Thực đơn cho người bị đột quỵ đầy đủ dinh dưỡng hỗ trợ hồi phục nhanh

Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị và phục hồi cho bệnh nhân đột quỵ

Sau đột quỵ, người bệnh thường gặp khó khăn trong việc ăn uống do sức cơ suy yếu, khó nuốt hoặc chán ăn. Cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất thông qua thực đơn cho người bị đột quỵ khoa học giúp người bệnh cải thiện sức khỏe, tái tạo và duy trì cơ bắp, hỗ trợ hệ miễn dịch và chống lại các tác nhân gây hại. Một chế độ ăn uống đầy đủ, cân bằng, giàu kali và chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt… giúp giảm nguy cơ đột quỵ hoặc tái phát đột quỵ. (1)

Ngược lại, chế độ dinh dưỡng không phù hợp có thể tác động tiêu cực tới sức khỏe người bệnh như:

• Tiêu thụ nhiều thực phẩm chứa chất béo bão hòa khiến nồng độ Cholesterol trong máu tăng cao, dẫn đến xơ vữa động mạch và tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu.
• Thiếu chất xơ trong thực đơn hằng ngày có thể gây ra các vấn đề tim mạch, tăng nguy cơ đột quỵ.
• Thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa hoặc Natri có thể gây tăng huyết áp, góp phần gây nên tình trạng đột quỵ do thiếu máu cục bộ hoặc xuất huyết.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho người bệnh đột quỵ

Dinh dưỡng hợp lý không chỉ hỗ trợ cải thiện sức khỏe tổng thể mà còn giúp tăng cường chức năng não bộ, giảm nguy cơ biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Người bệnh cần tuần thủ một số nguyên tắc về thực đơn cho người đột quỵ hay thực đơn cho người bị đột quỵ dưới đây: (1)

1. Đủ năng lượng

Đảm bảo cung cấp đủ năng lượng bao gồm Protein, Carbohydrate, chất béo tốt, Vitamin và khoáng chất. Protein giúp tái tạo và duy trì khối lượng cơ bắp, Carbohydrate là nguồn năng lượng chính, chất béo tốt hỗ trợ sức khỏe tim mạch, Vitamin và khoáng chất đóng vai trò quan trọng trong quá trình hồi phục, duy trì sức khỏe tổng thể.

2. Cân đối các nhóm chất đạm, đường, béo, xơ

Cân đối các nhóm chất đạm, đường, béo, xơ là nền tảng cho một chế độ dinh dưỡng khoa học, giúp người đột quỵ phục hồi tốt hơn.

• Chất đạm

Chất đạm là thành phần thiết yếu giúp cơ thể tái tạo mô và cơ, rất cần thiết cho người đột quỵ. Nguồn chất đạm có thể đến từ cả động vật và thực vật như cá hồi, cá thu, đậu, các loại hạt, ngũ cốc…

• Đường (Carbohydrate)

Thực đơn cho người bị đột quỵ không thể thiếu Carbohydrate. Carb phức tạp cung cấp nguồn năng lượng ổn định, kiểm soát tốt đường huyết và giảm nguy cơ biến chứng tim mạch. Một số thực phẩm giàu Carb phù hợp cho người đột quỵ là ngũ cốc nguyên hạt, gạo lứt, rau củ, trái cây…

• Chất béo

Chất béo là một phần không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng cho người đột quỵ, tuy nhiên người bệnh cần chọn các thực phẩm chứa chất béo tốt. Chất béo không bão hòa có trong dầu ô liu, dầu hạt cải, các loại hạt… giúp giảm Cholesterol xấu và tăng Cholesterol tốt, từ đó giảm nguy cơ tái phát đột quỵ. Ngoài ra, axit béo Omega-3 từ cá và hạt lanh cũng giúp giảm viêm và bảo vệ mạch máu.

• Chất xơ

Bổ sung chất xơ từ yến mạch, đậu, trái cây, rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt… giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh, ổn định lượng đường trong máu, kiểm soát cân nặng, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và hạn chế tác dụng không mong muốn khi điều trị đột quỵ như đầy bụng, táo bón, tiêu chảy.

3. Chia thành nhiều bữa nhỏ

Chia nhỏ bữa ăn là một phương pháp quan trọng trong việc chăm sóc người bệnh đột quỵ, người bệnh nên ăn từ 4-5 bữa bởi nó mang lại nhiều lợi ích như:

• Kiểm soát đường huyết: Chia nhỏ lượng thức ăn giúp người bệnh tránh được tình trạng tăng đường huyết sau bữa ăn. Điều này giúp hạn chế cảm giác mệt mỏi và căng thẳng do sự giao động của đường huyết.
• Cung cấp năng lượng: Thay vì cố gắng ăn các bữa lớn, chia nhỏ bữa ăn giúp người bệnh duy trì được năng lượng đều đặn cho cơ thể, qua đó hỗ trợ giảm tình trạng mệt mỏi, duy trì sự tỉnh táo và tập trung.
• Hỗ trợ tiêu hóa: Ăn nhiều bữa nhỏ giúp giảm gánh nặng lên hệ tiêu hóa, giảm nguy cơ táo bón và tiêu chảy sau đột quỵ.
• Kiểm soát cân nặng: Chia nhỏ bữa ăn giúp người bệnh dễ dàng hơn trong việc kiểm soát lượng calo nạp vào mỗi ngày, từ đó duy trì hoặc giảm trọng lượng cơ thể nếu cần thiết.

Lưu ý chế độ dinh dưỡng cho người bệnh sau đột quỵ

Thực đơn cho người bị đột quỵ cần tập trung vào việc giảm Cholesterol và natri; tăng cường hàm lượng chất xơ, khoáng chất và Protein cho cơ thể. Dưới đây là một số lưu ý dinh dưỡng cho người bị đột quỵ.

1. Thực phẩm nên ăn

• Rau xanh: Cải xanh, cải bó xôi, cải chíp… rất giàu chất chống Oxy hóa và chống viêm, giúp bảo vệ mạch máu và cải thiện chức năng não. Rau diếp cá và cải mầm cung cấp nguồn Acid folic và các dưỡng chất thiết yếu cho sự tái tạo tế bào não và cải thiện trí nhớ.
• Các loại hạt: Hạt hướng dương, hạt lanh, hạt óc chó, hạnh nhân… là nhóm thực phẩm giàu Omega-3 và vitamin E, giúp giảm viêm và bảo vệ mạch máu, giảm nguy cơ tái phát đột quỵ. Chúng cũng chứa nhiều chất béo không bão hòa và magiê, giúp kiểm soát Cholesterol và huyết áp.
• Các loại cá: Chế độ ăn cho người đột quỵ nên có các loại cá. Cá cung cấp nguồn axit béo không bão hòa Omega-3 giúp giảm viêm, cải thiện chức năng tim mạch và não. Cá hồi, cá mòi, cá trích, cá thu, cá ngừ… là một số loại cá nên có trong thực đơn cho người đột quỵ. (3)
• Trái cây: Trái cây chứa rất nhiều chất chống Oxy hóa, chất xơ và vitamin, có tác dụng kiểm soát đường huyết, bảo vệ mạch máu, duy trì sức khỏe tim và não.
• Các loại đậu: Đậu và các sản phẩm từ đậu giàu Protein thực vật, chất xơ và chất chống viêm. Các dưỡng chất này giúp kiểm kiểm soát Cholesterol, cải thiện sức khỏe tim mạch và hỗ trợ hệ tiêu hóa. Người bệnh có thể thêm đậu nành, đậu đen, đậu lăng và các sản phẩm từ đậu vào thực đơn cho người bị đột quỵ.
• Sữa: Sữa tách béo hoặc sữa hạt cung cấp nguồn Kali và Canxi dồi dào, có lợi cho việc kiểm soát huyết áp và phòng ngừa tái đột quỵ.

2. Thực phẩm cần hạn chế

• Thức ăn chứa Cholesterol cao: Cholesterol cao có thể gây tắc nghẽn động mạch và nguy cơ tái phát đột quỵ. Người bệnh cần hạn chế thịt bò, thịt cừu, thịt bê, lòng đỏ trứng… để bảo vệ sức khỏe.
• Đường: Sử dụng quá nhiều đường và thực phẩm chứa đường có thể dẫn đến tăng cân, béo phì. Đây là tiền đề cho các vấn đề về sức khỏe, bao gồm đột quỵ. Các thực phẩm người bệnh đột quỵ nên hạn chế là bánh kẹo, nước ngọt, nước tăng lực…
• Muối: Thêm quá nhiều muối vào món ăn có thể gây tăng huyết áp và tăng nguy cơ đột quỵ. Thay vì thêm muối, có thể sử dụng thảo mộc và các gia vị khác để tăng hương vị mà không làm ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh.
• Đồ uống chứa Caffein: Cafein có thể gây tăng huyết áp và nguy cơ tái phát đột quỵ. Ngoài ra tiêu thụ nhiều Caffein cũng khiến người bệnh trở nên lo lắng, căng thẳng và rối loạn giấc ngủ. Những điều này có tác động không tốt đến quá trình hồi phục sau đột quỵ.

3. Thực phẩm nên tránh xa

• Chất béo bão hòa: Người bệnh nên tránh các loại thức ăn nhanh, đồ tráng miệng, sữa béo, mỡ động vật… Chất béo trong nhóm thực phẩm này có thể gây tắc nghẽn động mạch và tăng huyết áp, dẫn đến nguy cơ tái phát đột quỵ.
• Thực phẩm giàu Natri: Tiêu thụ các thực phẩm chứa hàm lượng Natri cao như đồ hộp, thức ăn nhanh, đồ chế biến sẵn… có thể gây tăng huyết áp và dẫn đến nguy cơ đột quỵ.

Gợi ý thực đơn cho người bị đột quỵ

Để tiết kiệm thời gian và cung cấp đủ dưỡng chất thiết yếu, người bệnh nên lên thực đơn dinh dưỡng hằng tuần. Dưới đây là gợi ý 7 thực đơn cho người sau đột quỵ tham khảo, tốt nhất người bệnh tham vấn bác sĩ điều trị hoặc bác sĩ dinh dưỡng:

1. Thực đơn mẫu 1

• Sáng: 1 phần cháo gà
• Phụ: 1 phần sinh tố chuối
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần thịt bò xào bông cải, 1 phần canh mướp nấu nghêu
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần cá chuối kho tộ ăn cùng rau củ luộc

2. Thực đơn mẫu 2

• Sáng: 2 lát bánh mì ngũ cốc nguyên hạt, 1 quả trứng gà luộc, 1 phần salad rau củ
• Bữa phụ: 1 ly sữa tươi ít béo, 1 phần thanh long
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần thịt gà áp chảo và 1 phần canh rau cải
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần cá hồi nướng và 1 phần canh chua

3. Thực đơn mẫu 3

• Bữa sáng: 1 phần cháo yến mạch bí đỏ
• Bữa phụ: 1 cốc sữa chua ít đường, 1 quả bơ
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần cá ngừ sốt cà và 1 phần canh mồng tơi thịt băm
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần thịt bò xào súp lơ và 1 canh bí xanh nấu tôm

4. Thực đơn mẫu 4

• Bữa sáng: 1 phần phở bò, 1 quả cam nhỏ
• Bữa phụ: 1 ít dâu tây, 1 ly sữa tươi ít béo
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần thịt gà hấp, 1 phần salad cà chua và 1 phần canh củ sắn
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần cá hồi áp chảo và 1 phần canh khoai mỡ

5. Thực đơn mẫu 5

• Bữa sáng: 1 phần miến gà
• Bữa phụ: 2 quả quýt vừa, 1 ly sữa tươi ít béo
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần đậu phụ nhồi thịt sốt cà, 1 phần canh rau cải xanh
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần rau củ luộc và 1 phần tôm rim

6. Thực đơn mẫu 6

• Bữa sáng: 1 phần phở xào
• Bữa phụ: 1 hộp sữa chua ít đường, 1 quả táo
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần ếch kho sả và 1 phần canh cua rau đay
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần cá thu kho cà, 1 phần rau cải xoăn luộc

7. Thực đơn mẫu 7

• Bữa sáng: 1 phần cháo cá lóc
• Bữa phụ: 1 miếng phô mai và 150g bưởi
• Bữa trưa: 1.5 bát cơm, 1 phần tôm rim, 1 phần cà rốt và súp lơ luộc
• Bữa tối: 1.5 bát cơm, 1 phần đậu hũ kho và 1 phần canh rau cải xanh nấu với cá thác lác

Lưu ý: Thực đơn trên đây có thể không phù hợp với một số đối tượng. Trước khi áp dụng, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để xây dựng một thực đơn phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân.

Hướng dẫn chế biến món ăn cho người bệnh đột quỵ

Thực đơn cho người bị đột quỵ hay thực đơn cho người đột quỵ nên có các món giàu dưỡng chất, có tác dụng tích cực đến sức khỏe. Dưới đây là gợi ý hướng dẫn chế biến một số món ăn tốt cho người bệnh: (4)

1. Sinh tố bơ chuối

• Nguyên liệu: 1 quả chuối, 1 quả bơ chín, 1 ít sữa, 1 muỗng sữa chua Hy Lạp nguyên chất, 1 ít bột ca cao không đường và hương vani.
• Chế biến:
  • Làm sạch chuối và bơ, sau đó cắt thành từng lát nhỏ
  • Cho tất cả nguyên liệu vào máy xay sinh tố
  • Xay đến khi hỗn hợp nhuyễn mịn
  • Cho sinh tố ra ly và thưởng thức

2. Trứng bác phô mai

• Nguyên liệu: 1 muỗng cà phê dầu hạt cải hoặc dầu bắp, 5 quả trứng + 2 lòng trắng trứng, khoảng 60g phô mai Cheddar xắt nhỏ.
• Chế biến:
  • Cho dầu vào chảo chống dính, đun nóng dầu ở lửa vừa
  • Cho toàn bộ trứng vào bát lớn, đánh đến khi hỗn hợp sủi bọt; thêm phô mai và đánh đều hỗn hợp
  • Cho hỗn hợp trứng vào chảo, để yên trong chảo khoảng 5-10s cho đến khi hỗn hợp dần sệt lại
  • Dùng muỗng cao su khuấy đều đến khi bơ tan hoàn toàn, hỗn hợp sệt lại và không còn dính chảo
  • Cho trứng ra đĩa và thưởng thức

3. Cá hồi nướng

• Nguyên liệu: Dầu ăn kiêng dạng xịt, 1 quả chanh cắt lát bỏ hạt, 4 miếng cá hồi phi lê (loại bỏ da và xương), 1 muỗng cà phê dầu ô liu, ¼ thìa cà phê muối, ¼ thìa cà phê tiêu, 4 nhánh ngải thơm, 2 muỗng canh mùi tây.
• Chế biến:
  • Lót 1 tờ giấy bạc và tiến hành làm nóng lò nướng ở 170℃
  • Xịt một lớp mỏng dầu ăn kiêng lên giấy bạc, sau đó xếp 4 lát chanh xuống mặt giấy bạc và đặt 1 miếng cá hồi phi lê lên mỗi lát chanh
  • Vắt số chanh còn lại lên cá, sau đó quét dầu và rắc muối, tiêu lên từng miếng
  • Đặt ngải thơm lên mỗi miếng cá và gói kín bằng giấy bạc (lưu ý không nên gói quá chặt tay)
  • Nướng trong khoảng 20-25 phút
  • Sau khi nướng hãy bỏ hết chanh, ngải thơm ra ngoài
  • Cho cá ra đĩa, rắc mùi tây lên và thưởng thức

4. Salad cá ngừ

• Nguyên liệu: ¾ chén cà rốt thái nhỏ, ¾ chén củ cải thái nhỏ, 1 muỗng canh nước lọc, 250g cá ngừ đóng hộp, 3 muỗng canh sữa chua Hy Lạp nguyên chất, 2 thìa cà phê bột cà ri, 1.5 muỗng cà phê nước cốt chanh, 1 lon lê đóng hộp không đường, 4 cái bánh Tortilla (bánh bắp) nguyên hạt loại 20cm, 1 quả bơ nhỏ cắt lát.
• Chế biến:
  • Cho cà rốt, củ cải và nước vào 1 tô nhỏ (có thể sử dụng cho lò vi sóng). Dùng màng bọc thực phẩm đậy miệng tô và dùng tăm chọc 1 vài lỗ nhỏ để thoát hơi
  • Cho vào lò vi sóng, quay trong 4 phút ở nhiệt độ cao cho đến khi rau củ chín mềm. Khi hỗn hợp rau củ chín, hãy lấy ra khỏi lò và để nguội hoàn toàn
  • Cho hỗn hợp cà rốt, củ cải, cá ngừ, sữa chua, bột cà ri và nước cốt chanh vào 1 tô vừa. Đậy kín nắp tô và để ở ngăn mát tủ lạnh khoảng 20 phút
  • Thêm lê đã cắt lát vào và trộn đều cho đến khi chúng hòa quyện với nhau
  • Cho ¾ chén salad cá ngừ vào mỗi miếng bánh Tortilla, đặt thêm 1 lát bơ lên bánh
  • Gói bánh lại, cho ra đĩa và thưởng thức

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, thực đơn cho người bị đột quỵ cần đảm bảo cung cấp đủ dưỡng chất thiết yếu và hạn chế các nhóm thực phẩm có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe người bệnh. Người bệnh nên tham vấn bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng về thực đơn phù hợp cho người đột quỵ.