6 loại thuốc điều trị lao phổi thường gặp và nguyên tắc sử dụng an toàn

Lưu ý: Những loại thuốc điều trị lao phổi được đề cập trong bài viết này là thuốc kê đơn, mọi thông tin trong bài viết mang tính tham khảo. Việc sử dụng thuốc phải được sự chỉ định, theo dõi của bác sĩ chuyên khoa. Chúng tôi không chịu trách nhiệm cho các trường hợp tự ý mua và sử dụng thuốc.

Tổng quan về lao phổi

Trước khi tìm hiểu về những loại thuốc điều trị lao phổi, chúng ta cần biết một số thông tin tổng quan về căn bệnh này. Lao phổi là căn bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng, gây ra bởi vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis, có thể lây sang những cơ quan khác. Bệnh lao là căn bệnh truyền nhiễm có thể lây truyền cho bất kỳ đối tượng nào tiếp xúc với vi khuẩn Mycobacterium tuberculosis. (1)

Một số tình trạng, vấn đề sức khỏe làm suy yếu hệ thống miễn dịch, khiến nguy cơ bị bệnh lao gia tăng, bao gồm: bệnh HIV, tiểu đường, hóa trị ung thư, dùng thuốc chữa bệnh tự miễn… Trẻ em, người cao tuổi có hệ thống miễn dịch suy yếu cũng có nguy cơ bị lao phổi cao hơn những đối tượng khác. Những triệu chứng của bệnh lao phổi thường gặp gồm có: ho (thường xuất hiện đờm, đôi khi có máu), khó thở hoặc thở khò khè, đau ngực, mệt mỏi, sốt, sụt cân…

Nguyên tắc sử dụng thuốc điều trị lao phổi

Người bệnh cần dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Một số nguyên tắc cần nhớ khi dùng thuốc điều trị lao phổi có thể bao gồm:

• Nếu người bệnh bị nhiễm lao tiềm ẩn, bác sĩ có thể bắt đầu chỉ định cho chữa trị bằng thuốc. Điều này đặc biệt đúng với những người bệnh nhiễm HIV/AIDS hoặc có các yếu tố làm gia tăng nguy cơ bị bệnh lao đang hoạt động.
• Người bệnh phải sử dụng thuốc điều trị lao phổi đúng liều lượng, theo chỉ định của bác sĩ. Người bệnh phải hoàn thành toàn bộ phác đồ điều trị. Điều này là rất quan trọng để giúp tiêu diệt vi khuẩn có trong cơ thể người bệnh, góp phần ngăn ngừa vi khuẩn kháng thuốc mới.
• Người bệnh cần dùng thuốc điều trị lao phổi đều đặn, uống xa bữa ăn để giúp thuốc được hấp thu một cách tối đa. Người bệnh phải dùng thuốc đủ thời gian trong cả hai giai đoạn tấn công và giai đoạn duy trì theo chỉ định của bác sĩ.
• Thuốc điều trị lao phổi là loại thuốc kháng sinh, hoạt động theo nhiều cách thức khác nhau để tiêu diệt vi khuẩn lao. Bác sĩ cần kết hợp nhiều loại thuốc điều trị lao phổi cho người bệnh trong một khoảng thời gian nhất định (tùy vào từng trường hợp cụ thể) để tiêu diệt vi khuẩn lao (đây là loại vi khuẩn chết chậm). Nếu sử dụng riêng biệt các loại thuốc điều trị lao phổi thì vi khuẩn lao có thể kháng thuốc nhanh chóng. Trong trường hợp bị kháng thuốc, bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng thêm kháng sinh và quá trình chữa trị có thể kéo dài hơn.

Danh sách các loại thuốc điều trị lao phổi thường gặp

Nếu người bệnh bị nhiễm lao tiềm ẩn, bác sĩ có thể chỉ định cho sử dụng một/hai loại thuốc. Bệnh lao đang hoạt động cần sử dụng nhiều loại thuốc hơn. Những loại thuốc điều trị lao phổi phổ biến có thể được bác sĩ chỉ định người bệnh sử dụng gồm có: (2)

1. Thuốc lao phổi Isoniazid (INH)

Mỗi viên nhỏ màu trắng có chứa 100 mg Isoniazid, liều dùng của người lớn là 300 mg/ngày. Isoniazid được lựa chọn để dùng trong việc chữa trị dự phòng và đóng vai trò là loại thuốc chính được dùng trong liệu pháp phối hợp với trường hợp bị bệnh lao đang hoạt động. Thuốc điều trị lao phổi Isoniazid có thể được dùng kết hợp với Rifapentine cho người lớn và trẻ em (từ 2 tuổi trở lên) mắc bệnh lao tiềm ẩn dưới dạng chữa trị DOT (liệu pháp quan sát trực tiếp hỗ trợ người bệnh trong suốt quá trình chữa trị) 1 lần/tuần trong 12 tuần.

Isoniazid có thể ức chế sự tổng hợp axit mycolic, phá vỡ thành tế bào vi khuẩn. Ở người bệnh đang chữa trị bệnh lao đang hoạt động, nên dùng Isoniazid phối hợp với Pyridoxine 25 – 50 mg, uống 1 lần/ngày để giúp phòng ngừa bệnh thần kinh ngoại biên.

2. Thuốc lao phổi loại kháng sinh Rifampicin (RIF)

Có hai loại viên nang Rifampicin là 150mg hoặc 300mg. Loại thuốc điều trị lao phổi này phải được uống khi bụng đói. Người bệnh nên dùng thuốc trước khi ăn 1 giờ hoặc sau khi ăn 2 giờ. Rifampicin được dùng kết hợp với tối thiểu một loại thuốc chống lao khác để giúp chữa trị bệnh lao đang hoạt động. Rifampicin ức chế hoạt động của RNA polymerase phụ thuộc DNA trong tế bào vi khuẩn nhưng nó không ức chế trong tế bào của động vật có vú. Tình trạng kháng chéo có thể xuất hiện.

Trong hầu hết những trường hợp nhạy cảm, người bệnh phải trải qua 6 tháng chữa trị. Việc chữa trị kéo dài 9 tháng nếu kết quả cấy đờm của người bệnh vẫn dương tính sau 2 tháng chữa trị. Rifampicin khiến dịch cơ thể (nước mắt, nước bọt, nước tiểu) có màu cam và được bài tiết qua mật cũng như tuần hoàn gan ruột. Rifampicin gây cảm ứng mạnh hệ thống cytochrome P450 tại gan, làm giảm thời gian bán hủy của nhiều loại thuốc.

3. Thuốc lao phổi Pyrazinamid (PZA)

Mỗi viên màu trắng lớn chứa 500 mg hoạt chất Pyrazinamid. Bác sĩ sẽ chỉ định liều dùng phù hợp, tùy vào cân nặng của người bệnh. Pyrazinamid mang đến tác dụng mạnh mẽ, giúp chống lại vi khuẩn lao ở giai đoạn đầu của quá trình chữa trị. Cơ chế hoạt động của Pyrazinamid hiện vẫn chưa được biết rõ.

4. Thuốc Ethambutol (E) trị lao phổi

Viên nén Ethambutol có hai hàm lượng là 100mg và 400mg. Bác sĩ sẽ chỉ định liều dùng phù hợp với cân nặng của người bệnh. Ethambutol khuếch tán vào những tế bào vi khuẩn đang phát triển tích cực (chẳng hạn như trực khuẩn lao). Ethambutol làm suy yếu quá trình trao đổi chất của tế bằng thông qua cách ức chế sự tổng hợp của một/nhiều chất chuyển hóa, từ đó gây chết tế bào. Hiện vẫn chưa có hiện tượng kháng chéo nào được chứng minh.

5. Thuốc Rifabutin

Thuốc điều trị lao phổi Rifabutin là một loại thuốc kháng sinh Ansamycin có nguồn gốc từ Rifamycin S. Thuốc Rifabutin ức chế RNA polymerase phụ thuộc DNA, ngăn chặn sự khởi đầu chuỗi. Rifabutin được dùng để chữa trị bệnh lao ở những người bệnh đang sử dụng thuốc chữa trị HIV cụ thể, khi chống chỉ định dùng Rifampicin.

6. Thuốc lao phổi Rifapentine

Rifapentine được dùng 2 lần/tuần như một phần của phác đồ sử dụng nhiều loại thuốc trong 2 tháng ở giai đoạn chữa trị lao tích cực. Sau đó dùng Rifapentine 1 lần/tuần trong 4 tháng, cùng với Isoniazid hoặc một loại thuốc thích hợp cho các vi khuẩn nhạy cảm. Loại thuốc điều trị lao phổi này cũng được chỉ định cho người lớn và trẻ em (từ 2 tuổi trở lên) bị bệnh lao tiềm ẩn kết hợp cùng Isoniazid dưới dạng trị liệu 1 lần/tuần trong 12 tuần.

Rifapentine ức chế RNA polymerase phụ thuộc DNA ở những chủng vi khuẩn lao Mycobacterium tuberculosis nhạy cảm. Không nên dùng Rifapentine để chữa bệnh lao hoạt động ở những người bị nhiễm HIV hoặc nuôi cấy lao dương tính sau 2 tháng chữa trị.

Tác dụng phụ có thể gặp của thuốc trị lao

Hầu hết người bệnh có thể sử dụng thuốc điều trị lao phổi mà không gặp phải tác dụng phụ nghiêm trọng. Nếu người bệnh gặp phải những tác dụng phụ nghiêm trọng, bác sĩ có thể yêu cầu ngừng sử dụng thuốc. Liều lượng thuốc có thể được thay đổi.

Nếu người bệnh gặp phải bất kỳ vấn đề nào sau đây khi dùng thuốc điều trị lao phổi thì hãy thông báo ngay với bác sĩ: đau bụng, ăn mất ngon, nôn mửa, phân có màu sáng, tiêu chảy nghiêm trọng, màu mắt/da hơi vàng, nước tiểu đậm bất thường, tầm nhìn thay đổi, gặp rắc rối về khả năng giữ thăng bằng, chóng mặt, ngứa ran ở chân/tay, chảy máu/dễ bị bầm tím, sụt cân không giải thích được, trầm cảm, mệt mỏi không rõ lý do, đau khớp, phát ban… (3)

Điều quan trọng là người bệnh phải liệt kê tất cả những loại thuốc, thảo dược, thực phẩm chức năng mà bản thân đang dùng. Người bệnh có thể cần dừng sử dụng một số loại thuốc này trong quá trình chữa lao phổi.

Lao màng phổi uống thuốc bao lâu khỏi?

Hầu hết những trường hợp nhiễm lao tiềm ẩn thường được chữa trị tích cực trong khoảng 3 hoặc 4 tháng. Bệnh lao đang hoạt động có thể được chữa trị trong 4, 6 hoặc 9 tháng. Bác sĩ sẽ xác định những loại thuốc nào là tốt và phù hợp nhất với người bệnh. Người bệnh cần đến gặp bác sĩ thăm khám thường xuyên để đánh giá xem tình trạng sức khỏe có tiến bộ hay không. Qua đó, bác sĩ cũng có thể theo dõi những tác dụng phụ của thuốc điều trị lao phổi.

Lưu ý quan trọng khi sử dụng thuốc lao

Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi dùng thuốc điều trị lao phổi:

• Ngay cả khi người bệnh cảm thấy tốt hơn thì vẫn không nên ngừng sử dụng thuốc trong quá trình chữa trị. Không sử dụng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ có thể khiến vi khuẩn lao trở nên kháng thuốc.
• Một vài loại thuốc, ví dụ như Rifampicin phải được uống khi bụng đói. Vì loại thuốc này có sự tương tác với thức ăn.
• Tránh uống rượu trong thời gian chữa trị.
• Paracetamol có thể tác động đến tác dụng của thuốc điều trị lao. Sử dụng Paracetamol trong lúc uống thuốc trị lao phổi có thể dẫn đến những tác dụng phụ bất lợi.
• Tình trạng khó chịu ở dạ dày có thể xuất hiện khi bắt đầu việc chữa trị, thế nhưng vấn đề này thường giảm bớt sau vài ngày. Hãy liên hệ với bác sĩ nếu triệu chứng khó chịu ở dạ dày không thuyên giảm hoặc tác động đến hoạt động thường ngày.
• Trong quá trình sử dụng thuốc trị lao, người bệnh cần đến gặp bác sĩ thăm khám định kỳ.
• Bảo quản thuốc ở nơi thoáng mát, khô ráo, tránh xa tầm tay của trẻ em.
• Trong quá trình sử dụng thuốc trị lao phổi có thể xảy ra tình trạng kinh nguyệt không đều ở phụ nữ. Trong thời gian chữa trị bệnh lao, phụ nữ nên tránh mang thai.
• Hãy thông báo cho bác sĩ biết nếu bạn đang cho con bú hoặc mang thai. Một số loại thuốc điều trị lao phổi có thể cần được thay đổi trong trường hợp này.
• Những loại thuốc điều trị lao nên được uống cùng với nước. Người bệnh nên uống thuốc cùng một thời điểm mỗi ngày.

Địa chỉ khám lao phổi đáng tin cậy

Thông qua chương trình chống lao quốc gia, người bị bệnh lao có thể đến làm xét nghiệm soi đờm trực tiếp, nhận thuốc chữa trị lao miễn phí tại các cơ sở y tế địa phương. Người bệnh cũng có thể đến những cơ sở y tế có chuyên khoa Hô hấp để thăm khám, điều trị lao phổi khi cần thiết.

Hệ thống PlinkCare là cơ sở y tế uy tín cung cấp dịch vụ thăm khám, chữa trị các bệnh lý tại đường hô hấp, trong đó có bệnh lao phổi. Với đội ngũ bác sĩ dày dặn kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, cùng các máy móc hiện đại như hệ thống X-quang kỹ thuật số treo trần cao cấp GXR-52SD, hệ thống chụp CT 1975 lát cắt, máy đo chức năng hô hấp KoKo 1000, máy đo đa ký hô hấp NOX A1, T3S…, PlinkCare sẽ mang đến hiệu quả thăm khám, điều trị hiệu quả, an toàn.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, người bệnh lao phổi cần sử dụng thuốc điều trị lao phổi đúng theo chỉ định của bác sĩ. Người bệnh phải tuân thủ phác đồ chữa trị để nhận được lợi ích tối đa từ thuốc trị lao phổi, tránh gặp tình trạng kháng thuốc.