Suy giảm trí nhớ ở người trẻ: Nguyên nhân, dấu hiệu, phòng ngừa

Suy giảm trí nhớ ở người trẻ là gì?

Suy giảm trí nhớ ở người trẻ là tình trạng trí nhớ có dấu hiệu suy giảm bất thường ở người trẻ. Người bệnh dễ hoặc dần lãng quên các thông tin quen thuộc hoặc mới tiếp nhận, gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin mới. Suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, bao gồm bệnh lý hoặc vấn đề tâm lý nghiêm trọng như trầm cảm, stress, chứng mất ngủ, đột quỵ, bệnh Alzheimer….

Hiện tượng suy giảm trí nhớ ở người trẻ có thể xảy ra với nhiều mức độ từ nhẹ đến nghiêm trọng. Ở mức độ nặng, thậm chí người bệnh mất dần khả năng nhận thức nếu không được điều trị kịp thời. Trên thực tế, nếu được chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn sớm, hội chứng suy giảm trí nhớ ở người trẻ có thể được cải thiện, khắc phục. Ngược lại, chậm trễ trong điều trị có thể khiến tình trạng bệnh dần nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của người bệnh.

Dấu hiệu suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

Tùy vào nguyên nhân và mức độ suy giảm trí nhớ mà người trẻ tuổi có thể xuất hiện một số dấu hiệu sau đây:

• Lãng quên thông tin đã được ghi nhớ gần đây: Đây là một trong những dấu hiệu hay triệu chứng suy giảm trí nhớ ở người trẻ phổ biến. Người bệnh có thể gặp phải tình trạng quên đi các đồ vật, sự kiện, địa điểm hoặc cuộc hội thoại xảy ra trong thời gian gần.
• Lãng quên vị trí của các đồ vật quen thuộc hàng ngày: Người trẻ khi bị suy giảm trí nhớ có thể lẫn lộn vị trí đặt các đồ vật quen thuộc trong cuộc sống, chẳng hạn như đặt chìa khóa vào máy giặt, bỏ quên điện thoại trong tủ lạnh….
• Gặp khó khăn trong việc lên kế hoạch hoặc giải quyết vấn đề trong cuộc sống: Tình trạng suy giảm trí nhớ có thể khiến cho khả năng tư duy của người trẻ tuổi bị suy giảm đáng kể. Khi đó, người trẻ có xu hướng mất dần khả năng tư duy logic, gây cản trở nhiều hoạt động trong cuộc sống.
• Mất dần khả năng định hướng không gian, thời gian: Khả năng nhận biết không gian quen thuộc hoặc ghi nhớ ngày, tháng, năm hoặc các con số liên quan ở người trẻ có xu hướng giảm dần do tình trạng suy giảm trí nhớ.
• Đột ngột thay đổi hành vi, cảm xúc, tính cách: Người trẻ bị suy giảm trí nhớ có thể đột ngột thay đổi cảm xúc, hành vi và tính cách như dễ kích động, dễ tủi thân, lo âu hoặc sợ hãi quá mức….

Nguyên nhân suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

1. Tác động của các gốc tự do trong quá trình chuyển hóa

Gốc tự do là các phân tử không ổn định được sản sinh ra trong quá trình chuyển hóa trong cơ thể, thông qua việc tiếp xúc với các yếu tố gây hại từ môi trường như hóa chất, tia tử ngoại, độc tố, khói thuốc lá…

Tế bào và ADN trong cơ thể có thể bị tổn thương, thậm chí chết đi do sự tấn công của các gốc tự do hay còn gọi là quá trình oxy hóa. Khi đó, cơ thể có xu hướng thúc đẩy quá trình lão hóa và khởi phát nhiều vấn đề về sức khỏe, bao gồm suy giảm trí nhớ. Quá trình oxy hóa có ảnh hưởng nghiêm trọng đến trí não, khiến cho chức năng của não bộ bị suy giảm đáng kể.

Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân làm khởi phát phản ứng oxy hóa và duy trì sức khỏe hệ miễn dịch để cơ thể đủ khả năng chống lại sự tấn công của các gốc tự do sẽ giúp tránh nguy cơ suy giảm trí nhớ ở người trẻ hiệu quả.

2. Trầm cảm và stress

Trầm cảm và stress đều là tác nhân gây hại đến hoạt động trí não, gây suy giảm trí nhớ. Stress có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung, khiến cho chức năng ghi nhớ suy giảm tạm thời. Trong khi đó, trầm cảm có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến mọi hoạt động của não bộ, dẫn đến tình trạng suy giảm trí nhớ dài hạn. (1)

Cuồng quay công việc khiến cho người trẻ phải gánh chịu nhiều áp lực. Tình trạng người trẻ thường xuyên căng thẳng đầu óc do làm việc quá sức ngày càng phổ biến. Kéo dài tình trạng này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe trí não, gây suy giảm trí nhớ. Người trẻ cần có kế hoạch làm việc và nghỉ ngơi hợp lý để tránh gây áp lực cho hệ thần kinh, hạn chế nguy cơ suy giảm trí nhớ hiệu quả. Người trẻ nên sớm chữa trị bệnh trầm cảm nếu không may mắc phải.

3. Rối loạn giấc ngủ

Giấc ngủ có tác động trực tiếp đến chức năng ghi nhớ của não bộ. Mọi vấn đề liên quan đến việc suy giảm chất lượng giấc ngủ như ngủ không đủ giấc, khó đi vào giấc ngủ, ngủ chập chờn… đều tiềm ẩn nguy cơ gây suy giảm trí nhớ. Người trẻ cũng là đối tượng dễ bị rối loạn giấc ngủ bởi thói quen thức khuya để học tập, làm việc hoặc giải trí. Vì vậy, người trẻ cần quan tâm nhiều hơn đến việc nâng cao chất lượng giấc ngủ, góp phần cải thiện trí nhớ.

4. Chế độ dinh dưỡng kém

Chế độ ăn uống không cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết có thể là nguyên nhân góp phần gây hội chứng suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi. Sự thiếu hụt vitamin nhóm B, đặc biệt là vitamin B12 đã được nghiên cứu chứng minh có thể gây suy giảm trí nhớ. Bên cạnh đó, Thiếu hấp thu axit béo omega-3, vitamin E và các chất chống oxy hóa khác thông qua chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng làm tăng nguy cơ suy giảm trí nhớ. Vì vậy, người trẻ cần xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học, cân bằng các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết để bảo vệ và nâng cao chức năng ghi nhớ của não bộ. (2)

5. Lạm dụng rượu bia, chất kích thích

Việc lạm dụng rượu bia, chất kích thích ở giới trẻ ngày càng phổ biến. Trong khi đó, nồng độ cồn trong bia, rượu; nicotin trong thuốc lá; caffeine trong cà phê hoặc trà đậm…. có thể gây ức chế hoặc kích thích não bộ hoạt động quá mức, lâu dần làm suy giảm trí nhớ nếu lạm dụng. Vì vậy, người trẻ cần kiểm soát thói quen sử dụng rượu, bia và chất kích thích để bảo vệ sức khỏe trí não, hạn chế nguy cơ bị suy giảm trí nhớ.

6. Tác dụng phụ của thuốc

Quá trình sử dụng dài hạn một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ làm suy giảm khả năng ghi nhớ, thậm chí mất trí nhớ. Một số loại thuốc có thể tiềm ẩn nguy cơ gây suy giảm trí nhớ nếu sử dụng trong thời gian dài hoặc sai cách, bao gồm thuốc an thần nhóm Benzodiazepin, thuốc chống trầm cảm 3 vòng, thuốc giảm mỡ máu nhóm Statin, thuốc hỗ trợ chống động kinh, thuốc giảm đau có nguy cơ gây nghiện…. Vì vậy, để tránh nguy cơ suy giảm trí nhớ, người trẻ cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc điều trị nào.

7. Do các vấn đề sức khỏe gây suy giảm trí nhớ

Một số vấn đề về sức khỏe có thể gây suy giảm trí nhớ như chấn thương đầu, viêm não, nhiễm trùng tủy sống, thiếu máu lên não, đột quỵ não, suy nhược cơ thể…. Người trẻ cần quan tâm đến sức khỏe tổng thể, kiểm soát tốt các bệnh lý nền để hạn chế nguy cơ suy giảm trí nhớ tối ưu.

Hậu quả của suy giảm trí nhớ với người trẻ tuổi

Bệnh giảm trí nhớ ở người trẻ không chỉ tác động tiêu cực đến trí não mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Người trẻ bị suy giảm trí nhớ có thể lãng quên các hoạt động, sự việc thường ngày như nấu ăn, cuộc hẹn quan trọng, địa điểm quen thuộc…. Hội chứng suy giảm trí nhớ ở người trẻ có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất học tập và làm việc của người trẻ. Khi đó, người trẻ bị suy giảm trí nhớ phải đối mặt với nhiều vấn đề trong cuộc sống và có xu hướng tránh các hoạt động xã hội. Lâu dần, điều này có thể dẫn đến rối loạn lo âu, trầm cảm.

Chứng suy giảm trí nhớ có thể còn là dấu hiệu của một số bệnh lý tiềm ẩn trong cơ thể, trong đó có mất ngủ, thiếu ngủ, thiếu máu não, thoái hóa thần kinh, alzheimer, thậm chí đột quỵ, u não… Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ có thể tiến triển nhanh, gây nguy hiểm cho người bệnh. (3)

Cách chẩn đoán bệnh suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

Để chẩn đoán tình trạng giảm trí nhớ ở người trẻ, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và có thể chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm, chụp chiếu cận lâm sàng (nếu cần).

Thông qua quá trình thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ thu thập các thông tin cần thiết về sức khỏe của người bệnh, bao gồm:

• Tiền sử mắc bệnh
• Thói quen sinh hoạt
• Quá trình sử dụng thuốc trong thời gian gần
• Nhiệt độ cơ thể
• Cân nặng
• Khả năng thị giác, thính giác
• Nhịp tim, chỉ số huyết áp
• Khả năng tập trung, tư duy, ghi nhớ

Bên cạnh đó, bác sĩ có thể cân nhắc chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số xét nghiệm cận lâm sàng để có đủ cơ sở chẩn đoán bệnh, bao gồm:

• Chụp vi tính cắt lớp sọ não (chụp CT)
• Chụp cộng hưởng từ sọ não (chụp MRI)
• Xét nghiệm máu
• Đo điện não đồ

Cách khắc phục tình trạng suy giảm trí nhớ cho người trẻ tuổi

Người trẻ bị suy giảm trí nhớ cần sớm đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh. Khi đó, dựa vào nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ, bác sĩ sẽ đưa ra hướng khắc phục phù hợp giúp người bệnh cải thiện bệnh và duy trì khả năng ghi nhớ.

Bên cạnh điều trị theo phác đồ chuyên sâu, nếu có, một số vấn đề thường được bác sĩ khuyến nghị để cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ bao gồm:

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng khoa học:
  • Chế độ dinh dưỡng cân bằng và khoa học, ưu tiên thực phẩm tốt cho sức khỏe (rau lá xanh, ngũ cốc nguyên hạt, cá béo…), hạn chế thực phẩm gây hại (thức ăn nhanh, bánh ngọt, đồ hộp…) có thể hỗ trợ bảo vệ sức khỏe não bộ, giúp nâng cao chức năng ghi nhớ.
  • Người trẻ bị suy giảm trí nhớ có thể bổ sung thêm các hoạt chất từ tự nhiên có khả năng cải thiện trí nhớ, đơn cử như Ginkgo biloba (bạch quả) và Blueberry (việt quất). Đây là bộ đôi hoạt chất thiên nhiên có khả năng giúp cơ thể chống lại sự tấn công của các gốc tự do, đồng thời hỗ trợ làm tăng tuần hoàn máu lên não, góp phần cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ, giảm đau đầu, mất ngủ.
• Quản lý căng thẳng: Người trẻ tuổi nên dành thời gian nghỉ ngơi và giải trí để giải tỏa căng thẳng, tránh stress. Điều này sẽ góp phần giúp nâng cao sức khỏe tinh thần, hỗ trợ cải thiện chức năng của não bộ bao gồm khả năng ghi nhớ.
• Kích thích hoạt động của não bộ: Người trẻ nên áp dụng các biện pháp kích thích hoạt động của não, từ đó cải thiện tình trạng bệnh như đọc sách, học chơi nhạc cụ, học ngôn ngữ mới, chơi trò chơi giải đố….
• Nâng cao chất lượng giấc ngủ: Người trẻ bị suy giảm trí nhớ cần tránh thức khuya, đảm bảo ngủ đủ từ 7 – 9 giờ mỗi đêm để nâng cao chất lượng giấc ngủ, từ đó giúp cải thiện khả năng ghi nhớ hiệu quả.
• Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ: Trong một số trường hợp, người bệnh có thể được bác sĩ chỉ định phác đồ dùng thuốc để điều trị tình trạng suy giảm trí nhớ. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định sử dụng thuốc từ bác sĩ, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc dừng uống thuốc.

Cách phòng ngừa hiện tượng suy giảm trí nhớ ở người trẻ tuổi

Để phòng tránh nguy cơ bị suy giảm trí nhớ, người trẻ cần:

• Nâng cao sức khỏe tổng thể bằng cách:
  • Rèn luyện thể chất: Người trẻ tuổi nên thường xuyên hoạt động thể chất để cải thiện lưu thông máu não, góp phần nâng cao sức khỏe trí não từ đó ngăn chặn nguy cơ bị suy giảm trí nhớ. Một số môn thể thao giúp rèn luyện thể chất bao gồm đạp xe, chạy bộ, bơi lội….
  • Xây dựng chế độ dinh dưỡng và lối sống khoa học: Duy trì lối sống khoa học và chế độ dinh dưỡng cân bằng cung cấp đầy đủ dưỡng chất sẽ giúp tăng cường hệ miễn dịch và nâng cao sức khỏe tổng thể, ức chế gốc tự do. Qua đó, góp phần củng cố hoạt động của não bộ, hạn chế tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ.
• Rèn luyện trí não: Rèn luyện trí não bằng cách thường xuyên tham gia hoạt động xã hội, chơi trò chơi trí tuệ, tăng cường học hỏi những điều mới, học ngoại ngữ, âm nhạc, đọc sách… sẽ giúp kích thích não bộ hoạt động, nâng cao khả năng ghi nhớ và xử lý thông tin tối ưu.
• Tránh tác nhân gây suy giảm trí nhớ: Người trẻ tuổi cần tránh tiếp xúc với hóa chất, chất kích thích, ô nhiễm và kiểm soát chặt chẽ tình trạng căng thẳng của bản thân để hạn chế nguy cơ bị suy giảm trí nhớ.
• Thăm khám sức khỏe định kỳ:
  • Thăm khám sức khỏe định kỳ là biện pháp giúp mỗi người có thể nâng cao sức khỏe của bản thân, tránh nguy cơ mắc phải các bệnh lý trong đó có suy giảm trí nhớ. Thông qua quá trình thăm khám sức khỏe tổng quát, bác sĩ sẽ đánh giá được các yếu tố gây suy giảm trí nhớ tiềm ẩn trong cơ thể ở giai đoạn sớm, nhờ vậy gia tăng hiệu quả điều trị và nâng cao sức khỏe cho người bệnh.
  • Trung tâm Thần kinh, Hệ thống PlinkCare đang triển khai 4 gói tầm soát suy giảm trí nhớ toàn diện phù hợp với mọi lứa tuổi. Người trẻ tuổi có thể chủ động đến tầm soát suy giảm trí nhớ tại PlinkCare để sớm có biện pháp ngăn chặn nguy cơ mắc phải căn bệnh này.
• Bổ sung thành phần giúp cải thiện sức khỏe trí não từ thiên nhiên: Một số thành phần tự nhiên có thể giúp nâng cao sức khỏe trí não hiệu quả. Đơn cử như bộ đôi tinh chất blueberry (việt quất) và ginkgo biloba (bạch quả) có tác dụng giúp điều hòa tuần hoàn máu não, chống các gốc tự do, nhờ đó cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ, mất ngủ, đau đầu hiệu quả.

Chế độ dinh dưỡng cho người trẻ bị suy giảm trí nhớ

Như đã đề cập, duy trì chế độ dinh dưỡng khoa học và cân bằng đóng vai trò quan trọng giúp nâng cao sức khỏe tổng thể, tăng cường hoạt động trí não và góp phần duy trì hay cải thiện trí nhớ.

• Chế độ dinh dưỡng của người trẻ bị suy giảm trí nhớ nên ưu tiên:
  • Thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa: Một số thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa điển hình như quả mọng, rau xanh, trái cây họ cam quýt, ớt chuông, tỏi, bông cải xanh….
  • Thực phẩm giàu chất béo tốt: Bổ sung thực phẩm giàu chất béo tốt, đặc biệt là axit béo không bão hòa đa omega-3 như các loại cá béo, ngũ cốc nguyên hạt, các loại hạt, dầu ô-liu… có tác động tích cực giúp cải thiện chức năng của não bộ. Nhờ vậy, góp phần tăng cường khả năng ghi nhớ hiệu quả.
  • Thực phẩm giàu protein: Bổ sung protein sẽ góp phần thúc đẩy quá trình sửa chữa tế bào thần kinh bị tổn thương diễn ra suôn sẻ, góp phần bảo vệ sức khỏe trí não. Thực phẩm giàu protein nên có trong chế độ dinh dưỡng của người trẻ bị suy giảm trí nhớ bao gồm các loại cá, trứng, các loại đậu….
  • Thực phẩm giàu tinh bột phức hợp: Tinh bột phức hợp là nguồn cung cấp năng lượng bền vững cần thiết cho hoạt động của trí não nhưng không ảnh hưởng đến mức đường huyết và mỡ máu. Nguồn tinh bột phức hợp dồi dào đến từ khoai lang, ngũ cốc nguyên hạt, đậu….
  • Uống đủ lượng nước mà cơ thể cần: Bổ sung nước cho cơ thể sẽ giúp làm giảm độ nhớt của máu, tăng cường tuần hoàn máu não. Vì vậy, đảm bảo uống đủ từ 1.5 – 2 lít nước mỗi ngày sẽ góp phần cải thiện tình trạng suy giảm trí nhớ ở người trẻ hiệu quả.
• Chế độ dinh dưỡng của người trẻ bị suy giảm trí nhớ nên hạn chế: Một số thực phẩm có thể tiềm ẩn nguy cơ gây hại cho trí não, làm suy giảm trí nhớ nếu tiêu thụ nhiều bao gồm:
  • Thực phẩm chứa cồn
  • Thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ
  • Món ăn chứa nhiều muối, đường, chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa
  • Thực phẩm chế biến công nghiệp, thịt hộp
  • Nước giải khát đóng chai, nước ngọt có gas

Tóm lại, suy giảm trí nhớ ở người trẻ có thể tiềm ẩn nguy cơ hay các bệnh lý có hại cho sức khỏe. Do đó, mỗi người trẻ cần sớm nhận biết các dấu hiệu suy giảm trí nhớ ở người trẻ để sớm thăm khám và có biện pháp điều trị kịp thời. Như vậy, sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của người bệnh sẽ được bảo vệ tối ưu.