Suy nhược cơ thể: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách chẩn đoán

Suy nhược cơ thể là gì?

Suy nhược cơ thể (Asthenia) là tình trạng người bệnh cảm thấy mệt mỏi về cả thể chất lẫn tinh thần. Người bị suy nhược cơ thể thường cảm thấy mỏi mệt toàn thân, thiếu năng lượng, tinh thần mệt mỏi, uể oải, ngay cả việc di chuyển cơ thể cũng trở nên khó khăn hoặc không thể thực hiện được. Suy nhược cơ thể còn làm hệ miễn dịch suy yếu, người bệnh dễ mắc bệnh hoặc làm nặng thêm các bệnh đang mắc phải.

Suy nhược cơ thể thường xảy ra tạm thời do nhiều nguyên nhân, tuy nhiên trong một số trường hợp đó là dấu hiệu phổ biến của nhiều tình trạng bệnh lý cấp tính và mãn tính khác nhau (1). Hoặc cơ thể suy nhược cũng có thể xuất hiện bởi chế độ dinh dưỡng chưa phù hợp, làm việc nặng quá sức hay tác dụng phụ của một số loại thuốc gây ra.

Mỗi người nên tìm hiểu thêm về các nguyên nhân và dấu hiệu suy nhược cơ thể nhằm kịp thời nhận biết khi nào nên đi khám, tham khảo ý kiến của bác sĩ để được đánh giá và điều trị kịp thời.

Dấu hiệu suy nhược cơ thể

Các triệu chứng suy nhược cơ thể thường sẽ khác nhau tùy thuộc vào mức độ cơ thể bị ảnh hưởng, có thể là suy nhược từng vùng hoặc suy nhược toàn thân:

1. Suy nhược từng vùng

Là tình trạng suy nhược xảy ra ở một số bộ phận trên cơ thể như cánh tay hoặc chân, lưng, vai. Nó không giống như tê hay yếu liệt hoàn toàn, mà vùng suy nhược bị suy giảm khả năng vận động, cử động. Một người bị suy nhược từng vùng có thể cảm thấy như họ phải nỗ lực rất nhiều để di chuyển vùng cơ thể đó.

Ngoài ra, khi một hay nhiều bộ phận cơ thể bị suy yếu thì chúng cũng có thể biểu hiện qua các dấu hiệu khác như:

• Co giật và co thắt cơ
• Chuột rút cơ bắp
• Run rẩy không kiểm soát được
• Chuyển động chậm chạp hơn bình thường

2. Suy nhược toàn thân

Đây là tình trạng suy nhược ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Một người bị suy nhược toàn thân có thể cảm thấy toàn bộ cơ thể mệt mỏi hoặc mệt mỏi cực độ, thiếu năng lượng, uể oải, buồn chán.

Các dấu hiệu và triệu chứng khác có thể xảy ra của tình trạng này bao gồm:

• Sốt hoặc các triệu chứng giống như mắc bệnh cúm
• Đau nhức cơ thể
• Uể oải, khó chịu
• Không thể thực hiện các công việc hàng ngày

>> Tìm hiểu thêm: Suy nhược cơ thể có nguy hiểm không?

Nguyên nhân suy nhược cơ thể

Như đã nói, suy nhược cơ thể có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Nếu một người gặp phải các dấu hiệu nghi ngờ kể trên thì cần đi khám để xác định nguyên nhân. Một số nguyên nhân tiềm ẩn của chứng suy nhược cơ thể có thể bao gồm:

1. Tình trạng sức khỏe cơ bản

• Mất cân bằng dinh dưỡng như thiếu hụt các vi chất, đạm, sắt, kẽm, vitamin B12, vitamin D,…
• Gặp vấn đề về giấc ngủ, thường xuyên mất ngủ, khó ngủ, ngưng thở khi ngủ
• Hội chứng mệt mỏi, đau mãn tính
• Nhiễm trùng
• Thiếu máu và các bệnh về máu khác
• Mắc các bệnh nền mạn tính như bệnh tim mạch, đột quỵ
• Chứng loạn dưỡng cơ và các rối loạn cơ xương khác
• Bệnh đa xơ cứng
• Bệnh Parkinson (rối loạn vận động thoái hóa thần kinh)
• Bệnh tiểu đường
• Suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém)
• Trầm cảm hoặc rối loạn lo âu
• Ung thư (2)
• Bệnh phổi
• Bệnh viêm ruột (IBD) như bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng

2. Do tác dụng phụ của thuốc

• Thuốc chống trầm cảm và thuốc chống lo âu
• Thuốc điều trị cao huyết áp
• Thuốc hóa trị
• Thuốc dùng để kiểm soát cholesterol trong máu cao
• Thuốc phiện

3. Quá trình lão hóa tự nhiên

Lão hóa có thể gây ra tình trạng thiểu cơ, mất dần mô cơ và sức mạnh, ăn uống kém, hấp thu dinh dưỡng kém,… Điều này cũng có khả năng dẫn đến suy nhược hoặc mệt mỏi.

Cách chẩn đoán suy nhược cơ thể

Có nhiều nguyên nhân gây suy nhược cơ thể nên để chẩn đoán, bác sĩ sẽ thực hiện khám sức khỏe toàn diện, thu thập tiền sử bệnh và chỉ định các cận lâm sàng liên quan. Đầu tiên, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng trước để thu hẹp, loại bỏ dần các nguyên nhân, từ đó đưa ra chỉ định thực hiện các xét nghiệm chẩn đoán phù hợp, điển hình bao gồm:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra sự mất cân bằng nội tiết tố, thiếu hụt chất dinh dưỡng hoặc dấu hiệu của nhiễm trùng.
• Xét nghiệm nước tiểu.
• Xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm, chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp vi tính (CT),… để kiểm tra nguyên nhân gây tổn thương xương, dây thần kinh hoặc cơ ở bộ phận cơ thể bị ảnh hưởng.

Những ai có nguy cơ cao bị suy nhược cơ thể?

Nguy cơ suy nhược cơ thể phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: tuổi tác, lối sống, tình trạng sức khỏe, bệnh lý, chế độ dinh dưỡng và môi trường sống.

1. Suy nhược cơ thể ở người già

Người cao tuổi là đối tượng có nguy cơ cao bị suy nhược cơ thể. Có nhiều nguyên nhân gây ra suy nhược ở người già, bao gồm: sức khỏe kém, ăn uống và hấp thu dưỡng chất yếu, mất khả năng vận động, cảm giác cô đơn và lo lắng.

Để giảm thiểu khả năng suy nhược cơ thể ở người già, điều quan trọng là tăng cường chăm sóc sức khỏe, duy trì hoạt động thể chất, suy nghĩ tích cực, cân bằng dinh dưỡng, kiểm soát bệnh nền. Nên thăm khám sức khỏe định để kiểm soát, phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý (nếu có).

2. Suy nhược cơ thể ở trẻ em

Trẻ bị suy nhược cơ thể là một vấn đề nghiêm trọng cần đặc biệt chú ý bởi tình trạng này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và sự phát triển tổng thể của trẻ.

Xây dựng môi trường sống lành mạnh, ăn uống đầy đủ dưỡng chất, tạo điều kiện vận động thường xuyên, điều trị kịp thời các bệnh lý liên quan (nếu có) sẽ có thể giúp trẻ vượt qua suy nhược. Tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia chăm sóc sức khỏe để nhận được sự hỗ trợ và điều trị nhanh chóng.

3. Suy nhược cơ thể ở bà bầu

Đối với phụ nữ mang thai, suy nhược là một vấn đề rất đáng được quan tâm. Trong quá trình mang thai, cơ thể của người phụ nữ phải chịu nhiều sự thay đổi về sinh lý và hormone, điều này có thể làm tăng nguy cơ bị suy nhược.

>> Tham khảo thêm về tình trạng: Suy nhược cơ thể sau sinh

Để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho thai phụ và thai nhi, phải duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý, ngủ đủ giấc và hạn chế căng thẳng, thường xuyên thăm khám thai định kỳ để nhận kiểm tra và tư vấn chuyên môn.

Các cấp độ suy nhược cơ thể

Suy nhược cơ thể được phân loại dựa theo nguyên nhân. Đối với mỗi cấp độ suy nhược, việc chẩn đoán để đưa ra hướng điều trị phù hợp nhằm cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

1. Suy nhược cơ thể cấp độ 1

Đây là cấp độ suy nhược nhẹ, người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi và không có năng lượng cho các hoạt động bình thường mỗi ngày.

2. Suy nhược cơ thể cấp độ 2

Suy nhược ở cấp độ 2 nghiêm trọng hơn, với các triệu chứng mệt mỏi kéo dài, suy yếu rõ rệt và thậm chí không đủ khả năng thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Phương pháp điều trị suy nhược cơ thể

Điều trị chứng suy nhược phụ thuộc rất nhiều vào quá trình chẩn đoán. Sau khi tìm ra nguyên nhân cơ bản, người bệnh sẽ được điều trị tình trạng gây suy nhược kết hợp với các biện pháp như tăng cường dinh dưỡng, nghỉ ngơi, thuốc bổ trợ,… Về cơ bản, cách điều trị suy nhược cơ thể có thể bao gồm:

• Chữa bệnh cấp tính: Ví dụ, chứng suy nhược phát triển do nhiễm vi khuẩn sẽ biến mất sau khi bệnh nhân hoàn thành một đợt điều trị bằng kháng sinh.
• Chữa bệnh mạn tính: Một số tình trạng bệnh mạn tính cần được điều trị lâu dài. Ví dụ, người mắc bệnh đa xơ cứng sẽ được phục hồi chức năng liên tục, hỗ trợ về mặt tinh thần và dùng thuốc để kiểm soát các triệu chứng.
• Suy nhược do mất nước: Nếu có các triệu chứng mất nước nghiêm trọng, bệnh nhân có thể phải điều trị tại bệnh viện như truyền dịch qua đường truyền tĩnh mạch (IV), dùng thuốc tăng huyết áp,… tình trạng suy nhược sẽ giảm dần.
• Suy nhược do thiếu máu: Nếu suy nhược là do thiếu máu, cần bổ sung sắt nếu thiếu máu do nguyên nhân thiếu sắt. Cân nhắc truyền máu nếu tình trạng thiếu máu quá trầm trọng, phương pháp điều trị này bao gồm việc nhận máu của người hiến tặng thông qua đường truyền tĩnh mạch.
• Tác dụng phụ của thuốc: Bệnh nhân bị suy nhược do tác dụng phụ của một số loại thuốc cụ thể, bác sĩ sẽ cho giảm liều hoặc thay thế thuốc khác.
• Suy nhược do ung thư: Nếu ung thư là nguyên nhân khiến cơ thể bị suy nhược, bác sĩ sẽ thảo luận về các lựa chọn điều trị. Các lựa chọn bao gồm hóa trị, điều trị bức xạ hoặc phẫu thuật. Lưu ý, hóa trị và các phương pháp điều trị ung thư khác cũng có khả năng gây suy nhược.

Nếu suy nhược do cảm lạnh hoặc cúm, việc điều trị có thể không thật sự cần thiết. Trong những trường hợp như vậy, suy nhược thường là do cơ thể đang đối phó với cuộc chiến chống lại virus hoặc vi khuẩn nên sẽ tự phục hồi sau một thời gian nghỉ ngơi.

Hướng dẫn phòng ngừa suy nhược cơ thể

Cách hiệu quả nhất để phòng ngừa suy nhược cơ thể là ngăn chặn, điều trị phòng ngừa các nguyên nhân cơ bản gây ra suy nhược. Trong đó, duy trì lối sống khoa học có thể giúp làm giảm đáng kể nguy cơ suy nhược cơ thể hoặc mắc các bệnh mạn tính có khả năng gây suy nhược:

• Giảm lượng caffeine và bia rượu
• Ngừng hút thuốc
• Uống nhiều nước, bổ sung thực phẩm cân bằng dinh dưỡng
• Tập thể dục, hoạt động thể chất thường xuyên
• Giảm cân nếu cần thiết
• Ngủ đủ giấc, điều trị rối loạn giấc ngủ
• Tránh căng thẳng và lo âu, điều trị tâm lý
• Bổ sung sắt, folate hoặc vitamin B12 (theo chỉ định của bác sĩ)
• Sử dụng thuốc đặc trị (theo chỉ định của bác sĩ)

Người suy nhược cơ thể nên làm gì?

Khi một người cảm thấy suy nhược cơ thể, việc chăm sóc bản thân nên là ưu tiên hàng đầu.

• Đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi đêm, nếu cần, hãy cân nhắc thêm giấc ngủ ngắn trong ngày để nạp năng lượng.
• Thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ hoặc yoga cũng giúp cải thiện sức khỏe và không gây căng thẳng quá mức cho cơ thể.
• Sinh hoạt lành mạnh, tập trung vào việc tiêu thụ rau củ, hoa quả tươi, các loại hạt và ngũ cốc nguyên cám.
• Tránh xa rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích khác có thể khiến sức khỏe trở nên tệ hơn.
• Nếu tình trạng mệt mỏi vẫn tiếp tục kéo dài, người bệnh cần đi khám để có hướng điều trị phù hợp.

Dinh dưỡng cho người suy nhược cơ thể

Bạn có biết, suy nhược và mệt mỏi có thể xảy ra bất cứ lúc nào nếu chế độ ăn uống không theo đúng nhu cầu cần thiết. Tham khảo ý kiến chuyên gia về các loại thực phẩm có thể vừa cung cấp năng lượng tức thời vừa góp phần giải quyết tình trạng suy nhược cơ thể.

• Ăn đủ chất và đủ năng lượng, ưu tiên trái cây tươi và rau củ quả: Trái cây và rau củ chứa rất nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho sức khỏe, chúng giàu chất chống oxy hóa giúp giảm tình trạng viêm nhiễm dẫn đến suy nhược. Với hàm lượng nước cao, trái cây và rau củ còn có thể chữa mất nước nếu điều đó xảy ra.
• Protein nạc trong chế độ ăn: Protein nạc rất tốt cho sức khỏe nói chung, do đó nên đưa chúng vào chế độ ăn để tăng cường sức khỏe. Suy nhược xảy ra do thiếu protein có thể được giải quyết với sự trợ giúp của các loại thịt nạc chứa protein.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Carbs tinh chế có thể gây ra tình trạng yếu cơ cùng các vấn đề liên quan đến mệt mỏi. Do đó, người suy nhược nên ưu tiên ăn ngũ cốc nguyên hạt và carbs phức hợp để hỗ trợ tốt cho hệ tiêu hóa, tăng cường trao đổi chất và cung cấp chất xơ phù hợp.
• Ăn các loại hạt để có năng lượng tức thời: Với hàm lượng calo thấp, tiêu hóa dễ dàng, các loại hạt có thể giúp cải thiện tình trạng sức khỏe. Bổ sung các loại hạt tốt cho sức khỏe như hạt điều, hạnh nhân, hạt macadamia, quả óc chó, hạt phỉ,… để duy trì năng lượng cho cơ thể.
• Hạn chế sử dụng thực phẩm đã qua chế biến: Đồ đóng hộp, kẹo ngọt và thịt cá nấu sẵn có thể chứa nhiều chất bảo quản, chất phụ gia, natri hoặc chất béo làm chậm quá trình tiêu hóa. Vì vậy, nên sử dụng những loại thực phẩm chưa qua chế biến, còn nguyên bản chất và được giữ lại hầu hết các lợi ích dinh dưỡng khi đến tay người tiêu dùng.
• Sử dụng đồ uống không chứa caffeine: Dù caffeine hỗ trợ tăng hiệu suất làm việc nhưng đôi khi sẽ gây mệt mỏi và cũng không có đủ dinh dưỡng để giữ cho cơ thể cân bằng. Thay vào đó, hãy uống nhiều nước lọc để đào thải độc tố và tăng cường hệ miễn dịch.

>> Đọc thêm: Chế độ dinh dưỡng cho người suy nhược cơ thể

Câu hỏi thường gặp về bệnh suy nhược cơ thể

1. Suy nhược cơ thể và mệt mỏi thông thường khác nhau như thế nào?

Suy nhược thường hàm ý mức độ nặng hơn, có thể do các nguyên nhân tiềm ẩn trong cơ thể. Mệt mỏi là tình trạng thiếu năng lượng có thể không phụ thuộc hoặc liên quan đến gắng sức, đôi khi nó là một biểu hiện của suy nhược.

Những lời phàn nàn về sự suy nhược và mệt mỏi là một trong những vấn đề phổ biến và thách thức nhất mà các bác sĩ lâm sàng hay gặp phải. Bởi vì bệnh nhân có thể sử dụng những thuật ngữ này để mô tả rất nhiều triệu chứng khác nhau.

2. Dấu hiệu cảnh báo tương tự suy nhược cơ thể

Đột quỵ hoặc đau tim có thể gây ra những biểu hiện như suy nhược cơ thể. Khi có các dấu hiệu cảnh báo, người bệnh nên đi khám càng sớm càng tốt.

Các triệu chứng đột ngột và nghiêm trọng của cơn đau tim có thể tương tự suy nhược cơ thể bao gồm:

• Cảm giác đau, áp lực hoặc bị ép ở ngực
• Đau hoặc khó chịu ở vùng lưng, ngực, cổ hoặc hàm
• Đau ở một hoặc cả hai cánh tay
• Khó thở
• Đổ mồ hôi lạnh
• Choáng váng hoặc chóng mặt
• Buồn nôn

Các dấu hiệu nguy hiểm của đột quỵ cần chú ý bao gồm:

• Khó nói hoặc khó hiểu lời nói
• Thị lực bị rối loạn ở một hoặc cả hai mắt
• Gặp khó khăn khi di chuyển, thiếu sự phối hợp khi hoạt động
• Mất thăng bằng
• Lú lẫn
• Đau đầu đột ngột và dữ dội
• Tê liệt một phần cơ thể

Bất cứ ai gặp phải các triệu chứng của của cơn đau tim hoặc đột quỵ nên gọi điện ngay cho dịch vụ cấp cứu. Nếu không được điều trị kịp thời, những tình trạng này có thể nhanh chóng dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hoặc thậm chí là tử vong.

3. Cơ thể suy nhược nên uống thuốc gì?

Việc dùng thuốc luôn phải được thực hiện theo chỉ định của bác sĩ, đặc biệt nếu bạn đang trải qua tình trạng suy nhược cơ thể. Tùy thuộc vào nguyên nhân và triệu chứng của người bệnh mà bác sĩ kê toa thuốc phù hợp.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Khoa Nội tổng hợp, Hệ thống PlinkCare, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, tìm hiểu và đối phó với chứng suy nhược cơ thể là rất quan trọng đối với tất cả mọi người. Từ sự mệt mỏi kéo dài đến suy yếu toàn bộ cơ thể, những triệu chứng này không chỉ khiến người bệnh giảm chất lượng cuộc sống, gặp khó khăn trong sinh hoạt, làm việc mà có thể còn tiềm ẩn những bệnh lý nguy hiểm.