Việt Nam
English
Thuốc hỗ trợ hoàng thể là gì? Tác dụng, chỉ định và cách dùng [A-Z]
Thuốc hỗ trợ hoàng thể là gì?
Trong các chu kỳ điều trị hỗ trợ sinh sản, thuốc hỗ trợ hoàng thể có vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ phôi làm tổ và tăng tỷ lệ thành công cho các cặp vợ chồng hiếm muộn.
Hoàng thể có thể được xem là một tuyến nội tiết tạm thời, được hình thành sau khi phóng noãn, chủ yếu tiết hormone progesterone giúp duy trì và phát triển thai kỳ ở giai đoạn sớm. Nếu người phụ nữ không có thai, hoàng thể sẽ tự thoái triển và ngưng hoạt động sau 12-14 ngày. Khi thai đến giai đoạn sau 7 tuần, nhau thai sẽ thay thế dần vai trò của hoàng thể để tiết progesterone nuôi thai.
Quá trình kích thích buồng trứng trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản làm tăng nồng độ estrogen dẫn đến mất cân bằng giữa nồng độ estrogen và progesterone. Bên cạnh đó, việc chọc hút trứng còn lấy đi lượng tế bào hạt đáng kể của nang noãn khiến phần còn lại của nang noãn không thể thành lập hoàng thể đầy đủ, dẫn đến giai đoạn hoàng thể bị suy yếu, từ đó làm ảnh hưởng quá trình cấy ghép phôi, ra huyết sớm, thậm chí sảy thai sớm.
Chính vì thế, thuốc hỗ trợ hoàng thể nhằm mục đích bổ sung progesterone vào cơ thể, giúp cân bằng lượng hormone cần thiết cho việc duy trì lớp niêm mạc tử cung, hỗ trợ phôi làm tổ và đảm bảo sự phát triển của thai nhi. (1)
Các loại thuốc hỗ trợ hoàng thể thường được sử dụng
Sự ra đời của nhiều loại thuốc hỗ trợ hoàng thể giúp tăng tỷ lệ thành công của các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản và giúp bác sĩ có nhiều lựa chọn hơn trong chỉ định thuốc sử dụng, phác đồ điều trị cá thể hóa phù hợp với từng đối tượng. Các loại thuốc hỗ trợ hoàng thể được sử dụng phổ biến hiện nay, bao gồm:
1. Progesterone
Progesterone ngoại sinh là lựa chọn đầu tiên và tối ưu nhất để hỗ trợ hoàng thể trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản. Hormone này giúp nội mạc tử cung thuận lợi cho quá trình làm tổ của phôi và duy trì thai kỳ.
Progesterone có thể sử dụng qua nhiều đường, trong đó đường uống, tiêm và đặt âm đạo là thường gặp nhất. Progesterone đường đặt âm đạo hoặc gel bơm âm đạo vì hiệu quả cao, dễ sử dụng, tác dụng tại chỗ và ít có tác dụng phụ toàn thân. Các dạng progesterone đường uống và tiêm sẽ ít được dùng hơn, chỉ định sẽ phụ thuộc tùy thuộc từng trường hợp và có thể có tác dụng phụ như đau, nhiễm trùng, áp xe vị trí tiêm… (2)
2. Dydrogesterone
Dydrogesterone là một dạng của progesterone, hấp thụ qua đường uống. Dễ sử dụng, tuy nhiên cần chuyển hóa qua gan nên có thể có tác dụng phụ toàn thân.
3. Progesterone kết hợp với estradiol
Trên thực tế, bên cạnh progesterone thì hoàng thể còn tiết ra hormone estradiol. Nhiều nghiên cứu cho thấy việc kết hợp progesterone và estradiol có thể cải thiện tỷ lệ làm tổ của phôi và giảm nguy cơ sảy thai.
4. hCG
Với cấu tạo giống với cấu tạo của LH giúp duy trì hoạt động hoàng thể và thúc đẩy quá trình sản xuất progesterone. Do đó, việc sử dụng hCG trong giai đoạn hỗ trợ hoàng thể cho tỷ lệ có thai cao hơn.
ThS.BSNT.CKI Nguyễn Thị Bích Phương – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, PlinkCare cho biết, “Vì hCG có nguy cơ gây ra quá kích buồng trứng nên việc sử dụng hCG trong giai đoạn hỗ trợ hoàng thể cần tuân theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa về liều lượng và cách dùng để đảm bảo hiệu quả của quá trình điều trị mà không làm tăng nguy cơ quá kích buồng trứng.”
5. Phối hợp nhiều loại
Trong quá trình điều trị vô sinh, các loại thuốc hỗ trợ hoàng thể kể trên không chỉ được sử dụng đơn thuần mà còn có thể phối hợp với nhau theo phác đồ điều trị được bác sĩ chỉ định và phù hợp thể trạng cũng như khả năng đáp ứng thuốc của người bệnh, nhằm tối ưu hóa cơ hội thụ thai và duy trì thai kỳ bằng cách tạo ra môi trường hormone lý tưởng cho phôi làm tổ và phát triển.
Vai trò của thuốc hoàng thể
Thuốc hỗ trợ hoàng thể đóng vai trò quan trọng trong quá trình hỗ trợ sinh sản và duy trì thai kỳ trong giai đoạn sớm. Ở những cặp vợ chồng vô sinh 1 năm (nếu người vợ dưới 35 tuổi) và 6 tháng (nếu người vợ trên 35 tuổi), việc sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể trong các chu kỳ thụ tinh ống nghiệm có vai trò bổ sung thiếu hụt nội tiết, đảm bảo hoàng thể sản sinh progesterone tạo môi trường nội mạc tử cung lý tưởng cho phôi làm tổ và phát triển, từ đó tăng tỷ lệ thành công của chu kỳ điều trị vô sinh. (3)
Chỉ định thuốc hỗ trợ hoàng thể khi nào?
Bác sĩ Bích Phương cho biết, “Trên thực tế, hầu hết các trường hợp hỗ trợ sinh sản đều được các bác sĩ chỉ định dùng thuốc hỗ trợ hoàng thể. Đặc biệt trong kỹ thuật thụ tinh ống nghiệm (IVF), vì quá trình kích trứng và chọc hút trứng khiến pha hoàng thể bị khiếm khuyết, do đó, việc sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể trong trường hợp này là cần thiết và có vai trò quan trọng giúp tạo môi trường nội mạc tử cung lý tưởng, hỗ trợ quá trình phôi làm tổ và phát triển, từ đó tăng tỷ lệ mang thai thành công.”
Cách sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể
Với mỗi bệnh nhân, mỗi phác đồ, bác sĩ điều trị sẽ chỉ định sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể theo nhiều cách khác nhau gồm dạng uống, dạng tiêm hoặc dạng đặt âm đạo.
1. Thuốc hỗ trợ hoàng thể dạng uống
Dydrogesterone là loại thuốc hỗ trợ hoàng thể dạng uống thường được dùng hàng ngày theo chỉ định của bác sĩ. Liều lượng và thời gian sử dụng tùy thuộc vào mục đích điều trị và tình trạng cụ thể của bệnh nhân. Để đạt hiệu tối đa, người bệnh cần tuân theo đúng liệu trình uống thuốc, không bỏ liều hoặc tự ý thay đổi liều lượng khi chưa có sự hướng dẫn của bác sĩ.
2. Thuốc hỗ trợ hoàng thể dạng tiêm
Thuốc dạng tiêm thường được áp dụng tiêm bắp hoặc tiêm dưới da. Tùy thuộc vào phác đồ điều trị mà bác sĩ sẽ chỉ định liều lượng thuốc phù hợp, bệnh nhân sẽ được bác sĩ hoặc các nhân viên y tế hướng dẫn quy trình tiêm thuốc đúng cách để đảm bảo thuốc được phát huy tối đa công dụng.
3. Thuốc hỗ trợ hoàng thể dạng đặt
Với những loại thuốc dạng đặt hoặc gel bơm âm đạo, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn đặt trực tiếp vào âm đạo, nghỉ ngơi khoảng 30 phút để thuốc có thời gian hấp thụ tốt nhất. Lưu ý, cần rửa sạch tay với xà phòng trước khi đặt thuốc để tránh trầy xước và nhiễm trùng âm đạo.
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, thuốc hỗ trợ hoàng thể dạng đặt âm đạo thường được ưu tiên sử dụng nhiều hơn trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản vì cho hiệu quả hấp thụ cao và ít tác dụng phụ nhất so với các dạng còn lại.
Tác dụng phụ của thuốc hỗ trợ hoàng thể
Một số tác dụng phụ của thuốc hỗ trợ hoàng thể thường gặp như:
| Dạng thuốc | Tác dụng phụ thường gặp |
| Dạng vi hạt đặt âm đạo | Dạng đặt âm đạo có thể gây tiết dịch âm đạo nhưng không có tác dụng phụ toàn thân. |
| Dạng vi hạt đường uống | Dạng uống có thể gây buồn ngủ chóng mặt, nhức đầu, buồn nôn… |
| Dạng gel bơm âm đạo | Ít có tác dụng phụ toàn thân, có thể gây một số phản ứng tại chỗ như nổi mẩn, đỏ, ngứa âm đạo… |
| Dạng tiêm bắp | Sưng đau tại vị trí tiêm, căng tức ngực, nhức đầu, mụn trứng cá, nôn ói, buồn ngủ, rậm lông… |
Những lưu ý khi sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể
Sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể là khâu quan trọng trong quá trình điều trị vô sinh, để đảm bảo hiệu quả và nâng cao tỷ lệ thành công của việc điều trị, phụ nữ cần lưu ý một số điều sau khi sử dụng thuốc hoàng thể:
1. Sử dụng thuốc theo liều lượng được chỉ định
Việc sử dụng thuốc theo đúng liều lượng đã được bác sĩ chỉ định giúp đảm bảo cơ thể nhận đủ lượng nội tiết cần thiết để duy trì niêm mạc tử cung lý tưởng, tạo điều kiện tốt nhất cho phôi làm tổ và phát triển. Chị em tuyệt đối không tự ý thay đổi liều lượng khi chưa có hướng dẫn của bác sĩ để tránh ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị cũng như có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn.
2. Tránh quên sử dụng thuốc
Quên dùng thuốc hoặc dùng không đúng giờ có thể làm giảm nồng độ hormone trong cơ thể, ảnh hưởng đến sự ổn định của niêm mạc tử cung hoặc nhiều vấn đề khác liên quan đến thai kỳ. Để tránh quên thuốc, chị em có thể đặt báo thức hoặc sử dụng ứng dụng theo dõi trên điện thoại để nhắc bản thân dùng thuốc đúng thời gian được chỉ định.
3. Báo ngay cho bác sĩ nếu có bất thường khi sử dụng thuốc
Trong quá trình sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể, nếu gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào như đau bụng, buồn nôn, chóng mặt hoặc phản ứng dị ứng vượt ngưỡng chịu đựng, hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được kiểm tra và điều chỉnh liều lượng thuốc nếu cần thiết.
Cách bảo quản thuốc hỗ trợ hoàng thể tại nhà
Bảo quản thuốc hỗ trợ hoàng thể đúng cách là rất quan trọng để đảm bảo độ hiệu quả và an toàn khi sử dụng. Một số cách bảo quản chị em cần biết như:
- Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao kỳ thuốc để biết cách bảo quản cụ thể cho loại thuốc bạn đang sử dụng.
- Bảo quản thuốc ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Tránh xa tầm tay trẻ em và vật nuôi.
- Kiểm tra hạn sử dụng và tình trạng thuốc thường xuyên. Nếu nhận thấy thuốc có dấu hiệu thay đổi màu sắc, mùi hoặc hình dạng, không nên sử dụng nữa và hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được thay đổi loại thuốc phù hợp.
- Không bỏ thuốc vào tủ lạnh trừ khi có chỉ định để tránh ảnh hưởng đến chất lượng thuốc.
Câu hỏi thường gặp
1. Thuốc hỗ trợ hoàng thể giá bao nhiêu?
Giá của thuốc hỗ trợ hoàng thể có thể thay đổi khác nhau tùy vào loại thuốc, dạng bào chế, nhà sản xuất và nơi bán. Cách tốt nhất bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ và lựa chọn địa chỉ bán thuốc uy tín để đảm bảo mua được thuốc chính hãng và an toàn.
2. Quên sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể có sao không?
Thông thường, trong các chu kỳ hỗ trợ sinh sản IVF, việc bệnh nhân quên sử dụng thuốc hỗ trợ hoàng thể có thể làm giảm nồng độ progesterone trong cơ thể, dẫn đến những tác động tiêu cực và ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị. Trong trường hợp quên thuốc quá nhiều ngày, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn thay đổi liệu trình dùng thuốc hoặc thay đổi loại thuốc nếu cần thiết.
Song song với việc dùng thuốc hỗ trợ hoàng thể, bác sĩ khuyến khích phụ nữ nên chú ý ăn uống đa dạng các loại thực phẩm nhằm bổ sung các chất dinh dưỡng cần thiết nhằm đảm bảo sức khỏe và tối ưu hiệu quả của liệu trình IVF. Ngoài ra, chị em nên chú ý đi lại nhẹ nhàng, hạn chế mang vác nặng hoặc tập các bài tập thể dục cường độ cao. Khi nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ nào, bệnh nhân nên đến bệnh viện càng sớm càng tốt để được kiểm tra, theo dõi.
Để tìm hiểu chi tiết hơn về quá trình dùng thuốc hỗ trợ hoàng thể tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, PlinkCare, bạn có thể liên hệ đặt lịch qua thông tin sau:
Thuốc hỗ trợ hoàng thể là một phần quan trọng không thể thiếu trong điều trị vô sinh. Việc sử dụng đúng cách và tuân theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp tối đa hóa hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ không mong muốn. Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào, hãy liên hệ thăm khám trực tiếp với bác sĩ để được kiểm tra và tư vấn thay đổi phác đồ điều trị nếu cần thiết để đảm bảo an toàn và hiệu quả.