Suy tĩnh mạch ngoại biên: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Suy tĩnh mạch ngoại biên là gì?

Suy tĩnh mạch ngoại biên là một dạng bệnh lý xảy ra khi các tĩnh mạch ở khu vực chi trên hoặc chi dưới bị tổn thương dẫn đến không thể lưu thông máu tốt như bình thường và khiến cho dòng máu khó trở ngược về tim. Suy tĩnh mạch ngoại biên thường gây ra tình trạng máu ứ đọng trong các tĩnh mạch, đặc biệt là ở chân, dẫn đến áp lực cao trong các tĩnh mạch đó.

Suy tĩnh mạch ngoại biên có thể xảy ra do tổn thương ở bất kỳ tĩnh mạch nào trong chân, bao gồm:

• Tĩnh mạch sâu: Là các tĩnh mạch lớn nằm sâu trong các cơ có tác dụng đưa dòng máu trở về tim.
• Tĩnh mạch nông: Nằm gần bề mặt của da.
• Tĩnh mạch xuyên: Kết nối các tĩnh mạch sâu và tĩnh mạch nông lại với nhau. (1)

Nguyên nhân gây suy tĩnh mạch ngoại biên

Các tĩnh mạch ở chân chứa các van giúp máu chảy đúng hướng về tim. Suy tĩnh mạch ngoại biên xảy ra khi các van trong tĩnh mạch chân không hoạt động tốt như bình thường (van có thể bị hỏng hoặc không thể đóng lại) khiến máu ứ đọng ở chân, không thể chạy về tim.

Thuyên tắc tĩnh mạch sâu (DVT) là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra suy tĩnh mạch ngoại biên. Cục máu đông làm hỏng van trong tĩnh mạch chân gây ra tình trạng suy giãn tĩnh mạch.

Ngoài ra, một số nguyên nhân gây suy van tĩnh mạch ngoại biên có thể bao gồm:

• Nguyên nhân bẩm sinh: Do các dị tật ở tĩnh mạch chân mắc phải từ khi sinh ra, một số người sinh ra không có van trong tĩnh mạch chân.
• Nguyên nhân nguyên phát: Bao gồm bất kỳ thay đổi nào ở tĩnh mạch chân khiến chúng không thể hoạt động như bình thường.
• Nguyên nhân thứ phát: Bao gồm các vấn đề làm tổn thương tĩnh mạch chân. Huyết khối (cục máu đông) là nguyên nhân gây nên các mô sẹo làm hư hỏng van.

Các yếu tố nguy cơ của suy tĩnh mạch ngoại biên

Các yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến tình trạng suy giãn tĩnh mạch ngoại biên bao gồm:

• Béo phì nghiêm trọng.
• Những người trên 50 tuổi.
• Phụ nữ có nhiều khả năng bị suy tĩnh mạch ngoại biên và gặp các vấn đề về tĩnh mạch hơn nam giới.
• Người đang mang thai hoặc đã từng mang thai nhiều lần.
• Gia đình có tiền sử bị suy giãn tĩnh mạch ngoại biên.
• Người có tiền sử đã từng hình thành cục máu đông.
• Người thường xuyên hút thuốc lá.
• Nằm bất động lâu.
• Phụ nữ có rối loạn về nội tiết tố, sử dụng thuốc ngừa thai.
• Môi trường sống: người làm công việc phải đứng, ngồi nhiên, môi trường ẩm thấp, nóng… (2)

Triệu chứng suy tĩnh mạch ngoại biên

Tùy vào giai đoạn bệnh, người bệnh bị suy giãn tĩnh mạch ngoại biên có thể xuất hiện một số triệu chứng phổ biến như sau:

1. Triệu chứng suy tĩnh mạch ngoại biên giai đoạn sớm

• Chân cảm thấy nhức, đau mỏi chân.
• Cảm giác nóng rát, ngứa ran hoặc “kim châm” ở chân.
• Chân bị chuột rút vào ban đêm.
• Da đổi màu (như màu đỏ nâu).

2. Triệu chứng suy tĩnh mạch ngoại biên giai đoạn nặng

• Sưng phù ở chân dưới và mắt cá chân, đặc biệt là sau khi đứng lâu hoặc vào cuối ngày.
• Da bong tróc, ngứa ở chân hoặc bàn chân.
• Cảm giác chân nặng hoặc căng đầy.
• Chảy máu vết loét, thường gần mắt cá chân có thể do bị nhiễm trùng.
• Các tĩnh mạch nông bị giãn.
• Phù nghiêm trọng vùng thấp ở chân, có thể làm phát triển mô sẹo. Mô sẹo này giữ chất lỏng trong các mô, có thể làm bắp chân to và cứng khiến da dễ bị viêm loét dai dẳng.

Biến chứng của suy giãn tĩnh mạch ngoại biên

Suy giãn tĩnh mạch ngoại biên là bệnh lý phổ biến, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành những biến chứng nghiêm trọng như:

• Loét và chảy máu: Khi suy giãn tĩnh mạch không được xử lý, có thể xuất hiện các vết loét, chảy máu hoặc thay đổi màu da. Giãn tĩnh mạch ngoại biên nặng có thể dẫn đến suy tĩnh mạch mạn tính, làm giảm khả năng bơm máu về tim.
• Viêm tắc tĩnh mạch bề mặt: Cục máu đông có thể hình thành ở người bị suy giãn tĩnh mạch ngoại biên, gây ra viêm tắc tĩnh mạch bề mặt. Tình trạng này thường khiến người bệnh cảm thấy đau, chân nóng, sưng đỏ, tĩnh mạch nông nổi rõ và có dấu hiệu viêm cứng.
• Huyết khối tĩnh mạch sâu: Các tĩnh mạch nông bị suy giãn có nguy cơ tạo ra huyết khối và di chuyển vào tĩnh mạch sâu. Huyết khối tĩnh mạch sâu có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như thuyên tắc phổi, loét da tại vùng dưới vị trí huyết khối, đau chân và phù nề kéo dài.
• Thuyên tắc phổi: Đây là tình trạng khẩn cấp và nguy hiểm đến tính mạng, đòi hỏi cấp cứu ngay lập tức. Thuyên tắc phổi xảy ra khi cục máu đông từ huyết khối tĩnh mạch sâu vỡ ra, di chuyển theo dòng máu và bị mắc kẹt trong phổi, gây ra các biến chứng nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong nếu không được chữa trị kịp thời.

Phương pháp chẩn đoán suy tĩnh mạch ngoại biên

Để chẩn đoán suy tĩnh mạch ngoại biên, bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng và lối sống của người bệnh, đồng thời kiểm tra lâm sàng tình trạng các tĩnh mạch ở chân. Bác sĩ sẽ đặc biệt quan sát các tĩnh mạch chân của bệnh nhân khi đứng, khi ngồi và chân khi thả lỏng.

Ngoài ra, một số kỹ thuật chẩn đoán suy giãn tĩnh mạch ngoại biên có thể được kết hợp thực hiện bao gồm:

1. Chụp tĩnh mạch đồ

Trong quá trình chụp tĩnh mạch đồ, bệnh nhân sẽ được tiêm thuốc cản quang qua tĩnh mạch. Thuốc có tác dụng sẽ làm cho các tĩnh mạch hiện rõ trên phim X-quang, giúp bác sĩ dễ dàng quan sát và phát hiện các bất thường liên quan đến suy tĩnh mạch.

2. Siêu âm hai chiều

Siêu âm hai chiều được sử dụng để khảo sát tốc độ và hướng chảy của dòng máu trong các tĩnh mạch. Bệnh nhân sẽ được bôi một lớp gel chuyên dụng lên vùng da cần kiểm tra, sau đó đặt đầu dò siêu âm lên da. Đầu dò sẽ phát ra sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh dòng máu, từ đó cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng tĩnh mạch của người bệnh. (3)

Mục tiêu điều trị suy tĩnh mạch ngoại biên

Việc điều trị bệnh suy giãn tĩnh mạch ngoại biên chủ yếu đến các mục tiêu bao gồm:

• Giúp tĩnh mạch ngoại biên lưu thông máu tốt hơn: Một trong những mục tiêu chính của việc điều trị là cải thiện khả năng lưu thông máu trong các tĩnh mạch ngoại biên. Việc này giúp giảm áp lực trong tĩnh mạch và hỗ trợ máu di chuyển dễ dàng hơn từ chân về tim.
• Giúp mau lành vết loét và hạn chế nguy cơ tái phát: Điều trị nhằm thúc đẩy quá trình lành các vết loét do suy tĩnh mạch, đồng thời giảm nguy cơ tái phát. Mục tiêu giúp các vết loét phục hồi nhanh chóng và hiệu quả, bảo vệ vùng da bị tổn thương khỏi các biến chứng.
• Cải thiện thẩm mỹ vùng da bị suy tĩnh mạch: Một mục tiêu quan trọng khác là cải thiện thẩm mỹ của vùng da bị ảnh hưởng bởi suy tĩnh mạch. Điều này giúp làm giảm sự xuất hiện của các dấu hiệu suy giãn tĩnh mạch bao gồm phục hồi vùng da bị viêm loét, màu sắc của da,…
• Giảm đau và sưng vị trí suy tĩnh mạch: Mục tiêu điều trị cũng tập trung vào việc giảm cảm giác đau và sưng tại các khu vực bị suy tĩnh mạch. Việc này không chỉ làm giảm sự khó chịu mà còn cải thiện chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của bệnh nhân.

Phương pháp điều trị suy tĩnh mạch ngoại biên

Để điều trị suy tĩnh mạch ngoại biên, người bệnh có thể được áp dụng một số phương pháp điều trị bao gồm:

1. Điều trị thay đổi lối sống

Khi điều trị suy tĩnh mạch ngoại biên, các bác sĩ thường khuyến nghị thực hiện các thay đổi lối sống như là phương pháp điều trị đầu tiên. Những thay đổi này bao gồm:

• Nâng cao chân: Nâng chân cao hơn tim giúp giảm áp lực trong các tĩnh mạch chân. Bệnh nhân nên thực hiện việc này ít nhất ba lần mỗi ngày, mỗi lần kéo dài từ 30 phút trở lên, theo sự chỉ dẫn của bác sĩ.
• Vận động nhẹ: Đi bộ và các bài tập thể dục nhẹ có thể cải thiện lưu thông máu trong các tĩnh mạch chân. Mỗi bước đi giúp cơ ở bắp chân co lại và hỗ trợ các tĩnh mạch bơm máu trở lại tim hiệu quả hơn. Bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện các bài tập duỗi chân và mắt cá chân để tăng cường hoạt động của cơ bắp chân.
• Quản lý cân nặng: Thừa cân có thể tạo áp lực lên các tĩnh mạch và làm tổn thương các van tĩnh mạch. Do đó, việc duy trì cân nặng lý tưởng thông qua chế độ ăn uống lành mạnh và luyện tập, giúp điều trị tình trạng suy tĩnh mạch ngoại biên hiệu quả.

>> Xem thêm: 3 tư thế ngủ cho người suy giãn tĩnh mạch đúng cách từ [A-Z]

2. Mang vớ y khoa

Sử dụng vớ nén y khoa theo hướng dẫn của bác sĩ là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho tình trạng suy tĩnh mạch ngoại biên. Những chiếc vớ nén chuyên biệt tạo ra áp lực chính xác ở khu vực mắt cá chân và bắp chân, giúp cải thiện lưu thông máu, giảm tình trạng sưng phù.

Bệnh nhân sẽ được lựa chọn loại vớ nén phù hợp dựa trên giai đoạn bệnh cụ thể, để đảm bảo hiệu quả tối ưu trong việc hỗ trợ và điều trị.

3. Điều trị thuốc

Người mắc bệnh suy tĩnh mạch ngoại biên có thể được bác sĩ chỉ định sử dụng các loại thuốc sau:

• Thuốc lợi tiểu: Thuốc lợi tiểu có công dụng giảm sưng phù bằng cách làm giảm lượng nước trong cơ thể, từ đó giảm áp lực lên các tĩnh mạch.
• Thuốc chống đông máu: Thuốc chống đông máu giúp ngăn ngừa và điều trị cục máu đông đã hình thành, hỗ trợ cải thiện lưu thông máu và giảm nguy cơ xảy ra biến chứng.
• Thuốc Pentoxifylline: Pentoxifylline là một loại thuốc cải thiện lưu lượng máu giúp cải thiện tuần hoàn và giảm triệu chứng liên quan đến suy tĩnh mạch.

4. Tiêm xơ tĩnh mạch

Tiêm xơ tĩnh mạch là phương pháp điều trị trong đó bác sĩ tiêm thuốc vào tĩnh mạch bị giãn dưới da. Nhờ đó, máu sẽ không lưu thông theo các tĩnh mạch bị bệnh nữa. Sau thời gian điều trị, các tĩnh mạch sẽ trở nên xơ, biến thành sẹo và biến mất trên da.

5. Đốt laser nội mạch

Đốt laser nội mạch là phương pháp được thực hiện bằng một sợi dây đốt (laser hoặc dây sóng cao tần) để đưa vào tĩnh mạch. Sau đó, bác sĩ sẽ tiến hành đốt nóng bằng sóng nhiệt, giúp các tĩnh mạch co lại và phá hủy chúng. Phương pháp này giúp cải thiện lưu thông máu và giảm triệu chứng do suy tĩnh mạch gây ra.

6. Bơm keo tĩnh mạch Venaseal

Bơm keo tĩnh mạch Venaseal là phương pháp sử dụng một loại keo y tế đặc biệt để bơm keo “dán dính chặt” lòng tĩnh mạch thông qua ống thông giúp cải thiện tình trạng suy tĩnh mạch. Đây là phương pháp tiện lợi, ít xâm lấn được thực hiện với thuốc tê và bệnh nhân có thể hoàn toàn tỉnh táo trong quá trình thực hiện thủ thuật.

7. Phẫu thuật bắc cầu tĩnh mạch

Phương pháp này tương tự như phẫu thuật bắc cầu động mạch, chỉ khác là ở vị trí khác. Bác sĩ sẽ lấy một phần tĩnh mạch khỏe mạnh từ một nơi khác trong cơ thể người bệnh để làm cầu nối dẫn máu đi xung quanh tĩnh mạch bị tổn thương. Đây là phương pháp được chỉ định trong những trường hợp nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Biện pháp phòng ngừa suy tĩnh mạch ngoại biên

Mặc dù không thể ngăn ngừa hoàn toàn tình trạng suy tĩnh mạch ngoại biên, tuy nhiên người bệnh có thể giảm nguy cơ mắc bệnh và các vấn đề liên quan đến tĩnh mạch bằng một số biện pháp sau:

• Ngừng hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm tổn thương các thành mạch và làm tăng nguy cơ suy tĩnh mạch. Ngừng sử dụng thuốc lá và các sản phẩm chứa nicotine là một trong những biện pháp giúp bảo vệ sức khỏe.
• Hạn chế mặc trang phục bó chật: Hạn chế mặc quần áo hoặc thắt lưng quá chật, vì chúng có thể gây áp lực lên tĩnh mạch và làm giảm lưu thông máu.
• Không nên ngồi hoặc đứng quá lâu: Không nên ngồi hoặc đứng trong thời gian dài mà không di chuyển. Thường xuyên đứng dậy, đi lại hoặc thay đổi tư thế để giúp lưu thông máu tốt hơn.
• Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh có thể hỗ trợ trong việc điều trị suy tĩnh mạch ngoại biên. Hãy tập trung vào các thực phẩm giàu chất xơ, như trái cây, rau xanh, và ngũ cốc nguyên hạt.
• Đồng thời, giảm tiêu thụ các thực phẩm chứa nhiều muối, chất béo bão hòa, vì chúng có thể làm tăng tình trạng sưng và giữ nước trong cơ thể. Uống đủ nước để giúp cơ thể duy trì sự tuần hoàn máu và giảm nguy cơ hình thành cục máu đông.
• Luyện tập thể dục đều đặn: Tập thể dục thường xuyên với các hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, yoga giúp tăng cường lưu thông máu và làm cho cơ bắp hoạt động hiệu quả hơn.
• Duy trì cân nặng ổn định: Giữ cân nặng ở mức hợp lý giúp giảm áp lực lên các tĩnh mạch và giảm nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ: Việc thăm khám sức khỏe định kỳ là yếu tố then chốt trong việc quản lý và điều trị suy tĩnh mạch ngoại biên. Thăm khám định kỳ giúp bác sĩ theo dõi tình trạng bệnh, phát hiện sớm các biến chứng tiềm ẩn và điều chỉnh kế hoạch điều trị kịp thời.

Bác sĩ sẽ cung cấp những hướng dẫn chính xác về việc sử dụng phương pháp điều trị như vớ nén, thuốc hoặc các thủ tục can thiệp khác nếu cần.

Câu hỏi thường gặp

1. Suy tĩnh mạch ngoại biên có nguy hiểm không?

Suy tĩnh mạch ngoại biên nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các vấn đề nguy hiểm ảnh hưởng đến sức khỏe. Bệnh có thể làm đau đớn và mất thẩm mỹ do một số vấn đề như: Viêm loét, sưng phù, nhiễm trùng, đau mỏi chân,… Ngoài ra nếu không được điều trị kịp thời bệnh có thể gây thuyên tắc phổi, gây nguy hiểm đến tính mạng người bệnh.

2. Suy tĩnh mạch ngoại biên có dễ tái phát không?

Suy tĩnh mạch ngoại biên có thể tái phát nếu không áp dụng các biện pháp điều trị và phòng ngừa hiệu quả. Để giảm nguy cơ tái phát, bệnh nhân cần thực hiện các thay đổi lối sống như duy trì trọng lượng cơ thể phù hợp, tập thể dục đều đặn, ăn uống lành mạnh, dĩnh dưỡng và sử dụng vớ nén nếu được chỉ định bởi bác sĩ.

3. Khi nào nên gặp bác sĩ?

Người bệnh nên gặp bác sĩ nếu gặp phải các triệu chứng của suy tĩnh mạch ngoại biên chẳng hạn như sưng phù chân, đau đớn, cảm giác nặng nề hoặc loét da không lành. Đặc biệt, nếu người bệnh có dấu hiệu của huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi như đau ngực, khó thở, ho ra máu, hãy liên hệ ngay cho bác sĩ để được chăm sóc y tế ngay lập tức.

Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị các vấn đề về suy tĩnh mạch ngoại biên với chuyên gia, bác sĩ tại Trung tâm Tim mạch, PlinkCare, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin sau:

Suy tĩnh mạch ngoại biên là một tình trạng phổ biến có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc chẩn đoán sớm và áp dụng các phương pháp điều trị phù hợp, giúp cải thiện tình trạng và giảm thiểu nguy cơ tái phát bệnh hiệu quả.