Thuốc an thần dễ ngủ: Thông tin chung về tác dụng, lưu ý khi dùng

Lưu ý: Các thuốc an thần dễ ngủ nói chung là thuốc kê đơn theo chỉ định của bác sĩ. Mọi thông tin về các thuốc an thần dễ ngủ, cách dùng và liều dụng trong bài viết chỉ mang tính tham khảo. Bài viết không chịu trách nhiệm cho các trường hợp tự ý sử dụng thuốc.

Thuốc an thần dễ ngủ là gì?

Thuốc an thần dễ ngủ là thuật ngữ người dân hay dùng để chỉ chung cho các thuốc có tác dụng an thần, kiểm soát tâm trạng hay các kích thích thần kinh, giúp cải thiện những vấn đề về giấc ngủ, giảm căng thẳng… Đây là loại thuốc kê đơn, có công dụng chung là làm chậm hoạt động của hệ thống thần kinh trung ương (não bộ và tủy sống). Việc sản xuất, cung ứng các loại thuốc an thần thường được quy định và kiểm soát chặt chẽ.

Thuốc an thần dễ ngủ có cơ chế tác dụng như thế nào?

Thuốc hoạt động bằng cách điều chỉnh một số thông tin liên lạc nhất định trong hệ thần kinh. Thuốc làm gia tăng hoạt động của axit gamma-aminobutyric (GABA – chất ức chế dẫn truyền thần kinh chính trong hệ thống thần kinh trung ương), làm chậm lại hoạt động của não, giúp cơ thể ở trạng thái thư giãn, giảm lo lắng… Do đó, các thuốc an thần thường được bác sĩ cân nhắc chỉ định cho người bị căng thẳng, mất ngủ, khó ngủ…

Một số nhóm thuốc an thần phổ biến

Bác sĩ có thể chỉ định cho người bệnh dùng một số nhóm thuốc an thần để điều trị các trường hợp liên quan trong đó có dùng thuốc an thần giúp ngủ ngon hơn, nếu cần. Ví dụ như: (1)

1. Benzodiazepines

Nhóm thuốc Benzodiazepin bao gồm: lorazepam, clonazepam, alprazolam, diazepam… có thể được chỉ định để chữa trị chứng mất ngủ. Ngoài ra, nhóm thuốc này còn giúp điều trị tình trạng co thắt cơ gây ra cảm giác đau đớn, co giật, trầm cảm…

2. Barbiturate

Nhóm thuốc an thần dễ ngủ này giúp giảm cảm giác lo âu. Một số thuốc thuộc nhóm Barbiturate gồm có pentobarbital, butalbital, amobarbital, phenobarbital…

3. Thuốc Z

Thuốc Z (Nonbenzodiazepine) có tác dụng tương tự như nhóm thuốc Benzodiazepin nhưng thường ít gây ra tác dụng phụ hơn. Một số loại thuốc thuộc nhóm Nonbenzodiazepine chẳng hạn như zaleplon, eszopiclone, zolpidem…

Tìm hiểu thêm: 6 loại thuốc trị mất ngủ phổ biến, cải thiện giấc ngủ đáng kể.

Tác dụng phụ có thể gặp của các thuốc an thần dễ ngủ nói chung

Các thuốc an thần dễ ngủ nói chung có thể gây ra một số tác dụng phụ ngắn hạn và dài hạn. Các tác dụng phụ mà người bệnh có thể gặp phải như: chóng mặt, mờ mắt, buồn ngủ, không nhìn thấy độ sâu/khoảng cách như bình thường, thở chậm hơn, phản ứng chậm với mọi thứ xung quanh, không cảm nhận được cảm giác đau nhiều như bình thường, gặp khó khăn khi tập trung/suy nghĩ, nói chậm hơn/nói ngọng… (2)

Việc sử dụng thuốc an thần dễ ngủ trong thời gian dài có thể gây ra các tác dụng phụ như dễ bị mệt mỏi, lừ đừ, buồn ngủ, hay quên, giảm trí nhớ, bị lệ thuộc vào thuốc, bồn chồn, lo lắng, bị rối loạn chức năng gan/suy gan (do dùng thuốc quá liều hoặc tổn thương mô), các triệu chứng trầm cảm bị tăng nặng (cảm thấy tiêu cực, tuyệt vọng, mỏi mệt…), gặp những triệu chứng cai thuốc (khi đột ngột ngừng dùng thuốc).

Lạm dụng thuốc an thần có thể làm hệ thần kinh trung ương và những cơ quan nội tạng (như thận, gan…) bị tổn thương. Nếu không tiến hành can thiệp, chữa trị kịp thời, người bệnh lạm dụng thuốc an thần trong thời gian dài hoặc bị tổn thương do sử dụng thuốc quá liều có thể đối mặt với tình trạng tổn thương các tạng, hôn mê, thậm chí tử vong.

Tìm hiểu thêm: 13 tác dụng phụ của thuốc an thần thường gặp phải và cách xử trí.

Sử dụng thuốc an thần dễ ngủ đúng cách và hiệu quả

Khi sử dụng các thuốc an thần dễ ngủ, người bệnh cần tuân thủ theo phác đồ, thời gian dùng thuốc, liều lượng sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc an thần giúp ngủ ngon hơn mỗi khi cảm thấy khó ngủ.

Nếu đang sử dụng đồng thời từ 2 – 3 loại thuốc trở lên, người bệnh cần tham khảo thêm ý kiến của bác sĩ khi dùng cùng các thuốc an thần dễ ngủ nói chung. Vì loại thuốc này chứa các hoạt chất có thể dẫn đến tình trạng tương tác thuốc, làm gia tăng các tác dụng phụ không mong muốn. Trong thời gian sử dụng thuốc an thần giúp ngủ ngon, người bệnh không nên uống rượu để tránh nguy cơ gặp các biến chứng nguy hiểm.

Nếu gặp phải những biểu hiện bất thường trong thời gian dùng thuốc như buồn ngủ bất thường, cảm thấy mệt mỏi/hưng phấn quá mức, bị động kinh, buồn nôn, nôn mửa… thì phải nhanh chóng đến gặp bác sĩ. Tùy vào tình trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ đề ra phương hướng hỗ trợ y tế phù hợp và cân nhắc điều chỉnh phác đồ sử dụng thuốc.

Ai có thể sử dụng thuốc an thần dễ ngủ?

Một số đối tượng sau đây có thể được bác sĩ chỉ định cho sử dụng các thuốc an thần phù hợp, tùy trường hợp.

• Người đang gặp những vấn đề về thần kinh như hưng phấn hoặc lo âu quá mức, thường xuyên bị kích động, căng thẳng…
• Người bị khó ngủ, mất ngủ, ngủ chập chờn, mệt mỏi sau khi ngủ dậy, dễ bị đánh thức do tiếng động nhỏ…
• Người đang bị rối loạn nhịp sinh học
• Người bị hội chứng rối loạn phổ tự kỷ
• Người mắc chứng động kinh

Ai không nên sử dụng thuốc an thần dễ ngủ?

Phụ nữ đang có thai hoặc nghi ngờ mang thai không nên sử dụng các thuốc an thần nói chung hay thuốc an thần giúp ngủ ngon hơn nói riêng khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Vì thuốc an thần có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe của mẹ và sự phát triển của thai nhi. Những đối tượng bị dị ứng với thành phần của thuốc an thần, người mắc bệnh parkinson, glôcôm góc đóng, cường giáp, hạ huyết áp nghiêm trọng, suy hô hấp, nhược cơ, động kinh, mắc bệnh nặng ở tim/gan, hệ thần kinh trung ương bị ức chế nghiêm trọng, có tiền sử bị giảm bạch cầu hạt… cũng sẽ được bác sĩ cân nhắc kỹ lưỡng trước khi chỉ định cho dùng thuốc an thần.

Khi nào cần sử dụng thuốc an thần gây ngủ?

Người bệnh cần dùng thuốc an thần dễ ngủ khi được bác sĩ chỉ định, nếu cần, tuyệt đối không được tự ý sử dụng loại thuốc này để tránh làm tổn hại đến sức khỏe. Khi gặp các vấn đề về rối loạn giấc ngủ, có những phản ứng quá khích, hưng phấn, cảm thấy mệt mỏi, stress… hay gặp các triệu chứng khác liên quan đến sức khỏe thần kinh, người bệnh nên nhanh chóng đến cơ sở y tế uy tín thăm khám. Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ chỉ định cho người bệnh sử dụng những loại thuốc phù hợp trong đó có thuốc an thần.

Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống PlinkCare là cơ sở y tế đáng tin cậy được nhiều người bệnh lựa chọn thăm khám và điều trị các căn bệnh liên quan đến sức khỏe thần kinh trong đó có giấc ngủ. Với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa thần kinh dày dặn kinh nghiệm, giỏi chuyên môn cùng các máy móc, thiết bị hiện đại như máy điện não vi tính EEG-1200K, máy đo đa ký giấc ngủ, mày chụp CT 1975 lát cắt đồng bộ chính hãng duy nhất tại Việt Nam, máy chụp CT 768 lát cắt, máy chụp cộng hưởng từ MRI thế hệ mới 1,5 – 3 tesla,… giúp cho quá trình chẩn đoán, điều trị chính xác.

Lưu ý khi dùng thuốc an thần dễ ngủ nói chung

Để đạt hiệu quả khi dùng thuốc an thần, tránh gặp tác dụng phụ bất lợi, người bệnh cần tuân thủ tư vấn của bác sĩ, có thể lưu ý một số vấn đề sau đây:

• Sử dụng các thuốc an thần khiến hệ thần kinh phản ứng chậm hơn so với bình thường. Ngay sau khi dùng thuốc, người bệnh không nên làm các công việc yêu cầu sự tập trung cao độ như điều khiển máy móc, tham gia giao thông…
• Trong quá trình dùng thuốc an thần dễ ngủ nói chung, người bệnh nên kết hợp với chế độ dinh dưỡng khoa học, giảm tải các công việc, hoạt động không cần thiết.
• Nếu đối mặt với các triệu chứng bất lợi khi sử dụng thuốc an thần như buồn nôn, mệt mỏi, khó chịu… người bệnh cần ngưng dùng thuốc ngay lập tức. Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ biết về dấu hiệu bất thường đã gặp để được theo dõi, chẩn đoán, tìm ra phương hướng xử trí phù hợp.

Cách giúp ngủ ngon hơn thay thế hoặc giảm dùng thuốc an thần dễ ngủ

Bên cạnh dùng thuốc an thần giúp ngủ ngon hơn theo chỉ định của bác sĩ (nếu cần), người bệnh cần trao đổi thêm với bác sĩ về các lựa chọn thay thế, chẳng hạn như:

• Thay đổi lối sinh hoạt: Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, thường xuyên tập thể dục giúp làm giảm tình trạng lo lắng, căng thẳng, góp phần nâng cao sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, hỗ trợ cải thiện chất lượng của giấc ngủ.
• Trị liệu hành vi nhận thức, tập thiền, luyện tập yoga:
  • Tập yoga và thực hiện trị liệu hành vi nhận thức đều giúp kiểm soát tình trạng lo lắng về cuộc sống ở đối tượng người lớn tuổi, cải thiện chất lượng giấc ngủ cho những ai phải làm việc theo ca.
  • Tập thiền định và yoga có thể thúc đẩy sự thư giãn, hạn chế căng thẳng, lo lắng, góp phần nâng cao chất lượng của giấc ngủ. Mẹ bầu luyện tập yoga có thể làm giảm tình trạng lo lắng và ngủ ngon hơn.
• Liệu pháp mùi hương: Sử dụng các loại tinh dầu thiên nhiên như tinh dầu hoa cúc, tinh dầu hoa oải hương… có thể giúp thư giãn và ngủ ngon hơn.
• Hoạt chất, dược phẩm bổ sung: Hoa hướng dương, rễ của cây nữ lang… có thể mang tác dụng nâng cao chất lượng giấc ngủ. Bổ sung các hoạt chất từ Ginkgo Biloba (bạch quả) và Blueberry (việt quất) có thể giúp điều hòa máu não, tăng cường thêm dưỡng chất lên não, giúp cải thiện tình trạng mất ngủ.
• Vệ sinh giấc ngủ: Duy trì việc đi ngủ, thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày (ngay cả trong những ngày nghỉ), không sử dụng các thiết bị điện tử gần trước giờ đi ngủ… là những biện pháp giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, các thuốc an thần nói chung hay thuốc an thần dễ ngủ, thuốc an thần giúp ngủ ngon hơn là thuốc kê đơn, người bệnh chỉ nên dùng thuốc khi được bác sĩ chỉ định. Ngay khi gặp những vấn đề về giấc ngủ, người bệnh cần sớm đến cơ sở y tế uy tín thăm khám để được bác sĩ chẩn đoán, đề ra phương hướng chữa trị tối ưu.