Sưng đầu gối là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục

Sưng đầu gối là bị gì?

Sưng đầu gối là tình trạng khớp gối bị phình lên do có dịch tích tụ bên trong. Sưng khớp gối sẽ kèm theo cảm giác đau, mỏi ở quanh khớp, gây giới hạn vận động khớp và khiến cho sinh hoạt thường ngày của người bệnh trở nên khó khăn. Tình trạng sưng đau đầu gối cần được chẩn đoán và điều trị sớm, nếu không có thể để lại di chứng nặng nề.

Nguyên nhân sưng khớp gối

1. Chấn thương và tai nạn

Người thường xuyên chơi thể thao, mang vác nặng, vận động mạnh… rất dễ bị chấn thương khớp gối, có thể gây ra đau và sưng khớp gối. Một số tình trạng có thể xảy ra do chấn thương thể thao hoặc tai nạn như trật khớp, rách sụn chêm, tổn thương dây chằng, viêm màng hoạt dịch, viêm bao hoạt dịch… Các tình trạng này có thể gây ra tình trạng sưng đột ngột khớp gối, kèm nóng hoặc bầm, giới hạn vận động nhiều, đi lại khó khăn.

Ngoài ra, tùy thuộc vào cơ chế chấn thương, mức độ chấn thương, loại tổn thương gặp trong khớp gối sẽ có những biểu hiện riêng biệt khác. Sau khi thăm khám kỹ khớp gối, thông thường các bác sĩ có thể sẽ chụp phim X quang, siêu âm khớp hoặc chụp cộng hưởng từ khớp gối để hỗ trợ chẩn đoán và đánh giá mức độ bệnh.

2. Bệnh lý viêm nhiễm

Các bệnh lý viêm nhiễm có thể là nguyên nhân khiến đầu gối sưng và đau. Viêm khớp nhiễm khuẩn là một trong những nguyên nhân nguy hiểm và cần loại trừ vì có thể gây ra những tổn thương khớp lan rộng và tiến triển, nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm có thể dẫn đến tình trạng nhiễm trùng nặng hơn gây nhiễm trùng máu và sốc nhiễm trùng. (1)

Một số bệnh lý khớp viêm khác cũng có thể gây ra tình trạng sưng đau khớp gối như viêm khớp gút, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp phản ứng… Tuỳ thuộc vào đặc điểm sưng đau khớp và các triệu chứng khác mà có thể gợi ý nguyên nhân gây bệnh và có các phương tiện hỗ trợ chẩn đoán.

2. Các bệnh lý u

Khối u ở đầu gối hoặc khối u di căn đến đầu gối cũng có thể là nguyên nhân sưng đầu gối. Những trường hợp này, người bệnh có thể có các dấu hiệu gợi ý khối u và các triệu chứng toàn thân. Chẩn đoán được hỗ trợ dựa trên các phương tiện chẩn đoán hình ảnh giúp định vị vị trí khối u. Tuy nhiên, khi nghi ngờ đầu gối bị sưng nhức do trong các trường hợp này người bệnh cần đến gặp bác sĩ để thăm khám càng sớm càng tốt.

3. Do mang thai

Khi mang thai, hormone trong cơ thể thai phụ thay đổi, dễ gây ảnh hưởng xương khớp và khởi phát những cơn đau, trong đó có sưng đau khớp gối. Ngoài ra, bà bầu cũng có thể bị sưng đầu gối do ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh. Trọng lượng cơ thể gia tăng, gây áp lực lên các khớp cũng là một trong những nguyên nhân của hiện tượng này.

4. Thoái hoá khớp gối

Tuổi tác càng cao, quá trình lão hóa cơ xương khớp diễn ra càng nhanh. Ở người già, sụn khớp gối bị bào mòn làm tăng lực ma sát giữa các khớp, gây đau nhức và có thể gây viêm sưng đầu gối. Ngoài ra một số thói quen sinh hoạt xấu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh và làm nặng thêm tình trạng thoái hoá khớp gối như ngồi xổm, ngồi xếp bằng, leo cầu thang nhiều, các môn thể thao cường độ cao (bóng chuyền, cử tạ…).

Triệu chứng sưng khớp gối

1. Biểu hiện sưng phù có thể kèm theo nóng đỏ

Người bệnh có sưng khớp gối sẽ biểu hiện một khối u ở khớp gối, đặc biệt ở vùng trên xương bánh chè, tính chất ấn lõm. Ngoài ra, tình trạng sưng đầu gối có thể kèm theo triệu chứng nóng đỏ quanh khu vực bị sưng trong một số tình trạng. Khi chạm tay vào chỗ khớp gối bị sưng, người bệnh sẽ cảm nhận cảm giác ấm nóng.

2. Đau nhức tại khớp gối

Đầu gối bị sưng thường kèm theo triệu chứng đau nhức tại vùng khớp gối. Người bệnh sẽ cảm thấy đau khi ấn vào chỗ khớp gối bị sưng, hoặc đau khi đi đứng, thậm chí cử động đầu gối nhẹ nhàng cũng gây đau. Do đó, làm người bệnh giới hạn vận động.

3. Cảm giác cứng khớp, không co lại được

Khớp gối bị sưng đau khiến người bệnh có cảm giác cứng khớp, khó duỗi thẳng hoặc gập đầu gối lại, thường gặp nhất vào buổi sáng sau khi ngủ dậy. Phải mất khoảng 15-20 phút, cảm giác cứng khớp mới dần cải thiện.

4. Giảm khả năng vận động

Sưng đầu gối khiến cho khả năng đi lại của người bệnh bị hạn chế. Do trong từng chuyển động ở khớp gối đều có thể gây đau. Trường hợp bị sưng khớp đầu gối nặng và đau dữ dội có thể cần phải chống gậy hoặc có người dìu… mới có thể đi lại.

Đối tượng dễ bị sưng đầu gối

1. Người thường chơi thể thao

Người thường xuyên chơi thể thao như bóng đá, đá cầu, chạy bộ… có tần suất vận động cao. Nếu không khởi động trước tập luyện hoặc tập luyện không đúng cách rất dễ bị chấn thương ở đầu gối.

2. Người già và các bệnh xương khớp theo tuổi

Người già rất dễ mắc bệnh xương khớp do tốc độ thoái hóa của các cơ quan diễn ra nhanh chóng. Ngoài ra, khi bị tổn thương, thời gian ổn định bệnh ở người cao tuổi cũng diễn ra lâu hơn so với người trẻ và rất dễ để lại di chứng nặng nề nếu không kịp thời chữa trị. Nếu không điều trị và sinh hoạt điều độ theo lời khuyên của bác sĩ, tình trạng sưng đau có thể trở nên nặng nề hơn, thậm chí ảnh hưởng khả năng đi, đứng bình thường.

3. Phụ nữ mang thai và sau sinh

Khi mang thai, phụ nữ sẽ tăng khoảng 11-18 kg, tùy thể trạng của mẹ và bé. Điều này vô tình tạo áp lực lên khớp háng, khớp gối, khớp cổ chân và gây đau. Dấu hiệu sưng đầu gối vẫn sẽ kéo dài thêm một khoảng thời gian sau sinh.

4. Người mắc bệnh tự miễn

Người mắc bệnh tự miễn dễ khiến đầu gối bị sưng hơn so với người khỏe mạnh. Bệnh tự miễn khiến cho hệ miễn dịch suy yếu, mất đi khả năng nhận biết và phân biệt các tác nhân gây hại, gây ra các biểu hiện viêm khớp gối. Một số bệnh lý có thể gặp như bệnh viêm khớp dạng thấp, viêm khớp phản ứng, viêm khớp vảy nến, lupus ban đỏ hệ thống… Cần chú ý thêm các dấu hiệu khác bởi vì đầu gối sưng phù có thể là một trong những dấu hiệu nhận biết bệnh.

5. Người có tiền sử phẫu thuật vùng gối

Tiền sử phẫu thuật vùng gối có thể gây ra triệu chứng bị sưng đau tái đi tái lại nhiều lần, nhất là khi thời tiết thay đổi. Tuy nhiên ở những trường hợp sưng nhiều cần chú ý đến các biến chứng có thể xảy ra sau khi phẫu thuật khớp gối, đặc biệt là tình trạng nhiễm trùng khớp gối sau phẫu thuật. Vì vậy, người bệnh cần liên hệ bác sĩ để thăm khám sớm.

Phương pháp chẩn đoán sưng đau đầu gối

1. Khám lâm sàng

• Bác sĩ thăm hỏi thời gian bắt đầu sưng đầu gối, xác định thời điểm đầu gối bị sưng nóng nặng nhất trong ngày.
• Bác sĩ quan sát mức độ đầu gối bị sưng và xem xung quanh đầu gối có vết bầm tím hay không.
• Quan sát khả năng cử động của đầu gối và cẳng chân. Người bệnh đi lại để bác sĩ đánh giá tầm vận động của khớp gối.
• Bác sĩ tiến hành thăm khám để đánh giá vị trí sưng đau nhiều nhất, tính chất sưng có kèm theo nóng, đỏ hay không. Ngoài ra khi thăm khám, bác sĩ cũng sẽ các định xem mức độ sưng khớp gối và tìm kiếm một số nguyên nhân có thể gây ra tình trạng sưng khớp gối.

2. Xét nghiệm hình ảnh

Để xác định chính xác của tình trạng này, bên cạnh khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một vài xét nghiệm hình ảnh cần thiết.

• Siêu âm: Giúp bác sĩ quan sát mô mềm quanh đầu gối, tính chất dịch khớp, một số đặc điểm của bao hoạt dịch khớp…
• Chụp X quang: Giúp phát hiện tình trạng gãy xương hoặc thoái hóa khớp gối, mức độ thoái hóa khớp gối, tình trạng vôi hoá sụn khớp…
• Chụp CT: Giúp phát hiện tình trạng gãy xương hoặc thoái hóa khớp gối, mức độ thoái hóa khớp gối, tình trạng vôi hoá sụn khớp. Ngoài ra CT có thể đánh giá được những vết gãy nhỏ mà có thể bỏ sót trên Xquang hoặc một số tình trạng khác như gout.
• Chụp MRI: Tái hiện cấu trúc dây chằng, sụn… bên trong đầu gối bằng hình ảnh 3D.

3. Xét nghiệm máu và dịch khớp

Nếu nghi ngờ người bệnh bị sưng đầu gối là do nhiễm trùng hoặc viêm, bác sĩ sẽ cân nhắc chỉ định xét nghiệm máu hoặc xét nghiệm dịch khớp. Tức là thu thập một lượng nhỏ máu hoặc chất lỏng ở khớp gối bằng kim, sau đó xét nghiệm và phân tích kết quả.

Các phương pháp điều trị khớp gối bị sưng đau

1. Phương pháp không dùng thuốc

Nghỉ ngơi, hạn chế chơi thể thao mạnh trong những giai đoạn này. Hạn chế những động tác gập gối nhiều như ngồi xổm, ngồi xếp bằng, leo cầu thang hoặc quỳ gối. Ngoài ra, người bệnh có thể sử chườm lạnh vùng đầu gối bị sưng để giúp giảm tình trạng viêm và sưng. Nâng cao chân bị sưng cũng là một biện pháp giúp hỗ trợ trong điều trị sưng khớp gối.

Ngoài ra, tuỳ theo nguyên nhân gây bệnh, người bệnh có thể cần tập vật lý trị liệu khác nhau nhằm tăng cường chức năng cơ, từ đó giúp khớp gối hoạt động ổn định hơn.

2. Dùng thuốc uống

Để giúp người bệnh cải thiện cơn đau ở đầu gối, bác sĩ có thể kê một vài loại thuốc giảm đau hoặc thuốc kháng viêm. Người bệnh nên uống thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất và tránh tác dụng phụ. Ngoài ra, tuỳ theo nguyên nhân gây ra tình trạng sưng khớp gối mà sẽ có các thuốc đặc trị tuỳ theo tình trạng bệnh.

3. Phẫu thuật

Tuỳ theo nguyên nhân gây ra tình trạng sưng khớp gối mà có thể gần đến các phẫu thuật.  Nếu người bệnh bị sưng đầu gối do chấn thương nặng, gây ra đứt dây chằng chéo khớp gối hoặc tổn thương sụn chêm nhiều, người bệnh có thể được chỉ định can thiệp phẫu thuật giúp điều chỉnh các các tổn thương, hồi phục vận động khớp gối.

Những trường khớp nhiễm trùng khớp gối, người bệnh được chỉ định phẫu thuật để làm sạch ổ khớp, giải ép ổ mủ… Nếu nguyên nhân là do thoái hoá khớp gối nặng, không đáp ứng với điều trị thuốc, người bệnh có thể phải phẫu thuật thay khớp gối để điều trị tình trạng thoái hóa khớp gối nặng. (2)

Một số lưu ý khi mắc bệnh sưng phù đầu gối

1. Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Người bệnh cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ các chất để có đủ dinh dưỡng và năng lượng tái tạo những tổn thương đã có. Ngoài ra, cần tránh tăng cân quá nhiều nhằm giảm áp lực lên khớp gối. Gút là một trong những nguyên nhân gây sưng khớp gối, do đó nếu người bệnh bị gút cần tuân thủ theo chế độ ăn gút như không ăn nội tạng động vật, hạn chế ăn hải sản, hạn chế thịt đỏ (thịt bò, dê, cừu), hạn chế rượu bia…

2. Tập thể dục và phục hồi chức năng

Ngoài chế độ dinh dưỡng, các bài tập rèn luyện thể chất cũng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình điều trị và phòng người một số tình trạng sưng đầu gối. Các bài tập nhẹ nhàng giúp cơ xương khớp hoạt động trơn tru hơn, phòng tránh được tình trạng cứng khớp. Tuy nhiên người bệnh cũng cần hạn chế những động tác gập gối nhiều như ngồi xổm, ngồi xếp bằng, leo cầu thang hoặc quỳ gối. Người bệnh nên tập luyện theo hướng dẫn của bác sĩ, vì áp dụng các bài tập quá sức có thể khiến tình trạng sưng đau nặng nề hơn.

3. Theo dõi và kiểm soát triệu chứng

Bác sĩ và người bệnh cần phối hợp cùng nhau để theo dõi và kiểm soát các triệu chứng sưng. Nếu có dấu hiệu bất thường, người bệnh cần liên hệ với bác sĩ ngay để sớm can thiệp. Tuyệt đối không để tình trạng sưng đau trở nặng mới điều trị, vì sẽ cần rất nhiều thời gian và công sức, thậm chí không đạt được hiệu quả như mong đợi.

Câu hỏi thường gặp

1. Sưng gối không đau có nguy hiểm không?

Sưng đầu gối cần được thăm khám và xác định nguyên nhân sớm vì nếu để trễ một số trường hợp có thể gây ra nhiều biến chứng nặng như biến dạng khớp, tổn thương khớp nặng phải phẫu thuật hoặc nhiễm trùng máu trong trường khớp nhiễm trùng khớp. Do đó, người bệnh nên đến bệnh viện để thăm khám sớm, bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân và cân nhắc hướng điều trị an toàn.

2. Sưng đau đầu gối uống thuốc gì?

Một số loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định để cải thiện đau sưng khớp gối như thuốc giảm đau và thuốc kháng viêm… Ngoài ra, điều trị thuốc đặc trị cho nguyên nhân là quan trọng để kiểm soát bệnh lâu dài, tránh tái phát. Để uống thuốc hiệu quả và tránh tác dụng phụ, người bệnh nên uống thuốc khi có đơn kê của bác sĩ, không tự ý dùng thuốc nếu chưa thăm khám bệnh rõ ràng.

3. Điều trị sưng đầu gối bao lâu khỏi?

Điều trị sưng đau khớp gối mất bao lâu sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, thể trạng người bệnh, cách điều trị… Vì vậy, thời gian lành bệnh ở mỗi người là khác nhau. Để nhanh hết đau sưng đầu gối, người bệnh cần làm theo lộ trình điều trị của bác sĩ.

4. Đầu gối bụ sưng do chấn thương nên chườm nóng hay chườm lạnh

Khi đầu gối sưng và đau do chấn thương, nên chườm lạnh trong khoảng 10 phút. Sau 10 phút, người bệnh lấy đá ra, nghỉ khoảng 10 phút và tiếp tục chườm lạnh một lần nữa. Chườm lạnh giúp giảm lưu lượng máu đến chỗ bị thương, làm chậm quá trình viêm và cải thiện tình trạng sưng tấy.

5. Có những biện pháp phòng ngừa nào cho sưng khớp đầu gối?

Để phòng ngừa tình trạng này, mọi người có thể:

• Chơi thể thao, vận động đúng kỹ thuật.
• Ăn uống khoa học, duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý.
• Mang giày có kích thước vừa vặn, độ cao vừa phải để tránh tạo áp lực lên đầu gối.
• Tập luyện thói quen đi, đứng, ngồi, nằm đúng tư thế.

6. Sưng đầu gối ở phụ nữ mang thai có sao không?

Khớp gối bị sưng đau ở phụ nữ mang thai chủ yếu là do thay đổi hormone trong cơ thể, tình trạng này có thể kiểm soát được mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, nếu thai phụ có biểu hiện bất thường, nghi ngờ bị sưng đầu gối do bệnh lý thì cần đi khám càng sớm càng tốt.

7. Đau sưng nhức đầu gối nên ăn gì và không nên ăn gì?

Người bệnh cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ các chất để có đủ dinh dưỡng và năng lượng tái tạo những tổn thương đã có. Ngoài ra, cần tránh tăng cân quá nhiều nhằm giảm áp lực lên khớp gối. Nếu nguyên nhân gây sưng khớp gối là bệnh gút, người bệnh cần tuân thủ theo chế độ ăn gút như không ăn nội tạng động vật, hạn chế ăn hải sản, hạn chế thịt đỏ (thịt bò, dê, cừu), hạn chế rượu bia…

Sưng đầu gối là vấn đề thường gặp nhưng không nên xem nhẹ. Nếu phát hiện cơn đau bất thường ở đầu gối, người bệnh nên đến bệnh viện uy tín để thăm khám và xác định nguyên nhân. Can thiệp điều trị từ sớm sẽ giúp giảm rủi ro xuống mức thấp nhất.