5 bài test trẻ chậm phát triển được các chuyên gia khuyên dùng

Trẻ chậm phát triển là bị gì?

Trẻ chậm phát triển là thuật ngữ chỉ tình trạng trẻ không đạt được các mốc phát triển kỹ năng so với lứa tuổi. Các kỹ năng này bao gồm: ngôn ngữ, vận động, thị lực, trí tuệ, năng lực xã hội và cảm xúc. Trẻ có thể chậm phát triển ở một hoặc nhiều kỹ năng. Khi trẻ bị chậm phát triển hai kỹ năng trở lên, tình trạng này được gọi là trẻ chậm phát triển toàn diện.

Lưu ý, tốc độ phát triển của mỗi trẻ là khác nhau. Do đó, nếu trẻ chỉ đạt các mốc phát triển chậm hơn một chút so với bạn bè đồng trang lứa, điều này không khẳng định là trẻ bị chậm phát triển.

Hiện nay, tình trạng chậm phát triển ở trẻ em không phải hiếm gặp. Một thống kê cho thấy, có khoảng 10 – 15% trẻ mẫu giáo được đánh giá chậm phát triển; trong đó, có khoảng 1 – 3% trẻ chậm phát triển toàn diện. Trẻ chậm phát triển có thể được phát hiện khi thăm khám sức khỏe định kỳ và quan sát các biểu hiện của trẻ trong chăm sóc hàng ngày. (1)

Test trẻ chậm phát triển là gì?

Test trẻ chậm phát triển là một quá trình kiểm tra toàn diện, thăm khám tổng quát toàn thân bao gồm lập biểu đồ phân vị tăng trưởng, kiểm tra thính giác, thị lực, tâm lý, kiểm tra khả năng ngôn ngữ, học tập, vận động, suy nghĩ và cảm xúc. Bên cạnh đó, có thể thực hiện một số cận lâm sàng nếu cần thiết để xác định căn nguyên gây chậm phát triển ở trẻ như xét nghiệm di truyền, xét nghiệm máu, sàng lọc chuyển hóa, chẩn đoán hình ảnh (X-quang, MRI, CT)…

Thông qua kết quả kiểm tra, bác sĩ sẽ đánh giá sự phát triển của trẻ; từ đó có phương pháp hỗ trợ phát triển phù hợp. Nếu trẻ chậm phát triển mức độ nhẹ, chưa có dấu hiệu cảnh báo rõ ràng, bác sĩ thường sẽ hướng dẫn chăm sóc phù hợp, yêu cầu theo dõi và đưa trẻ tái khám sau khoảng 3 tháng.

Test trẻ chậm phát triển cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa bố mẹ và các chuyên gia, bác sĩ. Bố mẹ đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong chẩn đoán chậm phát triển của trẻ, là người hiểu và biết rõ được những biểu hiện, hoạt động và phản xạ hàng ngày của trẻ. Đây chính là nguồn thông tin quan trọng góp phần giúp bác sĩ chẩn đoán, đánh giá sự phát triển của trẻ một cách chính xác và nhanh chóng hơn.

Theo khuyến nghị của Viện Hàn lâm Nhi khoa Mỹ (AAP), tất cả trẻ em nên được test chậm phát triển khi thăm khám sức khỏe định kỳ lúc 9 tháng tuổi, 18 tháng tuổi và 30 tháng tuổi. Trẻ 18 tháng tuổi và 24 tháng tuổi nên được sàng lọc rối loạn phổ tự kỷ. (2)

Các bài test trẻ chậm phát triển phổ biến

Test trẻ chậm phát triển, bác sĩ sẽ kiểm tra về cả 5 kỹ năng của trẻ:

1. Test trẻ chậm phát triển kỹ năng nhận thức

Kỹ năng nhận thức (kỹ năng tư duy) là một kỹ năng quan trọng đối với sự phát triển trí tuệ của trẻ, bao gồm khả năng sắp xếp, xử lý và hệ thống thông tin, sáng tạo, học hỏi và giải quyết vấn đề có chủ định, linh hoạt và tối ưu. Nếu kỹ năng nhận thức phát triển tốt, trẻ sẽ có nền tảng vững chắc để học tập và thích nghi với môi trường xung quanh.

2. Test trẻ chậm phát triển kỹ năng xã hội và tình cảm

Kỹ năng xã hội và tình cảm giúp trẻ xây dựng, kết nối và duy trì các mối quan hệ xã hội, bạn bè, gia đình… Kỹ năng xã hội và tình cảm tốt, trẻ có thể truyền đạt ý tưởng, chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của mình với những người xung quanh một cách rõ ràng. Đồng thời, trẻ có thể dễ dàng hiểu, cảm thông và phản ứng phù hợp với cảm xúc của những người xung quanh, bối cảnh.

3. Test trẻ chậm phát triển kỹ năng nói và ngôn ngữ

Lời nói và ngôn ngữ giữ vai trò then chốt trong sự phát triển toàn diện của trẻ, giúp trẻ diễn đạt được suy nghĩ của bản thân và hiểu được lời nói của người khác; từ đó tăng khả năng tư duy, xây dựng và cải thiện các mối quan hệ xã hội. Kỹ năng này bao gồm việc phát âm chính xác, từ vựng phong phú, hiểu được ý nghĩa của ngôn từ và ngữ cảnh, sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt và phù hợp với từng tình huống.

4. Test trẻ chậm phát triển kỹ năng vận động

Để đánh giá trẻ chậm phát triển kỹ năng vận động hay không, các chuyên gia thường sử dụng các bài kiểm tra và quan sát dựa trên các mốc phát triển. Kỹ năng vận động bao gồm vận động thô và vận động tinh. Vận động thô liên quan đến việc sử dụng các nhóm cơ lớn để thực hiện các hoạt động như đi, chạy, nhảy hay leo trèo. Vận động tinh đòi hỏi sự phối hợp của các cơ nhỏ hơn như khi viết, vẽ hay cài nút áo.

Kỹ năng vận động giúp trẻ khám phá và tương tác hiệu quả với môi trường xung quanh, từ việc nắm bắt những đồ vật nhỏ đến việc tham gia các hoạt động thể chất phức tạp hơn. Điều này không chỉ giúp trẻ tăng cường sức khỏe thể chất mà còn hỗ trợ quá trình học tập và phát triển nhận thức.

5. Test trẻ chậm phát triển kỹ năng hoạt động hằng ngày

Sự phát triển của kỹ năng hoạt động hàng ngày cho thấy tính độc lập và tự chủ của trẻ. Kỹ năng này bao gồm việc trẻ có thể tự chăm sóc bản thân thông qua các hoạt động cá nhân cơ bản như tự ăn uống, vệ sinh cá nhân, mặc quần áo và duy trì nề nếp sinh hoạt. Bên cạnh đó, trẻ còn có khả năng quản lý thời gian, sắp xếp công việc và thực hiện các nhiệm vụ được giao.

Nguyên nhân trẻ chậm phát triển

Sự phát triển của trẻ có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như bất thường di truyền, dinh dưỡng cho trẻ trong 1000 ngày đầu đời, cách chăm sóc thai kỳ, thể trạng sức khỏe của thai phụ và trẻ, biến chứng khi sinh, cách chăm sóc trẻ không phù hợp… Dưới đây là một số nguyên nhân thường gặp gây chậm phát triển ở trẻ.

• Các biến chứng khi sinh: Một số biến chứng khi sinh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển của trẻ như thiếu oxy, nhiễm trùng, chấn thương, sinh non, cân nặng khi sinh thấp…
• Các vấn đề liên quan: Suy dinh dưỡng hoặc thiếu vi chất dinh dưỡng cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ. Ngoài ra, chăm sóc trẻ không đúng cách, thiếu tình thường từ người thân có thể tạo rào cản phát triển trí tuệ, cảm xúc, xã hội ở trẻ.
• Các tình trạng y tế khác: Một số bệnh lý bẩm sinh như hội chứng Down, bại não có thể là nguyên nhân gây chậm phát triển toàn diện ở trẻ. Trẻ mắc phải chức loạn phổ tự kỷ thường bị ảnh hưởng đến kỹ năng giao tiếp và tương tác xã hội. Bệnh lý nội tiết, suy giáp bẩm sinh, có thể khiến trẻ chậm phát triển thể chất và trí tuệ. Bất thường thị giác hoặc thính giác có thể cản trở quá trình học tập và phát triển ngôn ngữ của trẻ. Rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD) có thể gây khó khăn trong học tập và kiểm soát hành vi.

Các biện pháp cải thiện chậm phát triển ở trẻ

Trẻ chậm phát triển nếu được phát hiện sớm và hỗ trợ phù hợp, tốc độ phát triển của trẻ sẽ được cải thiện, thậm chí có thể bắt kịp những trẻ khác nếu chậm phát triển mức độ nhẹ. Một số biện pháp giúp cải thiện tình trạng chậm phát triển ở trẻ:

1. Tạo môi trường phát triển thích hợp

Xây dựng môi trường sống phù hợp và lý tưởng sẽ giúp trẻ phát triển thuận lợi, toàn diện. Bố mẹ nên tạo không gian sống thoải mái, an toàn, có đủ khu vui chơi, học tập và nghỉ ngơi nhằm kích thích sự tò mò, khám phá, sáng tạo, học hỏi cũng như rèn luyện sự ngăn nắp, tính kỷ luật cho trẻ. Đồ chơi, sách vở và công cụ học tập phải phù hợp với từng giai đoạn phát triển của trẻ. Bên cạnh đó, bố mẹ nên tạo cơ hội cho trẻ tham gia vào các hoạt động ngoài trời, khuyến khích trẻ tự khám phá và giải quyết vấn đề.

2. Tiếp xúc với hoạt động và trải nghiệm đa dạng

Tham gia các hoạt động vui chơi, hoạt động nhóm, sinh hoạt câu lạc bộ… giúp trẻ được va chạm nhiều hơn, từ đó tích lũy thêm nhiều trải nghiệm, cải thiện các kỹ năng. Đồng thời, việc tạo cơ hội cho trẻ tương tác với người lớn tuổi, bạn bè đồng trang lứa và trẻ nhỏ hơn sẽ giúp trẻ học hỏi cách ứng xử phù hợp trong nhiều tình huống khác nhau. Qua đó, trẻ không chỉ phát triển về mặt trí tuệ mà còn trưởng thành về mặt cảm xúc và kỹ năng sống.

3. Hỗ trợ và động viên trẻ

Được bố mẹ, người thân đồng hành, hỗ trợ và thường xuyên động viên, khen thưởng sẽ giúp trẻ cảm thấy thích thú và cố gắng hơn. Hơn nữa, điều này còn giúp gắn kết tình cảm giữa bố mẹ với trẻ, giúp trẻ cởi mở hơn, dễ dàng chia sẻ, tâm sự những câu chuyện hàng ngày của trẻ; từ đó, phát triển kỹ năng giao tiếp và tư duy của trẻ.

4. Nhờ chuyên gia hỗ trợ

Trẻ chậm phát triển cần được thăm khám với bác sĩ chuyên khoa, từ đó xây dựng lộ trình điều trị, hỗ trợ cải thiện phát triển phù hợp và tối ưu nhất. Một số điều trị cần được thực hiện với các chuyên gia, bác sĩ như: Bác sĩ nhi khoa, nhà vật lý trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, can thiệp hành vi, dinh dưỡng …

>>>Tham khảo thêm: Trẻ chậm phát triển trí tuệ là gì? Nguyên nhân và dấu hiệu

Địa chỉ khám, điều trị trẻ chậm phát triển đáng tin cậy

Nếu nghi ngờ trẻ chậm phát triển, bố mẹ có thể đưa trẻ đến PlinkCare để được các chuyên gia, bác sĩ thăm khám, tư vấn điều trị phù hợp. Hệ thống phòng khám tại PlinkCare được đầu tư trang thiết bị đầy đủ, hiện đại, quy tụ đội ngũ y bác sĩ hàng đầu trong các lĩnh vực y khoa.

Đặc biệt, với lợi thế là bệnh viện đa khoa chuyên sâu, việc thăm khám sức khỏe cho trẻ chậm phát triển sẽ có sự phối hợp chặt chẽ từ các bác sĩ đến từ các chuyên khoa liên quan nhằm mang đến hiệu quả điều trị tốt nhất cho trẻ như chuyên khoa Nhi, Tâm Lý, Nội thần kinh, dinh dưỡng Phục hồi chức năng… Do đó, bố mẹ có thể yên tâm khi đưa trẻ đến thăm khám tại PlinkCare.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới Chuyên khoa Nhi, PlinkCare theo địa chỉ:

Chậm phát triển ở trẻ em có thể xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Test trẻ chậm phát triển giúp bác sĩ, các chuyên gia và bố mẹ nắm được tình trạng sức khỏe, phát triển của trẻ; từ đó có phương hướng điều trị, hỗ trợ phù hợp.