Tầm soát ung thư đại trực tràng: Các phương pháp & quy trình chẩn đoán

Tầm soát ung thư đại trực tràng là gì?

Tầm soát ung thư đại trực tràng được thực hiện đối với những người có nguy cơ ung thư đại trực tràng, nhằm phát hiện các polyp và ung thư trước khi các triệu chứng xuất hiện. Việc tầm soát ung thư đem lại lợi ích cho bệnh nhân qua 2 hình thức:

• Dự phòng ung thư đại trực tràng (ung thư đại tràng và ung thư trực tràng) : ung thư được ngăn ngừa khi các polyp được cắt bỏ trước khi trở thành ung thư.
• Phát hiện sớm ung thư trước khi xuất hiện triệu chứng: ung thư được phát hiện với giai đoạn càng sớm, điều trị càng hiệu quả.

Đại tràng và trực tràng là một phần của ruột già. Đại tràng là phần dài nhất của ruột già với chiều dài khoảng 1,5m, được chia làm 4 phần: đại tràng lên, ngang, xuống và xích ma. Trực tràng là phần gần cuối của ruột già với chiều dài khoảng 12cm, được chia làm 3 phần: trên, giữa, dưới.

Thành đại tràng và trực tràng được cấu tạo từ nhiều lớp mô, lớp trong cùng tiếp xúc với phân được gọi là lớp niêm mạc. Polyp là những vùng có tế bào bất thường phát triển, thường xuất hiện tại lớp niêm mạc. Hầu hết ung thư đại trực tràng đều xuất phát từ các polyp sau nhiều năm. Mặc dù vậy, phần lớn các polyp lại lành tính, không phát triển thành ung thư.

Ai nên tầm soát ung thư đại trực tràng?

Theo hướng dẫn từ Mạng lưới Ung thư Toàn diện Quốc gia Hoa Kỳ (NCCN: National Comprehensive Cancer Network), những người cần tầm soát ung thư trực tràng hay tầm soát ung thư đại tràng được phân làm 3 nhóm, dựa trên các yếu tố nguy cơ mắc bệnh ung thư.

• Nhóm nguy cơ trung bình: những người từ 45 – 75 tuổi, đồng thời tiền sử bản thân không có các yếu tố nguy cơ khác.
• Nhóm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng: những người có tiền căn bản thân hoặc gia đình mắc các yếu tố nguy cơ như sau:
  • Tiền căn u tuyến, polyp không cuống.
  • Tiền căn ung thư đại trực tràng.
  • Tiền ung thư cần hóa trị hoặc xạ trị vùng bụng – chậu.
  • Bệnh viêm ruột (IBD): bệnh Crohn, viêm loét đại tràng…
  • Xơ nang: rối loạn di truyền khiến tăng tiết chất nhầy trong phổi và đường tiêu hóa.
  • Không có người thân thế hệ thứ nhất (cha mẹ, con, anh chị em ruột) có tiền căn u tuyến hoặc polyp tiến triển (VD: kích thước > 1cm, nghịch sản mức độ cao…).
  • Không có tiền căn gia đình ung thư đại trực tràng.
• Nhóm nguy cơ cao: những người mắc các hội chứng di truyền ung thư như hội chứng Lynch, hội chứng đa polyp.

Tầm soát ung thư đại trực tràng bằng phương pháp nào?

Ngày nay, sự tiến bộ của khoa học đã đem đến các phương pháp tầm soát ung thư mới với hiệu quả và độ chính xác cao hơn. Các phương pháp tầm soát ung thư đại trực tràng được chia làm 2 nhóm chính: (1)

• Nhóm tầm soát bằng hình ảnh: nội soi đại tràng – trực tràng, CT scan.
• Nhóm tầm soát thông qua xét nghiệm phân: xét nghiệm máu trong phân (gFOBT), hóa miễn dịch trong phân (FIT), DNA trong phân (mt-sDNA).

1. Nội soi đại tràng – trực tràng

Nội soi đại trực tràng được xem là “tiêu chuẩn vàng” trong việc tầm soát ung thư đại trực tràng bởi phương pháp này giúp bác sĩ quan sát được bề mặt bên trong của đại tràng, trực tràng. Thông qua nội soi, bác sĩ có thể phát hiện những tổn thương bất thường trong lòng đại trực tràng và xác định vị trí, kích thước, tính chất bề mặt của tổn thương.

Trong quá trình nội soi, bác sĩ cũng có thể thực hiện sinh thiết hoặc cắt bỏ các tổn thương nghi ngờ. Sau khi tổn thương được sinh thiết/cắt bỏ, mẫu mô thu thập được sẽ gửi đến phòng xét nghiệm giải phẫu bệnh nhằm xác định bản chất tổn thương.

Trước khi nội soi đại trực tràng, bệnh nhân cần phải làm sạch ruột bằng thuốc xổ hoặc thuốc bơm hậu môn, theo sự hướng dẫn của bác sĩ và nhân viên y tế. Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ đề nghị bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm cần thiết để đảm bảo an toàn trong quá trình nội soi, đặc biệt khi bệnh nhân nội soi gây mê (nội soi không đau).

2. Chụp cắt lớp vi tính

Chụp cắt lớp vi tính (CT scan), còn gọi là nội soi ảo, là phương pháp sử dụng tia X và máy tính để tạo ra hình ảnh của đại trực tràng. Cần lưu ý CT scan có thể không phát hiện được các tổn thương hoặc polyp nằm phẳng so với niêm mạc đại trực tràng. Khi phát hiện tổn thương nghi ngờ trên CT scan, bệnh nhân cần nội soi đại trực tràng để quan sát trực tiếp tổn thương và sinh thiết/cắt bỏ nếu cần thiết.

3. Xét nghiệm máu ẩn trong phân (gFOBT)

Xét nghiệm gFOBT (Guaiac Fecal Occult Blood Test) là một phương pháp truyền thống nhằm phát hiện máu trong phân, sử dụng một loại giấy chỉ thị màu cùng một số hóa chất như oxy già, nhựa cây Guaiac. Máu sẽ khiến giấy chỉ thị chuyển sang màu xanh dương. (2)

Một số loại thực phẩm, thuốc như sắt, thịt đỏ, bông cải, vitamin C và các loại trái cây chua có thể khiến kết quả xét nghiệm gFOBT bị sai lệch. Vì vậy, bệnh nhân cần lưu ý không sử dụng các loại thực phẩm này từ 3 đến 7 ngày trước khi xét nghiệm.

4. Xét nghiệm hóa miễn dịch trong phân (FIT)

Xét nghiệm FIT (Fecal Immunochemical Test) là một loại kỹ thuật giúp phát hiện hemoglobin protein (thành phần có trong hồng cầu của con người). Xét nghiệm FIT lợi thế hơn gFOBT truyền thống do kết quả xét nghiệm ít bị ảnh hưởng bởi chế độ ăn của bệnh nhân.

Cần lưu ý rằng, một số trường hợp ung thư đại trực tràng không gây chảy máu hoặc không chảy máu vào thời điểm xét nghiệm phân. Đồng thời, các bệnh lý lành tính đường tiêu hóa như bệnh Crohn, viêm loét đại tràng… cũng có thể gây chảy máu. Do đó, các xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân cần thực hiện định kỳ để tăng khả năng phát hiện bệnh, đồng thời bệnh nhân cần nội soi đại trực tràng để xác định chính xác nếu nghi ngờ bất thường.

5. Xét nghiệm DNA trong phân (mt-sDNA)

Xét nghiệm mt-sDNA (multi-target stool DNA) xác định một số chỉ dấu sinh hoặc trong phân có liên quan đến ung thư đại trực tràng và các u tuyến tiến triển. Xét nghiệm mt-sDNA có độ chính xác cao hơn các xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân. Tuy nhiên, khi kết quả xét nghiệm bất thường, bệnh nhân vẫn cần nội soi đại trực tràng để chẩn đoán xác định. (3)

Khi nào nên tầm soát ung thư đại trực tràng?

Nhóm nguy cơ ung thư trung bình: Tầm soát từ 45 tuổi, tiếp tục duy trì đến 75 tuổi nếu sức khỏe cho phép.

Nhóm tăng nguy cơ ung thư hoặc nhóm nguy cơ cao: chương trình tầm soát sẽ phụ thuộc vào yếu tố nguy cơ cụ thể.

• Tiền căn gia đình:

Người thân thế hệ thứ nhất mắc ung thư đại trực tràng	Nội soi đại tràng vào thời điểm sớm nhất trong 2 tình huống: 40 tuổi Trước 10 tuổi tính từ khi người thân phát hiện ung thư	Thực hiện lại sau 5 năm
Người thân thế hệ thứ hai mắc ung thư đại trực tràng	Nội soi đại tràng từ 45 tuổi	Thực hiện lại sau 10 năm
Người thân thế hệ thứ nhất mắc u tuyến tiến triển (nghịch sản độ cao, ≥ 1cm, u tuyến nhánh hoặc u tuyến ống – nhánh)	Nội soi đại tràng vào thời điểm sớm nhất trong 2 tình huống: 40 tuổi Cùng tuổi người thân phát hiện u tuyến	Thực hiện lại sau 5 – 10 năm

 

• Tiền căn ung thư của bản thân:

Hóa trị (không kèm xạ trị)	Nội soi đại tràng vào thời điểm đến sau trong 2 tình huống: 35 tuổi 10 năm sau khi hóa trị	Thực hiện lại sau 5 năm
Xạ trị liên quan đến vùng bụng chậu	Nội soi đại tràng vào thời điểm đến sau trong 2 tình huống: 30 tuổi 5 năm sau khi xạ trị	Thực hiện lại sau 5 năm

 

• Tiền căn viêm ruột: nội soi đại tràng sau 8 năm kể từ thời điểm xuất hiện triệu chứng.
• Tiền căn ung thư đại trực tràng, u tuyến, polyp: tái khám định kỳ theo hẹn của bác sĩ.

Tầm soát ung thư đại trực tràng ở đâu?

Theo số liệu công bố của Globocan 2020, mỗi năm tại Việt Nam có hơn 182.000 ca mắc mới và khoảng 122.000 người tử vong vì ung thư, tương đương khoảng 300 người tử vong mỗi ngày. Đáng chú ý trong số đó, tình trạng ung thư đang có xu hướng trẻ hóa, với số người dưới 30 tuổi mắc bệnh và tử vong ngày càng tăng trong thời gian gần đây. Trước những con số thống kê đáng báo động, bệnh ung thư hiện nay đã nằm trong danh sách “10 bệnh gây tử vong hàng đầu” cần được quan tâm và kiểm soát.

Vì sự cấp thiết của việc tầm soát ung thư đại trực tràng, PlinkCare TP.HCM đã đầu tư trang thiết bị, máy móc hiện đại theo tiêu chuẩn quốc tế, giúp bệnh nhân thực hiện tầm soát và phát hiện sớm ung thư đại trực tràng, giúp tăng hiệu quả điều trị và cải thiện tiên lượng sống của bệnh nhân.

Tầm soát ung thư đại trực tràng tại PlinkCare TP.HCM với các phương pháp tầm soát chuyên sâu cùng việc ứng dụng công nghệ cao giúp kết quả tầm soát chính xác và nhanh chóng. Bên cạnh đó, với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa sâu, xem bệnh nhân như chính người thân, khoa Ung Bướu PlinkCare TP.HCM luôn cập nhật những phác đồ điều trị mới nhất trên Thế giới, nâng cao chất lượng phục vụ bệnh nhân, giúp bệnh nhân hoàn toàn yên tâm khi thăm khám, tầm soát và thực hiện việc điều trị.

Lưu ý trước khi tầm soát ung thư đại trực tràng

Trước khi thực hiện tầm soát ung thư đại trực tràng, bệnh nhân cần lưu ý một số vấn đề để quá trình thực hiện diễn ra suôn sẻ, tốt đẹp:

• Trước ngày đến thăm khám, bệnh nhân nên ăn uống nhẹ nhàng, không nên uống sữa, nước có ga, rượu bia, cà phê sau 9 giờ tối.
• Khi được bác sĩ chỉ định nội soi, bệnh nhân cần tuân thủ một số lưu ý từ nhân viên y tế. Bệnh nhân có thể phải nhịn ăn khoảng 8 tiếng và nhịn uống khoảng 2 tiếng trước nội soi, đồng thời phải uống thuốc sổ theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
• Phụ nữ đang có thai phải thông báo cho bác sĩ, tuyệt đối không chụp CT và X-quang vì có thể ảnh hưởng, gây dị tật cho thai nhi. Phụ nữ lưu ý không nên nội soi nếu đang trong kỳ kinh nguyệt.
• Bệnh nhân nên thông báo cho nhân viên y tế các bệnh lý đang điều trị như đái tháo đường, tim mạch, đang sử dụng thuốc kháng đông, suy thận hay tiền sử dị ứng. Bác sĩ sẽ hướng dẫn bệnh nhân điều chỉnh hoặc ngưng một số loại thuốc trước khi nội soi.

PlinkCare TP.HCM luôn đồng hành cùng bệnh nhân trên hành trình điều trị, giúp bệnh nhân có tâm lý tích cực, thoải mái và nhẹ nhàng hơn. Nếu có mong muốn thực hiện tầm soát ung thư đại trực tràng, bệnh nhân có thể liên hệ thông tin dưới đây để được tư vấn thăm khám và tầm soát.

Bài viết đã cung cấp thông tin về vấn đề “Tầm soát ung thư đại trực tràng: Các phương pháp & quy trình chẩn đoán”, hy vọng sẽ cung cấp cho đọc giả những thông tin, kiến thức hữu ích và có được sự lựa chọn đúng đắn khi thực hiện tầm soát ung thư đại trực tràng.