Sinh thiết lõi kim (CNB) ở vú: Chỉ định, quy trình và kết quả

Sinh thiết lõi kim là gì?

Sinh thiết lõi kim (Core needle biopsy – CNB) là một thủ thuật mà bác sĩ sử dụng một cây kim rỗng để lấy các mảnh mô vú ra khỏi vùng tổn thương, thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm hoặc nhũ ảnh. Kim có thể được gắn vào một dụng cụ có lò xo để di chuyển kim vào và ra khỏi mô một cách nhanh chóng, hoặc kim có thể được gắn vào một thiết bị hút giúp kéo mô vú vào kim (được gọi là sinh thiết lõi có hỗ trợ chân không – viết tắt trong tiếng Anh là VABB).

Khi nào cần thực hiện sinh thiết lõi kim tuyến vú?

Nếu bác sĩ khám lâm sàng hoặc xét nghiệm hình ảnh cho thấy bạn có thể bị ung thư vú, bác sĩ có thể giới thiệu bạn làm sinh thiết bằng kim lõi để giúp chẩn đoán chắc chắn.

Đây thường là loại sinh thiết được ưa chuộng nếu nghi ngờ ung thư vú, vì nó lấy được nhiều mô vú hơn so với chọc hút bằng kim nhỏ (FNA) và không cần phẫu thuật.

Ưu và nhược điểm của sinh thiết lõi kim tuyến vú

1. Ưu điểm

• Nhanh chóng và không cần phẫu thuật.
• Không để lại sẹo.
• Khi có dấu hiệu nghi ngờ ung thư vú, mô được lấy trong quá trình sinh thiết bằng kim lõi sẽ cung cấp những thông tin quan trọng như: loại khối u, mức độ, tình trạng thụ thể hormone, trạng thái HER2.
• Tế bào hoặc mô bệnh học được lấy ra chính xác dưới sự hướng dẫn của siêu âm, chụp nhũ ảnh 3D hoặc MRI vú.

2. Nhược điểm

• Có thể bỏ sót khối u: kim sinh thiết sẽ lấy 1 mẫu mô bình thường gần đó. Điều này xảy ra khi sinh thiết được thực hiện ít có trợ giúp từ siêu âm, chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp nhũ ảnh định vị.
• Trường hợp khối u bị bỏ sót, sinh thiết sẽ cho thấy ung thư không tồn tại trong khi thực tế là có. Điều này tạo ra âm tính giả và làm chậm quá trình chẩn đoán.
• Với những phát hiện bất thường không thể sờ thấy được (chỉ có thể thấy khi chụp nhũ ảnh hoặc xét nghiệm hình ảnh khác), kết quả âm tính giả xảy ra trong khoảng 4% trường hợp sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn của hình ảnh. [1]
• Với những khối u có thể cảm nhận được, kết quả âm tính giả ít xảy ra hơn.
• Có thể nhiễm trùng hoặc bầm tím sau sinh thiết nhưng rất ít.

Đối tượng chỉ định và chống chỉ định sinh thiết lõi kim

Không phải ai đến tầm soát, sàng lọc bệnh tuyến vú cũng phải thực hiện sinh thiết. Phương pháp này được chỉ định thực hiện khi người bệnh có những dấu hiệu nghi ngờ ung thư vú. [2]

1. Chỉ định

• Người bệnh có khối u bên trong vú.
• Kết quả siêu âm và/hoặc nhũ ảnh và hoặc MRI vú cho thấy khối u bên trong vú không phải lành tính.
• Có những thay đổi bất thường ở núm vú hoặc quầng vú, chẳng hạn như đóng vảy, da lõm xuống hoặc tiết dịch bất thường nên tìm sang thương trong vú.

2. Chống chỉ định

• Dù đã được thực hiện chẩn đoán hình ảnh nhưng sang thương ở vú khó định hướng để lấy sinh thiết.
• Người mắc rối loạn đông máu nặng hoặc đang sử dụng thuốc chống đông máu để điều trị bệnh.
• Người dị ứng với thuốc gây tê hoặc gây mê.
• Người có mô vú quá dày hoặc khiếm khuyết cơ thể,…

Các phương pháp sinh thiết lõi kim

Loại hình ảnh được sử dụng để hướng dẫn sinh thiết phụ thuộc vào sang thương trên vú nghi ngờ có thể được nhìn rõ nhất trên phương tiện hình ảnh đó, cũng như phương pháp nào thực hiện sinh thiết giúp bệnh nhân thoải mái và đơn giản nhất. Bác sĩ có thể chọc kim vào vùng bất thường bằng cách sờ vào khối u. Thông thường, một số loại hình ảnh được sử dụng để hướng kim vào đúng chỗ bao gồm:

1. Sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn siêu âm

Bác sĩ sử dụng siêu âm vú để xem khu vực cần sinh thiết, bạn nằm hoặc hơi nằm nghiêng, với cánh tay trên đầu. Sau đó, da được sát khuẩn và tiêm thuốc tê, bác sĩ dùng đầu dò siêu âm để dẫn kim vào đúng sang thương và lấy 1 số mẫu mô sinh thiết. Bạn có thể cảm thấy áp lực khi kim đi vào.

Một clip được đặt vào nền sinh thiết để theo dõi về sau hoặc đánh dấu vị trí cần điều trị tiếp theo. Thông thường, chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú) sau khi sinh thiết để xác nhận clip đã ở đúng vị trí, giúp bạn tìm hiểu “Sinh thiết kim lõi” trên tổn thương trong tuyến vú.

2. Sinh thiết kim lõi dưới định vị nhũ ảnh 2D hoặc 3D (lập thể)

Sau thủ thuật, bác sĩ đặt vào khu vực sinh thiết 1 clip đánh dấu vị trí. Thông thường, chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú) được thực hiện sau khi sinh thiết để xác nhận rằng chiếc clip đã ở đúng vị trí.

Đối với quy trình này, bác sĩ sử dụng hình ảnh chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú) từ các góc độ khác nhau để xác định vị trí sinh thiết. Máy vi tính sẽ phân tích hình chụp nhũ ảnh và chỉ ra nơi đầu kim cần đi vào vùng bất thường. Loại sinh thiết này thường được sử dụng để kiểm tra các vi vôi hóa nghi ngờ ác tính hoặc các khối nhỏ hoặc các khu vực bất thường khác không thể nhìn thấy rõ trên siêu âm.

Bạn có thể ngồi, nằm nghiêng hoặc nằm sấp với ngực treo qua một lỗ trên bàn để thực hiện thủ thuật này. Vú sẽ được định vị trong máy chụp nhũ ảnh và nén lại, đồng thời chụp ảnh để đảm bảo vẫn có thể nhìn thấy vùng tổn thương nghi ngờ ác tính. Sau đó vú được làm sạch và tiêm thuốc tê (gây tê cục bộ). Thiết bị sinh thiết được đặt vào vú và nhiều hình ảnh hơn được chụp để xác nhận rằng thiết bị đã ở đúng vị trí để lấy mẫu.

Một số mẫu sinh thiết sau đó được lấy đi bằng kim lõi to và chụp hình lõi mô sau sinh thiết để xem lấy đúng sang thương vi vôi hóa. Sau đó, thiết bị được lấy ra khỏi vú và một kẹp đánh dấu sinh thiết được đặt vào khu vực sinh thiết. Sau đó, chụp nhũ ảnh khác được thực hiện để xác nhận điểm đánh dấu ở đúng vị trí.

3. Sinh thiết kim lõi dưới hướng dẫn của MRI vú (cộng hưởng từ tuyến vú)

Đây là kỹ thuật khó, cần thiết bị máy móc và bác sĩ chuyên nghiệp rất cao. Tại Việt Nam chưa có nơi nào thực hiện được kỹ thuật này. Quy trình được thực hiện khi nhìn thấy sang thương nghi ngờ trên MRI vú mà không thể nhìn thấy trên phim chụp nhũ ảnh (X-quang tuyến vú) hoặc siêu âm.

Bạn sẽ được yêu cầu nằm sấp trên bàn chụp MRI với hai cánh tay để trên đầu. Tuy nhiên, vú sẽ bị nén lại trong quá trình phẫu thuật. Bảng sẽ trượt vào máy quét MRI và hình ảnh sẽ được chụp. Sau đó, bạn sẽ được tiêm thuốc cản từ qua một đường truyền tĩnh mạch giúp nhìn thấy vùng bất thường dễ dàng hơn và sẽ chụp được nhiều ảnh hơn.

Sau khi xác định được khu vực đáng ngờ, da sẽ được làm sạch và thuốc tê (gây tê cục bộ) được tiêm vào khu vực đó. Thiết bị sinh thiết sau đó được nhẹ nhàng đưa vào vú. Việc cảm thấy áp lực trong khi điều này đang được thực hiện là điều bình thường.

Sau đó, nhiều hình ảnh MRI sẽ được chụp để xác nhận rằng thiết bị đang ở đúng vị trí để lấy mẫu. Sau đó, một số mẫu sinh thiết sẽ được lấy và thiết bị được lấy ra khỏi vú.

Quy trình sinh thiết lõi kim như thế nào?

1. Chuẩn bị trước sinh thiết

Sinh thiết lõi kim thường được thực hiện ngoại trú, khá nhanh, mặc dù có thể mất nhiều thời gian hơn nếu cần kiểm tra hình ảnh hoặc nếu sử dụng sinh thiết lõi kim dưới hướng dẫn của nhũ ảnh hoặc MRI vú.

Nếu sinh thiết của bạn được thực hiện bằng cách sử dụng hướng dẫn hình ảnh, bạn có thể ngồi thẳng, nằm thẳng hoặc nằm nghiêng, hoặc nằm úp trên một chiếc bàn đặc biệt có lỗ để ngực của bạn lọt vào. Điều này phụ thuộc vào loại hình ảnh (chụp nhũ ảnh, siêu âm hoặc MRI) được thực hiện. Bạn sẽ phải nằm yên trong khi sinh thiết được thực hiện.

Bên cạnh đó, trước khi tiến hành sinh thiết vú, người bệnh nên cung cấp một số thông tin như:

• Có đang mang thai không?
• Có đang dùng thuốc làm loãng máu? Bác sĩ sẽ điều chỉnh lại thuốc trước khi sinh thiết để ngăn ngừa chảy máu hoặc bầm tím quá mức.
• Có đang dùng aspirin hoặc thảo dược bổ sung.
• Tình trạng sức khỏe có bất kỳ thay đổi nào hoặc gần đây đã trải qua phẫu thuật.
• Dị ứng với thuốc tê.

Có nhiều loại sinh thiết vú khác nhau. Điều quan trọng là phải hiểu loại sinh thiết mà bạn sẽ thực hiện và những gì bạn có thể mong đợi trong và sau khi sinh thiết. Dưới đây là một số câu hỏi bạn có thể muốn hỏi trước khi sinh thiết vú [3]:

• Bác sĩ nghĩ tôi cần loại sinh thiết nào? Tại sao?
• Kích thước vú của tôi có ảnh hưởng đến cách làm sinh thiết không?
• Sinh thiết sẽ được thực hiện ở đâu?
• Chính xác thì bác sĩ sẽ làm gì?
• Bác sĩ sẽ loại bỏ bao nhiêu mô vú?
• Bác sĩ làm sinh thiết mất bao lâu?
• Tôi sẽ thức hay ngủ trong khi sinh thiết?
• Khu vực lấy sinh thiết có được gây tê không?
• Nếu không sờ thấy chỗ bất thường ở ngực tôi thì làm sao tìm được tổn thương?
• Nếu bác sĩ đang sử dụng dây dẫn hướng để giúp tìm ra vùng bất thường, làm thế nào để bác sĩ chắc chắn rằng nó ở đúng vị trí (bằng siêu âm hoặc chụp x quang tuyến vú)?
• Tôi có cần ai đó giúp tôi về nhà sau đó không?
• Vú của tôi sẽ có hình dạng khác hoặc trông khác sau sinh thiết không?
• Bác sĩ sẽ đặt một cái kẹp hoặc bút đánh dấu vào ngực tôi chứ? Nếu vậy, điều gì sẽ xảy ra với nó?
• Tôi sẽ có một vết sẹo? Nó sẽ ở đâu? Nó sẽ trông giống thứ gì?
• Tôi có bị bầm tím hoặc thay đổi màu da không? Nếu vậy, nó sẽ kéo dài bao lâu?
• Tôi sẽ bị đau? Nếu vậy, nó sẽ kéo dài bao lâu?
• Tôi có thể có bất kỳ loại vấn đề nào khác sau khi sinh thiết không? Có bất kỳ điều gì tôi cần liên hệ bác sĩ không?
• Khi nào tôi có thể tháo băng?
• Khi nào tôi có thể tắm vòi sen hoặc tắm bồn?
• Tôi sẽ có mũi khâu? Chỉ khâu tự tan hay tôi sẽ cần quay lại cắt chỉ?
• Khi nào tôi có thể đi làm lại? Tôi sẽ cảm thấy thế nào khi tôi làm?
• Tôi có cần hạn chế các hoạt động như nhấc đồ vật hoặc giơ cánh tay lên không? Nếu có thì trong bao lâu?
• Sau bao lâu thì biết kết quả sinh thiết?
• Tôi nên gọi cho bác sĩ hay bác sĩ sẽ gọi cho tôi khi có kết quả?
• Bác sĩ sẽ giải thích kết quả sinh thiết cho tôi chứ?

2. Tiến hành sinh thiết kim lõi

• Đối với bất kỳ loại sinh thiết kim lõi nào cũng được gây tê tại chỗ sinh thiết và một vết cắt nhỏ bằng đầu kim.
• Sau đó kim sinh thiết được đưa vào mô vú thông qua vết cắt này để lấy mẫu mô. Bạn có thể cảm thấy áp lực khi kim đi vào. Một lần nữa, kiểm tra hình ảnh để hướng dẫn kim đến đúng vị trí.
• Thông thường bác sĩ đặt 1 clip nhỏ (mảnh titan) đưa vào khu vực thực hiện sinh thiết. Điểm đánh dấu này sẽ hiển thị trên phim chụp x quang tuyến vú hoặc các xét nghiệm hình ảnh khác để có thể định vị chính xác khu vực để điều trị thêm (nếu cần) hoặc theo dõi. Bạn không thể cảm thấy hoặc nhìn thấy clip đánh dấu. Clip có thể giữ nguyên vị trí và an toàn trong quá trình chụp cộng hưởng từ, đồng thời sẽ không kích hoạt máy dò kim loại.
• Sau khi mô được lấy ra, kim được lấy ra, cần đè ép chỗ sinh thiết trong một thời gian ngắn để giúp hạn chế chảy máu, sau đó được băng ép vô trùng.
• Bạn nên hạn chế hoạt động gắng sức trong ngày đầu và có thể quay lại các hoạt động thông thường sau đó.

3. Chăm sóc sau sinh thiết lõi

Sau khi hoàn thành quá trình sinh thiết, mẫu mô bệnh học sẽ được gửi đến phòng thí nghiệm để tiến hành phân tích, kết quả sẽ có sau vài ngày. Sau sinh thiết, người bệnh sẽ:

• Băng kín vị trí làm sinh thiết để ngăn chảy máu.
• Có thể về nhà khi quy trình sinh thiết bằng kim lõi hoàn tất. Tuy nhiên, ở một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu người bệnh ở lại theo dõi nhằm đảm bảo không có biến chứng nào xảy ra.
• Thay băng, bảo vệ vị trí làm sinh thiết theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Người bệnh có thể thấy hơi đau hoặc khó chịu ở vị trí này, tuy nhiên, triệu chứng sẽ biến mất sau 1 – 2 ngày.

Kết quả sinh thiết lõi kim

Bác sĩ giải phẫu bệnh sẽ xem xét mô sinh thiết để kiểm tra xem có tế bào ung thư trong đó hay không. Sinh thiết lõi kim có khả năng cho kết quả rõ ràng có ung thư hay không (và thường bác sĩ sinh thiết cung cấp đủ mẫu nếu cần các xét nghiệm khác như hoá mô miễn dịch).

Trong một số trường hợp kết quả giải phẫu bệnh sau sinh thiết không tương hợp với kết quả khám hay chẩn đoán hình ảnh như siêu âm hoặc nhũ ảnh hoặc MRI vú, lúc này bệnh nhân cần phải phẫu thuật sinh thiết sang thương để xác định chẩn đoán.

Nếu kết quả của sinh thiết lõi kim không đưa ra chẩn đoán rõ ràng hoặc nếu bác sĩ của bạn vẫn còn lo ngại, bạn có thể cần phải phẫu thuật sinh thiết trọn sang thương nghi ngờ đó.

Biến chứng sau sinh thiết lõi kim

Sinh thiết lõi kim thường không để lại sẹo, có thể gây chảy máu, bầm hoặc sưng tấy nhưng sẽ biến mất theo thời gian. Nếu khối u ở vú có vẻ lớn hơn sau khi sinh thiết cũng không nên lo lắng và sẽ được bác sĩ điều trị sau sinh thiết. [4]

Bác sĩ hoặc điều dưỡng sẽ hướng dẫn bạn cách chăm sóc vị trí sinh thiết và khi nào bạn có thể cần liên hệ với nhân viên y tế nếu bạn gặp bất kỳ vấn đề nào.

Các thắc mắc liên quan đến sinh thiết lõi kim tuyến vú

1. Sinh thiết lõi kim có đau không?

Có! Sinh thiết lõi kim có thể gây sưng, đau tại vị trí thực hiện thủ thuật nhưng sẽ cải thiện sau 1 – 2 ngày.

2. Sinh thiết bao lâu có kết quả?

3-5 ngày có kết quả giải phẫu bệnh và 1 tuần có kết quả hóa mô miễn dịch – sinh học của bướu ác tính! Tuy nhiên, thời gian này có thể thay đổi. Sau khi có kết quả giải phẫu bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán và lên phác đồ điều trị thích hợp.

3. Sinh thiết lõi kim có nguy hiểm không?

Sinh thiết lõi kim là phương pháp an toàn, không gây nguy hiểm hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên, kỹ thuật này có thể xuất hiện vài tác dụng phụ nhất định như sưng, đau tại vị trí làm sinh thiết nhưng có thể kiểm soát được.

4. Sinh thiết lõi kim có để lại sẹo không?

Không! Vì là phương pháp không cần phẫu thuật nên sẽ không để lại sẹo. Để đảm bảo an toàn, hạn chế những nguy cơ không đáng có, kỹ thuật này nên được thực hiện bởi bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, bệnh viện uy tín.

Khoa Ngoại Vú, PlinkCare TP.HCM với đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ giàu kinh nghiệm trong việc khám, chẩn đoán, tư vấn, điều trị chuyên sâu bệnh tuyến vú nói chung và ung thư vú nói riêng.

Ngoài ra, bệnh viện trang bị đồng bộ máy móc, trang thiết bị hiện đại từ các nước Âu – Mỹ nhằm chẩn đoán bệnh chính xác nhất như máy siêu âm đàn hồi, máy chụp nhũ ảnh 3D, máy chụp nhũ ảnh kỹ thuật số cắt lớp DBT, máy chụp cộng hưởng từ… giúp tất cả người bệnh cảm thấy an tâm và hài lòng khi đến khám và điều trị tại khoa Ngoại Vú.

Sinh thiết lõi kim là kỹ thuật lấy mẫu mô bệnh học mang đi xét nghiệm giải phẫu bệnh, phương pháp ít gây biến chứng và có độ chính xác cao. Bài viết đã cung cấp những thông tin về phương pháp sinh thiết lõi kim CNB) ở vú, chỉ định thực hiện, quy trình và kết quả. Bài viết giúp bạn hiểu hơn về ý nghĩa của việc tầm soát, sàng lọc bệnh tuyến vú ngay khi chưa có dấu hiệu, triệu chứng sẽ tăng khả năng điều trị bệnh hiệu quả.