Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh hiệu quả, thuyên giảm nhanh chóng

Tổng quan về bệnh vàng da sơ sinh

Vàng da sơ sinh đặc trưng bởi tình trạng da của trẻ vàng hơn bình thường, bắt đầu từ vùng mặt, cổ sau đó lan rộng xuống các cơ quan khác như thân, tay, chân và cuối cùng là lòng bàn tay và chân. Quan sát dưới ánh sáng tự nhiên, triệu chứng này có thể phát hiện nhanh chóng khi dùng ngón tay ấn vào da trẻ khoảng 5 giây rồi thả ra; da tại vị trí ấn có màu vàng rõ.

Ngoài ra, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng, trẻ sơ sinh bị vàng da có thể có thêm một số triệu chứng đi kèm như mệt mỏi, mềm nhũn, li bì, sốt, bú kém, nước tiểu sẫm màu hay phân bạc màu. Vàng da sơ sinh được chia làm hai loại: vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý.

Nguyên nhân gây nên hiện tượng vàng da sơ sinh là do sự gia tăng nồng độ bilirubin trong máu quá mức. Bilirubin là một hợp chất có màu vàng được tạo thành khi các tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Khi còn trong bụng mẹ, nhau thai sẽ giúp loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể và khi trẻ chào đời, gan sẽ đảm nhiệm chức năng này. Tuy nhiên, hoạt động của gan ở trẻ sơ sinh vẫn chưa hiệu quả, khiến bilirubin tích tụ ngày càng nhiều, dẫn đến vàng da.

Ngoài ra, nếu trẻ mắc phải một số bệnh lý ảnh hưởng đến các chức năng gan và đào thải bilirubin như nhiễm trùng, tế bào hồng cầu bất thường, bệnh lý gan, thiếu men G6PD, xuất huyết bất thường trong cơ thể, bất đồng nhóm máu A-B-O,…trẻ có thể bị vàng da bệnh lý nghiêm trọng. Nguy cơ vàng da sơ sinh sẽ cao hơn ở trẻ sinh non, bú kém, suy dinh dưỡng và có nguồn gốc Đông Á, Địa Trung Hải.

Hầu hết các trường hợp vàng da sơ sinh là vàng da sinh lý (chiếm 80% trẻ sinh non và 60% trẻ đủ tháng), diễn tiến ở mức độ nhẹ và có thể tự khỏi sau khoảng 1 – 2 tuần. Tuy nhiên, vẫn có trường hợp vàng da nặng hay  vàng da bệnh lý gây biến chứng nguy hiểm như bệnh lý não bộ – thần kinh, thậm chí tử vong ở trẻ sơ sinh.

Các loại vàng da ở trẻ sơ sinh

Phân biệt rõ vàng da sinh lý và vàng da bệnh lý sẽ giúp trẻ được chăm sóc và điều trị đúng cách, kịp thời. Dưới đây là các đặc điểm cơ bản của hai loại vàng da sơ sinh này, bố mẹ cần lưu ý:

1. Vàng da sinh lý

Vàng da sinh lý chiếm 75% các trường hợp vàng da ở trẻ sơ sinh với các đặc điểm sau: (1)

• Thường là vàng da nhẹ, thoáng qua, tự hết sau khoảng 1 – 2 tuần khi quá trình phân hủy của các tế bào hồng cầu chậm lại và chức năng gan được cải thiện.
• Các triệu chứng vàng da xuất hiện sau 24 giờ đầu, diễn ra ở mức độ nhẹ: vàng da vùng mặt, cổ, bụng trên rốn, vẫn khỏe mạnh và bú tốt.

2. Vàng da bệnh lý

Các đặc điểm vàng da bệnh lý:

• Gây nguy hiểm, cần được điều trị phù hợp, kịp thời để phòng ngừa biến chứng nguy hiểm (bệnh não cấp tính, vàng da đa nhân,…).
• Nguyên nhân gây vàng da liên quan đến một bệnh lý tiềm ẩn nào đó.
• Triệu chứng vàng da nghiêm trọng xuất hiện trong 24 giờ đầu, lan rộng khắp cơ thể kèm theo sốt, nôn trớ, bỏ bú, nước tiểu sậm màu, phân bạc màu, li bì…
• Vàng da kéo dài trên 2 tuần.

Khi nào cần dùng thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh?

Dựa vào kết quả chẩn đoán, nguyên nhân, mức độ vàng da và thể trạng sức khỏe, bác sĩ sẽ cân nhắc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhất. Chiếu đèn luôn là phương pháp điều trị đầu tiên. Trong một số trường hợp đặc biệt, trẻ sơ sinh sẽ được điều trị bằng phương pháp chiếu đèn kết hợp với thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh. Thuốc sẽ được sử dụng qua các phương pháp như:

1. Tiêm Globulin miễn dịch tĩnh mạch (IVIg)

Tiêm Globulin miễn dịch qua đường tĩnh mạch (IVIg) là phương pháp điều trị vàng da ở trẻ tán huyết miễn dịch – vàng da do bất đồng nhóm máu với mẹ. Immunoglobulin khi được tiêm vào cơ thể sẽ ngăn chặn các kháng thể tấn công hồng cầu, từ đó giảm sự phá vỡ của các tế bào hồng cầu, giảm lượng bilirubin.

2. Truyền Albumin hoặc một số thuốc đặc trị

Truyền Albumin hoặc một số thuốc đặc trị qua đường tĩnh mạch có tác dụng tăng hiệu quả chuyển hóa bilirubin ở gan, giảm bilirubin huyết thanh. Từ đó, trẻ sơ sinh có thể đào thải bilirubin hiệu quả hơn, cải thiện tình trạng vàng da. (2)

Lưu ý: Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh chỉ được sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Chỉ định này hạn chế trong một số trường hợp như Albumin thấp hoặc vàng da bệnh lý (tán huyết miễn dịch). Phương pháp chiếu đèn vẫn sẽ được thực hiện khi trẻ truyền thuốc trị vàng da.

Trẻ nào không nên dùng thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh?

Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh thường không được sử dụng ở trẻ sơ sinh vàng da sinh lý hay nguy cơ vàng da trở nặng thấp. Ở trẻ sơ sinh bị vàng da có nguy cơ vàng da nhân cao, bác sĩ có thể cân nhắc sử dụng thuốc điều trị.

Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh có tác dụng phụ không?

Thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh Globulin miễn dịch điều trị vàng da cho trẻ sơ sinh có thể gây sốc phản vệ ở một số trường hợp, có thể do cơ địa. Ngoài ra, thuốc còn có thể gây nên một số tác dụng phụ như như khó thở, sốt, nhức đầu, xuất hiện phản ứng dị ứng do thiếu IgA. Do vậy, việc điều trị vàng da sơ sinh bằng thuốc cần được thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín, chuyên khoa Sơ sinh. (3)

Các cách điều trị vàng da sơ sinh khác

Ngoài thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh ra, tại Hệ thống PlinkCare, trẻ có thể được điều trị vàng da sơ sinh bằng các phương pháp dưới đây:

• Chiếu đèn (quang trị liệu): Chiếu đèn điều trị vàng da sơ sinh là phương pháp điều trị thường được sử dụng nhất, được đánh giá cao bởi tính an toàn, hiệu quả và kinh tế. Trẻ được đặt ở dưới ánh đèn có màu xanh hoặc nằm trên một chiếc chăn quang điện, đeo thiết bị bảo vệ mắt, cởi trần, mặc tã. Dưới tác dụng của ánh sáng từ đèn chiếu/chăn sợi quang, bilirubin tự do chuyển hóa thành bilirubin tan trong nước, giúp trẻ dễ dàng đào thải chúng ra ngoài qua đường nước tiểu và đường phân.
• Thay máu: Vàng da nghiêm trọng, đến ngưỡng thay máu, trẻ sẽ được thay máu để loại bỏ bilirubin trong cơ thể.

Cách chăm sóc trẻ sơ sinh bị vàng da

Vàng da sinh lý ở mức độ nhẹ, chăm sóc đúng cách tại nhà có thể giúp cải thiện tình trạng vàng da của trẻ, giúp trẻ khỏe mạnh hơn:

• Cho trẻ bú sữa mẹ hoàn toàn, đúng cách và đủ sữa để trẻ được bổ sung đủ dinh dưỡng, đủ nước. Từ đó, gan phát triển hoàn thiện và hoạt động hiệu quả hơn, đào thải bilirubin tốt hơn.
• Cho trẻ nằm nghỉ ngơi trong phòng có đầy đủ ánh sáng tự nhiên để dễ dàng theo dõi tình trạng vàng da của trẻ.
• Đảm bảo vệ sinh cá nhân trẻ và khu vực sống sạch sẽ, thông thoáng và đầy đủ ánh sáng, từ đó giảm nguy cơ nhiễm trùng cũng như mắc phải các bệnh lý truyền nhiễm (đặc biệt là bệnh đường hô hấp).
• Quan sát chặt chẽ các triệu chứng và diễn tiến vàng da của trẻ, đưa trẻ đến bệnh viện để được hỗ trợ ngay khi vàng da trở nặng hơn.

Khi nào nên đưa bé bị vàng da đến cơ sở y tế?

Khi trẻ có triệu chứng vàng da, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp. Đặc biệt, nếu trẻ gặp phải các vấn đề dưới đây, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức:

• Các triệu chứng vàng da của trẻ ngày càng nặng hơn, da vàng hơn, lan rộng toàn thân, bụng, cánh tay/chân, ốm yếu, mệt mỏi, bơ phờ, khó đánh thức, bú kém, khóc the thé.
• Trẻ chậm tăng cân, thậm chí sụt cân.
• Trẻ vàng da trở lại sau khi được điều trị.
• Vàng da kéo dài hơn 2 tuần không có dấu hiệu suy giảm.
• Phân của trẻ nhạt màu.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới Trung tâm Sơ sinh, PlinkCare theo địa chỉ:

Trên đây là những thông tin hữu ích về tình trạng vàng da sơ sinh và thuốc trị vàng da cho trẻ sơ sinh. Trẻ bị vàng da nên được đưa đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn điều trị phù hợp, không tự ý điều trị tại nhà bởi điều này có thể vàng da trở nên nghiêm trọng, tăng nguy cơ gặp biến chứng.