Thay răng sữa trẻ em ở độ tuổi nào? Quá trình và thứ tự ra sao?

Thay răng ở trẻ là gì?

Thay răng ở trẻ là quá trình răng bắt đầu lung lay và rụng đi để nhường chỗ cho răng vĩnh viễn mọc thế vào. Thay răng là một phần quan trọng trong quá trình trưởng thành của trẻ.

Răng giúp trẻ cắn, nhai nhiều loại thực phẩm khác nhau, để quá trình tiêu hóa thức ăn diễn ra thuận lợi. Răng giúp phát triển xương hàm, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình giao tiếp và học ngoại ngữ, đặc biệt khi phát âm những từ khó. Răng còn tăng tính thẩm mỹ, giúp khuôn mặt cân đối và tạo nét duyên cho nụ cười.

Răng bắt đầu hình thành trước khi chúng ta được sinh ra, nhưng không nhìn thấy vì chúng đang phát triển bên trong hàm, dưới nướu. Khi được khoảng 6 tháng tuổi, những chiếc răng sữa đầu tiên mọc ra.

Những chiếc răng sữa đầu tiên sẽ rụng thường là 2 răng cửa giữa hàm dưới (răng cửa giữa hàm dưới) và 2 răng cửa hàm trên (răng cửa giữa hàm trên), tiếp theo là các răng cửa bên, răng cối sữa thứ nhất, răng nanh và răng cối sữa thứ hai.

Răng sữa thường không rụng cho đến khi trẻ bắt đầu mọc răng vĩnh viễn. Nếu trẻ mất răng sữa sớm do sâu răng hoặc tai nạn, điều này có thể làm các răng vĩnh viễn mọc chen chúc và khiến chúng mọc lệch lạc, sai hướng và dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe răng miệng.

Trẻ mấy tuổi thay răng sữa?

Vào khoảng 6 tuổi, chiếc răng sữa đầu tiên sẽ lung lay, răng vĩnh viễn tương ứng mọc ra. Chúng thường sẽ rụng theo thứ tự như lúc mọc nên răng cửa sẽ rụng trước tiên. (1)

Tuy nhiên, quá trình rụng răng sữa và mọc răng vĩnh viễn sẽ diễn ra chậm hơn. Trong độ tuổi từ 6 – 11 tuổi, những chiếc răng sữa sẽ được thay thế bằng răng vĩnh viễn. Có tổng cộng 20 chiếc răng sữa nhưng có tới 32 chiếc răng vĩnh viễn. Những chiếc răng vĩnh viễn sẽ bắt đầu mọc thêm ở phía sau của cung răng, khi trẻ được 6-7 tuổi. Những chiếc răng này sẽ không được thay thế nếu bị nhổ đi. (2)

Nhìn chung, răng sữa bắt đầu rụng khi trẻ được 6 tuổi với răng cửa giữa hàm trên và hàm dưới. Vào năm tiếp theo, các răng cửa bên (răng ở hai bên răng cửa) sẽ lung lay và rụng đi. Các răng nanh hàm dưới và răng hàm trên thứ nhất sẽ rụng vào khoảng 10 tuổi. Các răng hàm thứ nhất hàm dưới sẽ rụng sau đó một năm. Cuối cùng, răng hàm thứ hai hàm trên, hàm dưới và răng nanh hàm trên sẽ rụng lúc trẻ 11 – 12 tuổi. Khi con bạn bước vào tuổi dậy thì, tất cả các răng sữa sẽ rụng hết và nhường chỗ cho răng vĩnh viễn thay thế.

Quá trình này có thể bắt đầu sớm hoặc trễ ở một số người. Khi răng sữa rụng, răng vĩnh viễn sẽ mọc lên trong vòng 3 tháng. Nếu không, con bạn có thể đến bác sĩ chỉnh nha. Đôi khi, con bạn có thể bị thiếu răng, thường gặp nhất là răng cửa bên, răng ngay cạnh răng cửa. Thông qua chụp X-quang, bác sĩ sẽ có thể xác định xem con bạn có gặp trường hợp đó hay không, hoặc các răng khác đang ngăn cản răng trưởng thành mọc đúng vị trí.

Những yếu tố ảnh hưởng đến độ tuổi thay răng

Dưới đây là những yếu tố ảnh hưởng đến độ tuổi thay răng của trẻ:

• Yếu tố di truyền: mã gen có vai trò quan trọng trong việc thay răng sớm hay trễ hơn bình thường. Nếu cha mẹ thay răng sữa chậm hơn hoặc nhanh hơn so với khi còn trẻ, con cái họ có thể gặp phải tình trạng tương tự.
• Yếu tố dinh dưỡng: chế độ ăn uống của mẹ khi mang thai rất quan trọng vì nó ảnh hưởng đến sự phát triển sau này của trẻ, trong đó có răng của trẻ. Đối với trẻ sinh non, việc mẹ bầu kiêng khem quá mức hoặc chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ không cân bằng, không đầy đủ cũng sẽ khiến sự hình thành các răng bị rối loạn.
• Thiếu mầm răng vĩnh viễn: một số trường hợp trẻ thiếu mầm răng vĩnh viễn hoặc răng vĩnh viễn mọc ngầm nên dù răng sữa có rụng đi thì răng vĩnh viễn cũng không bao giờ mọc lên để thay thế. Khi đó cần có sự can thiệp nha khoa để điều chỉnh.
• Lợi bị xơ hóa: đối với một số trẻ, nếu răng sữa tổn thương hoặc bị nhổ sớm do sâu răng, nướu có thể xơ cứng, khiến răng vĩnh viễn khó mọc lên.

Trẻ thay răng sớm hoặc muộn có sao không?

Thông thường thì trẻ sẽ bắt đầu thay răng sữa đầu tiên vào khoảng 6 tuổi. Việc thay răng sữa diễn ra quá muộn sẽ làm ảnh hưởng đến việc trẻ mọc răng vĩnh viễn. Răng vĩnh viễn có thể sẽ mọc lệch, gây mất thẩm mỹ và ảnh hưởng đến chức năng nhai của răng. Cha mẹ nên theo dõi và đưa trẻ đi khám bác sĩ nếu nhận thấy răng sữa đã quá tuổi thay mà vẫn chưa có dấu hiệu lung lay hoặc răng sữa đã được nhổ lâu nhưng không thấy răng vĩnh viễn mọc lên.

Bằng kinh nghiệm và kiến ​​thức chuyên môn, cùng với máy móc hiện đại, bác sĩ có thể xác định xem răng vĩnh viễn đang mọc hay sắp mọc. Trong một số trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang răng của trẻ để nhanh chóng xác định xem răng vĩnh viễn có tồn tại trong hàm của trẻ hay không, để chẩn đoán và xây dựng kế hoạch can thiệp.

Việc thay thế răng sữa phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Ngay cả anh chị em trong cùng gia đình thì thời điểm mọc răng sữa cũng có thể xuất hiện ở độ tuổi khác nhau. Cha mẹ không cần quá lo lắng nếu răng sữa của con mình vẫn chưa rụng so với các bạn cùng trang lứa. Cách tốt nhất là cha mẹ nên đưa con đi khám định kỳ 3 – 6 tháng/lần càng sớm càng tốt để tư vấn, theo dõi các bệnh răng miệng có thể ảnh hưởng đến quá trình thay răng sữa của trẻ.

Răng sữa thay bao nhiêu cái?

Khi mới chào đời, trẻ thường có 20 răng sữa, bắt đầu mọc vào khoảng 6 tháng tuổi. Răng sữa rụng vào nhiều thời điểm khác nhau trong suốt thời thơ ấu và răng vĩnh viễn mọc thế vào. Đến năm 21 tuổi, bạn có đủ 32 răng vĩnh viễn, thay thế hoàn toàn cho răng sữa.

Quá trình và thứ tự thay răng sữa

Khi đến tuổi thay răng sữa, răng sẽ lung lay hoặc tự rụng lần lượt từng chiếc theo quy luật. Lúc này, chân răng sữa bị tiêu hủy đi và thay bằng một mầm răng vĩnh viễn dưới mỗi chân răng. Khi đó răng sữa sẽ tự rụng để nhường chỗ trống cho răng vĩnh viễn mọc lên.

Thông thường trẻ sẽ mọc răng sữa theo trình tự:

Vị trí răng	Độ tuổi
Răng cửa giữa	5 – 7
Răng cửa bên	7 – 8
Răng hàm sữa thứ nhất	9 – 10
Răng nanh sữa	10 – 11
Răng hàm sữa thứ hai	11 – 12

Trình tự mọc răng có thể khác nhau một chút ở mỗi trẻ, vì vậy, cha mẹ đừng quá lo lắng nếu răng của con bạn không theo mô hình trên. Tuy nhiên, nếu răng không mọc sau thời gian dự kiến một năm, hãy kiểm tra với nha sĩ để đảm bảo rằng răng trẻ đang phát triển bình thường.

Dấu hiệu trẻ thay răng sữa

Răng sữa đôi khi mọc lên mà không gây đau đớn hay khó chịu gì cho trẻ, tuy nhiên trẻ cũng có thể xuất hiện những dấu hiệu như:

• Nướu đỏ và đau nơi răng mọc.
• Nhiệt độ cơ thể tương đối cao trong khoảng thời gian dài.
• 1 bên má ửng hồng.
• Phát ban trên mặt.
• Trẻ thường xoa tai.
• Trẻ chảy nhiều nước bọt.
• Trẻ có dấu hiệu gặm và nhai đồ vật nhiều.
• Trẻ cáu kỉnh hơn bình thường.
• Trẻ ngủ không ngon giấc.

Thay răng sữa ở trẻ em khi nào cần đến nha sĩ?

Thông thường, trẻ bắt đầu rụng những chiếc răng sữa đầu tiên vào khoảng 6 tuổi. Nếu phát hiện răng sữa đã quá tuổi thay răng nhưng vẫn chưa có dấu hiệu lung lay, hoặc răng sữa đã nhổ đã lâu nhưng răng vĩnh viễn vẫn chưa mọc thì cha mẹ nên chú ý và lưu ý cho con đi khám bác sĩ.

Các chuyên gia khuyến cáo cha mẹ nên đưa con đến cơ sở y tế hoặc phòng khám nha khoa chuyên khoa khi răng của trẻ có dấu hiệu lung lay. Với trình độ chuyên môn cao, trang thiết bị y tế hiện đại và sự am hiểu tâm lý trẻ, bác sĩ nha khoa sẽ tư vấn, thăm khám, lựa chọn phương án điều trị phù hợp (nhổ hoặc chờ đợi), xác định trường hợp của trẻ, cũng như giai đoạn của răng.

Trong một số trường hợp đặc biệt trẻ thay răng sữa, nếu răng vĩnh viễn của trẻ chưa mọc hoàn toàn và bị kẹt trong nướu, đôi khi bác sĩ sẽ chỉ định nhổ hoặc mài kẽ các răng sữa liền kề để răng vĩnh viễn của trẻ mọc lên hoàn toàn và khỏe mạnh.

Xem thêm: Răng mọc lẫy ở trẻ

Chăm sóc trẻ ở độ tuổi thay răng như thế nào?

Ngoài việc nắm rõ lịch thay răng sữa cho con, cha mẹ cũng cần nắm rõ cách chăm sóc răng sữa cho con khi thay răng như sau:

• Hướng dẫn trẻ vệ sinh răng miệng cẩn thận: Cha mẹ nên hướng dẫn trẻ vệ sinh răng miệng kỹ càng ít nhất 2 lần/ngày hoặc sau bữa ăn. Hướng dẫn trẻ dùng chỉ nha khoa để loại bỏ thức ăn dính trên răng.
• Tránh những thực phẩm có hại cho răng: hạn chế cho trẻ ăn các loại thực phẩm nóng lạnh hoặc cứng, đồ uống có hàm lượng đường cao, nước ngọt có ga,… Những thứ này cũng dễ làm hỏng men răng của trẻ và dẫn đến sâu răng.
• Loại bỏ những thói quen xấu của trẻ: Theo dõi và nhắc nhở trẻ bỏ những thói quen xấu như nghiến răng, mút ngón tay cái, đẩy lưỡi, đưa lưỡi chạm vào răng, ôm cằm,… Những thói quen xấu này có thể gây hại cho trẻ. Răng nhô ra, mọc không đều, chen chúc, dày chỗ này, thưa chỗ khác,… hoặc gây viêm vùng nướu trong quá trình thay răng sữa ở trẻ
• Khám răng miệng định kỳ: Trẻ cần đến gặp nha sĩ càng sớm càng tốt, định kỳ 3-6 tháng một lần để kiểm tra sức khỏe răng miệng để bác sĩ ngăn ngừa, can thiệp kịp thời khi trẻ xuất hiện các bệnh về răng miệng. Khi trẻ có dấu hiệu thay răng sữa, cha mẹ nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ để được tư vấn nhổ răng, hoặc tiếp tục chờ thời điểm thích hợp để nhổ răng sữa.
• Áp dụng các biện pháp giảm đau phù hợp: Nếu trẻ cảm thấy đau trong quá trình thay răng, cha mẹ nên chườm lạnh hoặc sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ sẽ giúp trẻ dễ chịu hơn. Nếu con bạn gặp khó khăn khi nhai và nuốt, hãy cho trẻ uống nhiều nước ấm và thức ăn loãng.

Thay răng sữa bao lâu thì mọc lại?

Thông thường, trẻ bắt đầu thay răng sữa bằng răng vĩnh viễn vào khoảng 6 tuổi. Răng vĩnh viễn mọc sau khi răng sữa rụng bao lâu tùy thuộc vào thể trạng của mỗi trẻ nhưng thông thường là 1 – 2 tháng, có khi kéo dài hơn 6 tháng.

Những lưu ý giúp răng mọc lại đều đặn, tránh hô móm

Để trẻ có hàm răng chắc khỏe, đẹp, cha mẹ cần quan tâm, theo dõi sức khỏe răng miệng của trẻ từ ngày chiếc răng sữa đầu tiên nhú lên cho đến khi trẻ bắt đầu thay răng sữa bằng răng vĩnh viễn.

• Cha mẹ nên hướng dẫn con sử dụng chỉ nha khoa, nước súc miệng và đánh răng đúng cách mỗi ngày. Hãy khen ngợi và khuyến khích bé chăm sóc răng miệng thường xuyên.
• Giải thích cho trẻ về tác hại của việc ăn nhiều bánh kẹo, nước ngọt để trẻ hạn chế ăn vào buổi tối và đánh răng sau bữa ăn. Khuyến khích trẻ uống sữa và ăn phô mai, sữa chua hoặc các sản phẩm từ sữa để cung cấp canxi và giúp răng chắc khỏe.
• Trẻ em thích bắt chước người lớn, đặc biệt là cha mẹ. Phụ huynh nên làm gương cho con mỗi ngày bằng cách xây dựng thói quen chăm sóc sức khỏe răng miệng đúng cách.
• Cha mẹ cần hình thành thói quen đưa con đi khám răng định kỳ 3-6 tháng một lần để ngăn ngừa hoặc can thiệp các bệnh về răng miệng, đặc biệt là sâu răng, giúp trẻ phát triển hàm răng khỏe mạnh.

Khi xuất hiện tình trạng răng sữa rụng sớm hoặc muộn hơn bình thường, cha mẹ nên dắt trẻ đến bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời. Chuyên khoa Răng Hàm Mặt, PlinkCare TP.HCM với hệ thống trang thiết bị hiện đại chính hãng được nhập khẩu chính ngạch từ các nước Âu – Mỹ, phòng ốc sạch sẽ chuẩn 5 sao, dụng cụ vô trùng,… cùng đội ngũ chuyên gia, bác sĩ được đào tạo chuyên sâu về chuyên môn sẽ giúp cha mẹ yên tâm điều trị cho con trẻ.

Việc hiểu rõ trình tự thay răng sữa ở trẻ em cũng như sự phát triển của xương hàm khi trẻ bắt đầu xuất hiện dấu hiệu thay răng sẽ giúp cha mẹ quan sát được từng chiếc răng và đưa con đến gặp bác sĩ kịp thời.