Tăng bạch cầu ái toan: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Tăng bạch cầu ái toan là gì?

Tăng bạch cầu ái toan (Eosinophilia – tăng bạch cầu ưa axit) là tình trạng số lượng bạch cầu ái toan trong máu cao bất thường (lớn hơn hoặc bằng 500/microlit). Tăng bạch cầu ái toan xảy ra khi bạch cầu ái toan tập trung ở một vị trí trong cơ thể. Hoặc khi tủy xương sản xuất quá nhiều.

Bạch cầu ái toan là một trong một số tế bào bạch cầu hỗ trợ hệ thống miễn dịch của cơ thể, là một phần trong hệ thống phòng thủ của cơ thể bạn chống lại các chất gây dị ứng và giúp bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm nấm và ký sinh trùng.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng tăng bạch cầu ái toan

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tăng bạch cầu ái toan, ví dụ gồm có:

1. Dị ứng

Phản ứng dị ứng là tình trạng hệ thống miễn dịch phản ứng với đối với một chất lạ nào đó. Dị ứng có thể bao gồm bệnh hen suyễn, viêm mũi dị ứng, chàm da,…

Dị ứng là một trong số các nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tình trạng tăng bạch cầu ái toan ở mức độ nhẹ đến trung bình, đặc biệt khi ở trẻ em có lượng bạch cầu ái toan cao. Dị ứng thực phẩm cũng có thể làm tăng số lượng bạch cầu ái toan.

2. Nhiễm khuẩn và nhiễm trùng

Nhiễm khuẩn và nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm ký sinh trùng như nhiễm giun đũa, nhiễm sán, nhiễm giun lươn,… cũng thường làm tăng bạch cầu ái toan do hệ thống miễn dịch của cơ thể kích hoạt chức năng chống lại các tác nhân gây viêm nhiễm đang cố gắng xâm nhập và gây hại cho cơ thể.

3. Bệnh lý

Tình trạng số lượng bạch cầu ái toan tăng có thể xuất phát từ nguyên nhân bệnh lý [1]. Trong đó, các nhóm bệnh có thể ảnh hưởng đến lượng bạch cầu ái toan tăng cao trong cơ thể có thể kể đến như:

• Hen suyễn
• Bệnh bạch cầu tủy cấp tính (AML)
• Viêm da dị ứng (eczema)
• Hội chứng Churg-Strauss (hiện nay được gọi là bệnh u hạt bạch cầu ái toan với viêm đa mạch)
• Bệnh Crohn (viêm ruột mãn tính từng vùng)
• Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan
• Viêm mũi dị ứng
• Hội chứng tăng bạch cầu ái toan
• Hội chứng tăng bạch cầu ái toan vô căn (HES)
• Suy giảm miễn dịch nguyên phát
• Viêm loét đại tràng (một loại bệnh viêm ruột)

4. Ung thư

Có một số bệnh ung thư, có thể làm tăng số lượng bạch cầu ái toan  trong cơ thể, bao gồm:

• Ung thư máu
• Ung thư hạch (điển hình là ung thư hạch thể Hodgkin)
• Ung thư đại trực tràng
• Ung thư phổi
• Ung thư cổ tử cung

5. Thuốc

Một số loại thuốc có thể gây tăng bạch cầu ái toan, chẳng hạn như nhóm thuốc kháng sinh (penicillin, cephalosporin), thuốc chống viêm không steroid (aspirin, ibuprofen), thuốc chống động kinh (phenytoin), thuốc điều trị bệnh gút (allopurinol),… [2]

Triệu chứng xảy ra khi bạch cầu ái toan tăng

Tăng bạch cầu ái toan không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng cụ thể. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng xuất phát từ nguyên nhân dẫn đến tăng bạch cầu ái toan hoặc triệu chứng do hậu quả của việc bạch cầu ái toan tăng nhưng không được điều trị kịp thời.

Khi cơ thể xảy ra tình trạng tăng bạch cầu ái toan, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng như:

• Mệt mỏi, uể oải
• Đau đầu
• Chóng mặt
• Buồn nôn
• Nôn ói
• Ợ nóng
• Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng
• Chảy máu đường tiêu hóa
• Tiêu chảy
• Đau bụng
• Đau tim
• Sụt cân đột ngột

Một số bệnh hay vấn đề thường gặp khi tỷ lệ bạch cầu ái toan tăng

1. Viêm màng não do số lượng bạch cầu ái toan tăng

Viêm màng não tăng bạch cầu ái toan được xác định bởi sự hiện diện của ít nhất 10% bạch cầu ái toan trong tổng số tế bào bạch cầu trong dịch não tủy (CSF). Nhiễm giun tròn chiếm phần lớn các trường hợp viêm màng não tăng bạch cầu ái toan truyền nhiễm trên toàn thế giới, đặc biệt là ở Đông Nam Á.

2. Viêm thực quản do tăng bạch cầu ái toan (EoE)

Viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan là một tình trạng dị ứng xảy ra ở thực quản, khiến cho thực quản bị viêm và không co bóp đúng cách. Thực quản có thể bị hẹp và phát triển các áp xe bên trong.

3. Viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan tăng cao (EGID)

EGID, tức tình trạng viêm dạ dày ruột do bạch cầu ái toan tăng cao, phát triển khi bạch cầu ái toan tích tụ trong niêm mạc đường tiêu hóa gây sưng tấy và khó chịu. Người bệnh có thể bị những triệu chứng rối loạn tiêu hóa như: ợ nóng, tiêu chảy, đau bụng,… Cũng chính vì vậy, không ít trường hợp EGID bị chẩn đoán chưa chính xác.

4. U hạt bạch cầu ái toan kèm theo viêm đa mạch (EGPA)

U hạt ái toan kèm theo viêm đa mạch là một dạng viêm mạch cực kỳ hiếm gặp, đặc trưng bởi tình trạng viêm trong các mạch máu nhỏ. Tình trạng viêm này dẫn đến hạn chế lưu lượng máu, có thể gây tổn thương các cơ quan trên khắp cơ thể nếu không được điều trị.

5. Viêm cân mạc do số lượng bạch cầu ái toan tăng (Eosinophilic fasciitis)

Viêm cân mạc ái toan là tình trạng viêm của dải mô sợi cứng bên dưới da, thường gây nên các triệu chứng đau, sưng và viêm da, đặc biệt là ở cánh tay và chân. Cánh tay và cẳng tay thường bị ảnh hưởng nhiều hơn chân và đùi. Bàn tay và bàn chân thường không bị ảnh hưởng.

6. Viêm phổi do bạch cầu hạt ái toan tăng (Eosinophilic pneumonia)

Viêm phổi do bạch cầu hạt ái toan tăng hay còn được gọi tắt là viêm phổi ái toan, là một bệnh hô hấp cấp tính hiếm gặp. Bệnh được đặc trưng bởi sự gia tăng số lượng của bạch cầu ái toan trong máu ngoại vi (được định nghĩa là số lượng bạch cầu ái toan > 500 × 10^9 tế bào/L [3]), tăng bạch cầu ái toan trong dịch BAL (được xác định bởi >5% số lượng bạch cầu ái toan trong tế bào biệt hóa số lượng), hoặc tình trạng thâm nhiễm bạch cầu ái toan vào nhu mô phổi được phát hiện thông qua sinh thiết phổi.

7. Hội chứng tăng bạch cầu ái toan vô căn (Idiopathic Hypereosinophilic syndrome)

Hội chứng tăng bạch cầu ái toan vô căn là một căn bệnh hiếm gặp, gây ra tình trạng tăng bạch cầu ái toan trong máu ngoại vi trên 6 tháng và không có nguyên nhân rõ ràng. Triệu chứng khởi phát bệnh thường âm thầm với tình trạng tăng bạch cầu ái toan được phát hiện tình cờ. Tuy nhiên, một số người bệnh có biểu hiện nghiêm trọng và đe dọa tính mạng do biến chứng tim mạch và thần kinh tiến triển nhanh chóng.

Chẩn đoán tình trạng tăng bạch cầu ái toan

Tăng bạch cầu ái toan thường bị chẩn đoán nhầm do các triệu chứng không rõ rệt, khá giống với triệu chứng của các bệnh lý phổ biến khác. Vì vậy, không chỉ dựa trên các biểu hiện của người bệnh để xác định người bệnh có tỷ lệ bạch cầu ái toan tăng.

Nếu nghi ngờ người bệnh bị tăng bạch cầu ái toan, cần thực hiện xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC) để xác định tỷ lệ bạch cầu ái toan trong máu có cao hơn so với ngưỡng bình thường hay không. Số lượng hơn 500 bạch cầu ái toan trên mỗi microlit máu được cho là tăng bạch cầu ái toan ở người lớn [4]. Khi số lượng hơn 1.500 tế bào bạch cầu ái toan/ microlit máu được cho là tăng bạch cầu ái toan mạn tính nếu số lượng vẫn ở mức cao trong nhiều tháng.

Ngoài ra, tùy theo từng trường hợp mà bác sĩ có thể chỉ định thêm các chẩn đoán khác, chẳng hạn như sinh thiết phổi để đánh giá tình trạng viêm phổi do bạch cầu ái toan tăng.

>> Tham khảo thêm về tình trạng: Giảm bạch cầu ái toan

Cách điều trị tình trạng tăng bạch cầu ái toan

Hiện nay, hai phương pháp điều trị chính cho tình trạng rối loạn tăng bạch cầu ái toan là dùng thuốc và liệu pháp ăn kiêng:

• Điều trị tăng bạch cầu ái toan bằng thuốc: Một số loại thuốc có thể được bác sĩ chỉ định cho người bệnh dùng giúp làm giảm số lượng bạch cầu ái toan, chẳng hạn như thuốc ức chế bơm proton (PPI), corticosteroid, mepolizumab, reslizumab, benralizumab, dupilumab,…
• Điều trị tăng bạch cầu ái toan thông qua chế độ ăn kiêng: Chế độ ăn kiêng thường được áp dụng trong điều trị viêm thực quản tăng bạch cầu ái toan (EoE), viêm dạ dày tăng bạch cầu ái toan (EoG ), viêm ruột tăng bạch cầu ái toan (EoN) và viêm đại tràng tăng bạch cầu ái toan (EoC). Có nhiều chế độ ăn kiêng khác nhau, chẳng hạn như:
  • Chế độ ăn kiêng sử dụng protein ở dạng axit amin chứ không phải là protein nguyên vẹn.
  • Chế độ ăn kiêng tránh tất cả các loại thực phẩm có chứa sáu loại kháng nguyên trong chế độ ăn uống, gồm có sữa, đậu nành, lúa mì, trứng, cá (và động vật có vỏ) và đậu phộng (và các loại hạt), bất kể kết quả xét nghiệm dị ứng.
  • Chế độ ăn kiêng hạn chế toàn bộ thực phẩm nhiều dầu mỡ, thực phẩm cay nóng,…
  • Chế độ ăn kiêng thử nghiệm để xác định loại thực phẩm cụ thể nào gây ra các triệu chứng dị ứng làm tăng bạch cầu ái toan,…

Hai phương pháp điều trị này có thể được áp dụng riêng lẻ hoặc thực hiện song song để tăng hiệu quả điều trị. Tùy theo từng tình trạng bạch cầu ái toan cụ thể của người bệnh mà bác sĩ sẽ cân nhắc và có chỉ định điều trị phù hợp.

Đặc biệt, trong quá trình điều trị, bác sĩ cũng sẽ kê đơn thuốc và chỉ định thêm các biện pháp nhằm điều trị, kiểm soát nguyên nhân bệnh lý làm tăng bạch cầu ái toan. Người bệnh có thể được yêu cầu ngừng hoặc thay đổi liều thuốc trong trường hợp phản ứng thuốc gây tăng bạch cầu ái toan.

Hướng dẫn phòng ngừa tình trạng tăng bạch cầu ái toan

Để ngăn ngừa nguy cơ bạch cầu ái toan tăng cao, bạn có thể áp dụng các biện pháp phòng ngừa sau đây:

1. Giữ vệ sinh cá nhân

Điều quan trọng đầu tiên để ngăn ngừa bạch cầu ái toan tăng cao là duy trì vệ sinh cá nhân thường xuyên và đúng cách:

• Tắm rửa hàng ngày: Tắm rửa sạch sẽ giúp loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn và các chất gây dị ứng trên da, giảm nguy cơ nhiễm trùng.
• Đeo khẩu trang khi cần thiết: Trong môi trường có nhiều bụi bẩn hay vi khuẩn, đeo khẩu trang giúp bảo vệ đường hô hấp và ngăn ngừa nhiễm trùng.
• Sử dụng quần áo và đồ cá nhân sạch sẽ: Sử dụng quần áo, chăn ga gối nệm, khăn tắm… sạch sẽ giúp tránh vi khuẩn lây lan.

2. Chế độ ăn uống lành mạnh

Một chế độ ăn uống có ảnh hưởng lớn đến hệ miễn dịch và sức đề kháng của cơ thể, giúp phòng ngừa số lượng bạch cầu ái toan tăng cao. Nên lưu ý một số vấn đề như:

• Ăn đủ dinh dưỡng: Bao gồm đa dạng các loại thực phẩm như rau củ quả tươi giàu chất xơ, các loại hạt, thực phẩm giàu protein và chất béo không bão hòa, các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất,…
• Uống đủ nước: Nước giúp duy trì độ ẩm cần thiết cho cơ thể và hỗ trợ quá trình tiêu hóa.
• Tránh thực phẩm không lành mạnh: Nên hạn chế các loại thực phẩm chiên rán, nhiều dầu mỡ, có chất béo hoặc đường cao cũng như các loại trà, cà phê và đồ uống có cồn bởi những loại thực phẩm này có thể làm giảm khả năng hấp thu dinh dưỡng và làm suy yếu hệ miễn dịch của cơ thể.

3. Luyện tập thể thao thường xuyên

Tập luyện thể dục thể thao thường xuyên giúp cơ thể duy trì sức khỏe tổng thể, cải thiện tuần hoàn máu và tăng cường hệ miễn dịch, từ đó ngăn ngừa các tác nhân gây hại cho cơ thể, từ đó phòng ngừa tình trạng tăng bạch cầu ái toan. Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe hoặc yoga có thể giúp giảm stress và cải thiện sức khỏe tổng thể.

4. Tránh tiếp xúc với các chất gây dị ứng

Một lưu ý quan trọng chính là nếu bạn có dị ứng với những chất nhất định như phấn hoa, phấn bụi, thuốc lá… thì nên hạn chế tiếp xúc với các chất gây dị ứng này để giảm nguy cơ kích ứng phản ứng của bạch cầu ái toan.

5. Sớm điều trị các bệnh đang mắc phải

Nếu bạn đang mắc các bệnh nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm, cần điều trị kịp thời để ngăn ngừa bệnh diễn tiến nghiêm trọng và làm tăng tỷ lệ bạch cầu ái toan.

6. Kiểm tra sức khỏe định kỳ

Thăm khám sức khỏe định kỳ giúp bạn theo dõi sức khỏe tổng thể và phát hiện sớm những vấn đề sức khỏe có thể gây ảnh hưởng đến hệ miễn dịch và tỷ lệ bạch cầu ái toan.

Câu hỏi thường gặp về tình trạng tăng bạch cầu ái toan

1. Làm sao để hạn chế bạch cầu ái toan tăng?

Lý do phổ biến nhất dẫn đến mức bạch cầu ái toan cao là dị ứng hoặc do cơ thể đang chống lại các tác nhân gây hại. Do đó, để hạn chế được tình trạng tăng bạch cầu ái toan, cần duy trì lối sống khoa học, giữ vệ sinh sạch sẽ cũng như tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý bạch cầu ái toan đôi khi có thể là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn mà bạn không thể phòng ngừa được.

2. Bạch cầu ái toan tăng trong trường hợp nào?

Tăng bạch cầu ái toan có thể tăng khi hệ thống miễn dịch kích hoạt chức năng chống lại các tác nhân gây hại cho cơ thể, chẳng hạn như khi nhiễm ký sinh trùng (nhiễm giun sán, giun đũa, giun lươn,…), nhiễm nấm và vi khuẩn, rối loạn dị ứng, bệnh mảnh ghép chống ký chủ,…

Một số trường hợp tăng bạch cầu ái toan là do di truyền hoặc do mắc bệnh bạch cầu mạn dòng bạch cầu ái toan.

3. Bạch cầu ái toan tăng có phải là dấu hiệu của bệnh ung thư?

Mức độ bạch cầu ái toan tăng cao có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư, chẳng hạn như bệnh ung thư bạch cầu, ung thư hạch, ung thư đại trực tràng, ung thư phổi,… Tuy nhiên, tăng bạch cầu ái toan cũng có thể là do các bệnh nhiễm ký sinh trùng, nhiễm nấm, rối loạn tự miễn dịch và dị ứng,… Do đó, người bệnh cần đến thăm khám để bác sĩ chỉ định thực hiện các xét nghiệm nhằm đánh giá chính xác tình trạng của người bệnh.

4. Tình trạng tăng bạch cầu ái toan nguy hiểm không?

Tăng bạch cầu ái toan có nguy hiểm không? Tùy thuộc vào số lượng bạch cầu ái toan tăng lên mà tình trạng tăng bạch cầu ái toan có thể ở mức độ nhẹ, trung bình hoặc nặng. Mức bạch cầu ái toan cao có thể gây tử vong do bạch cầu ái toan tạo ra các cytokine tiền viêm và chứa các enzyme phân giải protein có thể làm hỏng màng tế bào, làm tổn thương mô và gây suy tạng.

Đặt lịch thăm khám và điều trị tại Khoa Nội tổng quát, PlinkCare vui lòng liên hệ:

Tăng bạch cầu ái toan dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm. Do đó, người bệnh cần tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ để đảm bảo điều trị bệnh hiệu quả. Ngoài ra, cần lưu ý giữ vệ sinh cá nhân, áp dụng những biện pháp tăng cường sức khỏe tổng thể để ngăn ngừa số lượng bạch cầu ái toan tăng bất thường.