Tái tạo vú trì hoãn bằng vạt TRAM (da cơ thẳng bụng)

Vạt da cơ thẳng bụng (vạt TRAM) là gì?

Cơ thẳng bụng (Transverse rectus abdominis) là 2 bó cơ ở hai bên đường giữa bụng, chạy từ bờ sườn xuống đến khớp mu. [1]

Tái tạo vú trì hoãn bằng vạt da cơ thẳng bụng (vạt TRAM) là gì?

Tái tạo vú trì hoãn bằng vạt da cơ thẳng bụng (vạt TRAM) là phương pháp tái tạo vú phổ biến, bằng cách sử dụng mô da ở bụng dưới, mỡ và cơ thẳng bụng của chính bệnh nhân. Người bệnh được sử dụng chính mô của cơ thể mình nên vú tái tạo mềm mại như vú đối bên, rất tự nhiên. Ngoài ra, bụng của người bệnh cũng trông phẳng hơn vì lấy đi cả phần mỡ dư thừa và khâu tạo hình thành bụng kết hợp.

Tại sao nên tái tạo vú bằng vạt TRAM?

Ngày nay, 70% trường hợp ung thư vú được điều trị bảo tồn, tức là chỉ cần cắt rộng quanh khối u và xạ trị bổ túc sau mổ, nhờ đó phụ nữ có thể giữ lại tuyến vú. Tuy nhiên, vẫn có khoảng 30% trường hợp cần cắt bỏ toàn bộ tuyến vú, điều đó gây ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý, sự tự tin và chất lượng sống của bệnh nhân ung thư vú.

Dù đa số trường hợp cắt bỏ tuyến vú có thể được tái tạo lại ngay trong cùng cuộc mổ (tái tạo vú tức thì) nhưng vẫn có những trường hợp không thể (ví dụ như bệnh nhân có chỉ định xạ trị sau mổ) hoặc do tâm lý sợ bệnh tái phát nên bệnh nhân chưa đồng ý tái tạo ngay lúc đó.

Sau khi hoàn tất điều trị và bệnh ổn định được một thời gian, người bệnh cảm thấy không tự tin về ngoại hình của mình nên muốn tái tạo tuyến vú (tái tạo trì hoãn). Trong tình huống này, tái tạo bằng vạt tự thân là một phương pháp được ưu tiên lựa chọn, trong đó tái tạo bằng vạt da cơ thẳng bụng có cuống (vạt TRAM cuống) có nhiều ưu điểm và được sử dụng phổ biến hơn cả.

Ưu nhược điểm tái tạo vú vạt TRAM

Với các trường hợp được chỉ định phẫu thuật cắt bỏ vú, người bệnh có thể cân nhắc tái tạo vú bằng vạt TRAM. Phương pháp này có ưu và nhược điểm sau:

1. Ưu điểm

• Mô được sử dụng để tái tạo vú là mô da, mỡ mềm mại giống như mô vú thật nên cảm giác tự nhiên hơn.
• Do vú tái tạo chủ yếu từ mô mỡ bụng nên kích thước vú tái tạo sẽ thay đổi theo cân nặng của người bệnh, tương ứng với vú bên kia.
• Có thể kết hợp với tạo hình thành bụng (thu nhỏ vòng bụng) cùng lúc với tái tạo vú.
• Không cần thực hiện vi phẫu nối mạch máu phức tạp như trong vạt tự do.
• Không phải đổi tư thế bệnh nhân trong lúc mổ như vạt da cơ lưng rộng.

2. Nhược điểm

Bên cạnh ưu điểm, tái tạo vú bằng vạt TRAM cũng có nhược điểm gồm một số biến chứng giống như tái tạo bằng vạt tự thân khác và một số biến chứng đặc thù của vạt TRAM gồm [2]:

• Thay đổi cảm giác vú.
• Thời gian phẫu thuật và gây mê dài.
• Thời gian hồi phục lâu.
• Chậm lành thương.
• Ứ đọng dịch (seroma): sự tích tụ dịch vô trùng dưới da thành bụng. Tình trạng này có thể hình thành ngay sau khi phẫu thuật hoặc sau đó vài tuần.
• Nhiễm trùng.
• Chảy máu sau mổ.
• Mô chết (hoại tử) do không đủ nguồn cung cấp máu.
• Mất cảm giác ở nơi lấy vạt.
• Thoát vị thành bụng.

Đối tượng nào chỉ định/chống chỉ định tái tạo vạt TRAM?

1. Đối tượng có thể được tái tạo bằng vạt TRAM cuống

Để có thể tái tạo vú bằng vạt TRAM cuống cần thỏa mãn 3 điều kiện sau:

• Điều kiện thứ nhất là bệnh nhân phải đủ sức khỏe để chịu được cuộc mổ kéo dài khoảng 3 – 4 tiếng, thời gian nằm viện 3 – 5 ngày, và dưỡng bệnh từ 4 – 8 tuần trước khi có thể trở lại các hoạt động thường ngày như trước mổ.
• Điều kiện thứ hai là bệnh nhân có phần mô ở bụng dưới dày, đủ để tạo bầu vú bằng với vú đối bên.
• Điều kiện thứ ba là bệnh nhân không có sẹo lớn ở vùng bụng trên vì sẹo ở bụng trên có thể ảnh hưởng đến cuống mạch máu nuôi vạt.

2. Đối tượng không nên tái tạo bằng vạt TRAM cuống?

• Người bệnh lớn tuổi hoặc có bệnh nội khoa nặng, không đủ sức khỏe cho một ca mổ kéo dài.
• Người bệnh có rối loạn tâm thần, hợp tác kém.
• Bệnh nhân béo phì nặng hoặc bệnh nhân quá ốm không đủ mô để tái tạo vú.
• Người bệnh quá trẻ, có khuynh hướng hoạt động thể lực nhiều vì vạt TRAM có thể gây yếu thành bụng.

Phương pháp tái tạo vú bằng vạt da cơ thẳng bụng

Có 2 phương pháp tái tạo vú bằng vạt da cơ thẳng bụng: vạt TRAM cuống và vạt TRAM tự do. [3]

1. Vạt TRAM cuống

Sau khi cắt bỏ sẹo mổ cũ và bóc tách vạt da ở thành ngực, phần mô da và mỡ dưới da ở vùng bụng dưới rốn được đưa lên ngực nhờ cơ thẳng bụng mang cuống mạch máu thông qua một đường hầm ở bụng trên để tạo lại bầu ngực.

2. Vạt TRAM tự do

Vạt TRAM tự do là phương pháp cắt rời mô da, mỡ ở bụng dưới kèm cuống mạch máu đem lên nối với mạch máu ở ngực để tái tạo lại vú. Việc nối mạch máu phải được thực hiện dưới sự phóng đại của kính lúp.

Quy trình phẫu thuật tái tạo vú bằng vạt da cơ thẳng bụng

1. Thăm khám và xét chỉ định tái tạo vú

Bệnh nhân có nhu cầu tái tạo vú sẽ được thăm khám lâm sàng và chỉ định các cận lâm sàng nhằm mục đích:

• Bảo đảm không có tái phát và di căn
• Đủ sức khỏe để thực hiện cuộc mổ
• Tư vấn đầy đủ về các bước cơ bản của cuộc mổ, thời gian nằm viện, thời gian hồi phục, các tai biến và biến chứng có thể có của cuộc mổ…

2. Nhập viện và chuẩn bị trước mổ

• Tùy theo bệnh nhân có đầy đủ các xét nghiệm tiền phẫu hay chưa mà bác sĩ sẽ chỉ định nhập viện trước một ngày hay nhập viện vào buổi sáng sớm ngày dự kiến mổ.
• Khi nhập viện, bệnh nhân sẽ được bác sĩ phẫu thuật vẽ phác thảo trên da các mốc cần phẫu thuật và tư vấn một lần nữa.
• Bệnh nhân được dặn nhịn ăn uống từ tối hôm trước ngày mổ.

3. Tiến hành ca mổ

• Thông thường, người bệnh được sắp xếp mổ vào buổi sáng do cuộc mổ kéo dài khoảng 3 – 4 tiếng.
• Sau mổ, người bệnh được lưu lại phòng hồi tỉnh để theo dõi khoảng 3 – 4 tiếng nữa. Sau đó được chuyển về khoa Ngoại Vú để chăm sóc hậu phẫu.

4. Chăm sóc hậu phẫu

• Người bệnh được lưu lại tại bệnh viện 1-2 ngày để chăm sóc vết mổ và sử dụng thuốc giảm đau hiệu quả.
• Xuất viện khi người bệnh bớt đau, có thể đi lại được.
• Trước khi xuất viện, người bệnh sẽ được hướng dẫn cách đổ dịch dẫn lưu mỗi ngày.
• Người bệnh được dặn trở lại tái khám sau 1 tuần hoặc khi có dấu hiệu bất thường.

5. Tái khám

• Khi trở lại tái khám, người bệnh được kiểm tra tình trạng vết mổ, thể tích và tính chất dịch dẫn lưu.
• Ống dẫn lưu sẽ được rút khi dịch dẫn lưu < 25ml/ngày trong 2 ngày liên tiếp.
• Tùy tình trạng vết mổ, người bệnh được hẹn tái khám tiếp hoặc không.

Chăm sóc sau phẫu thuật tái tạo vú bằng vạt TRAM

• Bạn bắt đầu bước xuống giường và đi lại từ ngày đầu sau mổ.
• Trong vòng 6 tuần đầu sau mổ, bạn không được mang vật nặng quá 2,5kg.
• Từ tuần thứ 4, bạn có thể sử dụng máy chạy bộ hoặc đạp xe nhẹ nhàng.
• Sau 6 – 8 tuần, bạn có thể thực hiện các hoạt động bình thường.

Biến chứng, rủi ro sau phẫu thuật

Do phải “hy sinh” cơ thẳng bụng nên thành bụng yếu, có thể gây phình bụng dưới nếu phục hồi thành bụng không tốt. Đôi khi gây thoát vị thành bụng, tức là các tạng trong ổ bụng thoát ra nằm dưới da qua chỗ mất cân thành bụng.

Phần mỡ ở bụng được đưa lên tái tạo bầu vú bị thiếu máu nuôi gây hoại tử mỡ, biểu hiện bằng những nốt cứng giống như tái phát khiến bệnh nhân lo lắng.

Mô mỡ trong vú tái tạo bị tiêu đi một phần làm cho vú tái tạo bị giảm kích thước so với lúc mới tái tạo. Do đó, bác sĩ phẫu thuật có thể sẽ phải làm cho vú tái tạo to hơn vú đối bên để trừ hao.

Khi nào cần tái khám sau mổ vạt TRAM?

Sau tái tạo vú bằng vạt TRAM, người bệnh phải tái khám theo hướng dẫn của bác sĩ khoa Ngoại Vú để kiểm tra tình trạng vết mổ xem có hay không những dấu hiệu bất thường. Sau khi lành vết thương, bệnh nhân sẽ được tái khám định kỳ để theo dõi như những bệnh nhân không tái tạo vú. [4]

Các thắc mắc thường gặp về phẫu thuật tái tạo vú bằng vạt TRAM

1. Ưu điểm và khuyết điểm của tái tạo trì hoãn so với tái tạo tức thì?

Ưu điểm

• Sau thời gian trải qua cảm giác khiếm khuyết một bên ngực, bệnh nhân dễ chấp nhận kết quả thẩm mỹ hơn dù không hoàn hảo.
• Sau khi tái tạo, đôi khi cần có những chỉnh sửa bổ sung để kết quả hoàn mỹ hơn. Tái tạo trì hoãn sau khi đã hoàn tất các mô thức điều trị hỗ trợ như xạ trị, hóa trị. Do đó, những lần chỉnh sửa sau tái tạo sẽ không làm chậm trễ quá trình điều trị của người bệnh.

Nhược điểm

• Kết quả thẩm mỹ kém hơn tái tạo tức thì. Trong tái tạo vú tức thì, tuyến vú được cắt bỏ toàn bộ nhưng còn chừa lại bao da bên ngoài (nhiều khi còn chừa cả núm vú). Còn trong tái tạo vú trì hoãn, toàn bộ da và tuyến vú bị cắt bỏ. Do đó, tái tạo vú tức thì được thực hiện dễ dàng hơn và cho kết quả thẩm mỹ tốt hơn tái tạo trì hoãn.
• Có thể cần chỉnh sửa vài lần (tái tạo núm vú, bơm mỡ tự thân, xóa sẹo xấu…) để có kết quả thẩm mỹ tốt nhất.

2. Bị ung thư vú, có nên tái tạo vú bằng vạt TRAM không?

Nên! Tái tạo vú giúp bệnh nhân lấy lại vẻ đẹp hình thể bên ngoài, giúp người bệnh tự tin hơn khi giao tiếp trong gia đình và ngoài xã hội, có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Ngoài ra, tái tạo vú giúp bệnh nhân không phải mang ngực giả đặt bên ngoài thành ngực.

3. Từng hút mỡ bụng, có tái tạo vú bằng vạt TRAM được không?

Không! Mạch máu xuất phát từ thành bụng đến nuôi da và mô mỡ thường bị cắt đứt khi hút mỡ bụng. Do đó, không thể dùng da và mô mỡ dưới da ở bụng để tái tạo vú được vì không có mạch máu nuôi.

4. Sau khi tái tạo vú bằng vạt TRAM thì có thể sinh con được không?

Với phụ nữ mắc ung thư vú khi còn trong độ tuổi sinh đẻ, sau khi điều trị khỏi có thể vẫn có nhu cầu sinh con. Việc lấy một bên cơ bụng để tạo hình vú có thể khiến người bệnh lo ngại thành bụng yếu dẫn đến không thể rặn sinh ngả âm đạo được.

Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của nhiều bác sĩ phẫu thuật tạo hình vú trên thế giới, phụ nữ vẫn có thể sinh con ngả âm đạo được, thậm chí có trường hợp mang song thai và sinh ngả âm đạo thành công. Nhiều tác giả khuyên nên trì hoãn việc mang thai đến sau mổ 12 tháng để thành bụng phục hồi tốt nhất.

5. Bao lâu sau khi tái tạo vú thì có thể tái tạo núm vú?

6 tuần! Thông thường, sau khi tái tạo vú 6 tuần thì có thể tái tạo núm vú rồi xăm quầng vú. Tuy nhiên, bác sĩ phẫu thuật có thể yêu cầu bạn trì hoãn việc tái tạo núm vú lâu hơn để vú tái tạo ổn định hình dáng và kích thước.

6. Tái tạo vú có làm tăng nguy cơ tái phát hoặc di căn không?

Cho đến hiện nay, tất cả bằng chứng y khoa đều cho thấy tái tạo vú không làm tăng nguy cơ tái phát và di căn, cũng không cần phương tiện theo dõi nào đặc biệt, ngoài các phương tiện chẩn đoán hình ảnh thông thường áp dụng trong chẩn đoán và theo dõi ung thư vú như siêu âm, nhũ ảnh, cộng hưởng từ.

7. Chi phí tái tạo vú vạt TRAM bao nhiêu tiền?

Chi phí tái tạo vú bằng vạt TRAM tùy thuộc vào cơ sở y tế – nơi người bệnh lựa chọn thực hiện.

Khoa Ngoại vú, PlinkCare TP.HCM với đội ngũ bác sĩ nhiều kinh nghiệm trong việc thăm khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu tất cả các vấn đề liên quan đến tuyến vú nói chung ( khối u lành tính, bất thường bẩm sinh, vú sa trễ, vú phì đại…) và ung thư vú nói riêng.

Ngoài ra, bệnh viện còn trang bị các máy móc, trang thiết bị hiện đại giúp chẩn đoán bệnh chính xác nhất như máy siêu âm đàn hồi, máy chụp nhũ ảnh 3D, máy chụp cộng hưởng từ… giúp tất cả người bệnh cảm thấy an tâm và hài lòng khi đến khám và điều trị tại Bệnh viện Tâm Anh TP.HCM.

Bài viết trên đã cung cấp những thông tin về kỹ thuật tái tạo vú bằng vạt TRAM (da cơ thẳng bụng), chỉ định và phương pháp thực hiện.Tái tạo vú sau khi bệnh nhân đã điều trị khỏi ung thư vú giúp cho bệnh nhân có chất lượng cuộc sống tốt hơn. Có nhiều phương pháp tái tạo vú, tùy từng bệnh nhân mà bác sĩ phẫu thuật tạo hình vú sẽ tư vấn bệnh nhân lựa chọn phương pháp phù hợp nhất.

Tái tạo vú bằng vạt TRAM cuống có nhiều ưu điểm và được sử dụng khá phổ biến ở các nước phương Tây. Tại PlinkCare TP.HCM, người bệnh được khám và đánh giá trước mổ một cách cẩn thận, tư vấn đầy đủ, chăm sóc chu đáo trước, trong và sau mổ để đảm bảo bệnh nhân được an toàn nhất và đạt được kết quả thẩm mỹ tốt nhất.