ tối ưu cho hoạt động sinh tinh thường thấp hơn nhiệt độ cơ thể 2-4 độ C. Tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, hóa chất độc hại gây ảnh hưởng trực tiếp chất lượng tinh trùng, bao gồm khả năng di động.

Nam giới sử dụng các loại thuốc steroid đồng hóa, sử dụng chất kích thích, một số loại thảo dược sẽ tăng nguy cơ bất thường tinh trùng, suy giảm số lượng và khả năng di động của tinh binh.

Ngoài những nguyên nhân kể trên, tiếp xúc nhiệt độ cao kéo dài, với hóa chất độc hại, và các yếu tố môi trường khác cũng ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Lối sống và sức khỏe: Hút thuốc, uống rượu, stress, và thói quen ăn uống không lành mạnh cũng có thể góp phần làm giảm khả năng di động của tinh trùng. Một số bệnh lý nhiễm trùng đường sinh dục cũng có thể gây ra tình trạng này. Tuy nhiên cũng có nhiều trường hợp nam giới có nhiều tinh trùng di chuyển chậm không rõ nguyên nhân.

Nhận biết tinh trùng di chuyển chậm như thế nào?

Các triệu chứng bất thường tinh dịch không thể phát hiện bằng mắt thường, bao gồm khả năng di chuyển của tinh trùng. Tuy nhiên, các cặp đôi có thể gặp khó khăn trong việc thụ thai do tinh trùng không thể di chuyển tới trứng để thụ tinh dẫn đến tình trạng vô sinh.

Hiện nay xét nghiệm tinh dịch đồ là phương pháp đánh giá chất lượng tinh trùng hiệu quả. Dựa trên các thông số kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đánh giá khả năng sinh sản của nam giới, đưa ra các phương án chẩn đoán chuyên sâu và điều trị phù hợp trên từng thể trạng bệnh.

Tinh trùng di động kém có cải thiện được không?

Nam giới có tinh trùng di động kém có thể cải thiện được nếu nguyên nhân dẫn đến tình trạng này do thói quen, lối sống thiếu lành mạnh. Để cải thiện, bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh áp dụng chế độ sinh hoạt điều độ, ăn uống đầy đủ và đa dạng, tập thể dục thường xuyên; tránh thức khuya, căng thẳng kéo dài; hạn chế uống rượu bia, thức uống có đường; không hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích.

Trường hợp tinh trùng di dộng kém do liên quan viêm nhiễm, bệnh lý, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc hoặc can thiệp ngoại khoa nhằm cải thiện chất lượng tinh binh.

Sau 2-3 tháng áp dụng các chiến lược cải thiện chất lượng tinh trùng, nam giới xét làm lại xét nghiệm tinh dịch đồ nhằm đánh giá mức độ cải thiện và có các biện pháp điều chỉnh phác đồ điều trị.

Mặc dù vậy, một số trường hợp tinh trùng di động kém không thể cải thiện do liên quan đến bất thường gen, phẫu thuật tinh hoàn, tuyến tiền liệt… Đối với trường hợp này, nếu người bệnh mong muốn có con, bác sĩ sẽ tư vấn phác đồ điều trị lấy tinh trùng trực tiếp từ tinh hoàn/mào tinh làm thụ tinh ống nghiệm nếu có chỉ định.

Phương pháp chẩn đoán khả năng di động của tinh trùng

Xét nghiệm tinh dịch đồ được đánh giá là “thước đo đáng tin cậy nhất” nhằm đánh giá chất lượng tinh trùng, trong đó có tốc độ di chuyển. Tinh dịch đồ là xét nghiệm dễ thực hiện, cho kết quả nhanh với độ chính xác rất cao, đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá khả năng sinh sản ở “phái mạnh”.

Trước khi thực hiện xét nghiệm, nam giới sẽ được yêu cầu kiêng xuất tinh 2-7 ngày (tối ưu là 3-5 ngày). Nếu không kiêng xuất, số lượng và nồng độ tinh trùng có thể không đáp ứng các tiêu chí làm xét nghiệm. Ngược lại nếu không xuất tinh quá lâu (hơn 7 ngày), tỷ lệ tinh trùng yếu, khả năng di động kém cũng khiến kết quả xét nghiệm không chính xác. Do đó nam giới nên tuân thủ các hướng dẫn từ bác sĩ điều trị.

Vào ngày lấy mẫu, bác sĩ sẽ yêu cầu nam giới thủ dâm và xuất tinh vào một lọvô trùng. Mẫu tinh dịch được chuyển đến phòng thí nghiệm để phân tích, đánh giá chính xác khả năng sinh sản của người bệnh. Nếu tỷ lệ tinh trùng di động tiến tới trong mẫu dưới 30%, khả năng cao nam giới có tinh trùng di động kém.

Điều trị tinh trùng di chuyển chậm như thế nào?

Nếu nguyên nhân khiến tinh trùng di động kèm do lối sống thiếu khoa học, tình trạng này có thể cải thiện khi nam giới thay đổi thói quen sinh hoạt. Cần bỏ rượu bia, thuốc lá, các chất kích thích, đặc biệt đối với vợ chồng đang có kế hoạch sinh con. Đồng thời, nam giới nên duy trì thói quen tập thể dục cường độ phù hợp ít nhất 30 phút mỗi ngày. Luyện tập thể dục, thể thao không chỉ giúp cải thiện tổng trạng sức khoẻ mà còn duy trì cân nặng phù hợp.

Bác sĩ Đặng Tuấn Anh cho biết nam giới cần hạn để điện thoại di động trong túi quần, đặt laptop trên đùi để tránh chế ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng. Theo nghiên cứu của tác giả Shojaei-Fard năm 2016 cho thấy rằng việc đặt laptop trực tiếp trên đùi có thể làm tăng nhiệt độ vùng bìu và tinh hoàn, dẫn đến nhiệt độ không phù hợp cho quá trình sinh tinh, có thể làm giảm chất lượng tinh trùng.

Cũng theo kết quả nghiên cứu của 2 tác giả Henkel và Di Emidio cùng các cộng sự cho thấy các trường điện từ, bức xạ điện từ từ điện thoại và máy tính xách tay có thể làm tăng stress oxy hóa trong tế bào, đặc biệt là ở tinh trùng. Stress oxy hóa cao có thể làm tổn thương màng tế bào tinh trùng và ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và sức khỏe của tinh trùng.

Ngoài ra, nếu nam giới có thói quen ngồi một chỗ lâu đặc biệt là trên ghế da, nỉ….. thì có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh, nam giới nên thi thoảng đứng dậy và di chuyển xung quanh sẽ tốt hơn cho sức khỏe sinh sản.

Nếu thường xuyên tiếp xúc với nguồn nhiệt cao, tiếp xúc hóa chất độc hại, ô nhiễm môi trường, nam giới cần lưu ý các hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ điều trị để dự phòng hiệu quả.

Nam giới hạn chế mặc đồ bó sát, ưu tiên lựa chọn đồ lót vừa vặn, được làm từ chất lượng thoát nhiệt tốt, tránh để vùng bìu quá nóng ảnh hưởng quá trình sản xuất tinh trùng.

Tình trạng nam giới có tinh trùng di động kém liên quan nguyên nhân tổn thương tinh hoàn, các bệnh lý tác động trực tiếp hoạt động sinh tinh, nên phối hợp điều trị với bác sĩ chuyên khoa. Trường hợp bất thường tinh trùng do giãn tĩnh mạch thừng tinh nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật điều chỉnh. Mổ giãn tĩnh mạch thừng tinh thành công giúp cải thiện tích cực các thông số tinh dịch và tăng tỷ lệ thụ thai tự nhiên cho bệnh nhân. Mức độ cải thiện tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe cụ thể của mỗi bệnh nhân.

Trường hợp người chồng có tinh trùng di động kém khó thụ tinh tự nhiên thành công, bác sĩ sẽ hướng dẫn điều trị hỗ trợ sinh sản nhằm tăng cơ hội người vợ mang thai thành công. Tuỳ thuộc vào chất lượng trứng và chất lượng tinh trùng, bác sĩ sẽ lên phác đồ điều trị vô sinh cá thể hoá, “đo ni đóng giày” cho từng trường hợp vợ chồng hiếm muộn. Các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản cho nam giới có tinh trùng di động kém gồm bơm tinh trùng vào buồng tử cung, thụ tinh trong ống nghiệm, tiêm tinh trùng vào bào tương noãn…

Bác sĩ Đặng Tuấn Anh lưu ý nếu vợ chồng quan hệ thường xuyên trong hơn một năm, không dùng biện pháp tránh thai nào mà vẫn không có con nên đến các bệnh viện, trung tâm hỗ trợ sinh sản để thăm khám, chẩn đoán nguyên nhân. Việc điều trị sớm góp, đúng phác đồ điều trị góp phần cải thiện hiệu quả khả năng sinh sản ở vợ chồng hiếm muộn, giúp các gia đình đón con yêu về nhà thành công.

Để đặt lịch thăm khám và tư vấn điều trị tinh trùng di động kém với các bác sĩ, chuyên gia hiếm muộn nam tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ:

Tinh trùng di động kém là một trong các nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới. Hiện nay có rất nhiều biện pháp điều trị cải thiện khả năng di động của tinh trùng mang lại hiệu quả tích cực, hiện thực hóa mong ước “có con chính chủ” của nhiều nam giới gặp vấn đề sức khoẻ tinh trùng. Để tăng cơ hội phát hiện sớm, điều trị hiệu quả, nam giới nên chú ý thăm khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra khả năng sinh sản mỗi 6-12 tháng/lần.