3 nhóm thuốc ngủ liều mạnh thường gặp: Tác dụng và lưu ý khi sử dụng

Thuốc ngủ liều mạnh là gì?

Thuốc ngủ liều mạnh (hay thuốc ngủ mạnh) là nhóm thuốc chứa những thành phần và hàm lượng dược chất cao có tác dụng gây buồn ngủ. Thuốc ngủ liều mạnh được bác sĩ cân nhắc chỉ định cho những trường hợp bị mất ngủ thường xuyên, rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng… Tuy nhiên, người bệnh cần sử dụng các loại thuốc ngủ liều mạnh đúng theo chỉ định của bác sĩ. Việc lạm dụng thuốc ngủ mạnh hay tự ý thay đổi liều lượng sử dụng có thể khiến người bệnh gặp phải các tác dụng phụ nguy hiểm, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ gây tử vong.

Thuốc ngủ liều mạnh có tác dụng gì?

Thuốc ngủ liều mạnh có tác dụng giúp điều trị chứng rối loạn giấc ngủ, mất ngủ… Đa phần những loại thuốc ngủ nên được sử dụng thỉnh thoảng hoặc trong một thời gian ngắn như một phần của phác đồ điều trị nhằm cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Nếu bạn đang gặp vấn đề về giấc ngủ, bạn nên sớm đi khám tại các chuyên khoa Tâm thần kinh. Bác sĩ sẽ chỉ định các bước thăm khám cần thiết để xác định lý do gây mất ngủ, từ đó ra phác đồ điều trị phù hợp. Phác đồ có thể bao gồm thay đổi trong lối sống kết hợp với liệu pháp tâm lý, thuốc bổ sung hay thuốc ngủ. Thuốc ngủ liều mạnh cũng có thể được chỉ định trong trường hợp cần thiết.

3 nhóm thuốc ngủ liều mạnh phổ biến

Dưới đây là 3 nhóm thuốc ngủ liều mạnh đang được sử dụng phổ biến: (1)

1. Thuốc benzodiazepin

Benzodiazepin là nhóm thuốc ngủ liều mạnh có tác dụng an thần, làm chậm hoạt động của não bộ và cơ thể; giúp người bệnh có thể dễ dàng đi vào giấc ngủ hơn, hạn chế nguy cơ thức giấc giữa đêm.

Nhóm thuốc này hoạt động bằng cách gia tăng tác dụng làm dịu tự nhiên của axit gamma aminobutyric (GABA) lên cơ thể và não. GABA – một chất dẫn truyền thần kinh làm giảm bớt hoạt động ở những phần não chịu trách nhiệm về trí nhớ, cảm xúc, khả năng lý luận và một vài chức năng nhất định (như thở). Một vài loại thuốc thuộc nhóm benzodiazepin như Diazepam (Seduxen), Bromazepam (Lexomil), Clonazepam (Rivotril), Estazolam (Prosom), Loprazolam (Dormonoct)…

Thuốc benzodiazepin được kê đơn dưới dạng liều dùng một lần hoặc điều trị ngắn hạn trong thời gian tối đa 4 tuần cho bệnh nhân bị mất ngủ nghiêm trọng. Thuốc không được khuyến cáo sử dụng mỗi ngày. Lý do, thuốc benzodiazepin có thể kém hiệu quả theo thời gian nếu não bộ đã quen với thuốc. Hơn nữa, người bệnh cũng có thể rơi vào tình trạng phụ thuộc thuốc nếu dùng quá lâu.

Thuốc benzodiazepin thường không được khuyên dùng nếu người bệnh đang mắc phải bất kỳ tình trạng nào dưới đây:

• Ngưng thở khi ngủ
• Bệnh phổi nghiêm trọng
• Bệnh thận hoặc bệnh gan nặng
• Bệnh nhược cơ nghiêm trọng, không kiểm soát

2. Thuốc Z

Thuốc Z (tên gọi của nhóm thuốc bắt đầu bằng chữ Z) là thuốc ngủ liều mạnh, hoạt động giống như benzodiazepin với hiệu quả giúp người bệnh dễ đi vào giấc ngủ và duy trì giấc ngủ sâu. Thuốc Z cũng có thể gây ra một số vấn đề như tình trạng lệ thuộc và nghiện thuốc nếu dùng trong thời gian dài. Ba loại thuốc Z phổ biến gồm có: Zolpidem (Ambien hoặc Stilnoct), Zopiclone (Zimovane)  và Zaleplon (Sonata).

Tương tự thuốc benzodiazepin, nếu người bệnh không được khuyên dùng thì điều này cũng áp dụng với thuốc Z.

3. Thuốc chống trầm cảm

Thuốc chống trầm cảm thường được dùng để chữa trị những vấn đề sức khỏe tâm thần (như lo lắng, trầm cảm) và cũng có thể giúp điều trị chứng mất ngủ. Tuy nhiên, thuốc này cần được chỉ định cụ thể bởi bác sĩ khám và điều trị.

Tác hại của thuốc ngủ liều mạnh

Việc sử dụng các loại thuốc ngủ liều mạnh tiềm ẩn những rủi ro cho sức khỏe, đặc biệt là khi rơi vào tình lạm dụng thuốc ngủ mạnh. Một số tác dụng phụ mà thuốc ngủ liều mạnh có thể gây ra khi dùng sai chỉ định:

• Nguy cơ tử vong: Dùng thuốc ngủ quá liều có thể gây ra một số tác hại, tùy vào từng loại thuốc và liều lượng sử dụng. Nếu sử dụng thuốc ngủ mạnh với liều gấp từ 5 – 20 lần so với liều chữa trị có thể dẫn đến những tác hại nhất định, thậm chí gây tử vong. Do đó, người bệnh cần tuân thủ đúng liều lượng chỉ định khi sử dụng thuốc ngủ, tránh tự ý tăng liều.
• Ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe: Thuốc ngủ có thể cản trở quá trình thở, gây nguy hiểm cho người bệnh có các vấn đề về phổi mạn tính như khí phế thũng, hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD). Thuốc ngủ kê đơn có thể gây ra những tác dụng phụ như lú lẫn, chóng mặt, ngứa ran hoặc nóng rát bàn tay/cánh tay/bàn chân, giảm khả năng phối hợp vận động, kéo dài tình trạng buồn ngủ vào ban ngày, rối loạn tiêu hóa (tiêu chảy, táo bón), suy giảm trí nhớ, cơ thể mệt mỏi…
• Nguy cơ phụ thuộc thuốc: Thuốc ngủ liều mạnh (như dẫn xuất benzodiazepin) có thể dẫn đến tình trạng phụ thuộc/ nghiện thuốc nếu sử dụng với liều cao, kéo dài. Lúc này, người bệnh có thể gặp các vấn đề như khó ngủ, kích thích, bồn chồn, vật vã… Do đó, người bệnh nên tuân thủ đúng theo thời gian chữa trị và nguyên tắc dùng thuốc. Không tự ý ngưng dùng thuốc đột ngột, hãy giảm dần liều lượng và dừng sử dụng sau khi đã tư vấn bác sĩ điều trị.
• Dùng quá nhiều thuốc ngủ liều mạnh tiềm ẩn nguy cơ gây ra các triệu chứng và hệ lụy sức khỏe khác như:
  • Ngủ quá nhiều, ngủ mê man
  • Không kiểm soát được các hành vi của bản thân
  • Gây táo bón, chán ăn, đau bụng
  • Gây rối loạn chức năng thở, thở chậm

Lưu ý khi dùng thuốc ngủ mạnh

Khi sử dụng thuốc ngủ liều mạnh người bệnh cần lưu ý một số vấn đề dưới đây:

• Tuyệt đối không sử dụng thuốc ngủ mạnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Sử dụng đúng liều lượng thuốc theo chỉ định, không tự ý thay đổi liều dùng.
• Người bị suy giảm chức năng thận/gan, mắc bệnh phổi mạn tính, bệnh glaucoma góc đóng, xơ cứng động mạch, tổn thương thực thể não, rối loạn nhân cách… nên thận trọng khi sử dụng thuốc ngủ liều mạnh.
• Cần bảo quản thuốc đúng cách, để thuốc tránh xa tầm tay của trẻ em.

Cách cải thiện giấc ngủ không cần dùng thuốc ngủ mạnh

Bạn cũng có thể áp dụng một số cách dưới đây để cải thiện chất lượng giấc ngủ:

• Tránh dùng chất kích thích, những loại đồ uống có cồn trước khi đi ngủ.
• Tạo không gian ngủ thoải mái, yên tĩnh, sạch sẽ, có nhiệt độ thích hợp, đủ tối, hạn chế sự kích thích về ánh sáng, âm thanh. Trước khi ngủ, bạn có thể tắm nước ấm thư giãn, tập yoga để cân bằng tinh thần.
• Cố định thời gian ngủ và thức mỗi ngày.
• Kiểm soát, quản lý căng thẳng cũng giúp bạn ngủ ngon hơn. Tâm trạng có thể được cải thiện bằng cách nghe nhạc, tập thể dục, đi bộ nhẹ nhàng, trò chuyện với người thân, bạn bè…
• Dùng bữa tối với lượng vừa phải, tránh ăn quá no vì có thể gây khó tiêu, đầy bụng dẫn đến tình trạng khó ngủ. Tuy nhiên, bạn cũng không nên ăn quá ít vì có thể bị thức giấc ban đêm. Mỗi người nên ăn bữa chiều đủ no (trước lúc ngủ khoảng 2 – 3 tiếng).
• Không nên ngủ quá nhiều vào ban ngày, giấc ngủ trưa chỉ nên giới hạn trong khoảng 30 phút. Bạn nên dậy sớm vào buổi sáng, không nên ngủ bù, ngủ nướng. Ngay cả vào những ngày cuối tuần bạn cũng không nên ngủ muộn vì sẽ ảnh hưởng đến chu kỳ ngủ của cơ thể.
• Sử dụng một số loại trà thảo mộc cũng có thể giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ.
• Trong trường hợp cần sử dụng thuốc ngủ, người bệnh hãy bắt đầu dùng thuốc có tác dụng nhẹ theo chỉ định của bác sĩ, tránh dùng thuốc ngủ liều mạnh ngay từ đầu.
• Việc bổ sung các vitamin nhóm B, C có thể giúp làm giảm tình trạng lo lắng, stress; cung cấp đủ chất sắt, kali, magie… cho cơ thể cũng giúp đảm bảo chất lượng giấc ngủ.
• Bổ sung những hoạt chất thiên nhiên như Ginkgo Biloba (bạch quả), Blueberry (việt quất)… giúp tăng cường dưỡng chất lên não bộ, điều hòa máu não, góp phần cải thiện tình trạng thiếu máu não, đau đầu, stress, hay mất ngủ.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Thuốc ngủ liều mạnh có thể được bác sĩ chỉ định cho người bệnh dùng để cải thiện chứng rối loạn giấc ngủ, mất ngủ… Tuy nhiên, để nhận được lợi ích tối ưu, đảm bảo an toàn, tránh gặp phản ứng phụ, người bệnh phải dùng thuốc ngủ mạnh đúng theo chỉ định của bác sĩ.