Thuốc lá và ung thư vú: Thống kê, mối liên hệ và yếu tố nguy cơ

Thống kê về thuốc lá và ung thư vú

Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, ước tính năm 2021 tại Hoa Kỳ có 281.550 trường hợp nữ giới được chẩn đoán mắc ung thư vú mới và 43.600 trường hợp tử vong vì căn bệnh này.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết năm 2020 có 2,3 triệu phụ nữ được chẩn đoán mắc bệnh ung thư vú, với 685.000 ca tử vong trên toàn thế giới. [1]

Năm 2019, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã công bố, có khoảng 1 trong 5 người trưởng thành hiện đang sử dụng bất kỳ sản phẩm thuốc lá, trong tổng số 50,6 triệu người dân ở Hoa Kỳ.

Theo WHO tuyên bố, >80% trong số 1,3 tỷ người sử dụng thuốc lá trên toàn thế giới sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Ngoài ra, một nghiên cứu năm 2017, hút thuốc liên quan đến phân nhóm ung thư vú Luminal A. Loại ung thư này có xu hướng phát triển chậm và tiên lượng tốt.

Mối liên hệ giữa ung thư vú và hút thuốc

Ung thư vú và thuốc lá có mối liên hệ với nhau như sau:

1. Cơ chế ảnh hưởng đến yếu tố nguy cơ ung thư vú

Ung thư vú là loại ung thư phổ biến nhất và thuộc một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong liên quan đến ung thư trên toàn thế giới. Hút thuốc liên quan đến nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn ở một số người. Bởi, một số hóa chất trong thuốc lá có thể dẫn đến sự phát triển tế bào không kiểm soát được trong cơ thể. Mặc dù, hút thuốc không được coi là nguyên nhân trực tiếp gây ung thư vú nhưng liên quan đến nguy cơ cao hơn ở một số người.

Chúng ta không thể thay đổi các yếu tố nguy cơ ung thư vú như di truyền hoặc tuổi tác, nhưng có thể thay đổi những yếu tố khác như hút thuốc.

2. Tác động của thời gian và tần suất hút thuốc

Số liệu thống kê về thuốc lá và ung thư vú, bổ sung từ một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên trang nghiên cứu Ung thư Vú bao gồm [2]:

• Phụ nữ hút thuốc tại một thời điểm nào đó trong đời có nguy cơ mắc ung thư vú cao hơn 14% so với người chưa bao giờ hút thuốc.
• Phụ nữ bắt đầu hút thuốc trước 17 tuổi có nguy cơ tăng 24%, trong khi người bắt đầu hút thuốc 17-19 tuổi có tỷ lệ mắc ung thư vú tăng 15%.
• Người hút thuốc trên 10 năm có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư vú lên 21% và trên 30 năm có nguy cơ 22%.
• Phụ nữ đã bỏ hút thuốc vẫn có nguy cơ mắc ung thư vú, như tăng 28% với người bỏ thuốc dưới 10 năm.
• Phụ nữ có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú có nguy cơ mắc bệnh ung thư vú cao nhất nếu bắt đầu hút thuốc ở tuổi 20, khoảng 56%.

Hút thuốc lá thụ động và ung thư vú

Hút thuốc lá thụ động (hít khói thuốc thụ động) xảy ra khi bạn không trực tiếp hút thuốc nhưng ở gần người hút thuốc, hít phải khói thuốc từ khói ở đầu điếu thuốc đang cháy vào đường thở. CDC cho biết, khói thuốc thụ động chứa hơn 7.000 hóa chất. Hàng trăm loại hóa chất này độc hại và khoảng 70 loại có thể gây ung thư.

Một nghiên cứu năm 2018 cho biết, hút thuốc thụ động làm tăng nguy cơ ung thư phổi và ung thư vú ở phụ nữ. Một nghiên cứu bệnh chứng năm 2015 ở Trung Quốc cũng cho biết, mối liên hệ rõ ràng giữa hút thuốc thụ động và tăng nguy cơ ung thư vú ở phụ nữ sau mãn kinh.

Thực tế, các bác sĩ từ lâu đã nghi ngờ mối liên hệ giữa hút thuốc và nguy cơ ung thư vú nhưng kết quả nghiên cứu chưa thống nhất. Vì vậy, cần nhiều nghiên cứu hơn để hiểu mối liên hệ tiềm ẩn giữa hút thuốc thụ động và nguy cơ ung thư vú.

Tác hại của việc hút thuốc trong điều trị ung thư vú

Hút thuốc có thể làm tăng các biến chứng trong việc điều trị ung thư vú. Các phương pháp điều trị ung thư vú, bao gồm:

• Phẫu thuật.
• Điều trị bức xạ (xạ trị).
• Liệu pháp sinh học hoặc liệu pháp dùng thuốc nhắm trúng đích.
• Liệu pháp hormone.
• Hóa trị.

Đánh giá năm 2020 cho thấy, hút thuốc trong quá trình xạ trị có thể gây ra các biến chứng, gồm:

• Đáp ứng điều trị kém hơn.
• Tỷ lệ sống sau 2 năm kém hơn.
• Tái phát ung thư.
• Có thể gia tăng biến cố tim mạch như đau tim, đột quỵ hoặc suy tim sung huyết.

Nghiên cứu liên quan tới thuốc lá và ung thư vú đề cập, người hút thuốc vẫn có nguy cơ gặp biến chứng cao hơn như: khó lành vết thương sau phẫu thuật và sau khi tái tạo vú, ngay cả khi không được xạ trị.

Hút thuốc có làm tăng nguy cơ ung thư vú không?

Hút thuốc có làm tăng nguy cơ ung thư vú. Nghiên cứu cho thấy hút thuốc liên quan đến nguy cơ gia tăng ung thư vú ở một số phụ nữ, đặc biệt người bắt đầu hút thuốc ở tuổi vị thành niên, hút ít nhất 2 gói/ngày hoặc hút thuốc trước khi mang thai đủ tháng đầu tiên.

Nicotine là thành phần gây nghiện trong thuốc lá. Thực tế, chất này không gây ung thư. Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2021 gợi ý rằng nicotin có thể là yếu tố nguy cơ gây ung thư vú di căn đến phổi.

Khói cần sa cũng có chứa các thành phần tương tự như thuốc lá nên hút cần sa có thể là yếu tố nguy cơ phát triển ung thư phổi. Tuy nhiên,phân tích tổng hợp năm 2019 không tìm thấy mối liên hệ nào giữa việc hút cần sa và sự phát triển ung thư vú. Hiện không có đủ bằng chứng liên quan đến việc hút cần sa với bệnh ung thư khác nên cần có nghiên cứu quy mô lớn hơn.

Các yếu tố khác làm tăng nguy cơ ung thư vú ở người hút thuốc

Hút thuốc làm ảnh hưởng đến sức khỏe nghiêm trọng và thuốc một trong số ít yếu tố nguy cơ có thể thay đổi sự phát triển của ung thư vú. Ngoài ra, còn một số yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú ở người hút thuốc, gồm:

• Rượu bia: rượu là chất độc gây hại cho cơ thể, càng uống nhiều người bênh càng có nguy cơ mắc ung thư vú cao. Bởi đồ uống có cồn:
  • Gây kích ứng và tổn thương tế bào, dẫn đến sự phân chia tế bào không kiểm soát và phát triển khối u ung thư.
  • Tăng nồng độ estrogen trong cơ thể – hormone ảnh hưởng đến mô vú.
  • Có nhiều calo rỗng gây tăng cân.
  • Quá nhiều chất béo dẫn đến nhiều loại ung thư.
  • Khiến cơ thể khó hấp thụ chất dinh dưỡng quan trọng, như không hấp thụ được nhiều axit folic sẽ làm tăng nguy cơ ung thư.
• Tiền sử gia đình: người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú có nguy cơ cao cũng mắc bệnh này.
• Tuổi tác: ung thư vú có thể tăng theo độ tuổi, đặc biệt sau 50 tuổi.

Ngoài ra, người bệnh hãy tránh xa rượu nếu đang điều trị hóa trị, xạ trị hoặc phương pháp điều trị ung thư khác vì gây ra tác dụng phụ có hại. Nếu ung thư đang thuyên giảm, uống rượu có thể làm tăng nguy cơ ung thư tái phát.

Lợi ích của việc bỏ thuốc lá để giảm nguy cơ ung thư vú

Bỏ thuốc lá giúp làm giảm nguy cơ phát triển nhiều bệnh liên quan đến hút thuốc như ung thư vú. Thuốc lá và ung thư vú có mối liên hệ đáng lo ngại và hút thuốc có hại ở mọi mức độ, không có ngưỡng tiếp xúc nào được coi là an toàn.

Biện pháp phòng ngừa ung thư vú liên quan đến hút thuốc

Để phòng ngừa mối liên hệ tiềm ẩn giữa thuốc lá và ung thư vú, người không hút thuốc nên tránh bắt đầu và người hút thuốc hãy thử một số cách bỏ thuốc lá hay tham gia các chương trình cai thuốc lá. Hầu hết, mọi người sẽ bỏ thuốc lá bằng cách kết hợp thuốc và thay đổi hành vi. Một số cách giúp bỏ thuốc lá, gồm:

• Trao đổi với bác sĩ về một số loại thuốc giúp cai thuốc lá.
• Đặt ngày bỏ thuốc lá.
• Tập thể dục hoặc đi bộ.
• Thử châm cứu.
• Tập thiền chánh niệm.
• Tránh các tác nhân gây hút thuốc.
• Thử sử dụng một số ứng dụng bỏ thuốc lá.
• Tìm người bạn cũng muốn bỏ thuốc lá cùng đồng hành.

Ngoài ra, có thể thực hiện thêm một số biện pháp khác như:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: phụ nữ từ năm 40 tuổi nên đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, chụp X-quang tuyến vú (chụp nhũ ảnh) tầm soát hàng năm. Riêngphụ nữ có nguy cơ mắc ung thư vú cao hãy tầm soát sớm hơn (trước 40 tuổi). Việc này không giúp chị em ngừa ung thư nhưng bác sĩ có thể phát hiện bệnh ở giai đoạn sớm và lên liệu trình điều trị kịp thời.
• Thay đổi lối sống lành mạnh: chị em hãy duy trì lối sống lành mạnh để ngừa ung thư vú và bảo vệ sức khỏe tổng thể của bản thân bằng cách: tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày, giữ cân nặng ổn định, hạn chế sử dụng sản phẩm chứa chất kích thích (rượu, bia, đặc biệt không hút thuốc lá), xây dựng thực đơn ăn uống cân bằng và điều độ.
• Giảm tiếp xúc với khói thuốc thụ động: hãy tránh hoặc kiêng tiếp xúc với khói thuốc thụ động ở môi trường xung quanh. Bởi, khói thuốc chứa nhiều hóa chất độc hại và bao gồm cả loại có thể gây ung thư.

Câu hỏi thường gặp về thuốc lá và ung thư vú

1. Hút thuốc có thể gây ra khối u ở vú không?

Có, hút thuốc có thể gây ra khối u ở vú. Nguy cơ xuất hiện khối u ác tính ở vú do hút thuốc thực tế tương đối nhỏ nhưng sẽ tăng cao hơn khoảng 10% ở phụ nữ hiện đang hút thuốc so với người chưa bao giờ hút thuốc.

2. Hút thuốc bao lâu thì tăng nguy cơ ung thư vú?

Thời gian xác định hút thuốc bao lâu làm tăng nguy cơ ung thư vú sẽ tùy thuộc vào nhiều yếu tố. Nghiên cứu năm 2017 phát hiện ra, thuốc lá và ung thư vú có mối liên hệ ở mức độ khiêm tốn, nhưng nguy cơ này tăng đáng kể ở một số phụ nữ, gồm:

• Phụ nữ bắt đầu hút thuốc ở tuổi thiếu niên hoặc 17 tuổi.
• Phụ nữ bắt đầu hút thuốc trước hoặc vào thời điểm có kinh lần đầu.
• Phụ nữ bắt đầu hút thuốc 1-4 năm sau kỳ kinh nguyệt đầu tiên.
• Phụ nữ có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú hút thuốc vào bất kỳ thời điểm nào trong đời.
• Phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ mang đột biến BRCA2.
• Phụ nữ hút thuốc ít nhất 10 năm.
• Phụ nữ đã ngừng hút thuốc dưới 20 năm.
• Phụ nữ hút thuốc hơn 5 năm trước khi mang thai đủ tháng lần đầu.
• Phụ nữ hút >5 điếu thuốc/ngày.

3. Hút thuốc điện tử có gây ung thư vú không?

Có, hút thuốc lá điện tử có nguy cơ gây ung thư vú. Hiện chưa có nguyên cứu xác nhận mối liên hệ giữa hút thuốc lá điện tử và ung thư vú nhưng trong dung dịch loại thuốc lá này có nhiều thành phần hóa chất, đặc biệt nicotine và kim loại nặng.

4. Phụ nữ có tiền sử gia đình mắc ung thư vú có nên bỏ thuốc lá?

Có, phụ nữ có tiền sử gia đình mắc ung thư vú nên bỏ thuốc lá. Bởi, nghiên cứu năm 2017 công bố trên trang nghiên cứu Ung thư Vú cho biết, phụ nữ có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư vú có nguy cơ cao nhất, đặc biệt nếu bắt đầu hút thuốc ở tuổi 20, khoảng 56%. [3]

Khoa Ngoại Vú – Đầu Mặt Cổ, PlinkCare TP.HCM quy tụ các chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm, liên tục cập nhật phương pháp điều trị mới trên thế giới giúp tầm soát ung thư vú, chẩn đoán sớm ung thư vú và bệnh lý ở vú khác, lên kế hoạch điều trị toàn diện, hiệu quả và rút ngắn thời gian đáng kể. Đặc biệt, người bệnh có thể chia sẻ những khó khăn lo lắng với các thành viên trong “CLB bệnh nhân ung thư vú bệnh viện Tâm Anh”.

Thuốc lá chứa nhiều hóa chất động hại gây ảnh hưởng đến sức khỏe, làm tăng nguy cơ ung thư phổi, ung thư vú. Thông qua bài “Thuốc lá và ung thư vú”, người bệnh hiểu hơn về mối liên hệ giữa thuốc lá và ung thư. Đồng thời, phụ nữ đặc biệt người thuộc nhóm yếu tố nguy cơ và đang hút thuốc lá hãy đến gặp bác sĩ để được khám, chẩn đoán, tầm soát định kỳ nhằm phòng ngừa bệnh ung thư vú.