Tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật: Dấu hiệu và điều trị

Tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật là gì?

Tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật là sự xuất hiện trở lại của các triệu chứng nhiễm trùng quanh hậu môn trong vòng tối thiểu 6 tháng sau khi can thiệp phẫu thuật điều trị lỗ rò. Các yếu tố làm tăng nguy cơ xảy ra tình trạng này bao gồm:

• Các yếu tố nguy cơ liên quan đến giải phẫu của đường rò và sự hiện diện của các bệnh lý đi kèm.
• Không kiểm tra, đánh giá kỹ lưỡng trước khi can thiệp phẫu thuật lỗ rò, chẳng hạn không phát hiện được lỗ mở bên trong, cấu trúc tổng thể của đường rò, không khám trực tràng bằng xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh.
• Các sai sót/ sơ hở trong phẫu thuật điều trị lỗ rò bao gồm: Lựa chọn thủ thuật không đúng, bác sĩ phẫu thuật thiếu kinh nghiệm và không loại bỏ toàn bộ đường cùng với các phân nhánh của lỗ rò.
• Chăm sóc hậu phẫu không đảm bảo trong giai đoạn sớm và muộn sau phẫu thuật. (1)

Dấu hiệu nhận biết tái phát rò hậu môn sau mổ

Rò hậu môn tái phát có thể nhận biết thông qua các triệu chứng sau:

• Đau hậu môn dữ dội, đau nhói, đau nghiêm trọng hơn khi ngồi, đi đại tiện, ho…
• Dấu hiệu viêm mô tế bào cho thấy nhiễm trùng đang hoạt động dưới da như sưng đỏ bên trong hoặc xung quanh hậu môn.
• Dịch chảy ra xung quanh hậu môn, có thể lẫn dịch mủ, phân hoặc máu và có mùi khó chịu

Các triệu chứng ít phổ biến hơn bao gồm:

• Sốt
• Đau khi đi đại tiện
• Đại tiện mất kiểm soát

Điều trị tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật

Tình trạng tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật được điều trị như sau:

1. Xác định nguyên nhân

Nếu lỗ rò hậu môn xảy ra thứ phát sau một bệnh lý nào đó, việc điều trị bệnh nguyên phát là ưu tiên hàng đầu. Chẳng hạn, các lỗ rò thứ phát do bệnh Crohn thường đáp ứng với liệu pháp sinh học bằng infliximab, tiêm tế bào gốc trung mô tại chỗ, tái phát do bệnh lây truyền qua đường tình dục, bệnh lao… cũng cần được điều trị trước tiên.

2. Điều trị phẫu thuật

Trước khi bắt đầu phẫu thuật cần xác định chính xác vị trí đường rò hậu môn để giảm tỷ lệ tái phát về sau. Các phương pháp phổ biến được sử dụng là tiêm hydro peroxide hoặc povidone iốt qua lỗ bên ngoài, từ đó quan sát dòng chảy ra qua lỗ bên trong. Gần đây, việc sử dụng ống soi sợi quang trong quy trình VAAFT (nội soi đường rò) đã cho thấy tỷ lệ phát hiện lỗ rò bên trong lên đến 93,3%.

Tiếp theo, bác sĩ phẫu thuật sẽ tiến hành đánh giá đường rò liên quan đến các cơ vòng hậu môn như đường liên, xuyên, trên hoặc ngoài cơ thắt. Hướng của đường rò (đường vòng, đường thẳng) cần được lưu ý để xử lý đúng cách. Các phần mở rộng thứ cấp và các nhánh của đường rò chính cũng cần được cắt bỏ hoặc nạo bỏ tùy theo vị trí giải phẫu.

Nếu lỗ rò hậu môn tái phát là một lỗ rò gian cơ thắt đơn giản, phương pháp điều trị là nạo bỏ phần đáy, không cần áp dụng thêm bất kì thủ thuật nào (trừ khi nguy cơ tiểu không tự chủ cao, phải thực hiện thủ thuật bảo tồn cơ thắt).

Trường hợp rò hậu môn phức tạp hơn, phần đường nằm bên ngoài cơ thắt ngoài có thể được mở hoặc cắt bỏ. Trong khi đó, phần đi qua cơ vòng hậu môn cần được thực hiện thủ thuật bảo tồn cơ thắt.

Tỷ lệ điều trị thành công khi áp dụng thủ thuật vạt nâng nội soi trực tràng, thủ thuật LIFT và đặt Seton lần lượt là 75%, 76% và 90%. Các thủ thuật mới như VAAFT và đóng lỗ rò bằng laser cũng cho thấy tỷ lệ thành công lần lượt là 86% và 69%. Một số phương pháp điều trị khác cũng có thể được cân nhắc thực hiện nhưng không thường quy, bao gồm: tiêm keo fibrin, dán permacol, cắm lỗ rò hậu môn…(2)

Ngăn ngừa tái phát rò hậu môn sau mổ

Để ngăn ngừa tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật, người bệnh nên tham khảo để áp dụng các biện pháp hữu ích sau đây:

• Đánh giá toàn diện trước phẫu thuật: Người bệnh cần được đánh giá toàn diện về sức khỏe tổng quát trước khi phẫu thuật, điều trị ổn định các tình trạng bệnh lý tiềm ẩn như Crohn, tiêu đường… để làm giảm nguy cơ tái phát rò hậu môn.
• Chọn bác sĩ phẫu thuật lỗ rò có kỹ thuật chuyên môn cao: Bác sĩ phẫu thuật có trình độ, kinh nghiệm, kỹ thuật chuyên môn sẽ thực hiện các kỹ thuật điều trị một cách chính xác, từ đó làm giảm nguy cơ tái phát rò hậu môn.
• Chăm sóc sau phẫu thuật theo đúng hướng dẫn: Các biện pháp bao gồm uống thuốc theo toa đúng giờ, vệ sinh vết mổ đều đặn, duy trì vết mổ luôn sạch sẽ và khô ráo, tái khám đúng hẹn. Quá trình chăm sóc đúng cách sẽ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng, thúc đẩy quá trình phục hồi tổn thương và giảm tỷ lệ tái phát lỗ rò.
• Vệ sinh vết thương đúng cách: Vệ sinh vết thương đúng cách sau phẫu thuật là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình phục hồi vết thương sau phẫu thuật lỗ rò. Lời khuyên hữu ích là nên vệ sinh vị trí phẫu thuật thường xuyên bằng nước và sản phẩm vệ sinh chuyên dụng theo chỉ định của bác sĩ, không tự ý dùng chất tẩy rửa mạnh, dễ gây kích ứng. Ngoài ra, người bệnh cũng cần vệ sinh tay sạch khuẩn trước khi tiến hành vệ sinh vết thương để tránh lây lan vi khuẩn.
• Xây dựng lối sống, dinh dưỡng lành mạnh: Lối sống, dinh dưỡng lành mạnh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa lỗ rò tái phát sau phẫu thuật. Cụ thể, bệnh nhân nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng, bổ sung nhiều trái cây, rau, protein nạc vào thực đơn hàng ngày để hỗ trợ sức khỏe tổng thể và chức năng miễn dịch. Điều quan trọng là tránh hút thuốc và uống nhiều rượu để tăng hiệu quả phục hồi vết thương và giảm biến chứng.
• Duy trì vận động và tránh ngồi lâu: Ngồi lâu có thể làm tăng áp lực lên vị trí phẫu thuật lỗ rò và ảnh hưởng không tốt đến quá trình phục hồi vết thương. Các bác sĩ luôn khuyến nghị bệnh nhân vận động và tham gia các hoạt động thể chất nhẹ nhàng sau mổ như đi bộ, giãn cơ để thúc đẩy lưu lượng máu và tái tạo mô. Sử dụng ghế hoặc gối mềm khi ngồi cũng giúp giảm áp lực lên vùng phẫu thuật một cách đáng kể, từ đó giúp ngăn ngừa triệu chứng đau nhức và biến chứng.
• Uống đủ nước: Cơ thể được bổ sung đủ nước sẽ đẩy nhanh quá trình phục hồi vết thương nhờ trao đổi chất thuận lợi. Người bệnh lưu ý tránh dùng đồ uống chứa nhiều caffeine, cồn vì dễ dẫn đến mất nước, gây kích ứng vùng phẫu thuật.
• Tránh rặn khi đi đại tiện: Thói quen rặn khi đi đại tiện có thể gây áp lực lên vết mổ và làm tăng nguy cơ tái phát rò hậu môn sau phẫu thuật. Nếu bị táo bón, người bệnh có thể sử dụng thuốc làm mềm phân hoặc thuốc nhuận tràng theo khuyến nghị của bác sĩ, kết hợp uống nhiều nước, ăn nhiều chất xơ.
• Theo dõi các dấu hiệu tái phát rò hậu môn sớm: Sau khi phẫu thuật rò hậu môn, người bệnh nên theo dõi, phát hiện sớm các triệu chứng tái phát như đau dai dẳng, hậu môn tiết dịch, vị trí vết mổ sưng tấy. Điều này đặc biệt quan trọng, giúp can thiệp điều trị sớm, tránh tình trạng bệnh lý diễn tiến nghiêm trọng hơn.
• Tái khám định kỳ: Sau khi phẫu thuật rò hậu môn, người bệnh nên đi tái khám theo lịch chỉ định của bác sĩ để phát hiện, điều trị sớm các vấn đề bất thường, giúp ngăn ngừa biến chứng và giảm nguy cơ tái phát lỗ rò hậu môn.

Thắc mắc hay gặp

Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp và giải đáp về tình trạng tái phát rò hậu môn sau phẫu thuật:

1. Tỷ lệ tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật là bao nhiêu?

Tỷ lệ tái phát lỗ rò hậu môn sau phẫu thuật dao động trong khoảng từ 3 – 57%, tùy thuộc vào loại lỗ rò và quy trình phẫu thuật được sử dụng để loại bỏ lỗ rò. Tình trạng này có thể gây đau, sưng tấy vùng hậu môn.

2. Rò hậu môn tái phát sau mổ có nguy hiểm không?

Tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật là một tình trạng nguy hiểm, có thể phải phẫu thuật nhiều lần, tăng nguy cơ xơ hóa, sẹo cục bộ và rối loạn khả năng đại tiện tự chủ. Rò tái phát cũng có thể ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, vết thương sau điều trị càng lâu phục hồi, nguy cơ hẹp hậu môn càng cao.

3. Rò hậu môn có thể khỏi hoàn toàn sau phẫu thuật được không?

Rò hậu môn không thể khỏi hoàn toàn sau phẫu thuật. Tình trạng này có thể tái phát do nhiều yếu tố nguyên nhân khác nhau, phải can thiệp điều trị nhiều lần.

Trên đây là bài viết tổng hợp đầy đủ thông tin về tình trạng tái phát rò hậu môn sau khi phẫu thuật, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến vấn đề điều trị và chăm sóc sức khỏe.