Đi tiểu buốt ra máu: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, phòng ngừa

Tiểu buốt ra máu là gì?

Tiểu buốt ra máu là tình trạng hồng cầu (máu) lẫn trong nước tiểu đi kèm cảm giác đau buốt khi đi tiểu, có hoặc không kèm theo tiểu khó, tiểu nhiều lần. Tiểu buốt ra máu là sự kết hợp 2 triệu chứng của các vấn đề sức khỏe. Trong đó:

• Tiểu buốt: là cảm giác đau hoặc nóng rát khi đi tiểu. Bất kỳ ai cũng có thể mắc, nhưng phổ biến hơn ở phụ nữ. Nhiễm trùng đường tiết niệu thường liên quan đến chứng tiểu buốt. Việc điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân, chủ yếu dùng kháng sinh, tránh các chất kích thích, điều trị các vấn đề bệnh lý tiềm ẩn. (1)
• Tiểu máu: là tình trạng có các tế bào hồng cầu lẫn trong nước tiểu, có 2 loại tiểu máu chính là tiểu máu vi thể với số lượng có thể rất nhỏ và chỉ được phát hiện bằng xét nghiệm nước tiểu hoặc dưới kính hiển vi. Trường hợp còn lại là tiểu máu đại thể, có thể nhìn thấy máu lẫn trong nước tiểu, khiến nước tiểu đổi màu, chuyển sang màu hồng hoặc màu như màu coca. Trong một số trường hợp, tiểu máu đại thể có thể thấy những đốm máu trong nước sau khi đi tiểu.

Một người bệnh có thể bị tiểu buốt hoặc tiểu máu, 2 tình trạng này thường xuất hiện riêng lẻ. Nhưng khi chúng xuất hiện cùng lúc, gọi chung là tiểu buốt ra máu, đây rất có thể là dấu hiệu cảnh báo các tình trạng sức khỏe của thận và hệ tiết niệu như viêm đường tiết niệu (UTI). Hoặc nghiêm trọng hơn, đó có thể là biểu hiện của ung thư thận, ung thư bàng quang, ung thư đường tiết niệu.

Triệu chứng đi tiểu buốt ra máu

Triệu chứng điển hình của tình trạng tiểu buốt ra máu chính là cảm giác đau buốt, nóng rát khi đi tiểu. Cảm giác đau buốt có thể xuất hiện ở đầu dòng, cuối dòng hoặc xuyên suốt thời gian đi tiểu của người bệnh. Song song đó là hiện tượng nước tiểu đổi màu, hiện tượng lẫn máu khiến nước tiểu có màu hồng, màu cacao hoặc có cục máu đông. Tuy nhiên, không phải lúc nào người bệnh cũng nhận thấy dấu hiệu máu lẫn trong nước nước tiểu. Vì tiểu máu vi thể khó có thể nhận biết bằng mắt thường.

Ngoài ra khi bị tiểu buốt ra máu, người bệnh còn nhận thấy các triệu chứng khác như:

• Cảm giác nóng rát như kim châm vào lỗ tiểu, đường tiểu khi đi tiểu.
• Nước tiểu có lẫn cặn đục, đổi màu.
• Có mủ chảy ra từ lỗ tiểu sau khi đi tiểu.
• Nước tiểu có mùi nồng, mùi lạ, khó chịu.
• Nước tiểu có nhiều bọt hơn bình thường.
• Cảm giác đau buốt kéo dài trong thời gian ngắn sau khi đi tiểu.

Nguyên nhân đi tiểu buốt và ra máu

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng đi tiểu buốt và ra máu. Có thể chia nguyên nhân thành 2 loại: nguyên nhân sinh lý và nguyên nhân bệnh lý.

1. Nguyên nhân sinh lý

Nguyên nhân sinh lý gây tiểu buốt và ra máu bao gồm:

• Viêm nhiễm phụ khoa, nam khoa: do bộ phận sinh dục không được vệ sinh sạch sẽ, đúng cách, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và phát triển ở vùng sinh dục và các bộ phận khác trên đường tiết niệu như: niệu đạo, bàng quang,… Nữ giới có nguy cơ viêm nhiễm cao hơn nam giới do cấu tạo đường niệu đạo ngắn.
• Tác dụng phụ hoặc lạm dụng các loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc tránh thai,… trong thời gian dài khiến nội tiết tố thay đổi, mất cân bằng vi sinh vật vùng sinh dục, tạo điều kiện cho vi khuẩn gây viêm nhiễm phát triển.
• Nóng trong người: do chế độ dinh dưỡng thiếu khoa học, không đảm bảo các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, chế độ ăn ít chất xơ, ít rau xanh, uống ít nước,… hoặc thường xuyên ăn đồ cay nóng dễ khiến cơ thể bị nóng, khiến nước tiểu đậm đặc hơn và gây tiểu buốt.

2. Nguyên nhân do bệnh

Một số bệnh về thận, đường tiết niệu có thể gây tiểu buốt và ra máu có thể bao gồm:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI): ảnh hưởng đến đường tiết niệu, bao gồm: bàng quang (viêm bàng quang), niệu đạo (viêm niệu đạo) hoặc thận (nhiễm trùng thận). Tiểu máu là dấu hiệu phổ biến của nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn gây ra.
• Các bệnh lây qua đường tình dục: như giang mai, lậu, sùi mào gà, mụn rộp sinh dục… gây nhiễm trùng, nhiễm vi-rút tại bộ phận sinh dục, vết loét bên trong, bên ngoài lỗ tiểu gây tiểu buốt, tiểu máu.
• Viêm bàng quang: là một bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) ảnh hưởng đến bàng quang, dễ mắc phải ở nữ giới hơn nam giới. Bệnh thường tự thuyên giảm nhưng đôi khi có thể được điều trị bằng kháng sinh. Một số người bị viêm bàng quang thường xuyên và có thể cần điều trị thường xuyên hoặc lâu dài. Nhiễm trùng ảnh hưởng đến bàng quang có thể khiến máu lẫn trong nước tiểu tại bàng quang, gây tiểu máu. Nhiễm trùng lan từ đường tiểu đến bàng quang thường gây cảm giác nóng rát, đau buốt khi đi tiểu.
• Viêm nội mạc tử cung: là tình trạng viêm khu trú ở nội mạc tử cung, lớp niêm mạc bên trong tử cung, thường do nguyên nhân nhiễm trùng. Viêm nội mạc tử cung thường được chia thành 2 loại: cấp tính và mãn tính. Viêm nội mạc tử cung sau sinh là một loại viêm nội mạc tử cung cấp tính liên quan đến thai kỳ. Khi bị viêm nội mạc tử cung, người bệnh thường bị tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu có thể lẫn máu do phản ứng viêm lan sang bàng quang (bàng quang nằm sát cạnh tử cung).
• Sỏi thận hoặc sỏi bàng quang: có thể gây tắc nghẽn đường tiểu và là nguyên nhân gây tiểu máu. Cơn đau quặn thắt, gây tiểu buốt và tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Phì đại tuyến tiền liệt: tiểu máu là một biến chứng phổ biến của bệnh phì đại tuyến tiền liệt (BPH) hoặc tăng sản tuyến tiền liệt lành tính không được điều trị. Vì tuyến tiền liệt liên quan trực tiếp đến đường tiết niệu nên không có gì ngạc nhiên khi bất kỳ sự rò rỉ máu nào liên quan đến sự phì đại này sẽ bị tống ra ngoài qua niệu đạo.
• Ung thư hệ tiết niệu: ung thư hệ tiết niệu có khả năng xảy ra nhất là ung thư bàng quang, mặc dù tiểu máu cũng có thể là dấu hiệu của ung thư thận (ung thư tế bào thận) hoặc ung thư tuyến tiền liệt. Máu trong nước tiểu có nhiều khả năng là triệu chứng ung thư ở nam giới hơn nữ giới, chủ yếu là do nam giới có khả năng mắc ung thư bàng quang với tỷ lệ cao gấp khoảng 4 lần so với nữ giới.

Ai có khả năng bị tiểu buốt ra máu?

Ai cũng có khả năng tiểu buốt ra máu, thậm chí cả trẻ em, trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Nhóm đối tượng sau đây có nguy cơ cao bị tiểu buốt ra máu hơn bình thường, bao gồm:

• Nam giới lớn tuổi có nguy cơ bị tiểu buốt ra máu nhiều hơn do có nguy cơ cao bị phì đại tuyến tiền liệt.
• Phụ nữ tiền mãn kinh/mãn kinh có nguy cơ viêm bàng quang gây tiểu buốt và ra máu.
• Người bệnh nhiễm trùng, nhiễm vi-rút hoặc các bệnh tự miễn, suy giảm hệ miễn dịch.
• Tiền sử gia đình có người từng bị bệnh liên quan đến thận như: sỏi thận, ung thư thận, ung thư đường tiết niệu.
• Người đang dùng thuốc aspirin, thuốc kháng viêm, thuốc giảm đau không chứa steroid, thuốc loãng máu, kháng sinh loại penicilin, aminoglycoside,…
• Người bệnh ung thư bàng quang đang sử dụng hóa trị liệu trong bàng quang, hoặc các loại ung thư khác đang hóa trị đường toàn thân (Cyclophosphamide) hay xạ trị các khối u ác vùng tiểu khung, trực tràng có nguy cơ viêm bàng quang do hóa, xạ trị gây tiểu buốt ra máu.

Xem thêm: Tiểu buốt ra máu ở nam giới nguyên nhân do đâu?

Tiểu buốt ra máu có nguy hiểm không?

Tiểu buốt ra máu thật sự không phải tình trạng quá nguy hiểm. Vì đa phần các trường hợp tiểu buốt ra máu đều liên quan đến các bệnh về đường tiết niệu, có thể kiểm soát và điều trị dứt điểm. Phần lớn các trường hợp tiểu buốt ra máu có liên quan đến bệnh tiết niệu đều ở dạng cấp tính, có thể điều trị bằng thuốc kê đơn.

Tuy nhiên, các bác sĩ tiết niệu khuyến cáo, người bệnh không được chủ quan với tình trạng tiểu buốt ra máu. Việc chẩn đoán và điều trị kịp thời các nguyên nhân gây bệnh có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe hệ tiết niệu. Đôi khi, tiểu buốt ra máu là dấu hiệu cảnh báo các tình trạng sức khỏe nguy hiểm như ung thư.

Khi nào cần phải đi khám?

Khi nhận thấy các dấu hiệu bất thường trong nước tiểu, cảm giác đau buốt, nóng rát khi đi tiểu hoặc nghi ngờ mình bị tiểu buốt ra máu, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị sớm nhất có thể.

Trong trường hợp nhận thấy có máu đỏ tươi trong nước tiểu hoặc nếu nước tiểu chuyển sang màu đỏ hoặc nâu, bạn nên đến gặp bác sĩ ngay. Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng và tiến hành kiểm tra thể chất. Điều này nhằm giúp tìm ra nguyên nhân gây ra thay đổi màu sắc hoặc lẫn máu trong nước tiểu.

Chẩn đoán tiểu buốt ra máu

Chẩn đoán tiểu buốt ra máu có nhiều phương pháp khác nhau, nhưng trước tiên, bác sĩ sẽ khám lâm sàng và hỏi về các triệu chứng của người bệnh, bệnh sử bản thân. Sau đó, cân nhắc lựa chọn các phương pháp xét nghiệm hoặc chẩn đoán phù hợp. Đối với nam giới, việc này có thể bao gồm khám trực tràng (để kiểm tra tuyến tiền liệt).

Phụ nữ có thể được khám âm đạo. Bác sĩ cũng sẽ sắp xếp cho người bệnh làm các xét nghiệm như xét nghiệm máu hoặc nước tiểu để tìm dấu hiệu nhiễm trùng, nếu có xuất hiện nhiễm trùng bác sĩ sẽ kê đơn thuốc điều trị và lịch hẹn tái khám.

Nếu các triệu chứng không thuyên giảm khi điều trị hoặc nếu nguyên nhân không dễ xác định, để tìm thêm nguyên nhân gây ra các triệu chứng và loại trừ khả năng ung thư, bác sĩ có thể tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán khác như chẩn đoán hình ảnh, nội soi, sinh thiết tìm tế bào ác tính gồm:

• Xét nghiệm nước tiểu: có thể được sử dụng để chẩn đoán máu trong nước tiểu. Bác sĩ cũng có thể đề nghị người bệnh xét nghiệm vài tuần hoặc vài tháng sau khi điều trị để xem liệu nước tiểu có còn máu hay không. Xét nghiệm nước tiểu cũng có thể kiểm tra nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc tìm khoáng chất gây sỏi thận.
• Chẩn đoán hình ảnh: thường cần thiết để tìm ra nguyên nhân gây ra máu trong nước tiểu. Người bệnh có thể cần được chụp CT hoặc MRI hoặc kiểm tra siêu âm.
• Nội soi bàng quang.
• Sinh thiết tìm tế bào ác tính các khối u nghi mắc ung thư.

Đôi khi không thể tìm ra nguyên nhân gây ra máu trong nước tiểu. Trong trường hợp đó, có thể cần xét nghiệm theo dõi thường xuyên, chủ yếu áp dụng nếu người bệnh có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh ung thư bàng quang. Những yếu tố nguy cơ này bao gồm hút thuốc, xạ trị vào vùng chậu hoặc tiếp xúc với một số hóa chất.

Cách điều trị tiểu buốt ra máu

Cách điều trị tiểu buốt ra máu chủ yếu dựa trên việc xác định nguyên nhân và điều trị khắc phục các nguyên nhân gây bệnh. Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, tình trạng sức khỏe của bản thân, mức độ ảnh hưởng của nguyên nhân đến sức khỏe người bệnh và mức độ đáp ứng với các phương pháp điều trị, bác sĩ sẽ có hướng dẫn điều trị chi tiết cho từng trường hợp.

Nếu nguyên nhân gây tiểu buốt ra máu là nhiễm trùng đường tiết niệu cấp tính, bác sĩ sẽ điều trị nhiễm trùng bằng liệu pháp kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân (đối với trường hợp nặng) để loại bỏ nhiễm trùng. Trường hợp nhiễm trùng mãn tính, người bệnh có thể cần điều trị bằng thuốc lâu dài.

Nếu nguyên nhân do sỏi thận, sỏi bàng quang, bác sĩ có thể tiến hành tán sỏi, phẫu thuật loại bỏ sỏi ra khỏi cơ thể.

Biện pháp phòng ngừa tiểu buốt ra máu

Biện pháp phòng ngừa tiểu buốt ra máu chính là phòng ngừa nguyên nhân gây bệnh. Tuy nhiên, không phải tất cả nguyên nhân gây tiểu buốt ra máu đều có thể phòng ngừa triệt để. Một số biện pháp dưới đây có thể giúp làm giảm nguy cơ mắc bệnh, bao gồm:

• Uống đủ nước để tăng cường trao đổi chất, ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiết niệu.
• Không nhịn tiểu, tránh ăn nhiều muối để ngăn sỏi thận.
• Đi tiểu ngay sau khi quan hệ và vệ sinh vùng sinh dục đúng cách, thường xuyên để ngăn viêm nhiễm.
• Để ngăn ngừa ung thư bàng quang, hãy hạn chế hút thuốc, hạn chế tiếp xúc với hóa chất và nên uống nhiều nước.

Nhìn chung, việc ngăn ngừa tiểu buốt ra máu là tương đối, không có biện pháp nào có thể ngăn ngừa tuyệt đối tình trạng này xảy ra trong suốt đời. Rèn luyện lối sống lành mạnh, chế độ dinh dưỡng khoa học, thường xuyên tập luyện thể dục thể thao, đời sống tình dục an toàn, tránh xa thuốc lá, rượu bia, chất kích thích,… là những điều bác sĩ luôn khuyên để bảo vệ sức khỏe.

Quan trọng hơn, khi phát hiện bất kỳ triệu chứng nào bất thường, khó tiểu hoặc nghi ngờ mình bị tiểu buốt ra máu, người bệnh nên đến ngay cơ sở y tế để được kiểm tra, làm các xét nghiệm cần thiết để xác định chính xác tình trạng, tìm ra nguyên nhân gây tiểu buốt, tiểu máu và được bác sĩ điều trị khi cần thiết.

Chẩn đoán và điều trị tiểu buốt ra máu tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, PlinkCare với đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia trong lĩnh vực chẩn, đoán và điều trị các bệnh liên quan đến hệ tiết niệu.

Hy vọng với những thông tin mà bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn hiểu hơn về tình trạng tiểu buốt ra máu, nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa tình trạng này.