7 loại thuốc điều trị hạ canxi máu: Vai trò, liều dùng và chỉ định

Thuốc điều trị hạ canxi máu là gì?

Thuốc điều trị hạ canxi máu là những loại thuốc dùng để điều chỉnh nồng độ canxi trong máu trở về mức bình thường.

Canxi trong máu không chỉ hỗ trợ dây thần kinh hoạt động, đông máu mà còn giúp tim hoạt động bình thường, chắc khỏe xương. Nồng độ canxi trong máu thấp (hạ canxi máu) gây cản trở khả năng thực hiện các chức năng quan trọng này của cơ thể. (1)

Có nhiều yếu tố liên quan đến việc duy trì mức canxi ổn định trong máu và cơ thể. Trong hầu hết các trường hợp, nồng độ hormone tuyến cận giáp (PTH) hoặc vitamin D là yếu tố gây hạ canxi máu. Ngoài ra, tình trạng này còn xuất phát từ những nguyên nhân sau:

• Suy tuyến cận giáp: xảy ra khi tuyến cận giáp (4 tuyến nhỏ có kích thước bằng hạt đậu phía sau tuyến giáp ở cổ) không tạo đủ hormone tuyến cận giáp (PTH). Mức PTH thấp khiến lượng canxi trong cơ thể thấp. Người bệnh có thể mắc suy tuyến cận giáp do rối loạn di truyền; có 1 hoặc nhiều tuyến cận giáp hoặc cắt bỏ tuyến giáp.
• Thiếu vitamin D: giúp cơ thể hấp thụ canxi đúng cách. Do đó, việc thiếu vitamin D khiến lượng canxi trong máu thấp. Thiếu vitamin D có thể do rối loạn di truyền; không nhận đủ ánh sáng mặt trời hoặc không tiêu thụ đủ vitamin D.
• Suy thận: hạ canxi ở người suy thận mạn tính do nồng độ phốt pho trong máu tăng, thận giảm sản xuất vitamin D.

Một số nguyên nhân khác gây hạ canxi máu gồm:

• Tác dụng của thuốc: bisphosphonates, corticosteroid, rifampin, calcitonin, chloroquine, cinacalcet, denosumab, foscarnet và plicamycin đều có thể gây hạ canxi máu.
• Bệnh giả suy tuyến cận giáp: một rối loạn di truyền khiến cơ thể không phản ứng đúng với lượng hormone tuyến cận giáp (PTH) bình thường.
• Hạ magie máu: tuyến cận giáp cần magie để tạo và giải phóng hormone tuyến cận giáp (PTH). Vì vậy, khi magie quá thấp (hạ magie máu), PTH không sản xuất đủ khiến nồng độ canxi trong máu cũng thấp hơn.
• Viêm tụy: khoảng 15% – 88% số người bị viêm tụy cấp sẽ hạ canxi máu.
• Một số rối loạn di truyền hiếm gặp: đột biến gen, chẳng hạn như hội chứng DiGeorge có thể gây hạ canxi máu.

Mức độ canxi trong máu và xương được kiểm soát bởi hormone tuyến cận giáp và calcitonin. Tình trạng hạ canxi máu có thể điều trị bằng các loại thuốc đã được kiểm định chất lượng trước khi đưa vào sử dụng rộng rãi. Tùy nguyên nhân gây hạ canxi máu mà bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp.

Vai trò của thuốc điều trị đối với quá trình điều trị hạ canxi máu

Trong điều trị hạ canxi máu, thuốc đóng vai trò quan trọng giúp điều chỉnh mức canxi trong cơ thể và ngăn chặn những tác động có hại.

Bổ sung canxi bằng đường uống, đường tiêm là các phương pháp điều trị tình trạng này. Tìm nguyên nhân gây hạ canxi máu cũng quan trọng như điều trị. Trường hợp người bệnh đang dùng thuốc điều trị bệnh khác nhưng lại có tác dụng phụ hạ canxi máu, bác sĩ sẽ thay đổi hoặc điều chỉnh liều lượng thuốc để đưa mức canxi trở lại bình thường.

Một số loại thuốc điều trị hạ canxi máu

Hạ canxi máu được điều trị bằng những loại thuốc sau:

1. Canxi Cacbonat

Canxi cacbonat là thuốc kháng axit dạng viên nang, dùng trong điều trị chứng ợ nóng, khó tiêu, khó chịu hoặc giảm axit ở dạ dày. Ngoài ra, thuốc cũng làm tăng lượng canxi trong cơ thể, giúp xương chắc khỏe. (2)

Dùng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc thông tin ghi trên bao bì. Thông thường, thuốc được dùng sau bữa ăn và trước khi ngủ. Không bỏ dở điều trị hoặc tự ý tăng liều lượng.

Tham khảo tư vấn của bác sĩ khi dùng thuốc cho trẻ em. Nếu dùng thuốc quá liều, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để xử lý kịp thời. Trường hợp bỏ lỡ 1 liều, hãy uống càng sớm càng tốt. Nếu gần đến giờ dùng liều tiếp theo, chỉ uống liều đó và không tăng gấp đôi liều dùng.

Các tác dụng phụ của thuốc gồm:

• Phản ứng dị ứng, ngứa, phát ban da, nổi mề đay, sưng môi, mặt, lưỡi hoặc cổ họng.
• Khát nước, buồn nôn, suy nhược hoặc mệt mỏi, đau cơ.
• Ợ hơi, táo bón.

2. Canxi gluconat đường tiêm

Canxi gluconate giúp làm tăng lượng canxi trong cơ thể. Trao đổi với bác sĩ khi có tiền sử mắc các bệnh sau: (3)

• Nồng độ canxi trong máu cao.
• Tiền sử rối loạn nhịp tim.
• Tiền sử sỏi thận
• Bệnh thận.
• Bệnh tuyến cận giáp.
• Dị ứng với canxi, các loại thuốc, thực phẩm, thuốc nhuộm hoặc chất bảo quản khác.
• Phụ nữ mang thai hoặc người có dự định mang thai.
• Người đang cho con bú.

Canxi gluconate được tiêm vào tĩnh mạch, tham khảo bác sĩ trước khi dùng cho trẻ em. Các tác dụng phụ gồm:

• Phản ứng dị ứng, ngứa, phát ban da, nổi mề đay, sưng môi, mặt, lưỡi hoặc cổ họng.
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều.
• Khát nước, buồn nôn, suy nhược hoặc mệt mỏi, đau cơ, xương.
• Huyết áp thấp: chóng mặt, ngất xỉu hoặc choáng váng, mờ mắt
• Đỏ, đau hoặc kích ứng tại chỗ tiêm.

3. Vitamin D hỗ trợ hấp thu lượng canxi hiệu quả

Vitamin D là loại vitamin thiết yếu mà cơ thể sử dụng để phát triển, giúp xương chắc khỏe. Trước khi dùng vitamin D, trao đổi với bác sĩ khi có tiền sử mắc các bệnh sau:

• Táo bón.
• Bệnh tim.
• Nồng độ vitamin D hoặc canxi trong máu cao.
• Nồng độ photphat trong máu cao.
• Bệnh thận.
• Sỏi thận.
• Bệnh gan.
• Bệnh tuyến cận giáp.
• Bệnh sarcoidosis.
• Loét hoặc tắc nghẽn dạ dày.
• Phản ứng bất thường hoặc dị ứng với canxi, vitamin D, thuốc nhuộm tartrazine, các loại thuốc, thực phẩm hoặc chất bảo quản khác.
• Phụ nữ mang thai hoặc dự định mang thai.

Thuốc được dùng dưới dạng đường uống theo chỉ dẫn trên bao bì. Có thể dùng chung với thức ăn hoặc sau ăn 1 giờ. Nếu dùng thuốc quá liều, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để xử lý. Trường hợp bỏ lỡ 1 liều, hãy uống càng sớm càng tốt. Nếu gần đến giờ dùng liều tiếp theo, chỉ uống liều đó và không tăng gấp đôi liều dùng.

Các tác dụng phụ gồm:

• Táo bón.
• Ăn không ngon.
• Buồn nôn.
• Đau bụng.
• Nôn mửa.

Không dùng bất kỳ loại thuốc không kê đơn nào có vitamin D, phốt pho, magie hoặc canxi, kể cả thuốc kháng axit trong khi dùng thuốc này, trừ khi được bác sĩ chỉ định.

4. Calcitriol

Calcitriol là thuốc điều trị lượng canxi thấp ở người bệnh thận. Thuốc cũng điều trị các tình trạng ở tuyến cận giáp. Calcitriol làm tăng lượng canxi trong cơ thể và điều chỉnh nồng độ hormone tuyến cận giáp. Trao đổi với bác sĩ khi có tiền sử mắc các bệnh sau:

• Bệnh thận.
• Bệnh tuyến cận giáp.
• Đang được điều trị lọc máu.
• Phản ứng dị ứng với calcitriol, vitamin D, các loại thuốc, thực phẩm hoặc chất bảo quản khác.
• Phụ nữ đang mang thai hoặc dự định mang thai.
• Người đang cho con bú.

Dùng thuốc theo các hướng dẫn của bác sĩ hoặc thông tin ghi trên bao bì. Nếu dùng thuốc quá liều, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để xử lý kịp thời. Trường hợp bỏ lỡ 1 liều, hãy uống càng sớm càng tốt. Nếu gần đến giờ dùng liều tiếp theo, chỉ uống liều đó và không tăng gấp đôi liều dùng.

Các tác dụng phụ gồm:

• Khô miệng.
• Đau đầu.
• Ăn không ngon.
• Đau bụng.

5. Canxi lactate

Canxi lactate là khoáng chất được sử dụng để điều trị hoặc ngừa hạ canxi máu ở người không nhận đủ canxi từ thực phẩm. Canxi lactate cũng được dùng trong điều trị các tình trạng như loãng xương, rối loạn tuyến cận giáp hoặc một số vấn đề về cơ. (4)

Canxi lactate có thể gây ra tác dụng phụ như:

• Buồn nôn, táo bón.
• Mệt mỏi, chán ăn, khát nước, đi tiểu nhiều, sụt cân.
• Đau bụng, đầy hơi.

Canxi lactate được chỉ định liều dùng cho từng trường hợp sau:

• Liều người lớn thông thường cho bệnh hạ canxi máu: 325 – 650mg, uống 2 – 3 lần/ngày trước bữa ăn.
• Liều người lớn thông thường cho bệnh nhuyễn xương: 325 – 650mg uống 2 – 3 lần/ngày trước bữa ăn.
• Liều người lớn thông thường cho bệnh suy tuyến cận giáp: 325mg uống 3 lần/ngày trước bữa ăn.
• Liều người lớn thông thường cho bệnh suy tuyến cận giáp giả: 325mg uống mỗi ngày một lần trước bữa ăn sáng. Có thể điều trị bằng vitamin D dạng đường uống.
• Liều người lớn thông thường cho bệnh loãng xương: 325 – 650mg uống 3 lần/ngày trước bữa ăn.

6. Hormone tuyến cận giáp

Tiêm hormone tuyến cận giáp được sử dụng cùng với canxi và vitamin D nhằm kiểm soát tình trạng hạ canxi máu ở người suy tuyến cận giáp. Trao đổi với bác sĩ khi mắc các bệnh về xương, chẳng hạn như u xương ác tính, xương Paget, thận.

Liều lượng của thuốc được áp dụng khác nhau đối với mỗi bệnh nhân. Với dạng thuốc tiêm:

• Người lớn: liều lượng được chỉ định bởi bác sĩ. Liều khởi đầu thường là 50 microgam (mcg) tiêm dưới da 1 lần/ngày. Bác sĩ sẽ điều chỉnh liều dùng sau mỗi 4 tuần nếu cần. Tuy nhiên, liều dùng thường không quá 100 mcg mỗi ngày.
• Trẻ em: sử dụng và liều lượng phải được bác sĩ chỉ định.

Nếu bỏ lỡ 1 liều, hãy dùng nó càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần đến giờ dùng liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều đã quên và quay lại lịch dùng thuốc như bình thường. Không tăng gấp đôi liều lượng.

7. Calcifediol

Calcifediol là 1 loại vitamin D3 quan trọng, giúp hấp thụ canxi từ dạ dày và cho hoạt động của cơ thể. Calcifediol được dùng để điều trị bệnh cường cận giáp thứ phát ở người bị suy thận mãn tính giai đoạn 3 hoặc 4; người có nồng độ vitamin D thấp. Calcifediol không dành cho người đang chạy thận nhân tạo.

Calcifediol có thể gây ra tác dụng phụ như:

• Khó thở, tăng cân nhanh.
• Mệt mỏi, buồn nôn, chán ăn, táo bón , khát nước hoặc đi tiểu nhiều, sụt cân.
• Thiếu máu: da nhợt nhạt, mệt mỏi, choáng váng hoặc khó thở.
• Nghẹt hoặc sổ mũi, đau họng, hắt hơi.

Calcifediol được dùng với liều lượng thông thường cho bệnh hạ canxi máu:

• Liều ban đầu: 50 mcg uống 1 lần/ngày hoặc 100 mcg uống mỗi ngày.
• Liều duy trì: có thể tăng thêm 20 mcg/liều cách nhau 4 tuần.

Calcifediol được dùng với liều lượng thông thường cho chứng loạn dưỡng xương do thận:

• Liều ban đầu: 50 mcg 1 lần/ngày hoặc 100 mcg uống mỗi ngày.
• Liều duy trì: có thể tăng thêm 20 mcg/liều cách nhau 4 tuần.

Để đảm bảo an toàn và cải thiện tình trạng hạ canxi máu, người bệnh nên đến gặp bác sĩ kiểm tra, tìm nguyên nhân và điều trị bằng phương pháp phù hợp.

Các loại thuốc làm giảm hấp thu lượng canxi của cơ thể người bệnh nên biết

1. Nhóm thuốc Bisphosphonate

Bisphosphonates là thuốc loãng xương dạng đường uống hoặc tiêm, dùng cho người già, phụ nữ mãn kinh, nam giới, nhằm ức chế quá trình hủy xương.

Các tác dụng phụ của thuốc gồm: sốt, nhức đầu, giảm chức năng thận, ợ chua, thậm chí hoại tử xương hàm, gãy xương đùi,… Nguy cơ xảy ra những tác dụng phụ này tăng khi sử dụng thuốc trên 5 năm. (5)

2. Nhóm thuốc ức chế bơm proton

Nhóm thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoạt động bằng cách giảm lượng axit do các tuyến trong niêm mạc dạ dày tạo ra. Thuốc làm giảm các triệu chứng trào ngược axit hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD); điều trị loét tá tràng hoặc dạ dày; điều trị tổn thương thực quản dưới do trào ngược axit. (6)

Nhóm thuốc ức chế bơm proton có dạng đường uống, viên nén hoặc viên nang. Thông thường, thuốc được uống trước bữa ăn đầu tiên 30 phút.

Tác dụng phụ của thuốc rất hiếm. Người bệnh có thể đau đầu, tiêu chảy, táo bón, buồn nôn hoặc ngứa. Sử dụng lâu dài, có thể nhiễm trùng hoặc gãy xương. Trường hợp đang cho con bú hoặc mang thai, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

3. Thuốc lợi tiểu dạng furosemid

Thuốc lợi tiểu dạng furosemid thuộc nhóm có tác dụng nhanh, mạnh tùy thuộc vào liều lượng. Thuốc dùng để điều trị cho những trường hợp sau:

• Người bệnh thận, xơ gan.
• Phù phổi cấp.
• Tiểu ít ở người bệnh suy thận cấp hoặc mạn tính.
• Người tăng huyết áp.
• Tăng canxi trong máu.

Furosemid có dạng đường uống, tiêm bắp hoặc tiêm tĩnh mạch dành cho trường hợp muốn thuốc có tác dụng nhanh hoặc khi người bệnh không thể dùng đường uống. Dùng thuốc theo khuyến cáo của bác sĩ hoặc các hướng dẫn in trên bao bì. Furosemid khi tiêm tĩnh mạch, cần tiêm chậm trong 1 – 2 phút. Với

Trước khi sử dụng furosemide, trao đổi với bác sĩ khi bạn mắc bệnh thận, phì đại tuyến tiền liệt, các vấn đề về tiểu tiện, xơ gan hoặc bệnh gan khác, cholesterol cao, bệnh gút, mất cân bằng điện giải, lupus, dị ứng với thuốc sulfa, tiểu đường.

4. Calcitonin

Calcitonin là hormone do tuyến giáp sản xuất và giải phóng nhằm điều chỉnh nồng độ canxi trong máu.

Trước đây, bác sĩ đã kê đơn các dạng calcitonin tổng hợp để điều trị bệnh Paget về xương, tăng canxi máu và loãng xương. Tuy nhiên, sự ra đời của các thuốc mới hơn, chẳng hạn như bisphosphonates, bác sĩ hiếm khi sử dụng dạng calcitonin này để điều trị.

Calcitonin giúp làm giảm lượng canxi trong máu bằng cách:

• Ức chế quá trình hoạt động của các tế bào phá vỡ xương.
• Giảm lượng canxi thận tái hấp thu và giải phóng trở lại vào máu.

>>>Tham khảo thêm: Bệnh tụt canxi có nguy hiểm không?

Cần lưu ý gì để sử dụng thuốc điều trị tụt canxi máu

Điều trị hạ canxi máu là quá trình quan trọng, cần sự theo dõi và quản lý chặt chẽ. Dưới đây là một số điều cần lưu ý khi sử dụng thuốc điều trị hạ canxi máu:

• Chẩn đoán chính xác: để điều trị hạ canxi máu, cần chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ra tình trạng này.
• Điều trị nguyên nhân: sử dụng thuốc phù hợp để điều trị sau khi đã xác định nguyên nhân gây hạ canxi máu.
• Bổ sung canxi: bác sĩ chỉ định bổ sung canxi qua đường uống hoặc đường tiêm để tăng nồng độ canxi trong máu. Tuân thủ đúng hướng dẫn, liều lượng và chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.
• Tái khám để theo dõi canxi máu có trở lại bình thường hay chưa, đồng thời thay đổi liều lượng thuốc khi tình trạng đã cải thiện. Không tự ý bỏ dở điều trị hoặc tăng liều lượng khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Theo dõi tác dụng phụ trong quá trình dùng thuốc: trao đổi với bác sĩ khi xuất hiện các tác dụng phụ để được xử lý kịp thời.
• Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng: cân nhắc điều chỉnh chế độ ăn uống, bổ sung thêm canxi từ những thực phẩm như sữa, rau xanh, cá, hải sản.

Khoa Nội tiết – Đái tháo đường, PlinkCare với nền tảng nhân lực là đội ngũ giáo sư, bác sĩ, nhân viên y tế giàu kinh nghiệm trong việc khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu bệnh đái tháo đường, các bệnh nội tiết như: bướu nhân tuyến giáp, cường giáp, suy giáp, rối loạn nội tiết tố nam nữ, đái tháo nhạt, bệnh to đầu chi, các bệnh nội tiết liên quan tuyến yên, béo phì do nội tiết tố… Ngoài ra, khoa còn được đầu tư đồng bộ trang thiết bị hiện đại, nhập khẩu từ các quốc gia tiên tiến trên thế giới, giúp người bệnh chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Bài viết đã cung cấp những thông tin về thuốc điều trị hạ canxi máu là gì? Vai trò, liều dùng và chỉ định. Hạ canxi máu có thể kèm theo một loạt các vấn đề sức khỏe khác. Do đó, người bệnh cần nhận biết dấu hiệu và đến gặp bác sĩ để điều trị sớm, ngừa các biến chứng không mong muốn.