Việt Nam
English
Thoái hóa võng mạc: Nguyên nhân, dấu hiệu, chẩn đoán, phòng ngừa
Thoái hóa võng mạc là gì?
Thoái hóa võng mạc (retina degeneration) là tình trạng tổn thương các tế bào dưới võng mạc, dẫn đến suy giảm hoặc mất đi khả năng nhìn. Khi võng mạc bị thoái hóa, bệnh nhân sẽ gặp khó khăn trong việc nhìn rõ, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.
Võng mạc là lớp mô nhạy cảm với ánh sáng nằm ở phía sau của mắt, giữ vai trò quan trọng trong việc chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu thần kinh để gửi lên não.
Trong thoái hóa võng mạc thì thoái hóa điểm vàng là bệnh nguy hiểm nhất. Nguyên nhân gây ra thoái hóa võng mạc thường do các bệnh lý về đái tháo đường hoặc tăng huyết áp gây ra. Bệnh Thoái hóa võng mạc được Tổ chức Y tế Thế giới xem như là bệnh mắt ưu tiên hàng đầu và chiếm khoảng 5% nguyên nhân gây ra mù lòa trên toàn thế giới [1].
Tình trạng thoái hóa võng mạc có thể phát triển dần dần mà không có triệu chứng rõ ràng vào giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, người bệnh sẽ bắt đầu trải qua các dấu hiệu như nhìn thấy điểm đen, ánh sáng chớp nhoáng hoặc khó khăn trong việc nhìn trong bóng tối.
>> Tìm hiểu thêm về: 16 bệnh võng mạc cần lưu ý
Phân loại thoái hóa võng mạc
Bệnh có thể được phân thành hai loại chính: thoái hóa võng mạc chu biên và thoái hóa sắc tố võng mạc [2].
1. Thoái hóa võng mạc chu biên
Thoái hóa võng mạc chu biên thường diễn ra ở khu vực ngoài cùng của võng mạc. Tình trạng này có thể dẫn đến mất thị lực ngoại biên, nghĩa là người bệnh vẫn có thể nhìn thấy vùng giữa nhưng không thể nhìn thấy xung quanh.
Nguyên nhân chủ yếu gây ra thoái hóa võng mạc chu biên thường liên quan đến lão hóa và các yếu tố di truyền. một số triệu chứng hay gặp là vẩn đục dịch kính ( ruồi bay) hoặc chớp sáng.
2. Thoái hóa sắc tố võng mạc
Thoái hóa sắc tố võng mạc là một dạng đặc biệt của bệnh thoái hóa võng mạc, trong đó các tế bào sắc tố trong võng mạc bị tổn thương. Điều này dẫn đến việc giảm khả năng nhìn, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.
Bệnh lý này thường kéo dài theo thời gian và có thể gây ra một loạt các vấn đề về thị lực, bao gồm nhìn thấy đốm đen hoặc thậm chí mất hoàn toàn thị lực. Người mắc bệnh này thường sẽ cần phải điều chỉnh thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng để hỗ trợ sức khỏe mắt tốt hơn.
Nguyên nhân thoái hóa võng mạc
Có nhiều nguyên nhân gây ra thoái hóa võng mạc, bao gồm:
1. Lão hóa
Quá trình lão hóa tự nhiên là một trong những nguyên nhân chính gây ra thoái hóa võng mạc. Khi tuổi tác tăng cao, các tế bào trong võng mạc trở nên yếu đi và dễ bị tổn thương hơn. Điều này dẫn đến mất khả năng tái tạo và phục hồi của các tế bào, gây ra tình trạng thoái hóa.
Người già thường có nguy cơ bị thoái hóa võng mạc cao hơn so với người trẻ tuổi. Việc kiểm tra mắt định kỳ là rất quan trọng để phát hiện sớm những thay đổi và có biện pháp can thiệp kịp thời.
2. Rối loạn di truyền
Nhiều trường hợp thoái hóa võng mạc có liên quan đến yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có tiền sử mắc bệnh này, tỷ lệ mắc bệnh ở thế hệ sau sẽ cao hơn. Một số gen có thể gây ra sự thay đổi trong cấu trúc và chức năng của võng mạc, dẫn đến thoái hóa.
Rhodopsin, một protein quan trọng trong võng mạc, cũng có thể bị đột biến do di truyền, làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa võng mạc.
3. Bệnh về mắt
Ngoài những nguyên nhân kể trên, một số bệnh lý về mắt khác như viêm võng mạc, tật khúc xạ (cận thị, viễn thị), bệnh đục thủy tinh thể cũng có thể dẫn đến thoái hóa võng mạc. Những bệnh lý này không chỉ gây ra khó khăn trong việc nhìn mà còn làm tăng nguy cơ tổn thương các tế bào trong võng mạc.
4. Bệnh tiểu đường
Tiểu đường có thể gây ra một loạt các biến chứng đối với sức khỏe mắt, trong đó có thoái hóa võng mạc. Khi lượng đường trong máu không được kiểm soát, các mạch máu trong võng mạc có thể bị tổn thương, dẫn đến tình trạng thoái hóa.
Bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường cần chú ý đến sức khỏe mắt của mình, đồng thời nên có kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả để giảm thiểu nguy cơ biến chứng.
5. Tăng huyết áp
Tương tự như bệnh tiểu đường, tình trạng tăng huyết áp kéo dài cũng có thể gây ra tổn thương cho võng mạc. Các mạch máu nhỏ trong mắt có thể bị co lại hoặc vỡ, dẫn đến tình trạng thoái hóa và mất khả năng nhìn.
Việc kiểm soát huyết áp thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe mắt.
Yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh thoái hóa võng mạc
Có nhiều yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc bệnh thoái hóa võng mạc, bao gồm:
1. Tuổi tác
Tuổi tác là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự phát triển của thoái hóa võng mạc. Như đã đề cập trước đó, quá trình lão hóa tự nhiên khiến các tế bào trong võng mạc dễ bị tổn thương hơn. Nhiều người trên 50 tuổi sẽ có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn.
2. Bệnh nền
Các bệnh nền như tiểu đường và tăng huyết áp không chỉ ảnh hưởng đến tổng thể sức khỏe mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa võng mạc. Kiểm soát tốt các bệnh này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ phát triển bệnh về mắt.
3. Tiền sử gia đình
Nếu trong gia đình có người mắc thoái hóa võng mạc, bạn cũng có khả năng cao hơn mắc bệnh này. Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc xác định khả năng phát triển của bệnh.
4. Chấn thương mắt
Chấn thương hoặc tổn thương mắt cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc thoái hóa võng mạc. Những vụ tai nạn nghiêm trọng có thể gây ra tổn thương đến võng mạc và làm tăng khả năng thoái hóa.
5. Hút thuốc lá
Hút thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe tổng thể mà còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về mắt, bao gồm thoái hóa võng mạc. Nicotine và các chất độc hại khác trong thuốc lá có thể làm suy yếu hệ thống tuần hoàn, ảnh hưởng đến sức khỏe mắt.
Dấu hiệu thoái hóa võng mạc
Dấu hiệu thoái hóa võng mạc thường xuất hiện từ từ và có thể không dễ dàng nhận ra ở giai đoạn đầu. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:
- Mất thị lực dần dần: Người bệnh có thể cảm thấy thị lực suy giảm theo thời gian, đặc biệt là trong điều kiện ánh sáng yếu.
- Nhìn mờ, nhìn chập chờn: Triệu chứng này có thể khiến người bệnh cảm thấy khó khăn khi đọc sách hay nhìn xa.
- Nhìn thấy điểm đen hoặc ánh sáng chớp nhoáng: Đây là một trong những triệu chứng cảnh báo quan trọng của thoái hóa võng mạc.
- Khó nhìn trong bóng tối: Mất khả năng nhìn rõ trong bóng tối là một dấu hiệu đáng chú ý của tình trạng này.
Nếu bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và phát hiện sớm tình trạng sức khỏe mắt.
Biến chứng có thể xảy ra khi mắc bệnh thoái hóa võng mạc
Thoái hóa võng mạc mắt có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Một số biến chứng phổ biến bao gồm:
- Mất thị lực vĩnh viễn: Nếu bệnh tiến triển mà không được điều trị, có thể dẫn đến mất hoàn toàn thị lực.
- Thay đổi hình ảnh: Người bệnh có thể thấy hình ảnh bị méo mó, khó chịu và không rõ nét.
- Giảm chất lượng cuộc sống: Việc mất thị lực có thể ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày, công việc và các hoạt động xã hội.
Chính vì vậy, việc phát hiện sớm và điều trị thoái hóa võng mạc là vô cùng cần thiết để tránh những biến chứng không mong muốn.
Chẩn đoán tình trạng thoái hóa võng mạc mắt
Chẩn đoán thoái hóa võng mạc thường được thực hiện thông qua một số phương pháp sau:
- Kiểm tra thị lực: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thị lực để xác định mức độ suy giảm thị lực của bệnh nhân.
- Khám mắt toàn diện: Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng của võng mạc và các bộ phận khác của mắt bằng cách sử dụng các công cụ chuyên dụng.
- Chụp hình võng mạc: Kỹ thuật này giúp bác sĩ nhìn thấy chi tiết về cấu trúc và tình trạng của võng mạc, từ đó đánh giá mức độ tổn thương.
- Chụp mạch máu võng mạc: Phương pháp này giúp phát hiện các vấn đề liên quan đến mạch máu trong mắt, có thể giúp xác định nguyên nhân thoái hóa.
Nếu bạn nghi ngờ mình có dấu hiệu thoái hóa võng mạc, hãy đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và kịp thời.
Phương pháp điều trị bệnh thoái hóa võng mạc
Các phương pháp điều trị thoái hóa võng mạc hiện nay chủ yếu nhằm mục đích làm chậm hoặc ngăn ngừa sự phát triển của bệnh mà không thể chữa hoàn toàn. Các phương pháp điều trị bệnh thoái hóa võng mạc được xác định theo nguyên nhân và triệu chứng gây ra bệnh. Các phương pháp điều trị bệnh cụ thể hiện nay gồm:
- Quang đông laser: Phương pháp điều trị này có thể giúp những người mắc bệnh thoái hóa võng mạc do tiểu đường, bong rách võng mạc… Phương pháp này sử dụng laser để tạo các nốt đốt trên võng mạc, hoặc tạo sẹo dính xung quanh thoái hóa võng mạc, giúp ngăn ngừa tình trạng xuất huyết dịch kính và phù hoàng điểm, giúp ngăn ngừa bệnh tiến triển nhanh chóng và cải thiện thị lực hiệu quả.
- Sử dụng thuốc: Các loại thuốc kháng yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu giúp kiểm soát sự tăng trưởng mạch máu hoặc sự tăng sinh mạch cũng được sử dụng như một phương pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ thoái hóa võng mạc. Sự kết hợp thuốc kháng VEGF và liệu pháp laser để điều trị bệnh võng mạc do sinh non mang lại liệu pháp hiệu quả.
- Điều trị bằng tế bào gốc: Nhằm thay thế cho những tế bào võng mạc đã thoái hóa và chết không có khả năng phục hồi. Nhóm tế bào này được lấy từ da của người bệnh để đảm bảo sự tương thích và tránh được hiện tượng loại bỏ mảnh ghép. Đây là phương pháp tiên tiến và mang lại tương lai cho bệnh nhân thoái hóa võng mạc.
Làm gì để phòng ngừa bệnh thoái hóa võng mạc?
Phòng ngừa là rất quan trọng để hạn chế nguy cơ phát triển thoái hóa võng mạc. Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:
1. Bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho mắt
Chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều rau củ quả chứa vitamin A, vitamin E, kẽm, lutein và zeaxanthin có thể giúp bảo vệ sức khỏe mắt. Những chất dinh dưỡng này giúp tăng cường chức năng của võng mạc và làm chậm quá trình thoái hóa.
2. Kiểm soát tình trạng bệnh nội khoa
Nếu bạn đang mắc các bệnh lý như tiểu đường hoặc tăng huyết áp, hãy tuân thủ chế độ điều trị đúng cách và thường xuyên kiểm tra sức khỏe. Việc kiểm soát các bệnh nền này sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc thoái hóa võng mạc.
3. Vệ sinh mắt thường xuyên
Giữ cho mắt sạch sẽ và tránh tiếp xúc với bụi bẩn, ô nhiễm, ánh sáng mạnh là rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe mắt. Đồng thời, hãy thường xuyên nghỉ ngơi cho mắt khi làm việc với máy tính hoặc thiết bị điện tử.
4. Không hút thuốc lá
Hút thuốc lá là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ra nhiều bệnh lý về mắt. Nếu bạn đang hút thuốc, hãy cân nhắc từ bỏ để bảo vệ sức khỏe của bản thân và đôi mắt.
5. Thăm khám mắt định kỳ
Đừng quên kiểm tra mắt định kỳ để phát hiện sớm những thay đổi và có biện pháp can thiệp kịp thời. Điều này không chỉ giúp phát hiện thoái hóa võng mạc mà còn giúp phát hiện nhiều vấn đề khác liên quan đến sức khỏe mắt.
Câu hỏi thường gặp
1. Bệnh thoái hóa võng mạc mắt có chữa được không?
Hiện tại chưa có phương pháp điều trị triệt để cho thoái hóa võng mạc. Tuy nhiên, với những biện pháp điều trị hỗ trợ, người bệnh có thể làm chậm tiến triển của bệnh và cải thiện chất lượng cuộc sống.
2. Bị thoái hóa võng mạc có thể mổ cận không?
Việc mổ cận có thể thực hiện được, tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa để xác định liệu có thể tiến hành phẫu thuật hay không, tùy thuộc vào tình trạng võng mạc.
3. Thoái hóa võng mạc có nguy hiểm không?
Thoái hóa võng mạc là tình trạng nguy hiểm có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng như mất thị lực vĩnh viễn. Do đó, việc phát hiện và điều trị kịp thời là rất cần thiết để bảo vệ sức khỏe mắt.
Mọi thắc mắc về vấn thoái hóa võng mạc và các bệnh lý nhãn khoa hoặc đặt lịch thăm khám với các chuyên gia, bác sĩ đầu ngành tại Trung tâm Mắt Công nghệ cao, quý khách hàng xin vui lòng liên hệ:
Thoái hóa võng mạc là một tình trạng nghiêm trọng có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe mắt và chất lượng cuộc sống. Việc hiểu rõ về nguyên nhân, dấu hiệu và các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp mỗi người có thể chủ động bảo vệ đôi mắt của mình. Việc kiểm tra mắt định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến thị lực, hãy đến gặp bác sĩ ngay để được tư vấn và điều trị kịp thời.